Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Karaca veya Caragea vebası 1813 ve 1814 yıllarında Eflâk başta olmak üzere Bükreş'te meydana gelen bir hıyarcıklı veba salgınıydı. Salgın, Fenerli Rum Prens Yoan Karaca'nın yönetimiyle aynı döneme denk gelmiştir.
İddia edilen kaynak
Karaca, 1812'de prens olarak atandıktan sonra Bükreş'e geldiğinde, veba, Osmanlı'nın başkenti Kostantiniyye'de (İstanbul'da) can almaya başlamıştı. Karaca'nın maiyetindeki bir adam hastalandı ve öldü. Bunun Eflak'taki vebanın kaynağı olduğu iddia ediliyordu, ancak Eflak'ta vebadan bir sonraki bildirilen ölüm Haziran 1813'te meydana geldi.
Veba bekleniyordu ve Ocak 1813'te Karaca, biri Teleorman'da ve biri Giurgiu ilçesinde olmak üzere iki karantina hastanesi kurdu.
Salgın ve alınan önlemler
Nisan ayında Bükreş sokaklarında vebalı insanlar olduğuna dair raporlar vardı, ancak hıyarcıklı vebaya atfedilen ilk ölüm, 11 Haziran 1813'te Vacăreşti'de gerçekleşti. Karantina kuruldu, Bükreş şehrinin kapıları kapatıldı ve Văcăreşti'den Dealul Spirii'ye kadar olan tüm yollar, şehre izinsiz girişi engellemek için güvenlik altına alındı.
Devlet memurları ve rahipler her evi vebalı insanlar için kontrol etmek zorunda kaldılar, tüm yabancılar ve yerleşik olmayanlar şehirden kovuldu ve dilenciler Bükreş dışındaki manastırlara gönderildi. Vebanın yayıldığı ilçelerden (Ilfov, Vlaşca, Teleorman ve Olt) gelen paralar sirke ile yıkanarak mezar kazıcı sayısı 60'a çıkarıldı.
Buna rağmen veba, çoğunlukla nitelikli tıbbi bakım eksikliği nedeniyle yayılmaya devam etti. Eflak hükûmetinin Temmuz 1813 kayıt defterleri, kararnamelerin çoğunun veba ile ilgili olduğunu gösteriyor. Kısıtlamalar arasında, barlarda ve kafelerde toplantı yasağı, alkolün sadece ev tüketimi için satılması bulunuyordu. Ölen insanlar, refakatçisiz basit bir cenaze törenine sahipti. Hastaları veya seyyar satıcıları ("hem Yahudi hem de Hıristiyanlar") saklayanlar şehirden kovuldu ve eşyaları yakıldı. Ağustos ayında, vebanın yayılması nedeniyle, insanların şehirden kaçmalarına izin verilmesi talebi onaylandı ve Karaca, ispravniklerden köylülerle temastan kaçınmaya özen göstermelerini istedi. Kalabalıktan kaçınmak için marketler ve okullar kapatıldı, adli işlemlerin çoğu durduruldu ve borç mahkumları serbest bırakıldı.
Basılı el ilanlarının yayılmasını da içeren yöneticilerin girişimlerine rağmen, yeni kuralların çoğuna saygı gösterilmedi. Ağustos ayına gelindiğinde, ikametgâhını Bükreş'in dışında Cotroceni'ye taşıyan Karaca'nın yaptığı gibi, doktorlar bile kaçarken, şehir neredeyse terk edildi. Fransız konsolosu, Bükreşlilerin üçte ikisinin kaçtığını söyledi.
Başlangıçta, hasta insanlar Dudeşti hastanesine (daha sonra Cioplea ve Băneasa da dahil) bağlanacaktı, ancak yakında birimin 14 karantina odası istila edildi ve yer basit bir toplu mezar haline geldi.
Hastalığa bağışıklığı olan insanlar cenaze levazımatçısı olarak tutuluyor ve ceset toplamak için kapı kapı dolaşıyordu. Cesetler Dudeşti'deki toplu mezarlara götürülerek oraya defnedildi. Çoğu zaman, ölmekte olan insanlar da alınıp diri diri gömüldü ve bazen dövülerek öldürüldü. Bir cenaze timi bir keresinde "Bugün 15 ölü topladık, ancak sadece 14'ünü gömdük, çünkü içlerinden biri kaçtı" demişti. Bazen, yeterli güce sahip hasta insanlar savaştı ve cenaze levazımatçılarını öldürdü.
En yüksek ölüm Ekim 1813'teydi; mezar kazıcılar tüm ölüleri bile gömemediler ve birçoğu üstü kapalı olmayan büyük çukurlara kondu ve birçoğu "köpekler ve diğer hayvanlar tarafından yenildi". Şubat 1814'te, hala açık olan son pazar, Târgul de Afară (Obor ) kapatıldı, ancak kısa süre sonra insanlar şehre geri döndü. 1818'de Plumbuita ve Vacăreşti'deki karantina hastaneleri kapatıldı.
Ölü sayısı
İki yıl içinde vebadan yaklaşık 60.000 kişi öldü, 20-30.000'i Bükreş'te, bu çok büyük bir sayı, çünkü o sırada şehir nüfusu yaklaşık 120.000 idi. Bir kilise öğretmenine göre, kilise raporları Ocak 1814'e kadar Bükreş'te (arka bahçelere gömülenler hariç) 20.000 kişinin öldüğünü söylerken, Karaca'nın kişisel doktoru 25.000 ila 30.000 arasında kişinin öldüğünü iddia etti.
1831 nüfus sayımına göre (başka bir kolera salgınından hemen sonra alınan), Bükreş'in nüfusu yaklaşık 60.000 kişiydi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Karaca veya Caragea vebasi 1813 ve 1814 yillarinda Eflak basta olmak uzere Bukres te meydana gelen bir hiyarcikli veba salginiydi Salgin Fenerli Rum Prens Yoan Karaca nin yonetimiyle ayni doneme denk gelmistir Iddia edilen kaynakKaraca 1812 de prens olarak atandiktan sonra Bukres e geldiginde veba Osmanli nin baskenti Kostantiniyye de Istanbul da can almaya baslamisti Karaca nin maiyetindeki bir adam hastalandi ve oldu Bunun Eflak taki vebanin kaynagi oldugu iddia ediliyordu ancak Eflak ta vebadan bir sonraki bildirilen olum Haziran 1813 te meydana geldi Veba bekleniyordu ve Ocak 1813 te Karaca biri Teleorman da ve biri Giurgiu ilcesinde olmak uzere iki karantina hastanesi kurdu Salgin ve alinan onlemlerNisan ayinda Bukres sokaklarinda vebali insanlar olduguna dair raporlar vardi ancak hiyarcikli vebaya atfedilen ilk olum 11 Haziran 1813 te Vacăresti de gerceklesti Karantina kuruldu Bukres sehrinin kapilari kapatildi ve Văcăresti den Dealul Spirii ye kadar olan tum yollar sehre izinsiz girisi engellemek icin guvenlik altina alindi Devlet memurlari ve rahipler her evi vebali insanlar icin kontrol etmek zorunda kaldilar tum yabancilar ve yerlesik olmayanlar sehirden kovuldu ve dilenciler Bukres disindaki manastirlara gonderildi Vebanin yayildigi ilcelerden Ilfov Vlasca Teleorman ve Olt gelen paralar sirke ile yikanarak mezar kazici sayisi 60 a cikarildi Buna ragmen veba cogunlukla nitelikli tibbi bakim eksikligi nedeniyle yayilmaya devam etti Eflak hukumetinin Temmuz 1813 kayit defterleri kararnamelerin cogunun veba ile ilgili oldugunu gosteriyor Kisitlamalar arasinda barlarda ve kafelerde toplanti yasagi alkolun sadece ev tuketimi icin satilmasi bulunuyordu Olen insanlar refakatcisiz basit bir cenaze torenine sahipti Hastalari veya seyyar saticilari hem Yahudi hem de Hiristiyanlar saklayanlar sehirden kovuldu ve esyalari yakildi Agustos ayinda vebanin yayilmasi nedeniyle insanlarin sehirden kacmalarina izin verilmesi talebi onaylandi ve Karaca ispravniklerden koylulerle temastan kacinmaya ozen gostermelerini istedi Kalabaliktan kacinmak icin marketler ve okullar kapatildi adli islemlerin cogu durduruldu ve borc mahkumlari serbest birakildi Basili el ilanlarinin yayilmasini da iceren yoneticilerin girisimlerine ragmen yeni kurallarin coguna saygi gosterilmedi Agustos ayina gelindiginde ikametgahini Bukres in disinda Cotroceni ye tasiyan Karaca nin yaptigi gibi doktorlar bile kacarken sehir neredeyse terk edildi Fransiz konsolosu Bukreslilerin ucte ikisinin kactigini soyledi Baslangicta hasta insanlar Dudesti hastanesine daha sonra Cioplea ve Băneasa da dahil baglanacakti ancak yakinda birimin 14 karantina odasi istila edildi ve yer basit bir toplu mezar haline geldi Hastaliga bagisikligi olan insanlar cenaze levazimatcisi olarak tutuluyor ve ceset toplamak icin kapi kapi dolasiyordu Cesetler Dudesti deki toplu mezarlara goturulerek oraya defnedildi Cogu zaman olmekte olan insanlar da alinip diri diri gomuldu ve bazen dovulerek olduruldu Bir cenaze timi bir keresinde Bugun 15 olu topladik ancak sadece 14 unu gomduk cunku iclerinden biri kacti demisti Bazen yeterli guce sahip hasta insanlar savasti ve cenaze levazimatcilarini oldurdu En yuksek olum Ekim 1813 teydi mezar kazicilar tum oluleri bile gomemediler ve bircogu ustu kapali olmayan buyuk cukurlara kondu ve bircogu kopekler ve diger hayvanlar tarafindan yenildi Subat 1814 te hala acik olan son pazar Targul de Afară Obor kapatildi ancak kisa sure sonra insanlar sehre geri dondu 1818 de Plumbuita ve Vacăresti deki karantina hastaneleri kapatildi Olu sayisiIki yil icinde vebadan yaklasik 60 000 kisi oldu 20 30 000 i Bukres te bu cok buyuk bir sayi cunku o sirada sehir nufusu yaklasik 120 000 idi Bir kilise ogretmenine gore kilise raporlari Ocak 1814 e kadar Bukres te arka bahcelere gomulenler haric 20 000 kisinin oldugunu soylerken Karaca nin kisisel doktoru 25 000 ila 30 000 arasinda kisinin oldugunu iddia etti 1831 nufus sayimina gore baska bir kolera salginindan hemen sonra alinan Bukres in nufusu yaklasik 60 000 kisiydi Ayrica bakiniz1812 1819 Osmanli veba salginiKaynakca a b c d e f g h Ionescu p 287 293 Azi am adunat 15 morţi dar n am putut ingropa decat 14 fiindcă unul a fugit si nu l am putut prinde quoted by Ion Ghica in a letter 2 Mayis 2007 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi to Vasile Alecsandri