Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Celadet Ali Bedirhan (Kürtçe: Mîr Celadet Alî Bedirxan) (1893, İstanbul - 15 Temmuz 1951, Şam),Kürt milliyetçisi dilbilimci, yazar, diplomat ve siyasetçi. Öğrenimini İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde tamamlamıştır. Daha sonra Münih Ludwig Maximilian Üniversitesinde doktorasını tamamlamıştır. Kürt milliyetçi örgütü Hoybun'un ilk başkanıdır.
| Celadet Ali Bedirhan | |
|---|---|
 | |
| Doğumu | 26 Nisan 1893 İstanbul |
| Ölümü | 15 Temmuz 1951 Şam, Suriye |
| Okulu | Kürt Edebiyatı |
| İlgi alanları | Dilbilim, Kürt edebiyatı |
| Önemli fikirleri | Hoybun |
| Diğer ad(lar)ı | Mîr Celadet Alî Bedirxan |
Hayatı
Celadet Ali Bedirhan 1893 yılında İstanbul'da dünyaya geldi. Bedirhan Bey'in torunu Kürt aydınlarından Emir Ali Bedirhan'ın oğludur. İlk ve ortaöğrenimini İstanbul'da tamamladı. I. Dünya Savaşı sırasında, subay olarak Osmanlı ordusuna alındı ve Kafkasya Cephesi'nde bulundu. Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılmasından sonra Kürt aşiretlerinin birliğini sağlamak için çaba gösterdi, fakat başarılı olmadı. 1922 yılında kardeşi 'la birlikte Almanya'ya gitti. Almanya'da öğrenimini sürdüren Celadet Ali, 1925'te önce Kahire'ye geçti, bir süre sonra da Fransız mandası altındaki Suriye'ye yerleşti. Suriye'de ve önde gelen diğer Kürt aydınlarıyla birlikte Hoybun'un kuruluşunda aktif rol oynadı.
Kürtçe çalışmaları
1930'lu yıllarla birlikte, siyasi çalışmalardan uzaklaşarak Kürtçe ile ilgili çalışmalarını yoğunlaştırdı. 15 Mayıs 1932 yılında Hawar dergisini çıkardı. Hawar dergisi ile birlikte Arap karakterli Kürt alfabesinin yanında Latin karakterli Kürt alfabesi de kullanılmaya başlandı. İlk 23 sayısı hem Latin harfleri hem de Arap harfleriyle yayınlanan Hawar, 24. sayıdan itibaren bütünüyle Latin harfleriyle yayımlandı. Günümüzde kullanılan Latin karakterli Kürt alfabesi ilk defa Hawar dergisinde uygulanan alfabedir. Hawar dergisinde çoğunlukla Kurmanci olmak üzere düzenli bir biçimde Sorani ve az sayıda da Zazaki yazılar yayınlandı. Osmanlı dönemi Kürt basınından ayrı olarak Hawar 'da Türkçe yazılara yer verilmemekle birlikte, dergide Fransızca bölümü vardı ve bazı Kürtçe yazılar Fransızcaya da tercüme ediliyordu. Suriye'nin Fransızların mandası altında olmasının bunda etkili olduğu düşünülmektedir. Hawar dergisi hem Kürtçenin standartlaştırılması hem de Kürtçe yazan kadronun yetişmesi anlamında bir okul işlevi gördü. Hawar'ın yazar kadrosu içinde Celadat Bedirhan dışında, kardeşi , Osman Sabri, Nureddin Zaza, Cegerxwin, Kadri Can gibi birçok kişi de düzenli olarak yazdı. Toplam 57 sayı yayımlanan Hawar 1943'te yayınına son verdi.
1942'de Şam'da Hawar'ın yanı sıra ismiyle resimli bir Kürtçe dergi çıkardı. Başta Hawar'ın bir eki olarak çıkan Ronahi, Hawar'ın yayınına son vermesinden sonra bir süre yayınına bağımsız olarak devam etti. Sadece Kürtçenin Kurmanci lehçesiyle yayın yapan Ronahi, Latin harfleriyle yayımlandı. Toplam 28 sayı yayınlanan Ronahi, 1945 yılında yayınını sona erdirdi. Ronahi'nin yazar kadrosu da çoğunlukla Hawar 'da yazan kişilerdi.
Celadet Bedirhan, 15 Temmuz 1951'de Şam'da öldü. Mezarı Şam'dadır. Ölümünden sonra hayattayken yaptığı Kürtçe dil araştırmaları bir araya toplandı.
Eserleri
- Elifba Kurdî (Kürtçe Alfabe)
- Rûpelên Elfabê
- Rêzimana Elifbaya kurdî
- Rêzimana Kurdî (Kürtçe Gramer) (Roger Lescot ile birlikte)
- Ferhenga Kurdî (Kürtçe Sözlük)
- Günlük Notlar
- De La Question Kurde / Kürt Sorunu Üzerine (Fransızca ve Türkçe)
- Were Dotmam (Hawar Dergisi'nde yer alan şiirler)
- Edirne Sükutunun İç Yüzü (Kamuran Bedirhan ile birlikte)
- Mustefa Kemal'e Mektup
- Dîbaca nimêjên îzêdiyan
- Hevind
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Celadet Ali Bedirxan, Hevind, Avesta, İstanbul, 2009, , s. 4.
- ^ Hakan Özoglu, Kurdish Notables and the Ottoman State: Evolving Identities, Competing Loyalties, and Shifting Boundaries, SUNY Press, 2004, , s. 101.
- ^ Uğur Mumcu, Kürt-İslam Ayaklanması, 1919-1925, Tekin Yayınevi, 1991, s. 190.
- ^ Kemal Öke, İngiltere'nin Güneydoğu Anadolu siyaseti ve Binbaşı E.W.C. Noel'in faaliyetleri (1919), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, 1988, , s. 101.
- ^ Özoglu, a.g.e., s. 129.
- ^ Hawar, Cild 1, Hejmar 1-23, (1932-1933), Nûdem, Stockholm 1998
- ^ Hawar, Cild2, Hejmar 24 -57, (1934-1943), Nûdem, Stockholm 1998
- ^ Ronahî (1-28), Çapxana Jina Nû, Uppsala 1985,
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Celadet Ali Bedirhan Kurtce Mir Celadet Ali Bedirxan 1893 Istanbul 15 Temmuz 1951 Sam Kurt milliyetcisi dilbilimci yazar diplomat ve siyasetci Ogrenimini Istanbul Universitesi Hukuk Fakultesi nde tamamlamistir Daha sonra Munih Ludwig Maximilian Universitesinde doktorasini tamamlamistir Kurt milliyetci orgutu Hoybun un ilk baskanidir Celadet Ali BedirhanDogumu26 Nisan 1893 IstanbulOlumu15 Temmuz 1951 Sam SuriyeOkuluKurt EdebiyatiIlgi alanlariDilbilim Kurt edebiyatiOnemli fikirleriHoybunDiger ad lar iMir Celadet Ali BedirxanHayatiCeladet Ali Bedirhan 1893 yilinda Istanbul da dunyaya geldi Bedirhan Bey in torunu Kurt aydinlarindan Emir Ali Bedirhan in ogludur Ilk ve ortaogrenimini Istanbul da tamamladi I Dunya Savasi sirasinda subay olarak Osmanli ordusuna alindi ve Kafkasya Cephesi nde bulundu Osmanli Imparatorlugu nun dagilmasindan sonra Kurt asiretlerinin birligini saglamak icin caba gosterdi fakat basarili olmadi 1922 yilinda kardesi la birlikte Almanya ya gitti Almanya da ogrenimini surduren Celadet Ali 1925 te once Kahire ye gecti bir sure sonra da Fransiz mandasi altindaki Suriye ye yerlesti Suriye de ve onde gelen diger Kurt aydinlariyla birlikte Hoybun un kurulusunda aktif rol oynadi Kurtce calismalariBerdirhan kardesler Soldan saga Kamuran Sureyya ve Celadet Ali 1930 lu yillarla birlikte siyasi calismalardan uzaklasarak Kurtce ile ilgili calismalarini yogunlastirdi 15 Mayis 1932 yilinda Hawar dergisini cikardi Hawar dergisi ile birlikte Arap karakterli Kurt alfabesinin yaninda Latin karakterli Kurt alfabesi de kullanilmaya baslandi Ilk 23 sayisi hem Latin harfleri hem de Arap harfleriyle yayinlanan Hawar 24 sayidan itibaren butunuyle Latin harfleriyle yayimlandi Gunumuzde kullanilan Latin karakterli Kurt alfabesi ilk defa Hawar dergisinde uygulanan alfabedir Hawar dergisinde cogunlukla Kurmanci olmak uzere duzenli bir bicimde Sorani ve az sayida da Zazaki yazilar yayinlandi Osmanli donemi Kurt basinindan ayri olarak Hawar da Turkce yazilara yer verilmemekle birlikte dergide Fransizca bolumu vardi ve bazi Kurtce yazilar Fransizcaya da tercume ediliyordu Suriye nin Fransizlarin mandasi altinda olmasinin bunda etkili oldugu dusunulmektedir Hawar dergisi hem Kurtcenin standartlastirilmasi hem de Kurtce yazan kadronun yetismesi anlaminda bir okul islevi gordu Hawar in yazar kadrosu icinde Celadat Bedirhan disinda kardesi Osman Sabri Nureddin Zaza Cegerxwin Kadri Can gibi bircok kisi de duzenli olarak yazdi Toplam 57 sayi yayimlanan Hawar 1943 te yayinina son verdi 1942 de Sam da Hawar in yani sira ismiyle resimli bir Kurtce dergi cikardi Basta Hawar in bir eki olarak cikan Ronahi Hawar in yayinina son vermesinden sonra bir sure yayinina bagimsiz olarak devam etti Sadece Kurtcenin Kurmanci lehcesiyle yayin yapan Ronahi Latin harfleriyle yayimlandi Toplam 28 sayi yayinlanan Ronahi 1945 yilinda yayinini sona erdirdi Ronahi nin yazar kadrosu da cogunlukla Hawar da yazan kisilerdi Celadet Bedirhan 15 Temmuz 1951 de Sam da oldu Mezari Sam dadir Olumunden sonra hayattayken yaptigi Kurtce dil arastirmalari bir araya toplandi EserleriElifba Kurdi Kurtce Alfabe Rupelen Elfabe Rezimana Elifbaya kurdi Rezimana Kurdi Kurtce Gramer Roger Lescot ile birlikte Ferhenga Kurdi Kurtce Sozluk Gunluk Notlar De La Question Kurde Kurt Sorunu Uzerine Fransizca ve Turkce Were Dotmam Hawar Dergisi nde yer alan siirler Edirne Sukutunun Ic Yuzu Kamuran Bedirhan ile birlikte Mustefa Kemal e Mektup Dibaca nimejen izediyan HevindAyrica bakinizKader KuyusuKaynakca a b Celadet Ali Bedirxan Hevind Avesta Istanbul 2009 ISBN 9944382779 s 4 Hakan Ozoglu Kurdish Notables and the Ottoman State Evolving Identities Competing Loyalties and Shifting Boundaries SUNY Press 2004 ISBN 0791485560 s 101 Ugur Mumcu Kurt Islam Ayaklanmasi 1919 1925 Tekin Yayinevi 1991 s 190 Kemal Oke Ingiltere nin Guneydogu Anadolu siyaseti ve Binbasi E W C Noel in faaliyetleri 1919 Turk Kulturunu Arastirma Enstitusu 1988 ISBN 9754560064 s 101 Ozoglu a g e s 129 Hawar Cild 1 Hejmar 1 23 1932 1933 Nudem Stockholm 1998 Hawar Cild2 Hejmar 24 57 1934 1943 Nudem Stockholm 1998 Ronahi 1 28 Capxana Jina Nu Uppsala 1985 ISBN 91970747 05