Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cigerxwîn ya da Cegerxwîn (1903, Batman - 22 Ekim 1984, Stockholm), Kürt Marksistşair, edebiyatçı, yazar ve tarihçi.
| Cigerxwîn | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Şehmuz 1903 Gercüş, Batman, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 22 Ekim 1984 (81 yaşında) Stockholm,İsveç |
| Defin yeri | Kamışlı |
| Takma ad | Seyda Cigerxwin |
| Meslek | Şair, Yazar, Tarihçi, İmam |
| Eğitim | Medrese |
| Tür | Romantizm |
| Edebî akım | Kürt Edebiyatı Marksizm-Leninizm |
Hayatı
Asıl adı Şehmuz olan Cigerxwin 1903 yılında Mardin'in (şimdi Batman'a bağlı) Gercüş ilçesine bağlı Hisar Beldesi'nde (Hesarê) Şehmus Hasan olarak dünyaya geldi. 1914 yılında I. Dünya Savaşı'nın başlaması sonucu ailesi ile birlikte Suriye'de bulunan şehrine göç etti. Küçük yaşlarda çobanlık ve ırgatlık yaptı. 18 yaşında Diyarbakır'a gelen Cigerxwin buradaki medresede dini eğitim veren şeyhlerin yanında din eğitimi aldı. Bu dönemde Kürt kültürü ve edebiyat klasikleri ile tanıştı. 1925 yılında Şeyh Said İsyanı'na katıldı. İsyanın bastırılmasından sonra Şeyh Said'in büyük oğlu ve isyanın II. lideri olan Şeyh Ali Rıza Efendi'nin kadrosuna katılarak Rewanduz'a ve daha sonra Bağdat'a gittiler. Bu süre içerisinde Şeyh Ali Rıza'dan İslami dersler aldı. Daha sonra Suriye'nin Amûdê şehrine yerleşti. Burada Seydayê Mele Ubeydullah ve Seydayê Mele Fethullah'ın yanında okudu ve ilmi icazet aldı.
1928 yılında Kürtçe şiirler yazmaya başladı, Hawar dergisinde, Kürt halkının o dönem içinde bulunduğu durumun kendi üzerindeki etkisinden yola çıkarak, “Yüreği Kanlı” anlamına gelen Cigerxwin ismini kullanarak şiirler yayınladı. Daha sonraki yıllarda (1937) Hoybun örgütü içinde yer aldı.
1946 yılında Kamışlı'ya geçen Cegerxwîn burada politik faaliyetlerine devam etti. Aynı yıl Civata Azadî û Yekîtiya Kurd (Özgürlük Meclisi ve Kürt Birliği) adlı siyasi yapılanmanın başına getirildi. 1948 yılında Suriye Komünist Partisi'ne üye oldu. 1954 yılında Suriye Parlamentosu'na girebilmek için bu partiden mebus adaylığını ilan etti. Bu dönemde parti ile birlikte faaliyetler yürüterek 1957 yılına kadar Kamışlı'daki Cizîrê bölgesi içerisinde yer alan Cizîrê İçin Barış Komitesi adlı kuruluşun başkanlığını yaptı. Ardından 1957'de Suriye Komünist Partisi'nden ayrılarak daha önce kuruluşunda yer aldığı Azadi (Özgürlük) örgütündeki kişilerle birlikte yeni kurulan Suriye Kürdistan Demokrat Partisi'ne katıldı. Burada merkez komitesi üyesi olarak politik faaliyetler sürdürdü.
1959 yılında Irak'a geçti. Bağdat Üniversitesi'nde Kurmançça lehçesiyle Kürtçe ders veren ilk öğretmen oldu. Kürt dili için çalışmalar yaptı ve öğrenci yetiştirdi. 1963 yılında siyasi faaliyetleri nedeniyle Şam'da tutuklandı.
1969 yılında Kuzey Irak'a giderek orada bulunan Mustafa Barzani'nin ayaklanmasına destek verdi. 1973 yılında Suriye hükûmetinde yer alan Baas Partisi'nin baskıları nedeniyle Lübnan'a geçti. Burada şiir derlemeleri olan Kîne Em?'i (Türkçe: Biz kimiz?) yayımladı.
1979 yılında İsveç'in Stockholm şehrine geçerek edebi çalışmalarını burada sürdürdü. Burada çeşitli eserler yayımlamaya başlayan Cigerxwin 1984 yılında 81 yaşında Stockholm'de öldü. Cenazesi daha sonra Kamışlı'ya getirilerek burada defnedildi.
Edebi anlayışı
Cigerxwin, II. Dünya Savaşı'nden sonraki şiirlerinde Kürt işçi ve köylülerin yerel burjuvalara ve toprak ağalarına karşı verdiği mücadeleyi işlemiştir. Şiirleri genelde yoksulluğu konu alır, dünya üzerindeki savaşlara karşı barışı öneren eserlere sahiptir. Cigerxwin, savaşların asıl galibinin zenginler olduğunu vurgulayarak savaşlara karşı tüm ezilenleri birleşmeye çağırır. Cigerxwin'e göre bu birleşme "tüm sömürücülere karşı" olduğu kadar, kendi deyimiyle "cehennemi kalkan, cenneti kılıç gibi kullanan" ağalar, beyler, mollalar ve şeyhlere karşı da olmalıdır.
Cigerxwin, özgürlük konusunda, sömürünün olmadığı bir özgürlüğü anlatır. Onun için gerçek özgürlük; sınırların olmadığı, emeğin ve emekçilerin yönettiği bir dünyadadır. Şiirleri daha çok tanıdığı tarım emekçilerinin yaşadıklarını yansıtır.
Cigerxwin'in üzerinde durduğu önemli konulardan birisi de "vatan" ve "aşk kavramlarıdır. Aşkının ön plana çıkması, Cegerxwîn’in Dîwan (Divan) olarak adlandırdığı şiir kitaplarının biçimsel dizilişinde de görülür. Bazı şiir kitaplarında bölüm sayısı daha fazla olmakla birlikte, kitapların genelde “Vatanseverlik”, “Sosyal Olaylar” ve “Aşk” bölümleri olmak üzere üç bölüm şeklinde biçimlenmiş olduğu görülür. “Aşk” bölümü tüm kitaplarda son bölümde yer alır.
Hawar dergisi, Cigerxwin'in eserlerindeki edebi anlayışında önemli bir yer tutmuştur.
Eserleri
Şiir
- Diwan Dîwana yekem: Prîsk û Pêtî, 1945 Şam.
- Diwan Dîwana diwem: Sewra Azadî, 1954 Şam.
- Diwan Dîwana siyem: Kîme Ez?, 1973 Beyrut.
- Diwan Dîwana çarem: Ronak, Roja Nû Yayınevi, 1980 Stockholm.
- Diwan Dîwana pêncem: Zend-Avista, Roja Nû Yayınevi, 1981 Stockholm.
- Diwan Dîwana şeşem: Şefeq, Roja Nû Yayınevi, 1982 Stockholm.
- Diwan Dîwana heftem: Hêvî, Roja Nû Yayınevi, 1983 Stockholm.
- Diwan Dîwana heyştem: Aşîtî, Avesta Yayınevi, 2003 İstanbul.
- Diwan Dîwana nehem: Salar û Mîdya, Avesta Yayınevi, 2003 İstanbul.
- Diwan Dîwana dehem: Şerefnama Menzûm, Avesta Yayınevi, 2003 İstanbul.
Öykü
- Reşoyê Darê, Lîs Yayınevi, 2008 Diyarbakır.
- Cim û Gulperî, Lîs Yayınevi, 2008 Diyarbakır.
Dil ve kültür hakkındaki eserleri
- Destûra Zimanê kurdî (Kürt dil bilgisi), 1961 Bağdat.
- Ferheng, perçê yekem (Sözlük, 1. Bölüm), 1962 Bağdat.
- Ferheng, perçê diwem (Sözlük, 2. Bölüm), 1962 Bağdat.
- Folklora Kurdî (Kürt Folkloru), Roja Nû Yayınevi, 1988 Stockholm.
Tarih ile ilgili eseri
- Tarîxa Kurdistan (Kürdistan tarihi) (bu eseri ölümünden sonra yayımlanmıştır), 3 ciltli, 1985-1987, Stockholm.
Hakkında yazılan eserler
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
- Ordîxanê Celîl - Cegerxwin'in Yaşamı ve Şiir Anlayışı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, 2004
Ayrıca bakınız
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Cigerxwîn ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ Cigerxwin ve Sanatı 23 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Evrensel, 20 Nisan 2014, Erişim tarihi: 22 Ekim 2016.
- ^ Yekdeş, Ö. F. (2008). Nâzım Hikmet ve Cegerxwîn’de Aşk Şiirinin İdeolojisi 23 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Bölümü, Master Tezi, Eylül 2008, s. 2.
- ^ a b c d e Kurtejiyana Cigerxwîn (1903-1984) 26 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., (Kürtçe) Erişim tarihi: 22 Ekim 2016.
- ^ a b c Emekçilerin şairi Cigerxwin (Ciğerhun / yüreği yaralı), Şeyhmus Hasan’ın Hayatı 1 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Erişim tarihi: 23 Ekim 2016.
- ^ Cegerxwin, Hayat Hikayem, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, 2003, s.183-184.
- ^ Cegerxwin, Hayat Hikayem, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, 2003, s.192-193.
- ^ Yekdes, s. 7
- ^ Cegerxwin, Hayat Hikâyem, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, 2003, s.346-360.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2014.
- ^ . 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2014.
- ^ O. Celîl, Cegerxwîn'in Yaşamı ve Şiir Anlayışı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, 2004.
- ^ Yekdes, s. 89.
- ^ Yekdes, s. 36.
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cigerxwin ya da Cegerxwin 1903 Batman 22 Ekim 1984 Stockholm Kurt Marksistsair edebiyatci yazar ve tarihci CigerxwinDogumSehmuz 1903 Gercus Batman Osmanli ImparatorluguOlum22 Ekim 1984 81 yasinda Stockholm IsvecDefin yeriKamisliTakma adSeyda CigerxwinMeslekSair Yazar Tarihci ImamEgitimMedreseTurRomantizmEdebi akimKurt Edebiyati Marksizm LeninizmHayatiAsil adi Sehmuz olan Cigerxwin 1903 yilinda Mardin in simdi Batman a bagli Gercus ilcesine bagli Hisar Beldesi nde Hesare Sehmus Hasan olarak dunyaya geldi 1914 yilinda I Dunya Savasi nin baslamasi sonucu ailesi ile birlikte Suriye de bulunan sehrine goc etti Kucuk yaslarda cobanlik ve irgatlik yapti 18 yasinda Diyarbakir a gelen Cigerxwin buradaki medresede dini egitim veren seyhlerin yaninda din egitimi aldi Bu donemde Kurt kulturu ve edebiyat klasikleri ile tanisti 1925 yilinda Seyh Said Isyani na katildi Isyanin bastirilmasindan sonra Seyh Said in buyuk oglu ve isyanin II lideri olan Seyh Ali Riza Efendi nin kadrosuna katilarak Rewanduz a ve daha sonra Bagdat a gittiler Bu sure icerisinde Seyh Ali Riza dan Islami dersler aldi Daha sonra Suriye nin Amude sehrine yerlesti Burada Seydaye Mele Ubeydullah ve Seydaye Mele Fethullah in yaninda okudu ve ilmi icazet aldi 1928 yilinda Kurtce siirler yazmaya basladi Hawar dergisinde Kurt halkinin o donem icinde bulundugu durumun kendi uzerindeki etkisinden yola cikarak Yuregi Kanli anlamina gelen Cigerxwin ismini kullanarak siirler yayinladi Daha sonraki yillarda 1937 Hoybun orgutu icinde yer aldi 1946 yilinda Kamisli ya gecen Cegerxwin burada politik faaliyetlerine devam etti Ayni yil Civata Azadi u Yekitiya Kurd Ozgurluk Meclisi ve Kurt Birligi adli siyasi yapilanmanin basina getirildi 1948 yilinda Suriye Komunist Partisi ne uye oldu 1954 yilinda Suriye Parlamentosu na girebilmek icin bu partiden mebus adayligini ilan etti Bu donemde parti ile birlikte faaliyetler yuruterek 1957 yilina kadar Kamisli daki Cizire bolgesi icerisinde yer alan Cizire Icin Baris Komitesi adli kurulusun baskanligini yapti Ardindan 1957 de Suriye Komunist Partisi nden ayrilarak daha once kurulusunda yer aldigi Azadi Ozgurluk orgutundeki kisilerle birlikte yeni kurulan Suriye Kurdistan Demokrat Partisi ne katildi Burada merkez komitesi uyesi olarak politik faaliyetler surdurdu 1959 yilinda Irak a gecti Bagdat Universitesi nde Kurmancca lehcesiyle Kurtce ders veren ilk ogretmen oldu Kurt dili icin calismalar yapti ve ogrenci yetistirdi 1963 yilinda siyasi faaliyetleri nedeniyle Sam da tutuklandi 1969 yilinda Kuzey Irak a giderek orada bulunan Mustafa Barzani nin ayaklanmasina destek verdi 1973 yilinda Suriye hukumetinde yer alan Baas Partisi nin baskilari nedeniyle Lubnan a gecti Burada siir derlemeleri olan Kine Em i Turkce Biz kimiz yayimladi 1979 yilinda Isvec in Stockholm sehrine gecerek edebi calismalarini burada surdurdu Burada cesitli eserler yayimlamaya baslayan Cigerxwin 1984 yilinda 81 yasinda Stockholm de oldu Cenazesi daha sonra Kamisli ya getirilerek burada defnedildi Edebi anlayisiCigerxwin II Dunya Savasi nden sonraki siirlerinde Kurt isci ve koylulerin yerel burjuvalara ve toprak agalarina karsi verdigi mucadeleyi islemistir Siirleri genelde yoksullugu konu alir dunya uzerindeki savaslara karsi barisi oneren eserlere sahiptir Cigerxwin savaslarin asil galibinin zenginler oldugunu vurgulayarak savaslara karsi tum ezilenleri birlesmeye cagirir Cigerxwin e gore bu birlesme tum somuruculere karsi oldugu kadar kendi deyimiyle cehennemi kalkan cenneti kilic gibi kullanan agalar beyler mollalar ve seyhlere karsi da olmalidir Cigerxwin ozgurluk konusunda somurunun olmadigi bir ozgurlugu anlatir Onun icin gercek ozgurluk sinirlarin olmadigi emegin ve emekcilerin yonettigi bir dunyadadir Siirleri daha cok tanidigi tarim emekcilerinin yasadiklarini yansitir Cigerxwin in uzerinde durdugu onemli konulardan birisi de vatan ve ask kavramlaridir Askinin on plana cikmasi Cegerxwin in Diwan Divan olarak adlandirdigi siir kitaplarinin bicimsel dizilisinde de gorulur Bazi siir kitaplarinda bolum sayisi daha fazla olmakla birlikte kitaplarin genelde Vatanseverlik Sosyal Olaylar ve Ask bolumleri olmak uzere uc bolum seklinde bicimlenmis oldugu gorulur Ask bolumu tum kitaplarda son bolumde yer alir Hawar dergisi Cigerxwin in eserlerindeki edebi anlayisinda onemli bir yer tutmustur EserleriSiir Diwan Diwana yekem Prisk u Peti 1945 Sam Diwan Diwana diwem Sewra Azadi 1954 Sam Diwan Diwana siyem Kime Ez 1973 Beyrut Diwan Diwana carem Ronak Roja Nu Yayinevi 1980 Stockholm Diwan Diwana pencem Zend Avista Roja Nu Yayinevi 1981 Stockholm Diwan Diwana sesem Sefeq Roja Nu Yayinevi 1982 Stockholm Diwan Diwana heftem Hevi Roja Nu Yayinevi 1983 Stockholm Diwan Diwana heystem Asiti Avesta Yayinevi 2003 Istanbul Diwan Diwana nehem Salar u Midya Avesta Yayinevi 2003 Istanbul Diwan Diwana dehem Serefnama Menzum Avesta Yayinevi 2003 Istanbul Oyku Resoye Dare Lis Yayinevi 2008 Diyarbakir Cim u Gulperi Lis Yayinevi 2008 Diyarbakir Dil ve kultur hakkindaki eserleri Destura Zimane kurdi Kurt dil bilgisi 1961 Bagdat Ferheng perce yekem Sozluk 1 Bolum 1962 Bagdat Ferheng perce diwem Sozluk 2 Bolum 1962 Bagdat Folklora Kurdi Kurt Folkloru Roja Nu Yayinevi 1988 Stockholm Tarih ile ilgili eseri Tarixa Kurdistan Kurdistan tarihi bu eseri olumunden sonra yayimlanmistir 3 ciltli 1985 1987 Stockholm Hakkinda yazilan eserlerBu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Ordixane Celil Cegerxwin in Yasami ve Siir Anlayisi Evrensel Basim Yayin Istanbul 2004Ayrica bakinizSovyetler Birligi nde KurtlerKaynakcaWikimedia Commons ta Cigerxwin ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Cigerxwin ve Sanati 23 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Evrensel 20 Nisan 2014 Erisim tarihi 22 Ekim 2016 Yekdes O F 2008 Nazim Hikmet ve Cegerxwin de Ask Siirinin Ideolojisi 23 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bilkent Universitesi Turk Edebiyati Bolumu Master Tezi Eylul 2008 s 2 a b c d e Kurtejiyana Cigerxwin 1903 1984 26 Agustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kurtce Erisim tarihi 22 Ekim 2016 a b c Emekcilerin sairi Cigerxwin Cigerhun yuregi yarali Seyhmus Hasan in Hayati 1 Subat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim tarihi 23 Ekim 2016 Cegerxwin Hayat Hikayem Evrensel Basim Yayin Istanbul 2003 s 183 184 Cegerxwin Hayat Hikayem Evrensel Basim Yayin Istanbul 2003 s 192 193 Yekdes s 7 Cegerxwin Hayat Hikayem Evrensel Basim Yayin Istanbul 2003 s 346 360 Arsivlenmis kopya 1 Subat 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ocak 2014 1 Subat 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Ocak 2014 O Celil Cegerxwin in Yasami ve Siir Anlayisi Evrensel Basim Yayin Istanbul 2004 Yekdes s 89 Yekdes s 36 Dis baglantilar