Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cemiyet-i Müderrisîn, 15 Şubat 1919'da dönemin önde gelen din ve öğretim üyeleri tarafından kurulmuş olan ilmî bir dernektir.
Kuruluş amacı
Medreselerin hocaları, dînî ilimlerle ilgilenenler ve İslâmiyet’in yücelmesinin gereklerine inanmış gönüllülerden oluşan bu cemiyet, eğitim yöntemlerini uygulayarak Müslümanlara ilim ve İslâmiyet’i sevdirmeyi, öğrenmeye teşvik etmeyi, İslâmiyet konusunda yeterli bilgisi olan ve çağın ihtiyaçlarını bilip anlayabilecek derecede fen bilimleriyle uğraşan öğrenciler yetiştirmeyi ve onların maddî ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlamıştır.
26 Eylül 1919 tarihli beyannâmesi
Cemiyetin kuruluş amacında siyaset yapmak bulunmamakla beraber siyasi partilere üye olabilecekleri belirtilmişti. Ülke içerisinde gelişen olaylar sonucu cemiyetin kuruluş beyannâmesinde yer alan siyasetle uğraşmama kararına uyulmadı. İkdam Gazetesi'nin 26 Eylül 1919 beyannâmeli nüshasında Kuvâ-yi Milliyeciler aleyhinde ağır ifadeler ve hakaretler içeren bir bildiri yayınlanmıştı.
Cemiyet-i Müderrisîn'in siyaset yapmama kararı bu bildiri ile delinmişti. Siyaset sahnesinde adını duyurduğu ve bağlılık bildirgesi olarak nitelendirilen bu beyannâmeden sonra Said Nursî ve M. Tâhir Efendi gibi üyelerin de aralarında bulunduğu bazı üyeler istifa etmiştir. Daha sonra Kasım 1919'da genel kurula giden cemiyet, adını Teâlî-i İslâm Cemiyeti olarak değiştirerek faaliyetlerini ağırlıklı olarak siyasal alanda sürdürmüştür.
Vikikaynak'ta Cemiyet-i Müderrisin Beyannâmesi ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
Teâlî-i İslâm Cemiyeti dönemi
Din ve devlet ayrılığına taraftar olmadan bilimsel, ahlaki ve sosyal yollarla siyasi hayata etkide bulunmaya çalışmış, Hürriyet ve İtilaf Fırkası’nı desteklemiş ve Anadolu hareketine cephe almıştır. Merkezi İstanbul’da bulunan bu cemiyet Konya ve civarında yoğun faaliyet göstermiştir.
19 Şubat 1919'da kurulan Müderrisîn Cemiyeti'nin 24 Kasım 1919'da genel kurul toplantısındaki karar gereğince Teâlî-i İslâm Cemiyeti ismini aldı ve Mustafa Sabri Efendi'nin şeyhülislam olması üzerine başkanlığa İskilipli Mehmed Âtıf Hoca getirildi. Cemiyet, ilk olarak İzmir'in Yunanlar tarafından işgalini protesto eden ve yeni bir tehlike olarak ortaya çıkan Bolşevizm'e ve işgal kuvvetlerine karşı beyannameler yayımladı. Anadolu'nun çeşitli yerlerinde şubeleri açıldı. Teâlî-i İslâm Cemiyeti'nin Konya şubesi 1920 tarihli TBMM seçimlerine katılmak istemişlerdir. Mustafa Kemal ise bunda bir mahzur görmemiştir.
İstanbul hükûmetinin baskıları sonucu meşihat makamınca hazırlanıp Teâlî-i İslâm Cemiyeti adına Millî Mücadele aleyhinde dağıtılan bir beyannâme cemiyeti töhmet altında bıraktı. Böyle bir beyannamenin hazırlandığını öğrenen Tâhir'ül Mevlevî, İskilipli Mehmed Âtıf Hoca ve diğer bazı üyeler buna tepki gösterdiler. Yapılan müzakerede Mustafa Sabri Efendi’nin damadı cemiyetin beyannâmeyi kabul etmesini, aksi durumda vatana hıyanet sayılacağını söyledi, ancak beyannamenin aleyhinde olanların daha güçlü olduğunu görünce kabul edilse de edilmese de hükûmetin bu beyannâmeyi Anadolu’ya göndereceğini söyledi. Bu yoğun baskı altında yapılan oylamada kabul ve red oylarının eşit gelmesi üzerine o sırada başkan olan İskilipli Mehmed Âtıf Hoca’nın olumsuz oy vermesiyle beyannâme usulen reddedildi; buna rağmen mühürsüz ve imzasız olarak Yunan uçaklarından Anadolu üzerine atıldı.
Kurucular Kurulu
- Fâtih dersi'âmlarından Abdülfettah
- Fâtih dersi'âmlarından
- Fâtih dersi'âmlarından İskilipli Mehmed Âtıf
- Bâyezîd dersi'âmlarından
Yönetim Kurulu
- Başkan: Fâtih Dersi'âmlarından Mustafa Sabri Efendi.
- Başkan Yardımcısı: Dârü'l-Hilâfeti'l-İbtidâ-i Dâhil Medreseleri Umum Müdürü İskilipli Mehmed Âtıf Efendi.
- Genel Sekreter: Dârü'l-Hilâfeti'l-Âliyye İbtidâ-i Dâhil Medreseleri Osmanlı Edebiyatı Müderrisi .
Üyeler
- Dârü'l-Hikmeti'l-İslâmiye a'zâsından Eşref Efendizâde Şevketî
- Dârü'l-Hikmeti'l-İslâmiye a'zâsından Sa'îd Nursî
- Fâtih Dersi'âmlarından Düzceli Zâhid
- Dârü'l-Hilâfeti'l-Aliyye Sahn Medreseleri Fıkıh Müderrislerinden Seydişehirli Hasan Fehmi
- Dârü'l-Hilâfeti'l-Aliyye İbtidâ-i Dâhil Medreseleri Mantık Müderrisi Manisalı Mustafa
- Fâtih Dersi'âmlarından Âsitâneli Hâfız Abdullah
- Dersi'âm Sinoplu Mehmed Emîn Efendi
Mustafa Sabri Efendi'nin Dâmâd Ferid kabinesinde şeyhülislam olarak görev alması üzerine boşalan başkanlığa İskilipli Mehmed Âtıf seçilmiştir.
Kaynakça
- ^ "Kemâl Gurulkan, Köprü Dergisi, Güz 2000, 72.sayı". 17 Kasım 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2008.
- ^ Gökbilgin, M. Tayyib (1919). Milli Mücadele Başlarken. T.C. İş Bankası Kültür Yayınları. ISBN .
- ^ Güner, Zekâi (1990). Millî Mücâdele Dönemi Beyannâmeleri ve Basını. Ankara: T.C. İş Bankası Kültür Yayınları. Sayı: 33, s. 218-223.
Nitekim bu defa da Anadolu’da Mustafa Kemâl ve Kuvâ-yı Milliyye maskaraları Yunan askerlerinin önünden nâmerdâne bir surette kaçarken;
kendinize ne hakla, ne yüzle, ne utanmazlıkla Kuvâ-i Milliye namını veriyorsunuz? … Utanmaz hâinler, artık yetişir, yakamızı bırakın: Cenâb-ı Hakk’ın gazap ve lâneti sizin üzerine olsun!;
Şimdi sulh imzalandı belâsının tevlit ettiği mecburiyetle gâlip devletlere karşı yeniden taahhüt altına girdik. Devletler şimdi bize: “Eğer Anadolu’da Kuvâ-yı Milliyye isyanını devam ettirir ve bastıramazsanız İstanbul’u da elinizden alacağız” diyorlar. Kuvâ-yı Milliyye eşkiyası ise İstanbul’u da elimizden çıkarmak ve memlekete son hizmet şeklinde son ihanetlerini de yapmak için çalışıyorlar. - ^ Mahfel, 1340 Ca., Sayı: 19
- ^ İkdam, 25 Teşrinisânî 1335, No: 8185
- ^ TDV İslâm Ansiklopedisi, cilt: 22, sayfa: 583
- ^ Tarık Zafer Tunaya, Türkiye'de Siyasal Partiler Cilt 2, Sayfa:384-385
- ^ TDV İslâm Ansiklopedisi, cilt: 40, sayfa: 207
Ayrıca Bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cemiyet i Muderrisin 15 Subat 1919 da donemin onde gelen din ve ogretim uyeleri tarafindan kurulmus olan ilmi bir dernektir Kurulus amaciMedreselerin hocalari dini ilimlerle ilgilenenler ve Islamiyet in yucelmesinin gereklerine inanmis gonullulerden olusan bu cemiyet egitim yontemlerini uygulayarak Muslumanlara ilim ve Islamiyet i sevdirmeyi ogrenmeye tesvik etmeyi Islamiyet konusunda yeterli bilgisi olan ve cagin ihtiyaclarini bilip anlayabilecek derecede fen bilimleriyle ugrasan ogrenciler yetistirmeyi ve onlarin maddi ihtiyaclarini karsilamayi amaclamistir 26 Eylul 1919 tarihli beyannamesiCemiyetin kurulus amacinda siyaset yapmak bulunmamakla beraber siyasi partilere uye olabilecekleri belirtilmisti Ulke icerisinde gelisen olaylar sonucu cemiyetin kurulus beyannamesinde yer alan siyasetle ugrasmama kararina uyulmadi Ikdam Gazetesi nin 26 Eylul 1919 beyannameli nushasinda Kuva yi Milliyeciler aleyhinde agir ifadeler ve hakaretler iceren bir bildiri yayinlanmisti Cemiyet i Muderrisin in siyaset yapmama karari bu bildiri ile delinmisti Siyaset sahnesinde adini duyurdugu ve baglilik bildirgesi olarak nitelendirilen bu beyannameden sonra Said Nursi ve M Tahir Efendi gibi uyelerin de aralarinda bulundugu bazi uyeler istifa etmistir Daha sonra Kasim 1919 da genel kurula giden cemiyet adini Teali i Islam Cemiyeti olarak degistirerek faaliyetlerini agirlikli olarak siyasal alanda surdurmustur Vikikaynak ta Cemiyet i Muderrisin Beyannamesi ile ilgili metin bulabilirsiniz Teali i Islam Cemiyeti donemiDin ve devlet ayriligina taraftar olmadan bilimsel ahlaki ve sosyal yollarla siyasi hayata etkide bulunmaya calismis Hurriyet ve Itilaf Firkasi ni desteklemis ve Anadolu hareketine cephe almistir Merkezi Istanbul da bulunan bu cemiyet Konya ve civarinda yogun faaliyet gostermistir 19 Subat 1919 da kurulan Muderrisin Cemiyeti nin 24 Kasim 1919 da genel kurul toplantisindaki karar geregince Teali i Islam Cemiyeti ismini aldi ve Mustafa Sabri Efendi nin seyhulislam olmasi uzerine baskanliga Iskilipli Mehmed Atif Hoca getirildi Cemiyet ilk olarak Izmir in Yunanlar tarafindan isgalini protesto eden ve yeni bir tehlike olarak ortaya cikan Bolsevizm e ve isgal kuvvetlerine karsi beyannameler yayimladi Anadolu nun cesitli yerlerinde subeleri acildi Teali i Islam Cemiyeti nin Konya subesi 1920 tarihli TBMM secimlerine katilmak istemislerdir Mustafa Kemal ise bunda bir mahzur gormemistir Istanbul hukumetinin baskilari sonucu mesihat makaminca hazirlanip Teali i Islam Cemiyeti adina Milli Mucadele aleyhinde dagitilan bir beyanname cemiyeti tohmet altinda birakti Boyle bir beyannamenin hazirlandigini ogrenen Tahir ul Mevlevi Iskilipli Mehmed Atif Hoca ve diger bazi uyeler buna tepki gosterdiler Yapilan muzakerede Mustafa Sabri Efendi nin damadi cemiyetin beyannameyi kabul etmesini aksi durumda vatana hiyanet sayilacagini soyledi ancak beyannamenin aleyhinde olanlarin daha guclu oldugunu gorunce kabul edilse de edilmese de hukumetin bu beyannameyi Anadolu ya gonderecegini soyledi Bu yogun baski altinda yapilan oylamada kabul ve red oylarinin esit gelmesi uzerine o sirada baskan olan Iskilipli Mehmed Atif Hoca nin olumsuz oy vermesiyle beyanname usulen reddedildi buna ragmen muhursuz ve imzasiz olarak Yunan ucaklarindan Anadolu uzerine atildi Kurucular KuruluFatih dersi amlarindan Abdulfettah Fatih dersi amlarindan Fatih dersi amlarindan Iskilipli Mehmed Atif Bayezid dersi amlarindanYonetim KuruluBaskan Fatih Dersi amlarindan Mustafa Sabri Efendi Baskan Yardimcisi Daru l Hilafeti l Ibtida i Dahil Medreseleri Umum Muduru Iskilipli Mehmed Atif Efendi Genel Sekreter Daru l Hilafeti l Aliyye Ibtida i Dahil Medreseleri Osmanli Edebiyati Muderrisi UyelerDaru l Hikmeti l Islamiye a zasindan Esref Efendizade Sevketi Daru l Hikmeti l Islamiye a zasindan Sa id Nursi Fatih Dersi amlarindan Duzceli Zahid Daru l Hilafeti l Aliyye Sahn Medreseleri Fikih Muderrislerinden Seydisehirli Hasan Fehmi Daru l Hilafeti l Aliyye Ibtida i Dahil Medreseleri Mantik Muderrisi Manisali Mustafa Fatih Dersi amlarindan Asitaneli Hafiz Abdullah Dersi am Sinoplu Mehmed Emin Efendi Mustafa Sabri Efendi nin Damad Ferid kabinesinde seyhulislam olarak gorev almasi uzerine bosalan baskanliga Iskilipli Mehmed Atif secilmistir Kaynakca Kemal Gurulkan Kopru Dergisi Guz 2000 72 sayi 17 Kasim 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2008 Gokbilgin M Tayyib 1919 Milli Mucadele Baslarken T C Is Bankasi Kultur Yayinlari ISBN 9786053602651 Guner Zekai 1990 Milli Mucadele Donemi Beyannameleri ve Basini Ankara T C Is Bankasi Kultur Yayinlari Sayi 33 s 218 223 Nitekim bu defa da Anadolu da Mustafa Kemal ve Kuva yi Milliyye maskaralari Yunan askerlerinin onunden namerdane bir surette kacarken kendinize ne hakla ne yuzle ne utanmazlikla Kuva i Milliye namini veriyorsunuz Utanmaz hainler artik yetisir yakamizi birakin Cenab i Hakk in gazap ve laneti sizin uzerine olsun Simdi sulh imzalandi belasinin tevlit ettigi mecburiyetle galip devletlere karsi yeniden taahhut altina girdik Devletler simdi bize Eger Anadolu da Kuva yi Milliyye isyanini devam ettirir ve bastiramazsaniz Istanbul u da elinizden alacagiz diyorlar Kuva yi Milliyye eskiyasi ise Istanbul u da elimizden cikarmak ve memlekete son hizmet seklinde son ihanetlerini de yapmak icin calisiyorlar Mahfel 1340 Ca Sayi 19 Ikdam 25 Tesrinisani 1335 No 8185 TDV Islam Ansiklopedisi cilt 22 sayfa 583 Tarik Zafer Tunaya Turkiye de Siyasal Partiler Cilt 2 Sayfa 384 385 TDV Islam Ansiklopedisi cilt 40 sayfa 207Ayrica BakinizOsmanli da egitim Osmanli toplumu Osmanli Imparatorlugu nda din