Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dai halkı (Çince: 傣族; pinyin: Dǎizú; : ᨴᩱ/ᨴᩱ᩠ᨿ, Tai Lü dili telaffuz: ; : ᥖᥭᥰ, Tai Nüa dili telaffuz: ), Çin Halk Cumhuriyeti devletinin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biri. Çin'in Yünnan Eyaleti'ne bağlı Xishuangbanna Dai Özerk İli ile Dehong Dai ve Jingpo Özerk İli'nde yaşayan ve Tay dillerini konuşan farklı etnolinguistik grupları kapsar.
 | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 Myanmar | 6.345.236 |
 Vietnam | 1.818.350 |
 Çin | 1.261.311 (2010) |
 Laos | 126.250 |
 Tayland | 145.236 |
| Diller | |
, , , , Çince | |
| Din | |
| İlgili etnik gruplar | |
| Diğer Tay halkları | |
Çin'deki "Dai halkı" kavramının kapsamına giren bazı etnolinguistik alt grupları, başta Güneydoğu Asya ülkeleri olmak üzere Çin haricindeki diğer ülkelerde de rastlanabilir; Laos, Myanmar, Tayland ve Vietnam'da "Dai" terimi spesifik olarak Tai Yai, , , , Tai Dao veya Tay halklarının geneline atfen kullanılır.
Kültür ve din
Din
Daiların çoğu Theravada Budizmi inancını uygulamaktadır, lâkin Dai Budizmi şamanizmden kaynaklanan birçok inanç ve uygulama da içerir. Budizmin Dai halkı arasında yayılmasından önce Dailar animistler idi ve doğal ruhlara inançları devam etmektedir. Son zamanlara kadar her Dai köyünde en az bir, büyük köylerde ise iki ila beş tane Budist tapınağı vardı. Kültür Devrimi sırasında Budist tapınaklarının birçoğu imha edildi. Ebeveynler, kendi çocuklarını eğitmek için bunları geleneksel olarak 7 ile 18 yaşları arasında tapınaklara götürürlerdi. Erkek çocukları okuma yazmayı ve dini uygulamayı öğrenmek için üç ya da daha fazla yıl bu tapınaklarda kalırdı. Bu eğitimi bitirdikten sonra bu genç erkeklerin çoğu halka geri döner, kimileri ise rahip olmak için tapınaklarda kalmaya devam ederdi. Bu eğitim, özellikle Dai erkekleri arasındaki okuryazarlık oranı ve Dai yazı sistemlerini bilme oranının yüksek olmasına yol verdi.
İslam dinini uygulayan az sayıda Dai da var. Bu Dailar "Parshi Dai" ya da "Dai Hui" olarak bilinir. 19. yüzyılın başlarında Hui tüccarları, Dali ve Yünnan'ın diğer yerlerinden Xishuangbanna'ya gelip yerleşti. Bu yerleşen Huilerin yerli topluma asimile olması ve yerel insanlarla evliliklere girmesiyle Dai ve Çin İslam unsurlarından oluşan, kendine özgü bir kültür ortaya çıktı. Günümüz Parshi Hui'lerin maddî kültürü, Budist Dailerininkiyle aynıdır. Aynı dili konuşur, benzer kıyafetler giyer, benzer örf ve adetlere uyar ve benzer şekilde beslenirler.
Bilim ve edebiyat
Dai halkı, tarihi boyunca yazılmış gök bilimsel ve edebî çalışmalar açısından zengindir. Dai halkının 638 yılında başlayan bir takvimi ve güneş ve ay tutulmalarını hesaplamakla ilgili, çoğu Dai yazısıyla yazılmış çok sayıda eserleri var. Dai halkına ait çok sayıda tarihî belge, efsane, hikâye, şiir, masal ve çocuk hikâyesi de var.
Konut ve konaklama
Geleneksel Dai köyleri çoğunlukla nehir ve çaylara yakın bambu ovalarında bulunur. Dai evleri ayaklıklarla yükseltilmiş şekilde, bazıları da kare şeklinde yapılır. Bazı evler iki kattan oluşur ve üst kat bir yaşam alanı olarak kullanılırken alt kat ise bir depolama alanı olarak kullanılır. Alt katın bazen hiç duvarı olmaz.
Ekonomi
Subtropikal bir bölgede yaşamanın bir etkisi olarak Dailar, pirinç, kahve, kauçuk, çay, şeker ve farklı meyveler yetiştirerek geçimlerini sağlarlar. Dokumacılık, yağ baskılaması, şarap yapımı ve bambu işleri dahil olmak üzere birçok farklı el işiyle de uğraşırlar. 1980'lerden beri, Jinghong ve Mangshi şehirlerinde havaalanlarının inşa edilmesiyle Xishuangbanna bölgesinde turizm, Dailar için yeni bir gelir kaynağı hâline gelmiştir. Bölgedeki altyapı ve yaşam standartlarının yükselmesi de Dai halkının diğer azınlıklara göre anaakım Çin ekonomisine daha rahat bir geçiş sağlamış olmalarını sağlamıştır.
Evlilik ve kadının rolü
Evlilikler tarihî olarak çoğunlukla benzer sosyoekonomik sınıflara ait bireyler arasında yer alırdı ve kabile reisleri sık sık çok eşli evliliklere girerlerdi. Geleneksel Dai toplumu ataerkildir, dolayısıyla, kadının düşük toplumsal statüsü var ve herhangi bir mülkü miras olarak alamazlardı. Kız çocukları 7 ila 8 yaşından itibaren küçük çocuklara bakmak ve ev işlerini yerine getirmekle sorumluydu. Bu kızlar büyüdükten sonra pirinç tarlalarında yabani otları kaldırma, hasat kaldırma ve dikme işleriyle de uğraşmaya başlarlardı. Günümüz Dai kadınları ve gençlerinin geçmişe göre daha fazla özgürlükleri var ve eğitime erişimi olmuş kadınlar öğretmenlik ya da hemşirelik gibi mesleklerde çalışmaya başlamıştır.
Ayrıca bakınız
Wikimedia Commons'ta Dai people ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Kaynakça
- ^ "中华人民共和国国家统计局 >> 第六次人口普查数据". stats.gov.cn. 27 Kasım 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Haziran 2020.
- ^ a b Hays, Jeffrey (July 2015). "Dai Religion and Festivals". facts and details. 16 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Kasım 2019.
- ^ a b c d e Skutsch, Carl, (Ed.) (2005). Encyclopedia of the World's Minorities. New York: Routledge. ss. 361, 362. ISBN .
- ^ Ma, Chuang (2016). "Changes of Intermarriage Circle of the Pashi Dai (Muslims in Dai Society): A Case Study in the Hui Village in Manluan". Rong, Gui (Ed.). Hui Muslims in China. Leuven: Leuven University Press. ss. 87-95. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dai halki Cince 傣族 pinyin Dǎizu ᨴ ᨴ ᨿ Tai Lu dili telaffuz tai ᥖᥭᥰ Tai Nua dili telaffuz tai Cin Halk Cumhuriyeti devletinin resmi olarak tanidigi 56 etnik gruptan biri Cin in Yunnan Eyaleti ne bagli Xishuangbanna Dai Ozerk Ili ile Dehong Dai ve Jingpo Ozerk Ili nde yasayan ve Tay dillerini konusan farkli etnolinguistik gruplari kapsar Dai 傣族 ᦑ ᥖᥭᥰYunnan Dehong da ipek oren bir Dai kadini 1962 Onemli nufusa sahip bolgeler Myanmar6 345 236 Vietnam1 818 350 Cin1 261 311 2010 Laos126 250 Tayland145 236Diller en en en en CinceDinTheravada BudizmiIlgili etnik gruplarDiger Tay halklari Cin deki Dai halki kavraminin kapsamina giren bazi etnolinguistik alt gruplari basta Guneydogu Asya ulkeleri olmak uzere Cin haricindeki diger ulkelerde de rastlanabilir Laos Myanmar Tayland ve Vietnam da Dai terimi spesifik olarak Tai Yai en en en Tai Dao veya Tay halklarinin geneline atfen kullanilir Kultur ve dinDin Tayland in kuzeyindeki Nan ilinde Tai Lu etnik grubuna ait bir tapinak Dailarin cogu Theravada Budizmi inancini uygulamaktadir lakin Dai Budizmi samanizmden kaynaklanan bircok inanc ve uygulama da icerir Budizmin Dai halki arasinda yayilmasindan once Dailar animistler idi ve dogal ruhlara inanclari devam etmektedir Son zamanlara kadar her Dai koyunde en az bir buyuk koylerde ise iki ila bes tane Budist tapinagi vardi Kultur Devrimi sirasinda Budist tapinaklarinin bircogu imha edildi Ebeveynler kendi cocuklarini egitmek icin bunlari geleneksel olarak 7 ile 18 yaslari arasinda tapinaklara gotururlerdi Erkek cocuklari okuma yazmayi ve dini uygulamayi ogrenmek icin uc ya da daha fazla yil bu tapinaklarda kalirdi Bu egitimi bitirdikten sonra bu genc erkeklerin cogu halka geri doner kimileri ise rahip olmak icin tapinaklarda kalmaya devam ederdi Bu egitim ozellikle Dai erkekleri arasindaki okuryazarlik orani ve Dai yazi sistemlerini bilme oraninin yuksek olmasina yol verdi Islam dinini uygulayan az sayida Dai da var Bu Dailar Parshi Dai ya da Dai Hui olarak bilinir 19 yuzyilin baslarinda Hui tuccarlari Dali ve Yunnan in diger yerlerinden Xishuangbanna ya gelip yerlesti Bu yerlesen Huilerin yerli topluma asimile olmasi ve yerel insanlarla evliliklere girmesiyle Dai ve Cin Islam unsurlarindan olusan kendine ozgu bir kultur ortaya cikti Gunumuz Parshi Hui lerin maddi kulturu Budist Dailerininkiyle aynidir Ayni dili konusur benzer kiyafetler giyer benzer orf ve adetlere uyar ve benzer sekilde beslenirler Bilim ve edebiyat Dai halki tarihi boyunca yazilmis gok bilimsel ve edebi calismalar acisindan zengindir Dai halkinin 638 yilinda baslayan bir takvimi ve gunes ve ay tutulmalarini hesaplamakla ilgili cogu Dai yazisiyla yazilmis cok sayida eserleri var Dai halkina ait cok sayida tarihi belge efsane hikaye siir masal ve cocuk hikayesi de var Konut ve konaklama Geleneksel Dai koyleri cogunlukla nehir ve caylara yakin bambu ovalarinda bulunur Dai evleri ayakliklarla yukseltilmis sekilde bazilari da kare seklinde yapilir Bazi evler iki kattan olusur ve ust kat bir yasam alani olarak kullanilirken alt kat ise bir depolama alani olarak kullanilir Alt katin bazen hic duvari olmaz Ekonomi Subtropikal bir bolgede yasamanin bir etkisi olarak Dailar pirinc kahve kaucuk cay seker ve farkli meyveler yetistirerek gecimlerini saglarlar Dokumacilik yag baskilamasi sarap yapimi ve bambu isleri dahil olmak uzere bircok farkli el isiyle de ugrasirlar 1980 lerden beri Jinghong ve Mangshi sehirlerinde havaalanlarinin insa edilmesiyle Xishuangbanna bolgesinde turizm Dailar icin yeni bir gelir kaynagi haline gelmistir Bolgedeki altyapi ve yasam standartlarinin yukselmesi de Dai halkinin diger azinliklara gore anaakim Cin ekonomisine daha rahat bir gecis saglamis olmalarini saglamistir Evlilik ve kadinin rolu Evlilikler tarihi olarak cogunlukla benzer sosyoekonomik siniflara ait bireyler arasinda yer alirdi ve kabile reisleri sik sik cok esli evliliklere girerlerdi Geleneksel Dai toplumu ataerkildir dolayisiyla kadinin dusuk toplumsal statusu var ve herhangi bir mulku miras olarak alamazlardi Kiz cocuklari 7 ila 8 yasindan itibaren kucuk cocuklara bakmak ve ev islerini yerine getirmekle sorumluydu Bu kizlar buyudukten sonra pirinc tarlalarinda yabani otlari kaldirma hasat kaldirma ve dikme isleriyle de ugrasmaya baslarlardi Gunumuz Dai kadinlari ve genclerinin gecmise gore daha fazla ozgurlukleri var ve egitime erisimi olmus kadinlar ogretmenlik ya da hemsirelik gibi mesleklerde calismaya baslamistir Ayrica bakinizWikimedia Commons ta Dai people ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunurKaynakca 中华人民共和国国家统计局 gt gt 第六次人口普查数据 stats gov cn 27 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Haziran 2020 a b Hays Jeffrey July 2015 Dai Religion and Festivals facts and details 16 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Kasim 2019 a b c d e Skutsch Carl Ed 2005 Encyclopedia of the World s Minorities New York Routledge ss 361 362 ISBN 1 57958 468 3 Ma Chuang 2016 Changes of Intermarriage Circle of the Pashi Dai Muslims in Dai Society A Case Study in the Hui Village in Manluan Rong Gui Ed Hui Muslims in China Leuven Leuven University Press ss 87 95 ISBN 978 94 6270 066 6