Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Daniel Bernoulli (8 Şubat 1700 – 17 Mart 1782) İsviçreli matematikçi ve fizikçidir. Bernoulli ailesindeki ünlü matematikçilerdendir. Özellikle matematiği akışkan mekaniği alanına uyarlamasıyla bilinir. Olasılık ve istatistik alanındaki çalışmalarıyla bu alanların gelişimine öncülük etmiştir. İsmi, 20. yüzyılın iki önemli teknolojisinin çalışmasının altında yatan matematiği tanımlayan Bernoulli İlkesi ile bütünleşmiştir. Bahsi geçen bu iki önemli teknoloji karbüratör ve uçak kanadıdır.
Daniel Bernoulli | |
|---|---|
 Daniel Bernoulli | |
| Doğum | 8 Şubat 1700 Groningen, Hollanda Cumhuriyeti |
| Ölüm | 17 Mart 1782 (82 yaşında) Basel, İsviçre Cumhuriyeti |
| Milliyet | İsviçreli |
| Mezun olduğu okul(lar) | Basel Üniversitesi (M.D., 1721) Heidelberg Üniversitesi Strasbourg Üniversitesi |
| Kariyeri | |
| Dalı | Matematik, fizik, tıp |
| İmza | |
 | |
İlk yılları
Daniel Bernoulli, Groningen, Hollanda'da matematikçileri ile ünlü bir ailede dünyaya geldi. Bernoulli ailesinin kökenleri o zamanlar İspanyol Flemenki sınırları içinde kalan Antwerp'e dayanmaktadır ancak buradan İspanyolların Huguenot zulmünden kaçmak için göç etmişlerdir. Kısa bir süre Frankfurt’ta yaşadıktan sonra İsviçre’nin Basel kentine yerleşmişlerdir.
Daniel, Johann Bernoulli'nin oğlu (kalkülüsün ilk geliştiricilerindendir) ve Jakob Bernoulli'nin yeğeniydi (olasılık teorisini ilk keşfeden kişidir). ve adında iki kardeşi vardı. Daniel Bernoulli, W. W. Rouse Ball tarafından "Genç Bernoulliler arasında en yetenekli olanıdır" şeklinde tanıtılmıştı. Babası Johann ile arasında kötü bir ilişkisi olduğu söylenmekteydi. Baba ve oğlunun bilimsel bir yarışmada birinciliği paylaşmaları üzerine Johann oğluyla eşit tutulmanın "utancına" dayanamamış ve oğlunu evden atmıştı. Johann Bernoulli ayrıca Daniel'in Hydrodynamica adlı eserinden bazı fikirleri çalmış ve tarihini Hyrodynamica'nın yayım tarihinden önce gösterdiği Hydraulica adlı eserinde yayımlamıştı. Daniel'in uzlaşma çabalarına rağmen babası bu kininden ölümüne dek vazgeçmemişti.
Daniel yedi yaşındayken kardeşi Johann II Bernoulli doğdu. Okul çağına geldiğinde babası Johann Bernoulli ona işletme okuması yönünde tavsiyede bulundu. Ancak Daniel babasının bu teklifini reddetti çünkü o matematik alanında eğitim almak istiyordu. Daha sonra babasının isteğini de yerine getirerek işletme eğitimi de aldı, ardından babası Johann Bernoulli oğluna tıp eğitimi alması yönünde istekte bulundu ve Daniel bu isteği ancak babasının ona özel olarak matematik öğretmesi koşuluyla kabul etti. Daniel; Basel, Heidelberg ve Strasbourg şehirlerinde tıp eğitimi aldı. 1721 yılında anatomi ve botanik alanında doktora derecesini elde etti.
Bernoulli, matematikçi Leonhard Euler ile yakın arkadaştı. 1724 yılında matematik profesörü olarak Sankt Petersburg'a gitti ama burada mutlu olamadı ve geçirdiği bir hastalık 1733 yılında oradan ayrılmasına neden oldu. Daha sonra tıp, metafizik ve doğa felsefesi alanlarında ölümüne dek oldukça başarılı bir hayat sürdüğü Basel Üniversitesi'ne döndü.
Matematiksel çalışmaları
Bernoulli'nin ilk matematiksel çalışması Exercitationes (Alıştırmalar) 1724 yılında Goldbach'ın yardımı ile yayımlanmıştır. İki yıl sonra, bileşke devinimin dönüş devinimi ve öteleme devinimi biçiminde ayrılarak çözümlenmesi konusunda ilk çalışmalara imza attı. Başlıca eseri olan Hydrodynamica, 1738 yılında yayımlanmıştır. Bu eser, tüm sonuçların tek bir ilkeye bağlı olarak ayarlanması ile 'ın Méchanique Analytique (Çözümlemeli Mekanik) adlı eseri ile benzerlikler taşır. Tüm sonuçların bağlandığı bu tek ilke enerjinin korunumu ilkesidir. Bu eseri, gelgitler kuramı üzerine Euler ve Colin Maclaurin'in raporları ile birleşik bir rapor izledi. Daniel, bu rapor üzerine Fransız Akademisi tarafından ödüle layık görüldü. Bu üç rapor Isaac Newton'ın Philosophiae Naturalis Principia Mathematica'sı ve Pierre-Simon Laplace'ın araştırmaları arasında kalan sürede bu konuda yapılan tüm çalışmaları içeriyordu. Bernoulli ayrıca başta titreşen telleri içerenler olmak üzere çeşitli mekanik sorunlar üzerine makaleler yayımladı.
Bernoulli ve Euler beraber çalışarak sıvıların akışı hakkında daha çok keşifte bulunmaya çalıştılar. İkili, özellikle kanın akış hızı ve basıncı arasındaki ilişki üzerine yoğunlaştılar. Bu ilişkiyi gözlemlemek için Daniel, ucu açık bir pipetle yüzeyi delinmiş bir boru kullandı ve pipetteki sıvının yüksekliğinin sıvının borudaki basıncı ile ilişkili olduğunu ortaya çıkardı.
Bu keşfin ardından tüm Avrupa'daki hekimler hastalarının kan basıncını sivri uçlu tüpleri hastanın damarlarına batırarak ölçmeye başladı. Bu yöntem daha acısız bir yöntem keşfetmesine dek 170 yıl boyunca kullanıldı. Ancak, Bernoulli'nin basınç ölçme yöntemi uçağın üzerinden geçen havanın hızını ölçmek için modern havacılıkta hâlâ kullanılmaktadır.
Daniel, keşiflerini daha ileriye taşımak için enerjinin korunumu üzerine yaptığı ilk çalışmalara geri döndü. Devinen bir cisim kütle kazandıkça kinetik enerjisini (devinimden kaynaklı enerji) potansiyel enerji ile değiştirir. Daniel benzer bir şekilde devinen eden bir sıvının kinetik enerjisini basınç ile değiştirdiğini fark etti. Matematiksel olarak bu kural:
olarak gösterilir. Formülde P basıncı, ρ sıvının yoğunluğunu, u ise hızını simgeler. Bu kuraldan, "eğer bir akışkanın hızı artarsa basıncı azalır" sonucu çıkmaktadır. Bu kural, hava taşıtlarının kanatları tasarlanırken kullanılmıştır. Kanat üst bölümde havanın hızlanmasını ve bu nedenle basıncının azalmasını sağlayacak bir alana sahip olarak üretilir. Bu basınç farkı sayesinde kanat yukarı doğru yükselir.
İstatistik
Daniel Bernoulli ayrıca 1738 yılında yayımlanan Specimen theoriae novae de mensura sortis (Yeni Bir Teorinin Risk Ölçümü Altında Açıklaması) eserin de yazarıdır.
Sansürlü bilgi içeren istatistiksel problemlerin analizine yönelik ilk çalışmalar 1766 yılında çiçek hastalığı ve ölüm oranı bilgileri analiz edilerek aşının faydasının gösterilmesi amacıyla Bernoulli tarafından yapılmıştır.
Fizik
Hydrodaynamica (1738) adlı eserinde gazlar için kinetik teorinin temellerini atmış ve bu fikri Boyle yasasını açıklamak için kullanmıştır.
Euler ile esneklik üzerinde çalışmış ve Euler-Bernoulli ışın eşitliğini oluşturmuşlardır. Bunların yanı sıra Bernoulli ilkesi aerodinamik alanında büyük bir öneme sahiptir.
Kaynakça
- ^ Rothbard, Murray. Daniel Bernoulli and the Founding of Mathematical Economics 28 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., (excerpted from )
- ^ a b c Rouse Ball, W. W. (2003) [1908]. "The Bernoullis". A Short Account of the History of Mathematics (4. bas.). Dover. ISBN .
- ^ O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Daniel Bernoulli", MacTutor Matematik Tarihi arşivi (1998)
- ^ Anderson, John David (1997). A History of Aerodynamics and its Impact on Flying Machines. New York, NY: Cambridge University Press. ISBN .
- ^ a b [Anon.] (2001) "Daniel Bernoulli", Encyclopædia Britannica
- ^ İngilizce: Bernoulli, D. (1954). (PDF). Econometrica. 22 (1). ss. 23-36. doi:10.2307/1909829. JSTOR 1909829. 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2020.
- ^ reprinted in Blower, S; Bernoulli, D (2004). (PDF). Reviews in medical virology. 14 (5). ss. 275-88. doi:10.1002/rmv.443. (PMID) 15334536. 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2020.
- ^ (1983) [1953]. History of Strength of Materials. New York: Dover. ISBN . 29 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Şubat 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Daniel Bernoulli 8 Subat 1700 17 Mart 1782 Isvicreli matematikci ve fizikcidir Bernoulli ailesindeki unlu matematikcilerdendir Ozellikle matematigi akiskan mekanigi alanina uyarlamasiyla bilinir Olasilik ve istatistik alanindaki calismalariyla bu alanlarin gelisimine onculuk etmistir Ismi 20 yuzyilin iki onemli teknolojisinin calismasinin altinda yatan matematigi tanimlayan Bernoulli Ilkesi ile butunlesmistir Bahsi gecen bu iki onemli teknoloji karburator ve ucak kanadidir Daniel BernoulliDaniel BernoulliDogum8 Subat 1700 1700 02 08 Groningen Hollanda CumhuriyetiOlum17 Mart 1782 82 yasinda Basel Isvicre CumhuriyetiMilliyetIsvicreliMezun oldugu okul lar Basel Universitesi M D 1721 Heidelberg Universitesi Strasbourg UniversitesiKariyeriDaliMatematik fizik tipImzaIlk yillari nin kapagi 1738 Daniel Bernoulli Groningen Hollanda da matematikcileri ile unlu bir ailede dunyaya geldi Bernoulli ailesinin kokenleri o zamanlar Ispanyol Flemenki sinirlari icinde kalan Antwerp e dayanmaktadir ancak buradan Ispanyollarin Huguenot zulmunden kacmak icin goc etmislerdir Kisa bir sure Frankfurt ta yasadiktan sonra Isvicre nin Basel kentine yerlesmislerdir Daniel Johann Bernoulli nin oglu kalkulusun ilk gelistiricilerindendir ve Jakob Bernoulli nin yegeniydi olasilik teorisini ilk kesfeden kisidir ve adinda iki kardesi vardi Daniel Bernoulli W W Rouse Ball tarafindan Genc Bernoulliler arasinda en yetenekli olanidir seklinde tanitilmisti Babasi Johann ile arasinda kotu bir iliskisi oldugu soylenmekteydi Baba ve oglunun bilimsel bir yarismada birinciligi paylasmalari uzerine Johann ogluyla esit tutulmanin utancina dayanamamis ve oglunu evden atmisti Johann Bernoulli ayrica Daniel in Hydrodynamica adli eserinden bazi fikirleri calmis ve tarihini Hyrodynamica nin yayim tarihinden once gosterdigi Hydraulica adli eserinde yayimlamisti Daniel in uzlasma cabalarina ragmen babasi bu kininden olumune dek vazgecmemisti Daniel yedi yasindayken kardesi Johann II Bernoulli dogdu Okul cagina geldiginde babasi Johann Bernoulli ona isletme okumasi yonunde tavsiyede bulundu Ancak Daniel babasinin bu teklifini reddetti cunku o matematik alaninda egitim almak istiyordu Daha sonra babasinin istegini de yerine getirerek isletme egitimi de aldi ardindan babasi Johann Bernoulli ogluna tip egitimi almasi yonunde istekte bulundu ve Daniel bu istegi ancak babasinin ona ozel olarak matematik ogretmesi kosuluyla kabul etti Daniel Basel Heidelberg ve Strasbourg sehirlerinde tip egitimi aldi 1721 yilinda anatomi ve botanik alaninda doktora derecesini elde etti Bernoulli matematikci Leonhard Euler ile yakin arkadasti 1724 yilinda matematik profesoru olarak Sankt Petersburg a gitti ama burada mutlu olamadi ve gecirdigi bir hastalik 1733 yilinda oradan ayrilmasina neden oldu Daha sonra tip metafizik ve doga felsefesi alanlarinda olumune dek oldukca basarili bir hayat surdugu Basel Universitesi ne dondu Matematiksel calismalariDaniel Bernoulli nin Hydrodynamica kitabinin 1738 baskisinin ilk bolumunun ilk sayfasi Bernoulli nin ilk matematiksel calismasi Exercitationes Alistirmalar 1724 yilinda Goldbach in yardimi ile yayimlanmistir Iki yil sonra bileske devinimin donus devinimi ve oteleme devinimi biciminde ayrilarak cozumlenmesi konusunda ilk calismalara imza atti Baslica eseri olan Hydrodynamica 1738 yilinda yayimlanmistir Bu eser tum sonuclarin tek bir ilkeye bagli olarak ayarlanmasi ile in Mechanique Analytique Cozumlemeli Mekanik adli eseri ile benzerlikler tasir Tum sonuclarin baglandigi bu tek ilke enerjinin korunumu ilkesidir Bu eseri gelgitler kurami uzerine Euler ve Colin Maclaurin in raporlari ile birlesik bir rapor izledi Daniel bu rapor uzerine Fransiz Akademisi tarafindan odule layik goruldu Bu uc rapor Isaac Newton in Philosophiae Naturalis Principia Mathematica si ve Pierre Simon Laplace in arastirmalari arasinda kalan surede bu konuda yapilan tum calismalari iceriyordu Bernoulli ayrica basta titresen telleri icerenler olmak uzere cesitli mekanik sorunlar uzerine makaleler yayimladi Bernoulli ve Euler beraber calisarak sivilarin akisi hakkinda daha cok kesifte bulunmaya calistilar Ikili ozellikle kanin akis hizi ve basinci arasindaki iliski uzerine yogunlastilar Bu iliskiyi gozlemlemek icin Daniel ucu acik bir pipetle yuzeyi delinmis bir boru kullandi ve pipetteki sivinin yuksekliginin sivinin borudaki basinci ile iliskili oldugunu ortaya cikardi Bu kesfin ardindan tum Avrupa daki hekimler hastalarinin kan basincini sivri uclu tupleri hastanin damarlarina batirarak olcmeye basladi Bu yontem daha acisiz bir yontem kesfetmesine dek 170 yil boyunca kullanildi Ancak Bernoulli nin basinc olcme yontemi ucagin uzerinden gecen havanin hizini olcmek icin modern havacilikta hala kullanilmaktadir Daniel kesiflerini daha ileriye tasimak icin enerjinin korunumu uzerine yaptigi ilk calismalara geri dondu Devinen bir cisim kutle kazandikca kinetik enerjisini devinimden kaynakli enerji potansiyel enerji ile degistirir Daniel benzer bir sekilde devinen eden bir sivinin kinetik enerjisini basinc ile degistirdigini fark etti Matematiksel olarak bu kural 12ru2 P constant displaystyle tfrac 1 2 rho u 2 P text constant olarak gosterilir Formulde P basinci r sivinin yogunlugunu u ise hizini simgeler Bu kuraldan eger bir akiskanin hizi artarsa basinci azalir sonucu cikmaktadir Bu kural hava tasitlarinin kanatlari tasarlanirken kullanilmistir Kanat ust bolumde havanin hizlanmasini ve bu nedenle basincinin azalmasini saglayacak bir alana sahip olarak uretilir Bu basinc farki sayesinde kanat yukari dogru yukselir IstatistikDaniel Bernoulli ayrica 1738 yilinda yayimlanan Specimen theoriae novae de mensura sortis Yeni Bir Teorinin Risk Olcumu Altinda Aciklamasi eserin de yazaridir Sansurlu bilgi iceren istatistiksel problemlerin analizine yonelik ilk calismalar 1766 yilinda cicek hastaligi ve olum orani bilgileri analiz edilerek asinin faydasinin gosterilmesi amaciyla Bernoulli tarafindan yapilmistir FizikHydrodaynamica 1738 adli eserinde gazlar icin kinetik teorinin temellerini atmis ve bu fikri Boyle yasasini aciklamak icin kullanmistir Euler ile esneklik uzerinde calismis ve Euler Bernoulli isin esitligini olusturmuslardir Bunlarin yani sira Bernoulli ilkesi aerodinamik alaninda buyuk bir oneme sahiptir Kaynakca Rothbard Murray Daniel Bernoulli and the Founding of Mathematical Economics 28 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde excerpted from a b c Rouse Ball W W 2003 1908 The Bernoullis A Short Account of the History of Mathematics 4 bas Dover ISBN 0 486 20630 0 O Connor John J Robertson Edmund F Daniel Bernoulli MacTutor Matematik Tarihi arsivi 1998 Anderson John David 1997 A History of Aerodynamics and its Impact on Flying Machines New York NY Cambridge University Press ISBN 0 521 45435 2 a b Anon 2001 Daniel Bernoulli Encyclopaedia Britannica Ingilizce Bernoulli D 1954 PDF Econometrica 22 1 ss 23 36 doi 10 2307 1909829 JSTOR 1909829 10 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 28 Subat 2020 reprinted in Blower S Bernoulli D 2004 PDF Reviews in medical virology 14 5 ss 275 88 doi 10 1002 rmv 443 PMID 15334536 27 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 28 Subat 2020 1983 1953 History of Strength of Materials New York Dover ISBN 0 486 61187 6 29 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Subat 2020