Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Demokratik merkeziyetçilik, siyasi bir partide çeşitli kararların alınması amacıyla yapılan tartışmalar sırasında, her konunun herhangi kısıtlama olmaksızın tartışılabileceğini fakat çoğunlukça hemfikir olunan bir kararın alınmasından sonra bu kararın uygulanmasında birlik sağlanması gerektiğini savunan Marksist-Leninist ilkeyi ifade eden terimdir. Bu ilke, dünyadaki pek çok komünist partinin parti genel çizgisi olarak kabul görmüştür.
Tarihi
Lenin önderliğindeki Bolşevikler, Rusya'daki Çarlık rejimini kitlesel bir işçi devrimiyle devirmeyi amaçlayan disiplinli bir işçi partisini örgütlemeye ve gerçekleşecek bir ayaklanmaya önderlik edebilecek bir parti oluşturmayı amaçlamışlardır. Bu temellerde kurulan Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi, Merkez Komite nezdinde demokratik merkeziyetçilik ilkesi çerçevesinde sıkı sıkıya bağlıydı. Lenin, bu ilkeyi "Tartışmada özgürlük, eylemde birlik"" şeklinde özetlemiştir. Buna karşın, Menşeviklerin uyguladığı parti programları daha esnekti ve diğer siyasi partilerle daha kolay iş birliği yapıyorlardı. Bolşevikler ise özellikle liberal partilerle iş birliği yapmayacak, diğer sosyalist partilerle de tanımlı ittifaklara girecektir.
Ekim Devrimi'nin başarısından sonra güçlenen Bolşevikler, dünyadaki tüm işçi hareketleriyle birlikte hareket etmek amacıyla örgütlenmeye gitmişlerdir. Bu amaçla Mart 1919'da kurulan Komünist Enternasyonal (Komintern), demokratik merkeziyetçilik ilkesini de içinde barındıran 12 maddeyi, yeni kurulan Enternasyonal'e katılma temelinde tüm sosyalist partilere göndermiştir. Buna göre; dünyadaki tüm devrimciler öncelikle kendi ülkelerinde faaliyet göstermeliydi, fakat demokratik merkeziyetçilik ilkesi uyarınca, gereken yerde Komintern müdahil olabilecekti.
Hakkında
Demokratik merkeziyetçilik, özetle şu ilkeleri kapsar;
- Parti üyeleri ve parti organlarının tamamının seçimle işbaşına gelmesi
- Parti organlarının kendi parti örgütlerine, faaliyetleri hakkında periyodik olarak hesap vermeleri
- Sıkı bir parti disiplini ve çoğunluğun verdiği kararlara azınlığın bağlı kalması
- Yüksek parti organlarının verdiği tüm kararların kesinlikle alt organlar ve bütün parti üyeleri için bağlayıcı olduğu
Lenin, 1901 yılında yayınlanan ünlü Ne Yapmalı eserinde, demokratik merkeziyetçilik ilkesini detaylıca anlatmıştır. Buna göre; bu ilkenin isminden de anlaşılacağı üzere, iki yönü bulunmaktadır. Birincisi; demokrasi yönü, ikincisi ise; merkeziyetçilik yönüdür. Lenin'e göre bu iki yön kopmaz bir biçimde birbirine bağlıdır ve proletarya partisi için vazgeçilmezdir. Bu ilkeye göre demokratik yön, koşullara göre değişebilir, yani, daraltılabilir veya genişletilebilir. Bu ilke kapsamında parti örgütleri aşağıdan yukarıya doğru seçim esasına göre kurulur ve parti, kongrelerini, toplantılarını açık bir şekilde yapar. Merkeziyetçilik yönü ise daima ön plandadır. Partinin, Merkez Komite özelinde bir merkezi önder organa sahip olmasını ve azınlığın çoğunluğa, her bir örgütün merkeze, alt örgütlerin ise üst örgütlere bağlı olmasını savunur. Parti, her iki ilkeyi birbirine karıştırmadan uygun biçimde hayata geçirmekle yükümlüdür.
Demokratik merkeziyetçilik; iktidar olan partinin her organında, fabrika, işyeri, okul, semt, tüm çalışma, örgütlenme birim ve alanlarındaki organlarının da yaşantı ve işleyişinin düzenleyicisidir. Parti temel organları olan fabrika ve işyeri organlarının çalışma ve iç yaşamı da, kolektif demokratik bir örgüt ve organ yaşantısıdır. Ve parti yaşantısının temeli ve esası da, bu parti organlarının yaşantısıdır.
Eleştiriler
Marksist-Leninist fikirlere karşıt görüşler hemen hemen her dönem bu ilkeye karşı çıkmışlardır. Dolayısıyla bu durum sosyalist fikirlerin ortaya çıkış tarihi kadar eskidir. Birinci Enternasyonal dönemindeki (1864) anarşistler ve Ekim Devrimi öncesinde Rusya'daki Menşevikler karşı çıkan gruplara örnektir.
Demokratik Merkeziyetçilik ilkesinin uluslararası komünist hareketin yönetiminde de kullanılmasıyla Komintern'e verilen bu müdahil olma yetki ve sorumluluğu, Ekim Devrimi'nden hemen sonra Sultan Galiyev gibi ulusal komünist isimler ile özellikle 1960'lardan itibaren "Avrupa Komünizmi" gibi çeşitli sosyalist/komünist akımlar tarafından da eleştirilmiştir.
Günümüzde ise liberalizm ve sosyal demokrasi yanlıları bu ilkeye karşı çıkan başlıca kesimlerdir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Lenin, V.İ. (1906). "Report on the Unity Congress of the RSDLP (RSDİP Birlik Kongre Raporu)" 14 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Menşevikler 1917 yılında Geçici Hükümet'te de yer alacak ve Temmuz Günleri sırasında işçi ayaklanmasına karşı tavır alacaklardır.
- ^ (1929) Soviet Russia: A Living Record and a History 22 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., bölüm 11
- ^ (PDF). . s. 125. 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2015.
- ^ Lenin, Ne Yapmalı, Sol Yayınları, s. 131.
- ^ "Demokratik Merkeziyetçi Parti Yaşantısı Üzerine", Özgürlük Dünyası, 274. sayı
- ^ Sultangaliyev, Mirseyit; (yayına hazırlayan Özgür Erdem) (2006). Bütün Eserleri. İstanbul: . ISBN .
- ^ Buci-Glucksmann Christine. "Avrupa Komünizmi." Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi. 5. cilt. İstanbul: İletişim Yayınları, 1988, s. 1582-1583.
- ^ Steger, Manfred B. The Quest for Evolutionary Socialism: Eduard Bernstein And Social Democracy. Cambridge, England, UK; New York, New York, USA: Cambridge University Press, 1997. s. 146.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Demokratik merkeziyetcilik siyasi bir partide cesitli kararlarin alinmasi amaciyla yapilan tartismalar sirasinda her konunun herhangi kisitlama olmaksizin tartisilabilecegini fakat cogunlukca hemfikir olunan bir kararin alinmasindan sonra bu kararin uygulanmasinda birlik saglanmasi gerektigini savunan Marksist Leninist ilkeyi ifade eden terimdir Bu ilke dunyadaki pek cok komunist partinin parti genel cizgisi olarak kabul gormustur Lenin Komintern de konusma yaparken 7 Agustos 1920TarihiLenin onderligindeki Bolsevikler Rusya daki Carlik rejimini kitlesel bir isci devrimiyle devirmeyi amaclayan disiplinli bir isci partisini orgutlemeye ve gerceklesecek bir ayaklanmaya onderlik edebilecek bir parti olusturmayi amaclamislardir Bu temellerde kurulan Rusya Sosyal Demokrat Isci Partisi Merkez Komite nezdinde demokratik merkeziyetcilik ilkesi cercevesinde siki sikiya bagliydi Lenin bu ilkeyi Tartismada ozgurluk eylemde birlik seklinde ozetlemistir Buna karsin Menseviklerin uyguladigi parti programlari daha esnekti ve diger siyasi partilerle daha kolay is birligi yapiyorlardi Bolsevikler ise ozellikle liberal partilerle is birligi yapmayacak diger sosyalist partilerle de tanimli ittifaklara girecektir Ekim Devrimi nin basarisindan sonra guclenen Bolsevikler dunyadaki tum isci hareketleriyle birlikte hareket etmek amaciyla orgutlenmeye gitmislerdir Bu amacla Mart 1919 da kurulan Komunist Enternasyonal Komintern demokratik merkeziyetcilik ilkesini de icinde barindiran 12 maddeyi yeni kurulan Enternasyonal e katilma temelinde tum sosyalist partilere gondermistir Buna gore dunyadaki tum devrimciler oncelikle kendi ulkelerinde faaliyet gostermeliydi fakat demokratik merkeziyetcilik ilkesi uyarinca gereken yerde Komintern mudahil olabilecekti HakkindaDemokratik merkeziyetcilik ozetle su ilkeleri kapsar Parti uyeleri ve parti organlarinin tamaminin secimle isbasina gelmesi Parti organlarinin kendi parti orgutlerine faaliyetleri hakkinda periyodik olarak hesap vermeleri Siki bir parti disiplini ve cogunlugun verdigi kararlara azinligin bagli kalmasi Yuksek parti organlarinin verdigi tum kararlarin kesinlikle alt organlar ve butun parti uyeleri icin baglayici oldugu Lenin 1901 yilinda yayinlanan unlu Ne Yapmali eserinde demokratik merkeziyetcilik ilkesini detaylica anlatmistir Buna gore bu ilkenin isminden de anlasilacagi uzere iki yonu bulunmaktadir Birincisi demokrasi yonu ikincisi ise merkeziyetcilik yonudur Lenin e gore bu iki yon kopmaz bir bicimde birbirine baglidir ve proletarya partisi icin vazgecilmezdir Bu ilkeye gore demokratik yon kosullara gore degisebilir yani daraltilabilir veya genisletilebilir Bu ilke kapsaminda parti orgutleri asagidan yukariya dogru secim esasina gore kurulur ve parti kongrelerini toplantilarini acik bir sekilde yapar Merkeziyetcilik yonu ise daima on plandadir Partinin Merkez Komite ozelinde bir merkezi onder organa sahip olmasini ve azinligin cogunluga her bir orgutun merkeze alt orgutlerin ise ust orgutlere bagli olmasini savunur Parti her iki ilkeyi birbirine karistirmadan uygun bicimde hayata gecirmekle yukumludur Demokratik merkeziyetcilik iktidar olan partinin her organinda fabrika isyeri okul semt tum calisma orgutlenme birim ve alanlarindaki organlarinin da yasanti ve isleyisinin duzenleyicisidir Parti temel organlari olan fabrika ve isyeri organlarinin calisma ve ic yasami da kolektif demokratik bir orgut ve organ yasantisidir Ve parti yasantisinin temeli ve esasi da bu parti organlarinin yasantisidir ElestirilerMarksist Leninist fikirlere karsit gorusler hemen hemen her donem bu ilkeye karsi cikmislardir Dolayisiyla bu durum sosyalist fikirlerin ortaya cikis tarihi kadar eskidir Birinci Enternasyonal donemindeki 1864 anarsistler ve Ekim Devrimi oncesinde Rusya daki Mensevikler karsi cikan gruplara ornektir Demokratik Merkeziyetcilik ilkesinin uluslararasi komunist hareketin yonetiminde de kullanilmasiyla Komintern e verilen bu mudahil olma yetki ve sorumlulugu Ekim Devrimi nden hemen sonra Sultan Galiyev gibi ulusal komunist isimler ile ozellikle 1960 lardan itibaren Avrupa Komunizmi gibi cesitli sosyalist komunist akimlar tarafindan da elestirilmistir Gunumuzde ise liberalizm ve sosyal demokrasi yanlilari bu ilkeye karsi cikan baslica kesimlerdir Ayrica bakinizMarksizm Leninizm Sovyetler Birligi Komunist Partisi Cin Komunist PartisiKaynakca a b Lenin V I 1906 Report on the Unity Congress of the RSDLP RSDIP Birlik Kongre Raporu 14 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mensevikler 1917 yilinda Gecici Hukumet te de yer alacak ve Temmuz Gunleri sirasinda isci ayaklanmasina karsi tavir alacaklardir 1929 Soviet Russia A Living Record and a History 22 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde bolum 11 PDF s 125 11 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2015 Lenin Ne Yapmali Sol Yayinlari s 131 ISBN 975 7399 18 3 Demokratik Merkeziyetci Parti Yasantisi Uzerine Ozgurluk Dunyasi 274 sayi Sultangaliyev Mirseyit yayina hazirlayan Ozgur Erdem 2006 Butun Eserleri Istanbul ISBN 9789756288795 Buci Glucksmann Christine Avrupa Komunizmi Sosyalizm ve Toplumsal Mucadeleler Ansiklopedisi 5 cilt Istanbul Iletisim Yayinlari 1988 s 1582 1583 Steger Manfred B The Quest for Evolutionary Socialism Eduard Bernstein And Social Democracy Cambridge England UK New York New York USA Cambridge University Press 1997 s 146