Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Demoscene, bir bilgisayar sanatları alt kültürüdür. Temelinde interaktif olmayan, bilgisayarda gerçek zamanlı olarak görsel ve işitsel sunumlar yapan demo üretimi yatar. Bir demo’nun asıl amacı sanat, müzik ve programlama yeteneklerinin ve esas olarak eldeki çok kıt kaynakların elverebileceği maksimum performansın sergilenmesidir.
Demoscene’ler ilk defa Commodore 64, ZX Spectrum gibi 8 bitlik bilgisayar çağında ortaya çıkmış ve 16/32 bitlik ev bilgisayarlarının (Amiga, Atari ST) yükselişi döneminde üne kavuşmuştur. İlk yıllarında demoların program kırmayla (software cracking) güçlü bir ilişkisi vardı. Bir kırık program çalışmaya başladığında, kıran ekip ile ilgili grafiksel bir bilgi görünürdü. Yani kendi reklamlarını yaparlardı. Buna crack intro (kısaca cracktro) denirdi. Daha sonraları intro yapımı gelişerek ve yazılım korsanlığından ayrılarak kendi başına bir alt kültür haline geldi. Zamanlarını demo kodlamayla, bilgisayar grafikleri programlamada tecrübe kazanarak geçiren birçok genç yetenek kendilerini daha önceleri ürünlerini crack ettikleri bilgisayar oyun endüstrisinde çalışırken buldular.
Tarihi
Demolarla ve demo efektleriyle benzerlik gösteren ilk bilgisayar programları “display hacks” denen programlardır. Bunlar 1950’lerin başına kadar uzanırlar.
Demoscene kültüründe demolar cracker’ların, kopya korumasını kaldırdıkları programlara ekledikleri kendi imzaları olan crack ekranlarıyla ve crack intro’larla başladı. Crack ekranları ilk defa Apple II bilgisayarlarda 1970'lerin sonlarında 1980’lerin başlarında ortaya çıkmıştır. Bunlar ilk zamanlarında cracker’ı ya da ekibi tanıtan düz yazıdan başka bir şey değildi. Ama giderek bu sabit görüntülerin yerini daha etkileyici görünümlü, animasyon efektli ve müzikli tanıtımlar almaya başladı. Bir süre sonra crack grupları korsan programdan bağımsız tek başına çalışan intro’lar üretmeye başladılar. Önceleri mektup, mesaj gibi isimlerle anılan bu yazılımlar daha sonraları demo olarak adlandırılmaya başlandı.
1986 yılında şimdileri demoscene olarak bilinen hareket doğmuş oldu. C64 kökenli Hollandalı gruplar, 1001 Crew ve The Judges ilk demo grupları olarak ifade edilir. Birbirleriyle yarışırken orijinal grafikli ve müzikli saf demolar ürettiler. Bunu yaparken donanım hilelerini kullandılar. O sıralarda diğer grupların demoları İngiltere’deki Compunet sunucularında dolaşmaya başlamıştı.
ZX Spectrum bilgisayarda Castor Cracking Group isimli grup Castro Intro dedikleri ilk demolarını 1986’da yayımladılar. Speccy demoscene (Spectrum bilgisayarlarındaki demoscene) yavaş başlamıştı ama 1980’lerin sonunda özellikle Doğu Avrupa’da yükselişe geçti.
Yarışmalar
Demoscene, grupların ya da bireylerin teknik ve artistik becerilerini karşılaştırdıkları yarışma ağırlıklı bir alt kültürdür. Günümüzde compo denen bu yarışmalar demo partilerinde yapılıyor. Bazıları ise online oluyor. Önceleri en iyi kodcular, müzisyenler, grafikerler ve demolar, diskmags isimli yazılımlarda listelenirdi. Ama listelere ilgi 1990’larda azaldı.
Parti temelli yarışmalarda genelde temsil için gruptan biri gerekir. Ziyaretçilerin oylarıyla kazanan kişi ya da grup partinin sonunda törenle ödülünü alır. Tipik bir partideki yarışmalar demo yarışması, intro yarışması (genelde 64K), grafik yarışması, müzik yarışmasıdır. Birçok parti aynı zamanda platform, biçim ve stil olarak farklı kategoriye ayrılır.
Ziyaretçilerin belli kriterlere oy vermesini sınırlayan kurallar yoktur. Ziyaretçi kendini en çok etkileyen, en beğendiği şeye oy verir. Eski demolarda programlama teknikleri önemli sayılırdı. Aradan geçen yıllarda ilgi teknik becerilerden görsel-işitsel etki gibi artistik değerlere kaydı.
Partiler
Demo partisi, demo yapanları bir araya toplayıp birbirleriyle yarışmalarını sağlayan olaydır. Tipik bir demo partisi bir hafta sonu boyunca durmaksızın sürer. Ziyaretçilere sosyalleşmeleri için bolca zaman sağlar. Yarışmalarda genellikle projeksiyon cihazları ve büyük hoparlörler kullanılır.
Demo partileri kopya partileri (copyparties) formunda 1980’lerde ortaya çıkmışlardı. Kopya partilerinde yazılım korsanları bir araya gelerek tanışır ve kendi yazılımlarını paylaşırdılar. 1990’ların başına kadar yarışmak partilerin ana fikri değildi.
Yılda tahminen 50 partiyle en fazla demoscene partisi Avrupa kıtasında yapılır. ABD’de ise yaklaşık sadece bir düzine parti yapılır. Tüm dünyadan ziyaretçi çeken Breakpoint ve Assembly gibi uluslararası partiler olmasına rağmen çoğu parti sadece tek ülkeye hitap eden yerel partilerdir.
Demo türleri
Demoscene, PC, C64, ZX Spectrum, Atari, Amiga, Dreamcast, Game Boy Advance gibi birçok platformda hala var. Platform çeşitliliği demoların karşılaştırılmasını zorlaştırıyor.
Demoların sınıflandırıldığı çeşitli kategoriler var. En yaygın kategoriler demoların boyutunun 65536 byte ile sınırlandığı 64K ve 4096 byte ile sınırlı 4K kategorileridir.
Gruplar
Tipik bir demo bir demo grubu tarafından yaratılır. Bazı grupların düzinelerce elemanı olmasıyla övünmesine rağmen, bir demo üretimi için gereken eleman sayısı nadiren 10’u geçer.
Bir demoscener grupta genelde sadece uzmanlık alanında faaliyet gösterir. Geleneksel görevler; programlama işlemleri için kodcu, grafikçi ve müzisyendir. Grubun, demo yapımına katılmayan, parti organizasyonu gibi farklı görevlere sahip üyeleri de olabilir.
Türkiye'de Demoscene
Türkiye'de de bilgisayar kültürünün yayılmaya başladığı 90'lı yıllarda Demoscene gruplar çıkarmış ve çeşitli ürünler üretebilmiştir. Bu durum 2000'li yıllarla birlikte BBS kültürünün de azalması ve Internet'e kaymasıyla birlikte azalmıştır.
Türkiye Demoscene'inde Turkish Demo Scene News () adında bir dergi çıkarılmıştır. Türkiye'de 1992-1993 yıllarında TACF(Turkish Atari Coding Freaks) adlı 4 kişilik bir ekip çeşitli demolar yayınlanmıştır. Türkiye'de gerçekleştirilmiş en uzun soluklu demoscene partisi; 2002-2015 yılları arasında aralıksız olarak her yıl düzenlenen 7DX demoscene partisidir. 7DX parti serisi 2015 yılında gerçekleştirilen 14. parti ile sona ermiştir.
Etkisi
Demoların, sanatın pek bilinmeyen şekli olmasına rağmen bilgisayar oyun endüstrisine ve yeni medya sanatları üzerinde etkisi olmuştur.
Pek çok Avrupalı oyun programcısı, grafikeri ve müzisyeni demoscene kültüründen gelmiştir ve tekniklerini, felsefelerini o zamanlarda geliştirmişlerdir. Max Payne oyunlarıyla tanınan Finlandiyalı Remedy Entertainment firması Future Crew isimli PC grubu tarafından kurulmuştur. Çalışanlarının çoğu zamanında demoscene ile uğraşmış ya da hala uğraşan kişilerdir.
Demoscene’in kısıtlı özelliklere sahip donanımda inanılmaz şeyler yaratma ruhu günümüzde hala yaşıyor. İşlemci gücü, belleği kısıtlı olan avuç içi oyun konsolları ve cep telefonları için birçok demoscener oyun geliştiriyor.
Demoların bir sanat formu olarak tanınırlığını arttırmak için çeşitli denemeler yapıldı. Örneğin demo gösterileri, demo galerileri, demoscene ile alakalı kitaplar, TV programları.
Türkçe Kaynaklar
Demoscene hakkında bilgiler21 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Demoscene bir bilgisayar sanatlari alt kulturudur Temelinde interaktif olmayan bilgisayarda gercek zamanli olarak gorsel ve isitsel sunumlar yapan demo uretimi yatar Bir demo nun asil amaci sanat muzik ve programlama yeteneklerinin ve esas olarak eldeki cok kit kaynaklarin elverebilecegi maksimum performansin sergilenmesidir Demoscene ler ilk defa Commodore 64 ZX Spectrum gibi 8 bitlik bilgisayar caginda ortaya cikmis ve 16 32 bitlik ev bilgisayarlarinin Amiga Atari ST yukselisi doneminde une kavusmustur Ilk yillarinda demolarin program kirmayla software cracking guclu bir iliskisi vardi Bir kirik program calismaya basladiginda kiran ekip ile ilgili grafiksel bir bilgi gorunurdu Yani kendi reklamlarini yaparlardi Buna crack intro kisaca cracktro denirdi Daha sonralari intro yapimi geliserek ve yazilim korsanligindan ayrilarak kendi basina bir alt kultur haline geldi Zamanlarini demo kodlamayla bilgisayar grafikleri programlamada tecrube kazanarak geciren bircok genc yetenek kendilerini daha onceleri urunlerini crack ettikleri bilgisayar oyun endustrisinde calisirken buldular TarihiCharles Deenen tarafindan Game Music IV isimli Commodore 64 demosu Ilk demolardan biri olarak kabul edilir 1985 Demolarla ve demo efektleriyle benzerlik gosteren ilk bilgisayar programlari display hacks denen programlardir Bunlar 1950 lerin basina kadar uzanirlar Demoscene kulturunde demolar cracker larin kopya korumasini kaldirdiklari programlara ekledikleri kendi imzalari olan crack ekranlariyla ve crack intro larla basladi Crack ekranlari ilk defa Apple II bilgisayarlarda 1970 lerin sonlarinda 1980 lerin baslarinda ortaya cikmistir Bunlar ilk zamanlarinda cracker i ya da ekibi tanitan duz yazidan baska bir sey degildi Ama giderek bu sabit goruntulerin yerini daha etkileyici gorunumlu animasyon efektli ve muzikli tanitimlar almaya basladi Bir sure sonra crack gruplari korsan programdan bagimsiz tek basina calisan intro lar uretmeye basladilar Onceleri mektup mesaj gibi isimlerle anilan bu yazilimlar daha sonralari demo olarak adlandirilmaya baslandi 1986 yilinda simdileri demoscene olarak bilinen hareket dogmus oldu C64 kokenli Hollandali gruplar 1001 Crew ve The Judges ilk demo gruplari olarak ifade edilir Birbirleriyle yarisirken orijinal grafikli ve muzikli saf demolar urettiler Bunu yaparken donanim hilelerini kullandilar O siralarda diger gruplarin demolari Ingiltere deki Compunet sunucularinda dolasmaya baslamisti ZX Spectrum bilgisayarda Castor Cracking Group isimli grup Castro Intro dedikleri ilk demolarini 1986 da yayimladilar Speccy demoscene Spectrum bilgisayarlarindaki demoscene yavas baslamisti ama 1980 lerin sonunda ozellikle Dogu Avrupa da yukselise gecti YarismalarDemoscene gruplarin ya da bireylerin teknik ve artistik becerilerini karsilastirdiklari yarisma agirlikli bir alt kulturdur Gunumuzde compo denen bu yarismalar demo partilerinde yapiliyor Bazilari ise online oluyor Onceleri en iyi kodcular muzisyenler grafikerler ve demolar diskmags isimli yazilimlarda listelenirdi Ama listelere ilgi 1990 larda azaldi Parti temelli yarismalarda genelde temsil icin gruptan biri gerekir Ziyaretcilerin oylariyla kazanan kisi ya da grup partinin sonunda torenle odulunu alir Tipik bir partideki yarismalar demo yarismasi intro yarismasi genelde 64K grafik yarismasi muzik yarismasidir Bircok parti ayni zamanda platform bicim ve stil olarak farkli kategoriye ayrilir Ziyaretcilerin belli kriterlere oy vermesini sinirlayan kurallar yoktur Ziyaretci kendini en cok etkileyen en begendigi seye oy verir Eski demolarda programlama teknikleri onemli sayilirdi Aradan gecen yillarda ilgi teknik becerilerden gorsel isitsel etki gibi artistik degerlere kaydi PartilerAssembly 2004 demo partisi Demo partisi demo yapanlari bir araya toplayip birbirleriyle yarismalarini saglayan olaydir Tipik bir demo partisi bir hafta sonu boyunca durmaksizin surer Ziyaretcilere sosyallesmeleri icin bolca zaman saglar Yarismalarda genellikle projeksiyon cihazlari ve buyuk hoparlorler kullanilir Demo partileri kopya partileri copyparties formunda 1980 lerde ortaya cikmislardi Kopya partilerinde yazilim korsanlari bir araya gelerek tanisir ve kendi yazilimlarini paylasirdilar 1990 larin basina kadar yarismak partilerin ana fikri degildi Yilda tahminen 50 partiyle en fazla demoscene partisi Avrupa kitasinda yapilir ABD de ise yaklasik sadece bir duzine parti yapilir Tum dunyadan ziyaretci ceken Breakpoint ve Assembly gibi uluslararasi partiler olmasina ragmen cogu parti sadece tek ulkeye hitap eden yerel partilerdir Demo turleriPotion grubunun Gift isimli 64k Amiga demosu 2000 Demoscene PC C64 ZX Spectrum Atari Amiga Dreamcast Game Boy Advance gibi bircok platformda hala var Platform cesitliligi demolarin karsilastirilmasini zorlastiriyor Demolarin siniflandirildigi cesitli kategoriler var En yaygin kategoriler demolarin boyutunun 65536 byte ile sinirlandigi 64K ve 4096 byte ile sinirli 4K kategorileridir GruplarTipik bir demo bir demo grubu tarafindan yaratilir Bazi gruplarin duzinelerce elemani olmasiyla ovunmesine ragmen bir demo uretimi icin gereken eleman sayisi nadiren 10 u gecer Bir demoscener grupta genelde sadece uzmanlik alaninda faaliyet gosterir Geleneksel gorevler programlama islemleri icin kodcu grafikci ve muzisyendir Grubun demo yapimina katilmayan parti organizasyonu gibi farkli gorevlere sahip uyeleri de olabilir Turkiye de DemosceneTurkiye de de bilgisayar kulturunun yayilmaya basladigi 90 li yillarda Demoscene gruplar cikarmis ve cesitli urunler uretebilmistir Bu durum 2000 li yillarla birlikte BBS kulturunun de azalmasi ve Internet e kaymasiyla birlikte azalmistir Turkiye Demoscene inde Turkish Demo Scene News adinda bir dergi cikarilmistir Turkiye de 1992 1993 yillarinda TACF Turkish Atari Coding Freaks adli 4 kisilik bir ekip cesitli demolar yayinlanmistir Turkiye de gerceklestirilmis en uzun soluklu demoscene partisi 2002 2015 yillari arasinda araliksiz olarak her yil duzenlenen 7DX demoscene partisidir 7DX parti serisi 2015 yilinda gerceklestirilen 14 parti ile sona ermistir EtkisiDemolarin sanatin pek bilinmeyen sekli olmasina ragmen bilgisayar oyun endustrisine ve yeni medya sanatlari uzerinde etkisi olmustur Pek cok Avrupali oyun programcisi grafikeri ve muzisyeni demoscene kulturunden gelmistir ve tekniklerini felsefelerini o zamanlarda gelistirmislerdir Max Payne oyunlariyla taninan Finlandiyali Remedy Entertainment firmasi Future Crew isimli PC grubu tarafindan kurulmustur Calisanlarinin cogu zamaninda demoscene ile ugrasmis ya da hala ugrasan kisilerdir Demoscene in kisitli ozelliklere sahip donanimda inanilmaz seyler yaratma ruhu gunumuzde hala yasiyor Islemci gucu bellegi kisitli olan avuc ici oyun konsollari ve cep telefonlari icin bircok demoscener oyun gelistiriyor Demolarin bir sanat formu olarak taninirligini arttirmak icin cesitli denemeler yapildi Ornegin demo gosterileri demo galerileri demoscene ile alakali kitaplar TV programlari Turkce KaynaklarDemoscene hakkinda bilgiler21 Eylul 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde