Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin veya bölümün , doğrulanamaz veya yoruma dayalı ifadeler içerdiği düşünülmektedir. Lütfen iddiaları ederek ve yeni geliştirin. Özgün araştırmadan oluşmuş ifadeler kaldırılabilir. Ayrıntılar maddenin bulunabilir. |
Desiderius Erasmus (28 Ekim 1466, Rotterdam - 12 Temmuz 1536, Basel), Kuzey Avrupa Rönesansı'nın önemli Felemenk katolik rahibi, felsefeci, araştırmacısı, hümanist bilgin ve ilahiyatçı.
| Desiderius Erasmus | |
|---|---|
 | |
| Tam adı | Desiderius Erasmus |
| Doğumu | 28 Ekim 1466 Rotterdam, , Leo Belgicus |
| Ölümü | 12 Temmuz 1536 (69 yaşında) Basel, |
| Çağı | Rönesans |
| Bölgesi | Batı felsefesi |
| İlgi alanları | Hristiyan felsefesi, |
Etkilendikleri
| |
Etkiledikleri | |
Yaşamı
Günümüzde, Rönesans’la birlikte ortaya çıkan hümanizm akımının yaratıcılarından ve en büyük temsilcilerinden biri olarak bilinen Rotterdamlı Erasmus, 1465 yılında Hollanda'nın Rotterdam kentinde doğdu. Ayrıca bugünkü ortaöğrenimi karşılayan bir öğrenim döneminin ardından Augustin tarikatına girerek rahip oldu. Ancak hiçbir zaman geleneksel anlamda bir rahip olarak etkinlik gösteremedi; kendini daha çok bilime adamak istediği gerekçesiyle, dini makamlardan "cüppe giymeme" iznini aldı.Paris Üniversitesi'ne devam etti. 1499'da İngiltere'ye gittiğinde, John Colet, Thomas More (Morus) gibi aydınlarla tanıştı ve bu dostluklarla ufku daha da genişledi.
Papalığın düşünceler üzerinde kurduğu hegemonyaya karşı çıkarak, gerçek Hristiyanlık ruhunu antik çağın yalınlığında aradı. Güzel sanatların ve bilimlerin yayılmasını, Avrupa'nın ortak bir sanat ve bilim anlayışının çatısı altında birleşmesini, hümanizmin birinci koşulu saydı. Özgün yapıtlarıyla ve çevirileriyle antik çağ düşüncesinin Avrupa'da yayılmasına çok büyük katkılarda bulundu. Martin Luther'in reformları başladığında, Kilise'nin yenilenmesi görüşüne katılmakla birlikte, Hristiyan dünyasının kargaşaya, parçalanmaya sürüklenmesine şiddetle karşı çıktı.
1536'da Basel'de öldüğünde Avrupa'nın düşünce yaşamında papaların bile ziyaretine geldikleri bir kişi olacak kadar saygın bir yer edinmişti.
Bütün yaşamı boyunca Latince konuşup yazan Erasmus ölmeden önceki son sözlerini ana dilinde söylemişti: "lieve God" (Sevgili Tanrı)
Deliliğe Övgü (özgün adıyla: Morias enkomion seu laus stultitiae), Erasmus'un canlılığını, geçerliliğini ve çekiciliğini günümüze değin değişmeden koruyabilmiş tek yapıtıdır. Bu küçük kitabın taslağını 1509 yazında, İtalya'dan İngiltere'ye yaptığı yolculuk sırasında çıkaran Erasmus, yazma işini İngiltere'de, dostu Thomas More'nin evine vardıktan kısa süre sonra gerçekleştirdi; kitabı da Thomas More'a adadı. Yapıtını birkaç gün gibi kısacık bir sürede tamamlayan Erasmus, bu arada hiçbir kitaptan yararlanmadı.
Düşünce yapısı ve eserleri
Gülmece türündeki yapıta egemen olan iki temel görüş vardır. Bunlardan birine göre gerçek bilgelik, deliliktir. Öteki görüşe göre ise kendini bilge sanmak, gerçek deliliktir. İnsana yeryüzünde yaşama gücü kazandıran şey, gerçek bilge olma niteliğiyle doğrudan doğruya deliliğin kendisidir. Kitapta delilik (stultitia), kendi kendisine övgüler düzer; bu arada çocuklukta ve yaşlılıkta, aşkta, evlilikte ve dostlukta, politikada ve savaşta, yazında ve bilimde deliliğin nasıl her zaman egemen olduğu gösterilir.
Tüm uğraş alanları, bu arada özellikle din kurumu ve din adamları bu panorama çerçevesinde sergilenir. Deliliği konuşturma kisvesi altında Erasmus, çağının kilisesine ve o kilisenin mensuplarına en acımasız eleştirileri yöneltir. Bu niteliğiyle “Deliliğe Övgü” çağlar boyunca bağnazlığa karşı kaleme alınmış en yetkin düzeydeki başyapıtlardan biri olmuştur. Yapıtın yazılışını izleyen sonraki yüzyıllarda -haklı olarak- düşünce düzeyindeki bağnazlığın her türlüsüne yönelen bir eleştiri diye yorumlanması, belki de bugüne değin koruduğu kalıcılığın baş nedenidir.
Yazınsal açıdan Deliliğe Övgü, Latin ozanı Horatius'un "hakikati gülerek söylemek" ilkesinin belki de en yetkin örneğidir. Biçim açısından Erasmus, yapıtını kaleme alırken daha önce yapıtlarını çevirdiği Lukianos ve Libanios'tan da esinlenmiştir.
Ayrıca bakınız
hakkında daha fazla bilgi edinin | |
 | Vikisöz'de alıntılar |
- Stefan Zweig'in Erasmus Biyografisi
- Erasmus Programı
Kaynakça
- ^ Felsefe Sözlüğü. Sarp Erk Ulaş. Bilim ve Sanat Yayınları. 2002. s. 478 .
- ^ (İngilizce). 17 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2021.
- ^ . Encyclopedia Britannica (İngilizce). 26 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2021.
- ^ a b . www.bbc.co.uk (İngilizce). 13 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2021.
- ^ . 13 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2021.
- ^ Hıristiyanlık Tarihi. Philip McNair. Yeni Yaşam Yayınları. 2004. s. 367. ISBN .
- ^ Hıristiyanlık Tarihi. Robert D. Linder. s. 412.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin veya bolumun ozgun arastirma dogrulanamaz veya yoruma dayali ifadeler icerdigi dusunulmektedir Lutfen iddialari kontrol ederek ve yeni kaynaklar ekleyerek gelistirin Ozgun arastirmadan olusmus ifadeler kaldirilabilir Ayrintilar maddenin tartisma sayfasinda bulunabilir Desiderius Erasmus 28 Ekim 1466 Rotterdam 12 Temmuz 1536 Basel Kuzey Avrupa Ronesansi nin onemli Felemenk katolik rahibi felsefeci arastirmacisi humanist bilgin ve ilahiyatci Desiderius ErasmusTam adiDesiderius ErasmusDogumu28 Ekim 1466 1466 10 28 Rotterdam Leo BelgicusOlumu12 Temmuz 1536 69 yasinda Basel CagiRonesansBolgesiBati felsefesiIlgi alanlariHristiyan felsefesi Etkilendikleri Epikurculuk Etkiledikleri Thomas More Martin Luther William TyndaleRotterdamli Erasmus 1523YasamiGunumuzde Ronesans la birlikte ortaya cikan humanizm akiminin yaraticilarindan ve en buyuk temsilcilerinden biri olarak bilinen Rotterdamli Erasmus 1465 yilinda Hollanda nin Rotterdam kentinde dogdu Ayrica bugunku ortaogrenimi karsilayan bir ogrenim doneminin ardindan Augustin tarikatina girerek rahip oldu Ancak hicbir zaman geleneksel anlamda bir rahip olarak etkinlik gosteremedi kendini daha cok bilime adamak istedigi gerekcesiyle dini makamlardan cuppe giymeme iznini aldi Paris Universitesi ne devam etti 1499 da Ingiltere ye gittiginde John Colet Thomas More Morus gibi aydinlarla tanisti ve bu dostluklarla ufku daha da genisledi Papaligin dusunceler uzerinde kurdugu hegemonyaya karsi cikarak gercek Hristiyanlik ruhunu antik cagin yalinliginda aradi Guzel sanatlarin ve bilimlerin yayilmasini Avrupa nin ortak bir sanat ve bilim anlayisinin catisi altinda birlesmesini humanizmin birinci kosulu saydi Ozgun yapitlariyla ve cevirileriyle antik cag dusuncesinin Avrupa da yayilmasina cok buyuk katkilarda bulundu Martin Luther in reformlari basladiginda Kilise nin yenilenmesi gorusune katilmakla birlikte Hristiyan dunyasinin kargasaya parcalanmaya suruklenmesine siddetle karsi cikti 1536 da Basel de oldugunde Avrupa nin dusunce yasaminda papalarin bile ziyaretine geldikleri bir kisi olacak kadar saygin bir yer edinmisti Butun yasami boyunca Latince konusup yazan Erasmus olmeden onceki son sozlerini ana dilinde soylemisti lieve God Sevgili Tanri Delilige Ovgu ozgun adiyla Morias enkomion seu laus stultitiae Erasmus un canliligini gecerliligini ve cekiciligini gunumuze degin degismeden koruyabilmis tek yapitidir Bu kucuk kitabin taslagini 1509 yazinda Italya dan Ingiltere ye yaptigi yolculuk sirasinda cikaran Erasmus yazma isini Ingiltere de dostu Thomas More nin evine vardiktan kisa sure sonra gerceklestirdi kitabi da Thomas More a adadi Yapitini birkac gun gibi kisacik bir surede tamamlayan Erasmus bu arada hicbir kitaptan yararlanmadi Dusunce yapisi ve eserleriEnchiridion militis Christiani 1503 Gulmece turundeki yapita egemen olan iki temel gorus vardir Bunlardan birine gore gercek bilgelik deliliktir Oteki goruse gore ise kendini bilge sanmak gercek deliliktir Insana yeryuzunde yasama gucu kazandiran sey gercek bilge olma niteligiyle dogrudan dogruya deliligin kendisidir Kitapta delilik stultitia kendi kendisine ovguler duzer bu arada cocuklukta ve yaslilikta askta evlilikte ve dostlukta politikada ve savasta yazinda ve bilimde deliligin nasil her zaman egemen oldugu gosterilir Tum ugras alanlari bu arada ozellikle din kurumu ve din adamlari bu panorama cercevesinde sergilenir Deliligi konusturma kisvesi altinda Erasmus caginin kilisesine ve o kilisenin mensuplarina en acimasiz elestirileri yoneltir Bu niteligiyle Delilige Ovgu caglar boyunca bagnazliga karsi kaleme alinmis en yetkin duzeydeki basyapitlardan biri olmustur Yapitin yazilisini izleyen sonraki yuzyillarda hakli olarak dusunce duzeyindeki bagnazligin her turlusune yonelen bir elestiri diye yorumlanmasi belki de bugune degin korudugu kaliciligin bas nedenidir Yazinsal acidan Delilige Ovgu Latin ozani Horatius un hakikati gulerek soylemek ilkesinin belki de en yetkin ornegidir Bicim acisindan Erasmus yapitini kaleme alirken daha once yapitlarini cevirdigi Lukianos ve Libanios tan da esinlenmistir Ayrica bakinizVikipedi nin kardes projelerinden hakkinda daha fazla bilgi edininVikisoz de alintilarStefan Zweig in Erasmus Biyografisi Erasmus ProgramiKaynakca Felsefe Sozlugu Sarp Erk Ulas Bilim ve Sanat Yayinlari 2002 s 478 ISBN 975 7298 45 X Ingilizce 17 Agustos 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Nisan 2021 Encyclopedia Britannica Ingilizce 26 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Nisan 2021 a b www bbc co uk Ingilizce 13 Temmuz 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Nisan 2021 13 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Nisan 2021 Hiristiyanlik Tarihi Philip McNair Yeni Yasam Yayinlari 2004 s 367 ISBN 975 8318 86 1 Hiristiyanlik Tarihi Robert D Linder s 412