Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dieter Dengler (US: ; 22 Mayıs 1938 - 7 Şubat 2001), Birleşik Devletler Ulusal Hava Kuvvetleri'nde hizmet vermiş Amerikan savaş pilotuydu.
| Dieter Dengler | |
|---|---|
 Dieter Dengler, 1 Aralık 1996'da San Diego'da, uçak gemisi USS Constellation (CV-6)'ı gezdiği sırada | |
| Doğum | 22 Mayıs 1938 Wildberg, Nazi Almanyası |
| Ölüm | 7 Şubat 2001 (62 yaşında) Mill Valley, Kaliforniya, ABD |
| Defin yeri | Arlington Ulusal Mezarlığı |
| Bağlılığı |  Birleşik Devletler |
| Branşı | |
| Hizmet yılları | 1957-1968 |
| Rütbesi |  Lieutenant |
| Çatışma/savaşları | Vietnam Savaşı |
| Ödülleri |
|
| Sonraki işi | Özel uçak test pilotluğu Ticari havayolu pilotluğu |
Vietnam Savaşı'ndaki görevi sırasında Kuzey Vietnamlılara esir düştü ve Laos'daki Pathet Lao kod adı ile tanımlanan esir kampında 5 ay 23 gün esir tutuldu. 5 ay geçtikten sonra kaçış planını uygulamaya geçirdi. Bu riskli olayı gerçekleştirdikten sonra 23 gün balta girmemiş Vietnam ormanlarında yaşama tutundu. Bulunduğunda vücut kütlesi 77 kg'dan 44,45 kg'ye kadar düşmüştü. Vietnam Savaşı sırasında düşman esaretinden kaçan ilk Amerikalı oldu.
İlk yılları
Dengler, Almanya'nın Baden-Württemberg eyaletinin Kara Orman bölgesindeki küçük Wildberg kasabasında doğdu ve büyüdü. 1939'da Nazi Almanyası'nın kara harp ordusuna katılan ve II. Dünya Savaşı sırası 1943-44 kışında, doğu cephesinde öldürülen babasını tanıyamadan büyüdü. Anne tarafından büyükbabası olan Hermann Schnuerle, 1934 seçimlerinde Adolf Hitler'e oy vermeyi reddettiği ve bir protestoda Hitler'in ve Nazi Partisinin aleyhine söylemler söylediği için tutuklandı ve bir yıl boyunca zorunlu kaya madeninde ağır işler yapmaya gönderildi. Dengler'e, Laos'ta geçirdiği süre bayunca büyükbabasının dik duruşu büyük ilham kaynağı oldu. Büyükbabasının büyük risklere rağmen kararlılığı ve cesareti, Dengler'in Kuzey Vietnamlıların Güneydoğu Asya'daki Amerikan saldırganlığını kınayan bir belgeyi imzalama talebini reddetmesinin bir nedeniydi.
Dengler'in uçma tutkusu, II. Dünya Savaşı sırasında henüz çocuk iken penceren baktığı sırada alçak uçuş yapıp silahlarını ateşleyen bir Müttefik savaş uçağına tanıklık ettiği an başladı. O andan itibaren Dengler, hayatının mesleğini pilotluk olarak belirlemişti.
Aşırı yoksulluk içinde büyüdü, ancak her zaman ailesinin hayatta kalmasına yardım etmenin yollarını bulmaya çalıştı. II. Dünya Savaşı'nda Dieter ve kardeşleri, önceden bombalama sonucu yıkılmış binalara girer, duvar kağıdını koparır ve buğday bazlı duvar kâğıdı hamurundaki besinleri kaynatmak için annelerine getirirlerdi. 14 yaşında bir demircinin yanında çırak oldu. Yaşamın ilerleyen dönemlerinde Dieter, yanında çırak olduğu demirciye 'disiplinli eğitimi ve Dieter'in daha yetenekli, kendine güvenen ve hayatta kalacak kadar sert' olmasına yardımcı olduğu için minnet duyduğunu birçok kez dile getirdi. Birleşik Devletler merkezli bir dergide pilotlara duyulan ihtiyacı ifade eden bir reklam gördükten sonra Birleşik Devletler'e gitmeye karar verdi.
Vietnam Savaşı ve esir düşmesi
Vurulması
Teğmen olarak uçuş görevine başladıktan sonra Dengler diğer binlerce Amerikan askeri ile birlikte 1 Şubat 1966'da, Tonkin Körfezi'nde konuşlandırılmış taşıyıcı Yankee İstasyonu’na USS Ranger uçakgemisi ile getirildi. Kuzey Vietnam'da bildirilen bir askeri konvoya düzenlenecek olan hava saldırısı için görevlendirildi. Fırtına pilotları, Laos'taki Mu Gia Geçidi'nin batısında yer alan bir yol kavşağı olan ikincil hedeflerine yönelme emri aldılar. O zaman, ABD'nin Laos'taki bu hava operasyonları 'gizli' olarak kategorize ediliyordu. Alev almış pirinç tarlalardan çıkan duman nedeniyle görüş zayıflamıştı. Hedefe yaklaştıktan sonra Dengler ve hava kuşu arkadaşları birbirini gözden kaçırdı. Görüş zayıftı ve Dengler iki buçuk saat boyunca Douglas A-1 Skyraider'i ile düşman topraklarına uçtu. Sonrasında aniden uçaksavar ateşi tarafından uçağının kanadı vuruldu. O anı şöyle anlatıyor:
| “ | Şimşek çakması gibiydi. Sağ kanatımı kaybetmiştim. Uçak yavaşça gökyüzünde süzülüyordu. Daha sonra motordan sesler gelmeye başladı—boub, boub, boub—ve sonunda fırlatma paraşütü tuşuna basıp, Laos'taki bir tarlaya düştüm. | ” |
Yakalanması
Vurulduktan hemen sonra Dengler, telsizini parçaladı ve diğer ekipmanlarının çoğunu Vietnam ve Lao arama ekiplerince radyo dalgaları kullanarak yerinin bulmasını engellemek için sakladı. İnişinin ardından uçaktan 100m uzakta olan Dengler, saklanmak için ormana koşmadan önce birkaç dakika bilinçsizce yattı.
Vurulduktan iki gün sonra Dengler, susuzluktan ve açlıktan bayılacak duruma geldi. Bir göl buldu ve eğilip su içmeye başladı. 1 dakika sonra arkasında komünist Ulusal Kurtuluş Cephesi'nin Laotian grubunun Pathet Lao kamp birlikleri belirdi. Bu birlikler dağınık, silahlı köylülerden oluşuyordu. Çok sessiz ilerlerler ve ormanı çok iyi tanırlardı.
Dengler uzun orman yolununun sonudaki kampa götürüldü. Gece kaçmasını önlemek için yere sabitlenmiş dört kazıkla yere bağlandı. Sabah sivrisinek ısırıklarından yüzü şişti ve göremedi. İlkbahara girmeden başarısız bir kaçış denemesi yaptı. Dengler'in bu girişimine misilleme işkence gördü:
| “ | İnsanlar bana korkup korkmadığımı sordu. 'Ölmeden hemen önce artık korku yok' dedim. | ” |
Ağaçtan baş aşağı şeklinde bağlandı ve kısa süreliğine bilincini kaybetti. Ağaçtan indirdiklerinde baygındı ve bilinci açılana kadar soğuk bir geceyi dışarıda ağaca kolları-ayakları bağlı beklettiler. Diğer günler köylülere eğlence olarak; mandaya bağlanarak sırtüstü yerlerde sürükletildi. Lao yetkilileri, Amerika Birleşik Devletleri’ni kınayan bir belgeyi imzalamasını istediler ancak Dengler bunu reddetti. Misilleme olarak, işgenceleri daha da arttı.
Dengler, S.E.R.E. eğitmenleri ve deniz komandoları tarafından yürütülen Test-P.O.W. deneme operasyonunda iki kez kaçtı ve eğitim sona erdiğinde üçüncü bir kaçış planını da yaptığı ancak uygulamadığı görülmüştü. Donanma S.E.R.E. survival okulunda, kaçma ve hayatta kalma eğitimi almıştı. Şaşırtıcı bir şekilde S.E.R.E. kursu boyunca ağırlığı artan tek öğrenci olarak rekor kırdı. Özellikle 2. Dünya Savaşı’nda çektiği açlık ve sefalet, onuna bu direnci kazandırmıştı.
Kaçış
29 Haziran 1966'da gardiyanlar öğle yemeği yerken, el ve ayak manşetlerini deşifre edip, arkadaşları ile birlikte gardiyanların kulübede bıraktıkları M1 tüfeklerini, Çin otomatik tüfeklerini, Amerikan karabina ve AK-47 makineli tüfeği içeren gardiyanların gözlem alanının dışında olan silahlarını gizlice aldılar. Gardiyanlar, mahkûmların beşininde kaçtığını ve AK-47 ile üç atış yapan Dengler’in yanına doğru koştuğunu fark etti. Dengler, 3 gardiyanı öldürüp, 1’isini kolundan yaraladı. Bu sırada diğer gardiyanlar oradan kaçmaya çalışırken arkadan diğer 2 mahkûm arkadaşı daha Dengler’in yanına geldi.
7 mahkûm 3 gruba ayrıldı. DeBruin'in başlangıçta Dengler ve Martin ile gitmesi gerekiyordu, ancak zor durumda olan ve rahatsızlığından dolayı yavaş ilerleyen To ile gitmeye karar verdi. En yakın sınırı aşmayı ve kurtarılmayı beklemeyi amaçladılar. Dengler ve Martin, Mekong Nehri'ne ulaşıp Tayland'a kaçmak niyetiyle kendi başlarına gittiler. Ancak kaçtıkları kamptan birkaç milden daha fazla uzaklaşamadılar.
| “ | Yedimiz kaçtık," dedi Dengler. "Ancak canını kaybetmeden kurtulan neyazıkki tek bendim." | ” |
Kurtarılması
Kaçışlarının ne kadar tehlikeli olduğu ortadaydı. Kısa bir süre sonra ikisinin de beyaz olan ayakları yağmur ormanlarının zeminin rengi ile kaplandı. Sırayla giydikleri eski bir tenis ayakkabısı tabanı buldular. Bu zorluklarla ilerlediler ve çok kuvvetli akan Mekong Nehri’ne ulaştılar.
| “ | Bu nehir, özgürlüğümüzün yolu oldu. Mekong Nehri bizi Tayland sınırına güvenliğe götürecekti. | ” |
İmkanlarının ve zamanlarının olmaması nedeniyle bambuları iç içe takarak güçsüz ama idare edecek bir sal yaptılar ve vahşi akıntının aktığı yöne doğru aşağı yüzdüler. Bu şiddetli nehirde sırılsıklam olmamak için kendilerini dev bitki yapraklarıyla sardılar. Sabahleyin siyah çamur ve onlarca kurtçuk böcekleri ile kaplanacaklardı. Mekong’un sonunda çıktıklarında bir gölün içine düştüler.
Birkaç köylü gördüler ancak gözlerine gözükmediler. Terk edilmiş bir köyde kamp kurdular ve bu evde en çok sürekli yağan güçlü yağmurdan korunuyorlardı. Yanlarına midede şişip tok hissettirdiği için kapta biriktirdikleri haşlanmış pirinçleri getirmişlerdi. Başka yiyecekler buldular ama yine de az besin olduğu için açlığın eşiğindeydiler. Bölgede sürekli Birleşik Devletler helikopterleri geçiyordu. Amaçları ise, Birleşik Devletler Ulusal Hava Kuvvetleri’nin C-130’una gözükmekti. İlk başta bambuları birbirine sürterek yapılan ilkel ateş yakma yöntemini kullanarak evi ateşe vermek ve böylece yükselen dumanlardan farkedilmek istiyorlardı. Fakat Dengler, yanlarına bulunan birkaç karabina mermisinin barutlarını çıkartıp, bir araya getirerek meşale ateşi yaktı, zira önceki yöntem onların zaten çok az bulunan enerjilerini de bitirip, açlıktan ölmelerine yol açabilirdi. O gece meşaleleri yaktılar ve bir C-130 geldiğinde onları “S” ve “O” şeklinde salladılar. Uçak daire çizip birkaç işaret fişeği fırlattı. Dengler, tespit edildiklerine inanarak çok sevindi. Ertesi sabah, etraf sis ve çiseleme ile kaplıydı ve dakikalarca gökyüzüne bakındıkar ancak hiçbir kurtarma gücü göremediler.
Açlıktan çökmüş durumda ve sıtmadan dolayı idrarı kanla karışık akmakta olan Duane Whitney Martin, yiyecek çalmak için yakındaki bir Akha köyüne yaklaşmak istedi. Dengler bunun iyi bir fikir olmadığını biliyordu ve arkadaşının köye gitmesine izin vermedi. İleride çalıların arkasında küçük bir çocuğun köpekle oynadığını gördüler. Daha sonra çocuk bir an, Martin ve Dengler’i gördü ve köye doğru koşarak "American, Americannn!" diye bağırmaya başladı. Saniyeler içinde bir onlarca Kuzey Vietnem’lı köylü ortaya çıktı. Patikaya doğru diz çöktüler fakat köylü adam palasını salladı ve Martin'i bacağına derin bir yara bırakacak şekilde sapladı. O sorada öfkeden çıldırmış olan Dengler, yanındaki AK-47 ile köylülere yaylım ateşi açtı. Köye doğru daha fazla yardım çağırmaya koşan köylüyü de vurdu. Böylelikle kaçmak için bir fırsat yaratmış oldu. Martin yaralı olduğu için arkadaşı Deiter Dengler’e gitmesini söyledi. Dieter ağlayarak vedalaştı ve gitmeden, ölmek üzere olan Martin’in üzerini dev bitki yapraklarından biri ile kapatıp, ormanın içine koşarak oradan uzaklaştı.
| “ | Yara içinde olan çıplak ayağıma kauçuk ayakkabı takmak için köylünün ayakkabısına uzandım, yakaladım ve koştum. O anda zaman benim için durmuştu. Sadece önüme baktım, nereye gittiğimi, nasıl kurtulacağımı hiç umursamadım. | ” |
Dengler, ona devam etmesi için zihinsel güç veren vahşi bir ayı olduğunu söylüyor, halüsilasyonlar görüyordu. Bir röpörtajında:
| “ | Evcil köpeğim gibi görüyordum onu ve sahip olduğum tek arkadaştı. | ” |
Bu onun en karanlık zamanlarından biriydi. Haftalarca ormanda kaçtıktan sonra yürüyen bir iskelettenten farksız bir şekildeydi ve sürekli halüsinasyon durumuna girip-çıktı.
| “ | Sadece sürünüyordum. Halüsilasyonlarda, kapıların açıldığını ve birçok boynuzlu melek atının dörtnala bana doğru koştuğunu görüyordum. Ama hayır; ölüm beni istemedi. 7 mahkum arkadaşımın 6’sının canını aldı, benimkini almadı… | ” |
Sonraki yaşamı ve ölümü
Yıllar geçti ve Dengler fiziksel olarak iyileşmişti ancak çektiği eziyet, işkence ve diğer esir arkadaşları ile atıldığı bu kurtuluş mücadelesi, hafızasının bir köşesine kazınmıştı. Werner Herzog'un, Dengler hakkındaki belgeselinde de söylediği gibi:
| “ | İnsanlar genellikle hayatta, özellikle de savaşta olan şeylerden musallat çekerler. Hayatları normal olmuş gibi görünür, ama asla değildir. | ” |
Bir yıl boyunca donanma hastanesinde kaldı, bu süre zarfında hala aktif asker olarak gözüktü ve teğmenliğe terfi etti. Askeri yükümlülüğü yerine getirildi, donanmadan istifa etti ve Trans World Airlines (TWA) ile havayolu pilotu pozisyonu için başvurdu. Uçmaya devam etti ve sivil test pilotu olarak sonraki dört ufak kazadan daha kurtuldu. 1977'de TWA'dan çıktı. Aynı dönem Dengler davet üzerine Laos'a, hayatının dönüm noktasını yaşadığı yere gitti. Laos’da çatışma çoktan bitmiş, düzen kurulmuş ve normal yaşam devam ediyordu. Pathet Lao tarafından karşılandı. Kaçtığı kampa götürüldü ve yapılan incelemelerde kendisinin ve Martin'in, kampdan ~1.5 mil (2.41 km) uzağa gittiklerini öğrenince şaşırdı. Bu gerçekten büyük bir uzaklıktı.
Uçaklara ve havacılığa olan ilgisi hayatının geri kalanında devam etti. Ölümüne kadar neredeyse hep uçtu. 1985'ten bir süre önce TWA’dan pilot olarak erken emekli oldu. 2000 yılında Dengler, Eagles Toplama programına dahil edildi ve genç askeri subay gruplarına kaçış hikâyesini anlattı.
Dengler üç kez evlendi: Marina Adamich'e (1966 – Mart 1970), Irene Lam (11 Eylül 1980 - 3 Nisan 1984) ve Yukiko Dengler (1998 – ölümüne kadar). Dengler, 1990’dan sonraki döneminde artık yaşama hevesi kalmamış, hayattan sıkılmış bir ihtiyardı. Bunu, günlüğüne yazdığı düşüncelerinden belirtiyor. Sadece oğlu Rolf Dengler, diğer oğlu Alexander Dengler ve üç torununun verdiği aile mutluluğu için sabıretti. 1998’de Dengler'a tedavi edilemez bir nörolojik bozukluk olan ALS teşhisi konuldu. Daha fazla sabıredemeyen Dieter, Şubat 2001'de tekerlekli sandalyesiyle evinden çıkıp bir itfaiye istasyonuna kadar gitti ve kendini başından vurdu. Neden itfaiye istasyonunu seçtiği bilinmiyor; fakat etkilenmesinler diye çocuklarının, torunlarının ve eşinin gözünden uzak bir yerde olduğu için orayı seçtiği tahmin ediliyor.
Arlington Ulusal Mezarlığı'na gömüldü. Mezarda bir Donanma onur bekçisi ve ayrıca Donanma F-14 Tomcats nişan heykeli yapıldı.
Popüler kültürdeki yeri
Dengler, Werner Herzog'un 1997 tarihli Küçük Dieter'in Uçma Tutkusu isimli belgeselinin konusu oldu. Ayrıca Herzog, Christian Bale'nin Dengler’i canlandırdığı Şafak Harekâtı 2006 sinema filminin hikâyesini dramatize etti ve yönetti. Film 2006’nın sonlarında festivallerde gösterildi; reklemı yapıldı. Film Kasım 2007'de DVD olarak gösterime girdi.
Ayrıca bakınız
- Şafak Harekatı (film)
- Air America
- Duane W. Martin
- Eugene DeBruin
Kaynakça
- ^ Rescue Dawn: The Truth Retrieved January 13, 2008.
- ^ Time magazine October 14, 1966
- ^ "Dieter Dengler (1938-2001)". IMDb. Retrieved October 3, 2015.
- ^ Bruce Henderson (24 May 2011). Hero Found: The Greatest POW Escape of the Vietnam War. HarperCollins. pp. 5–.
- ^ Bruce Henderson (24 May 2011). Hero Found: The Greatest POW Escape of the Vietnam War. HarperCollins. pp. 4–.
- ^ Henderson, Bruce B. (2011). Hero Found: The Greatest POW Escape of the Vietnam War. New York: Harper. pp. 4-5. ISBN .
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 7 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2020.
- ^ a b "Dieter Dengler's Great Escape from Laotian POW Camp". HistoryNet, LLC. July 12, 2010. Retrieved October 3, 2015.
- ^ "Lt Dieter Dengler, USN Escape from Laos Navy". The A-1 Skyraider Association. Retrieved October 3, 2015.
- ^ "Sense of history drives writer to tell POW tale". Hearst Communications, Inc. July 30, 2010. Retrieved October 3, 2015.
- ^ Henderson, Bruce (2010). Hero Found: The Greatest POW Escape of the Vietnam War. New York: Harper. .
- ^ Werner Herzog. Little Dieter wants to fly.
- ^ Werner Herzog (2007). Rescue Dawn (DVD).
- ^ Dengler Gathering of Eagles 2000 Biography Retrieved June 3, 2008.
- ^ Photo of F-14 Flyover at Dengler Funeral Retrieved January 29, 2008
- ^ "Dieter Dengler Lieutenant, United States Navy". Arlington National Cemetery Biography. January 1, 2007. Retrieved October 3, 2015.
- ^ Non-official Arlington National Cemetery Information on Dengler Retrieved January 29, 2008
- ^ "Rescue Dawn: The Truth". Family, Friends of Gene DeBruin Critical of Herzog Film. Archived from the original on September 28, 2007
Dış bağlantılar
- IMDb'de Dieter Dengler 26 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . filmi
- Dieter Dengler'in kitabından alıntı: Laos'tan Kaçış 25 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Dieter Dengler için Arlington Ulusal Mezarlığı Web Sitesi Sayfası 11 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- IMDb'de Küçük Dieter'in Uçma Tutkusu 28 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . filmi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dieter Dengler US ˈ d ɪ ŋ e l e r 22 Mayis 1938 7 Subat 2001 Birlesik Devletler Ulusal Hava Kuvvetleri nde hizmet vermis Amerikan savas pilotuydu Dieter DenglerDieter Dengler 1 Aralik 1996 da San Diego da ucak gemisi USS Constellation CV 6 i gezdigi siradaDogum22 Mayis 1938 Wildberg Nazi AlmanyasiOlum7 Subat 2001 62 yasinda Mill Valley Kaliforniya ABDDefin yeriArlington Ulusal MezarligiBagliligi Birlesik DevletlerBransiABD Ulusal Hava Kuvvetleri ABD Ulusal DonanmasiHizmet yillari1957 1968RutbesiLieutenantCatisma savaslariVietnam Savasi Flaming Dart OperasyonuOdulleriSonraki isiOzel ucak test pilotlugu Ticari havayolu pilotlugu Vietnam Savasi ndaki gorevi sirasinda Kuzey Vietnamlilara esir dustu ve Laos daki Pathet Lao kod adi ile tanimlanan esir kampinda 5 ay 23 gun esir tutuldu 5 ay gectikten sonra kacis planini uygulamaya gecirdi Bu riskli olayi gerceklestirdikten sonra 23 gun balta girmemis Vietnam ormanlarinda yasama tutundu Bulundugunda vucut kutlesi 77 kg dan 44 45 kg ye kadar dusmustu Vietnam Savasi sirasinda dusman esaretinden kacan ilk Amerikali oldu Ilk yillariDengler Almanya nin Baden Wurttemberg eyaletinin Kara Orman bolgesindeki kucuk Wildberg kasabasinda dogdu ve buyudu 1939 da Nazi Almanyasi nin kara harp ordusuna katilan ve II Dunya Savasi sirasi 1943 44 kisinda dogu cephesinde oldurulen babasini taniyamadan buyudu Anne tarafindan buyukbabasi olan Hermann Schnuerle 1934 secimlerinde Adolf Hitler e oy vermeyi reddettigi ve bir protestoda Hitler in ve Nazi Partisinin aleyhine soylemler soyledigi icin tutuklandi ve bir yil boyunca zorunlu kaya madeninde agir isler yapmaya gonderildi Dengler e Laos ta gecirdigi sure bayunca buyukbabasinin dik durusu buyuk ilham kaynagi oldu Buyukbabasinin buyuk risklere ragmen kararliligi ve cesareti Dengler in Kuzey Vietnamlilarin Guneydogu Asya daki Amerikan saldirganligini kinayan bir belgeyi imzalama talebini reddetmesinin bir nedeniydi Dengler in ucma tutkusu II Dunya Savasi sirasinda henuz cocuk iken penceren baktigi sirada alcak ucus yapip silahlarini atesleyen bir Muttefik savas ucagina taniklik ettigi an basladi O andan itibaren Dengler hayatinin meslegini pilotluk olarak belirlemisti Asiri yoksulluk icinde buyudu ancak her zaman ailesinin hayatta kalmasina yardim etmenin yollarini bulmaya calisti II Dunya Savasi nda Dieter ve kardesleri onceden bombalama sonucu yikilmis binalara girer duvar kagidini koparir ve bugday bazli duvar kagidi hamurundaki besinleri kaynatmak icin annelerine getirirlerdi 14 yasinda bir demircinin yaninda cirak oldu Yasamin ilerleyen donemlerinde Dieter yaninda cirak oldugu demirciye disiplinli egitimi ve Dieter in daha yetenekli kendine guvenen ve hayatta kalacak kadar sert olmasina yardimci oldugu icin minnet duydugunu bircok kez dile getirdi Birlesik Devletler merkezli bir dergide pilotlara duyulan ihtiyaci ifade eden bir reklam gordukten sonra Birlesik Devletler e gitmeye karar verdi Vietnam Savasi ve esir dusmesiVurulmasi Dengler in de bulundugu Amerika Birlesik Devletleri ucak gemisi U S S RangerVA 15 Donanmasindan havalanan Douglas A 1 Skyraider saldiri ucagi Tegmen olarak ucus gorevine basladiktan sonra Dengler diger binlerce Amerikan askeri ile birlikte 1 Subat 1966 da Tonkin Korfezi nde konuslandirilmis tasiyici Yankee Istasyonu na USS Ranger ucakgemisi ile getirildi Kuzey Vietnam da bildirilen bir askeri konvoya duzenlenecek olan hava saldirisi icin gorevlendirildi Firtina pilotlari Laos taki Mu Gia Gecidi nin batisinda yer alan bir yol kavsagi olan ikincil hedeflerine yonelme emri aldilar O zaman ABD nin Laos taki bu hava operasyonlari gizli olarak kategorize ediliyordu Alev almis pirinc tarlalardan cikan duman nedeniyle gorus zayiflamisti Hedefe yaklastiktan sonra Dengler ve hava kusu arkadaslari birbirini gozden kacirdi Gorus zayifti ve Dengler iki bucuk saat boyunca Douglas A 1 Skyraider i ile dusman topraklarina uctu Sonrasinda aniden ucaksavar atesi tarafindan ucaginin kanadi vuruldu O ani soyle anlatiyor Simsek cakmasi gibiydi Sag kanatimi kaybetmistim Ucak yavasca gokyuzunde suzuluyordu Daha sonra motordan sesler gelmeye basladi boub boub boub ve sonunda firlatma parasutu tusuna basip Laos taki bir tarlaya dustum Yakalanmasi Vurulduktan hemen sonra Dengler telsizini parcaladi ve diger ekipmanlarinin cogunu Vietnam ve Lao arama ekiplerince radyo dalgalari kullanarak yerinin bulmasini engellemek icin sakladi Inisinin ardindan ucaktan 100m uzakta olan Dengler saklanmak icin ormana kosmadan once birkac dakika bilincsizce yatti Vurulduktan iki gun sonra Dengler susuzluktan ve acliktan bayilacak duruma geldi Bir gol buldu ve egilip su icmeye basladi 1 dakika sonra arkasinda komunist Ulusal Kurtulus Cephesi nin Laotian grubunun Pathet Lao kamp birlikleri belirdi Bu birlikler daginik silahli koylulerden olusuyordu Cok sessiz ilerlerler ve ormani cok iyi tanirlardi Dengler uzun orman yolununun sonudaki kampa goturuldu Gece kacmasini onlemek icin yere sabitlenmis dort kazikla yere baglandi Sabah sivrisinek isiriklarindan yuzu sisti ve goremedi Ilkbahara girmeden basarisiz bir kacis denemesi yapti Dengler in bu girisimine misilleme iskence gordu Insanlar bana korkup korkmadigimi sordu Olmeden hemen once artik korku yok dedim Agactan bas asagi seklinde baglandi ve kisa sureligine bilincini kaybetti Agactan indirdiklerinde baygindi ve bilinci acilana kadar soguk bir geceyi disarida agaca kollari ayaklari bagli beklettiler Diger gunler koylulere eglence olarak mandaya baglanarak sirtustu yerlerde surukletildi Lao yetkilileri Amerika Birlesik Devletleri ni kinayan bir belgeyi imzalamasini istediler ancak Dengler bunu reddetti Misilleme olarak isgenceleri daha da artti Dengler S E R E egitmenleri ve deniz komandolari tarafindan yurutulen Test P O W deneme operasyonunda iki kez kacti ve egitim sona erdiginde ucuncu bir kacis planini da yaptigi ancak uygulamadigi gorulmustu Donanma S E R E survival okulunda kacma ve hayatta kalma egitimi almisti Sasirtici bir sekilde S E R E kursu boyunca agirligi artan tek ogrenci olarak rekor kirdi Ozellikle 2 Dunya Savasi nda cektigi aclik ve sefalet onuna bu direnci kazandirmisti Kacis 29 Haziran 1966 da gardiyanlar ogle yemegi yerken el ve ayak mansetlerini desifre edip arkadaslari ile birlikte gardiyanlarin kulubede biraktiklari M1 tufeklerini Cin otomatik tufeklerini Amerikan karabina ve AK 47 makineli tufegi iceren gardiyanlarin gozlem alaninin disinda olan silahlarini gizlice aldilar Gardiyanlar mahkumlarin besininde kactigini ve AK 47 ile uc atis yapan Dengler in yanina dogru kostugunu fark etti Dengler 3 gardiyani oldurup 1 isini kolundan yaraladi Bu sirada diger gardiyanlar oradan kacmaya calisirken arkadan diger 2 mahkum arkadasi daha Dengler in yanina geldi 7 mahkum 3 gruba ayrildi DeBruin in baslangicta Dengler ve Martin ile gitmesi gerekiyordu ancak zor durumda olan ve rahatsizligindan dolayi yavas ilerleyen To ile gitmeye karar verdi En yakin siniri asmayi ve kurtarilmayi beklemeyi amacladilar Dengler ve Martin Mekong Nehri ne ulasip Tayland a kacmak niyetiyle kendi baslarina gittiler Ancak kactiklari kamptan birkac milden daha fazla uzaklasamadilar Yedimiz kactik dedi Dengler Ancak canini kaybetmeden kurtulan neyazikki tek bendim Kurtarilmasi Kurtarildiktan 2 gun sonra 24 Temmuz 1966 hastanede cekilmis fotografi Dengler in esir dusmeden onceki kutlesi 77 kg idi esir dusup eziyet gordugu 5 ay 23 gunun sonunda kutlesi 44 45 kg olmustu Kacislarinin ne kadar tehlikeli oldugu ortadaydi Kisa bir sure sonra ikisinin de beyaz olan ayaklari yagmur ormanlarinin zeminin rengi ile kaplandi Sirayla giydikleri eski bir tenis ayakkabisi tabani buldular Bu zorluklarla ilerlediler ve cok kuvvetli akan Mekong Nehri ne ulastilar Bu nehir ozgurlugumuzun yolu oldu Mekong Nehri bizi Tayland sinirina guvenlige goturecekti Imkanlarinin ve zamanlarinin olmamasi nedeniyle bambulari ic ice takarak gucsuz ama idare edecek bir sal yaptilar ve vahsi akintinin aktigi yone dogru asagi yuzduler Bu siddetli nehirde sirilsiklam olmamak icin kendilerini dev bitki yapraklariyla sardilar Sabahleyin siyah camur ve onlarca kurtcuk bocekleri ile kaplanacaklardi Mekong un sonunda ciktiklarinda bir golun icine dustuler Birkac koylu gorduler ancak gozlerine gozukmediler Terk edilmis bir koyde kamp kurdular ve bu evde en cok surekli yagan guclu yagmurdan korunuyorlardi Yanlarina midede sisip tok hissettirdigi icin kapta biriktirdikleri haslanmis pirincleri getirmislerdi Baska yiyecekler buldular ama yine de az besin oldugu icin acligin esigindeydiler Bolgede surekli Birlesik Devletler helikopterleri geciyordu Amaclari ise Birlesik Devletler Ulusal Hava Kuvvetleri nin C 130 una gozukmekti Ilk basta bambulari birbirine surterek yapilan ilkel ates yakma yontemini kullanarak evi atese vermek ve boylece yukselen dumanlardan farkedilmek istiyorlardi Fakat Dengler yanlarina bulunan birkac karabina mermisinin barutlarini cikartip bir araya getirerek mesale atesi yakti zira onceki yontem onlarin zaten cok az bulunan enerjilerini de bitirip acliktan olmelerine yol acabilirdi O gece mesaleleri yaktilar ve bir C 130 geldiginde onlari S ve O seklinde salladilar Ucak daire cizip birkac isaret fisegi firlatti Dengler tespit edildiklerine inanarak cok sevindi Ertesi sabah etraf sis ve ciseleme ile kapliydi ve dakikalarca gokyuzune bakindikar ancak hicbir kurtarma gucu goremediler Acliktan cokmus durumda ve sitmadan dolayi idrari kanla karisik akmakta olan Duane Whitney Martin yiyecek calmak icin yakindaki bir Akha koyune yaklasmak istedi Dengler bunun iyi bir fikir olmadigini biliyordu ve arkadasinin koye gitmesine izin vermedi Ileride calilarin arkasinda kucuk bir cocugun kopekle oynadigini gorduler Daha sonra cocuk bir an Martin ve Dengler i gordu ve koye dogru kosarak American Americannn diye bagirmaya basladi Saniyeler icinde bir onlarca Kuzey Vietnem li koylu ortaya cikti Patikaya dogru diz coktuler fakat koylu adam palasini salladi ve Martin i bacagina derin bir yara birakacak sekilde sapladi O sorada ofkeden cildirmis olan Dengler yanindaki AK 47 ile koylulere yaylim atesi acti Koye dogru daha fazla yardim cagirmaya kosan koyluyu de vurdu Boylelikle kacmak icin bir firsat yaratmis oldu Martin yarali oldugu icin arkadasi Deiter Dengler e gitmesini soyledi Dieter aglayarak vedalasti ve gitmeden olmek uzere olan Martin in uzerini dev bitki yapraklarindan biri ile kapatip ormanin icine kosarak oradan uzaklasti Yara icinde olan ciplak ayagima kaucuk ayakkabi takmak icin koylunun ayakkabisina uzandim yakaladim ve kostum O anda zaman benim icin durmustu Sadece onume baktim nereye gittigimi nasil kurtulacagimi hic umursamadim Dengler ona devam etmesi icin zihinsel guc veren vahsi bir ayi oldugunu soyluyor halusilasyonlar goruyordu Bir roportajinda Evcil kopegim gibi goruyordum onu ve sahip oldugum tek arkadasti Bu onun en karanlik zamanlarindan biriydi Haftalarca ormanda kactiktan sonra yuruyen bir iskelettenten farksiz bir sekildeydi ve surekli halusinasyon durumuna girip cikti Sadece surunuyordum Halusilasyonlarda kapilarin acildigini ve bircok boynuzlu melek atinin dortnala bana dogru kostugunu goruyordum Ama hayir olum beni istemedi 7 mahkum arkadasimin 6 sinin canini aldi benimkini almadi Sonraki yasami ve olumuEugene Deatrick sol ve Dieter Dengler sag 1968 NAS Miramar ucak gemisi Dieter Dengler in Arlington Ulusal Mezarligi nda bulunan dinlenme yeri Yillar gecti ve Dengler fiziksel olarak iyilesmisti ancak cektigi eziyet iskence ve diger esir arkadaslari ile atildigi bu kurtulus mucadelesi hafizasinin bir kosesine kazinmisti Werner Herzog un Dengler hakkindaki belgeselinde de soyledigi gibi Insanlar genellikle hayatta ozellikle de savasta olan seylerden musallat cekerler Hayatlari normal olmus gibi gorunur ama asla degildir Bir yil boyunca donanma hastanesinde kaldi bu sure zarfinda hala aktif asker olarak gozuktu ve tegmenlige terfi etti Askeri yukumlulugu yerine getirildi donanmadan istifa etti ve Trans World Airlines TWA ile havayolu pilotu pozisyonu icin basvurdu Ucmaya devam etti ve sivil test pilotu olarak sonraki dort ufak kazadan daha kurtuldu 1977 de TWA dan cikti Ayni donem Dengler davet uzerine Laos a hayatinin donum noktasini yasadigi yere gitti Laos da catisma coktan bitmis duzen kurulmus ve normal yasam devam ediyordu Pathet Lao tarafindan karsilandi Kactigi kampa goturuldu ve yapilan incelemelerde kendisinin ve Martin in kampdan 1 5 mil 2 41 km uzaga gittiklerini ogrenince sasirdi Bu gercekten buyuk bir uzaklikti Ucaklara ve havaciliga olan ilgisi hayatinin geri kalaninda devam etti Olumune kadar neredeyse hep uctu 1985 ten bir sure once TWA dan pilot olarak erken emekli oldu 2000 yilinda Dengler Eagles Toplama programina dahil edildi ve genc askeri subay gruplarina kacis hikayesini anlatti Dengler uc kez evlendi Marina Adamich e 1966 Mart 1970 Irene Lam 11 Eylul 1980 3 Nisan 1984 ve Yukiko Dengler 1998 olumune kadar Dengler 1990 dan sonraki doneminde artik yasama hevesi kalmamis hayattan sikilmis bir ihtiyardi Bunu gunlugune yazdigi dusuncelerinden belirtiyor Sadece oglu Rolf Dengler diger oglu Alexander Dengler ve uc torununun verdigi aile mutlulugu icin sabiretti 1998 de Dengler a tedavi edilemez bir norolojik bozukluk olan ALS teshisi konuldu Daha fazla sabiredemeyen Dieter Subat 2001 de tekerlekli sandalyesiyle evinden cikip bir itfaiye istasyonuna kadar gitti ve kendini basindan vurdu Neden itfaiye istasyonunu sectigi bilinmiyor fakat etkilenmesinler diye cocuklarinin torunlarinin ve esinin gozunden uzak bir yerde oldugu icin orayi sectigi tahmin ediliyor Arlington Ulusal Mezarligi na gomuldu Mezarda bir Donanma onur bekcisi ve ayrica Donanma F 14 Tomcats nisan heykeli yapildi Populer kulturdeki yeriDengler Werner Herzog un 1997 tarihli Kucuk Dieter in Ucma Tutkusu isimli belgeselinin konusu oldu Ayrica Herzog Christian Bale nin Dengler i canlandirdigi Safak Harekati 2006 sinema filminin hikayesini dramatize etti ve yonetti Film 2006 nin sonlarinda festivallerde gosterildi reklemi yapildi Film Kasim 2007 de DVD olarak gosterime girdi Ayrica bakinizSafak Harekati film Air America Duane W Martin Eugene DeBruinKaynakca Rescue Dawn The Truth Retrieved January 13 2008 Time magazine October 14 1966 Dieter Dengler 1938 2001 IMDb Retrieved October 3 2015 Bruce Henderson 24 May 2011 Hero Found The Greatest POW Escape of the Vietnam War HarperCollins pp 5 Bruce Henderson 24 May 2011 Hero Found The Greatest POW Escape of the Vietnam War HarperCollins pp 4 Henderson Bruce B 2011 Hero Found The Greatest POW Escape of the Vietnam War New York Harper pp 4 5 ISBN 978 0 06 157137 4 a b Arsivlenmis kopya 7 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2020 a b Dieter Dengler s Great Escape from Laotian POW Camp HistoryNet LLC July 12 2010 Retrieved October 3 2015 Lt Dieter Dengler USN Escape from Laos Navy The A 1 Skyraider Association Retrieved October 3 2015 Sense of history drives writer to tell POW tale Hearst Communications Inc July 30 2010 Retrieved October 3 2015 Henderson Bruce 2010 Hero Found The Greatest POW Escape of the Vietnam War New York Harper ISBN 978 0 06 157136 7 Werner Herzog Little Dieter wants to fly Werner Herzog 2007 Rescue Dawn DVD Dengler Gathering of Eagles 2000 Biography Retrieved June 3 2008 Photo of F 14 Flyover at Dengler Funeral Retrieved January 29 2008 Dieter Dengler Lieutenant United States Navy Arlington National Cemetery Biography January 1 2007 Retrieved October 3 2015 Non official Arlington National Cemetery Information on Dengler Retrieved January 29 2008 Rescue Dawn The Truth Family Friends of Gene DeBruin Critical of Herzog Film Archived from the original on September 28 2007Dis baglantilarIMDb de Dieter Dengler 26 Agustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde filmi Dieter Dengler in kitabindan alinti Laos tan Kacis 25 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dieter Dengler icin Arlington Ulusal Mezarligi Web Sitesi Sayfasi 11 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde IMDb de Kucuk Dieter in Ucma Tutkusu 28 Agustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde filmi