Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dinî ayrımcılık, bir kişiye veya gruba, mensubu oldukları din veya belirli inançları sebebiyle farklı işlem yapılmasıdır. Farklı dinlere, mezheplere ya da herhangi bir dine mensup olmayan kişilere inançları nedeniyle yasalarca farklı davranılması ya da istihdam veya barınma gibi kurumsal ortamlarda eşitsiz muamele edildiği durumlar da dini ayrımcılık kapsamında yer alır.
Dini ayrımcılık her durumda noktasına gelmesi gerekmese de hakim dini grubun sahip olduğu bazı haklardan mahrum kılınması, kendilerine özgü belirli hükümleri gözetmelerinin istenmesi, kimi özgürlüklerinde kısıtlanmaya gidilmesi söz konusu olabilmektedir. Son yıllarda dini ayrımcılıkle eş anlamlı olarak dincilik (religism/religionism); gibi terimler de kullanılmaktadır.
Tarihte Dini Ayrımcılık
Tarihte kitlesel yaygınlığı olan hemen her dini topluluk özellikle askeri, politik gücü eline geçirdiğinde hem diğer diğer dini topluluklara hem de kendi içinde marjinal topluluklara dini ayrımcılık uygulamıştır. Bu uygulamaların bizatihi dinin metafizik yapısından mı yoksa dönemin politik atmosferindeki güç dinamiklerinin etkisinden mi kaynaklandığı tartışılmıştır.
Yahudiler Roma İmparatorluğu'nda da dini ayrımcılığa maruz kalmış, İmparator Hadrianus (MS 117-138) döneminde ise Kudüs'ten kovulmuş ve ardından şehir paganlaştırılmıştı; bu da Yahudi diasporasına yol açtı. Roma İmparatorluğu'nda Hristiyanlık da kovuşturmaya uğramış hatta işkencelere maruz bırakılmışlardı. Bu şiddetin ardında Hristiyanlığın Roma İmparatorluğu'nun çok tanrılı düzenine yönelik bir tehdit algısı yatmaktaydı. Neron'un yönetimi altındaki Roma'da, Büyük Roma Yangınından (MS 64) dolayı suçladığı Hristiyanları ölümle cezalandırdı.
Erken modern Avrupa'da, Hristiyan Kilisesi Avrupa'da baskın bir kurum olmaya devam etti ve katı bir dini tekdüzelik politikası uyguladı. Erken modern dönem Britanya'sında birkaç Tekdüzelik Yasası (1549-1663) vardı. Fransız kralı XIV.Louis ve haleflerinin yönetimi altında, Katoliklik erken modern Fransa'da tek zorunlu din haline geldi ve Huguenotlar ülkeyi topluca terk etmek zorunda kaldı.
Tarihte Müslümanların yönetimi altına giren Yahudi, Hristiyan, Zerdüşt ve Paganlar olarak, Müslüman yönetimi altında yaşayan Yahudiler, Hristiyanlar ve Mandeanlardan karşılığında can ve mal güvenliğinin kendilerine tanındığı cizye adı verilen vergi alınmıştır. Müslüman olmayan halkları Müslümanlarınkinden daha düşük olan ve adına zimmi denilen bir sosyal statü tanınmıştır. Dört Halife döneminde gayrimüslimlerden bazı şartları yerine getirmesi istenmiştir. Bunlar kendilerini Müslümanlara benzetmemek şartıyla diledikleri gibi giyinmeleri; silah imal etmemeleri ve üstlerinde taşımamaları; namaz vakitleri dışında çan çalınabilmesi, bayram günleri dışında haç ile dolaşmamaları; ayinlerini açıktan yapmamaları; şehirde yeni kilise veya manastır inşa edememeleri gibi şartlardır. Bazı ülkelerde ise kendilerine bayındırlık işleri gibi bazı hizmetleri yapmaları istenmiş, Emevi ve Abbasiler döneminde ise mabetlerini tamir etmemeleri, kiliselerine Müslümanların girmesine engel olmamaları, Müslümanları daima hürmetle karşılamaları, mühürlerini Arapça basmamaları, alkollü içki satmamaları, bellerine zünnar takmaları, Müslümanların evlerinin içine bakmamaları gibi şartlar konulmuştur. Bunların dışında ödedikleri cizye karşılğında zimmîlerin hayatını her türlü tehlikeye karşı korumayı, onların öldürülmemesini, sürülmemesini ve esir alınmaması sağlanmış, menkul ve gayri menkul mallar edinmelerinine, mabetlerini korumalarına izin verilmiştir.
Bibliyografya
- Michael Whitby; Joseph Streeter, eds., Christian Persecution, Martyrdom, and Orthodoxy GEM de Ste.Croix. New York: Oxford University Press, 2006.
- Mustafa Fayda, "Zımmi" maddesi, İslam Ansiklopedisi, 2013, Cilt.44 s.428-434.
- Mehmet Erkal, "Cizye" maddesi, İslam Ansiklopedisi, 1993, Cilt.8, s.42-45
- Richard Gottheil; Samuel Krauss, "Hadrian" maddesi Jewish Encyclopedia, 1901, Vol. VI. s. 134–135.
Ayrıca bakınız
Dış Bağlantılar
- İslam Ansiklopedisi - Zımmi Maddesi
- Antisemitizm-Holokost Ansiklopedisi
- Hindistan'da İslam Karşıtlığının Temelleri
- Hindu Milliyetçiliği
Kaynakça
- ^ "Thesaurus - Religism". 28 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2024.
- ^ "Free dictionary - Religionism". 4 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2024.
- ^ Richard Gottheil; Samuel Krauss (1901). "Hadrian". www.jewishencyclopedia.com. Vol. VI. s. 134–135.
- ^ Michael Whitby; Joseph Streeter, eds., Christian Persecution, Martyrdom, and Orthodoxy GEM de Ste.Croix. New York: Oxford University Press, 2006
- ^ Mehmet Erkal, "Cizye" maddesi, İslam Ansiklopedisi, 1993, Cilt.8, s.42
- ^ Mustafa Fayda, "Zımmi" maddesi, İslam Ansiklopedisi, 2013, Cilt.44 s.429
- ^ Mustafa Fayda, "Zımmi" maddesi, İslam Ansiklopedisi, 2013, Cilt.44 s.430
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dini ayrimcilik bir kisiye veya gruba mensubu olduklari din veya belirli inanclari sebebiyle farkli islem yapilmasidir Farkli dinlere mezheplere ya da herhangi bir dine mensup olmayan kisilere inanclari nedeniyle yasalarca farkli davranilmasi ya da istihdam veya barinma gibi kurumsal ortamlarda esitsiz muamele edildigi durumlar da dini ayrimcilik kapsaminda yer alir Dini ayrimcilik her durumda dini zulum noktasina gelmesi gerekmese de hakim dini grubun sahip oldugu bazi haklardan mahrum kilinmasi kendilerine ozgu belirli hukumleri gozetmelerinin istenmesi kimi ozgurluklerinde kisitlanmaya gidilmesi soz konusu olabilmektedir Son yillarda dini ayrimcilikle es anlamli olarak dincilik religism religionism 1 2 gibi terimler de kullanilmaktadir Icindekiler 1 Tarihte Dini Ayrimcilik 2 Bibliyografya 3 Ayrica bakiniz 4 Dis Baglantilar 5 KaynakcaTarihte Dini AyrimcilikdegistirTarihte kitlesel yayginligi olan hemen her dini topluluk ozellikle askeri politik gucu eline gecirdiginde hem diger diger dini topluluklara hem de kendi icinde marjinal topluluklara dini ayrimcilik uygulamistir Bu uygulamalarin bizatihi dinin metafizik yapisindan mi yoksa donemin politik atmosferindeki guc dinamiklerinin etkisinden mi kaynaklandigi tartisilmistir Yahudiler Roma Imparatorlugu nda da dini ayrimciliga maruz kalmis Imparator Hadrianus MS 117 138 doneminde ise Kudus ten kovulmus ve ardindan sehir paganlastirilmisti bu da Yahudi diasporasina yol acti 3 Roma Imparatorlugu nda Hristiyanlik da kovusturmaya ugramis hatta iskencelere maruz birakilmislardi Bu siddetin ardinda Hristiyanligin Roma Imparatorlugu nun cok tanrili duzenine yonelik bir tehdit algisi yatmaktaydi Neron un yonetimi altindaki Roma da Buyuk Roma Yanginindan MS 64 dolayi sucladigi Hristiyanlari olumle cezalandirdi 4 Erken modern Avrupa da Hristiyan Kilisesi Avrupa da baskin bir kurum olmaya devam etti ve kati bir dini tekduzelik politikasi uyguladi Erken modern donem Britanya sinda birkac Tekduzelik Yasasi 1549 1663 vardi Fransiz krali XIV Louis ve haleflerinin yonetimi altinda Katoliklik erken modern Fransa da tek zorunlu din haline geldi ve Huguenotlar ulkeyi topluca terk etmek zorunda kaldi Tarihte Muslumanlarin yonetimi altina giren Yahudi Hristiyan Zerdust ve Paganlar Kitap Ehli olarak Musluman yonetimi altinda yasayan Yahudiler Hristiyanlar ve Mandeanlardan karsiliginda can ve mal guvenliginin kendilerine tanindigi cizye adi verilen vergi alinmistir 5 Musluman olmayan halklari Muslumanlarinkinden daha dusuk olan ve adina zimmi denilen bir sosyal statu taninmistir Dort Halife doneminde gayrimuslimlerden bazi sartlari yerine getirmesi istenmistir Bunlar kendilerini Muslumanlara benzetmemek sartiyla diledikleri gibi giyinmeleri silah imal etmemeleri ve ustlerinde tasimamalari namaz vakitleri disinda can calinabilmesi bayram gunleri disinda hac ile dolasmamalari ayinlerini aciktan yapmamalari sehirde yeni kilise veya manastir insa edememeleri gibi sartlardir Bazi ulkelerde ise kendilerine bayindirlik isleri gibi bazi hizmetleri yapmalari istenmis Emevi ve Abbasiler doneminde ise mabetlerini tamir etmemeleri kiliselerine Muslumanlarin girmesine engel olmamalari Muslumanlari daima hurmetle karsilamalari muhurlerini Arapca basmamalari alkollu icki satmamalari bellerine zunnar takmalari Muslumanlarin evlerinin icine bakmamalari gibi sartlar konulmustur 6 Bunlarin disinda odedikleri cizye karsilginda zimmilerin hayatini her turlu tehlikeye karsi korumayi onlarin oldurulmemesini surulmemesini ve esir alinmamasi saglanmis menkul ve gayri menkul mallar edinmelerinine mabetlerini korumalarina izin verilmistir 7 BibliyografyadegistirMichael Whitby Joseph Streeter eds Christian Persecution Martyrdom and Orthodoxy GEM de Ste Croix New York Oxford University Press 2006 Mustafa Fayda Zimmi maddesi Islam Ansiklopedisi 2013 Cilt 44 s 428 434 Mehmet Erkal Cizye maddesi Islam Ansiklopedisi 1993 Cilt 8 s 42 45 Richard Gottheil Samuel Krauss Hadrian maddesi Jewish Encyclopedia 1901 Vol VI s 134 135 Ayrica bakinizdegistirDini dislayicilik Dini cogulculuk Dini zulum Dincilik Evrenselcilik Perennializm Din i Ilahi Osmanli Imparatorlugu nda Hristiyanlik Islam ve Protestanlik ISID Islamofobi Antisemitizm Anti HinduizmDis BaglantilardegistirIslam Ansiklopedisi Zimmi Maddesi Antisemitizm Holokost Ansiklopedisi Hindistan da Islam Karsitliginin Temelleri Hindu MilliyetciligiKaynakcadegistir Thesaurus Religism 28 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Mart 2024 Free dictionary Religionism 4 Mart 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Mart 2024 Richard Gottheil Samuel Krauss 1901 Hadrian www jewishencyclopedia com Vol VI s 134 135 Michael Whitby Joseph Streeter eds Christian Persecution Martyrdom and Orthodoxy GEM de Ste Croix New York Oxford University Press 2006 Mehmet Erkal Cizye maddesi Islam Ansiklopedisi 1993 Cilt 8 s 42 Mustafa Fayda Zimmi maddesi Islam Ansiklopedisi 2013 Cilt 44 s 429 Mustafa Fayda Zimmi maddesi Islam Ansiklopedisi 2013 Cilt 44 s 430 https tr wikipedia org w index php title Dini ayrimcilik amp oldid 34527682 sayfasindan alinmistir