Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
DME (distance measuring equipment), havacılıkta yaygın olarak kullanılan bir radyo seyrüsefer yardımcısı. Taşıtın yer istasyonundan olan uzaklığını -genellikle deniz mili (nm) cinsinden- ölçen aviyonik bir sistemdir.
DME yön bilgisi vermez. Bu nedenle sadece mesafe bilgisine bakılarak, taşıtın istasyon merkezli ve DME göstergesinden okunan değerdeki yarıçaptaki çember üzerinde herhangi bir noktada olduğu bilgisi elde edilir. DME'ler genellikle VOR ve ILS sistemleri ile birlikte kullanılırlar.
Çalışma prensibi
Uçak beacon olarak da bilinen yer istasyonuna bir pals dalgası gönderir. Yer istasyonu aldığı radyo palsını 50 mikro saniyelik bir gecikme ile uçağa geri yollar. Hava aracındaki sorgulayıcı iki sinyal arasındaki zaman farkını hesaplar. Radyo dalgalarının iletim hızı bilindiğinden mesafe kolayca bulunur. Veri gönderimi ve alımı için aynı anten kullanılır.
Sistem 962-1213 MHz frekans bandında çalışır ve 1 MHz aralıklarla 252 farklı frekansı bulunur. 126X ve 126Y DME kanalı bulunur. Bu kanallar VHF frekansları ile eşleştirilir ve taşıttaki kumanda kutularına bağlanırken X ve Y'li kanallar değil, eşleştirildikleri VHF frekanslar kullanılır.
Bir VOR ve bir DME'nin eşleştirilmesi için aralarındaki mesafenin 800 metreden az olması gerekir. Eşleştirilmiş VOR/DME'ler aynı mors koduna sahip olurlar.
Gösterge ve kumandalar
Hava taşıtı içindeki DME göstergeleri genellikle dijitaldir. Çoğu DME VOR veya ILS sistemleri ile birlikte kullanıldığı için pilotlar DME frekansını VHF-NAV radyosunun kumanda panelinden seçerler. DME paneli genellikle yer süratini (GS) de bildirir ancak bu bilgi verilmiyorsa, iki mesafe değeri arasında zaman tutularak GS kolaylıkla hesaplanabilir.
Menzil
VHF sinyalleri alıcı ve vericinin birbirini görmesi (line of sight) prensibine göre çalıştığı için irtifa arttıkça DME'nin menzili de artar. DME sinyallerinin menzili aşağıdaki formülle "yaklaşık olarak" hesaplanabilir:
Örneğin istasyondan 15.000 ft yüksekte uçan bir hava aracı DME sinyallerini en fazla 150 nm (diyagonal) mesafeden alabilir.
Konum tespiti
Bir DME cihazı VOR veya ADF gibi yön bildirici bir seyrüsefer yardımcısı ile birlikte kullanıldığında taşıtın konumunun kolayca tespit edilmesine (oryantasyon) yardımcı olur. Uçakta sadece DME cihazı varsa/çalışıyorsa, iki farklı istasyondan mesafe bilgisi alınarak taşıtın konumu yaklaşık olarak tespit edilebilir.
Öncelikle birinci istasyonun frekansı ayarlanır ve okunan mesafe harita üzerinde istasyon merkezli bir yay şeklinde işaretlenir. Farklı bir istasyon seçilerek aynı işlem tekrarlanır. DME yaylarının kesiştiği nokta yaklaşık olarak taşıtın konumunu verir.
Bu yöntem uçak ve her iki istasyon yaklaşık olarak "aynı hat" üzerinde ise sağlıklı sonuç vermez.
Galeri
Kaynakça
- Pooley, Dorothy ve David Robson. The Air Pilot's Manual 3: Air Navigation. 6. baskı. Shoreham, West Sussex: Pooley's Air Pilot Publishing, 2010.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
DME distance measuring equipment havacilikta yaygin olarak kullanilan bir radyo seyrusefer yardimcisi Tasitin yer istasyonundan olan uzakligini genellikle deniz mili nm cinsinden olcen aviyonik bir sistemdir DME tasitin diyagonal mesafesini bildirdigi icin ucagin yerdeki izdusumunun istasyondan uzakligi DME den okunan degerden daha kucuk tasit istasyon uzerinde ise DME degeri irtifasina AGL esit olacaktir DME yon bilgisi vermez Bu nedenle sadece mesafe bilgisine bakilarak tasitin istasyon merkezli ve DME gostergesinden okunan degerdeki yaricaptaki cember uzerinde herhangi bir noktada oldugu bilgisi elde edilir DME ler genellikle VOR ve ILS sistemleri ile birlikte kullanilirlar Calisma prensibiDME anteninin hafif bir ucak uzerindeki konumu Ucak beacon olarak da bilinen yer istasyonuna bir pals dalgasi gonderir Yer istasyonu aldigi radyo palsini 50 mikro saniyelik bir gecikme ile ucaga geri yollar Hava aracindaki sorgulayici iki sinyal arasindaki zaman farkini hesaplar Radyo dalgalarinin iletim hizi bilindiginden mesafe kolayca bulunur Veri gonderimi ve alimi icin ayni anten kullanilir Sistem 962 1213 MHz frekans bandinda calisir ve 1 MHz araliklarla 252 farkli frekansi bulunur 126X ve 126Y DME kanali bulunur Bu kanallar VHF frekanslari ile eslestirilir ve tasittaki kumanda kutularina baglanirken X ve Y li kanallar degil eslestirildikleri VHF frekanslar kullanilir Bir VOR ve bir DME nin eslestirilmesi icin aralarindaki mesafenin 800 metreden az olmasi gerekir Eslestirilmis VOR DME ler ayni mors koduna sahip olurlar Gosterge ve kumandalarHava tasiti icindeki DME gostergeleri genellikle dijitaldir Cogu DME VOR veya ILS sistemleri ile birlikte kullanildigi icin pilotlar DME frekansini VHF NAV radyosunun kumanda panelinden secerler DME paneli genellikle yer suratini GS de bildirir ancak bu bilgi verilmiyorsa iki mesafe degeri arasinda zaman tutularak GS kolaylikla hesaplanabilir MenzilVHF sinyalleri alici ve vericinin birbirini gormesi line of sight prensibine gore calistigi icin irtifa arttikca DME nin menzili de artar DME sinyallerinin menzili asagidaki formulle yaklasik olarak hesaplanabilir Menzil nm 1 5 irtifa ft displaystyle Menzil nm sqrt 1 5 irtifa ft Ornegin istasyondan 15 000 ft yuksekte ucan bir hava araci DME sinyallerini en fazla 150 nm diyagonal mesafeden alabilir Konum tespitiBir DME cihazi VOR veya ADF gibi yon bildirici bir seyrusefer yardimcisi ile birlikte kullanildiginda tasitin konumunun kolayca tespit edilmesine oryantasyon yardimci olur Ucakta sadece DME cihazi varsa calisiyorsa iki farkli istasyondan mesafe bilgisi alinarak tasitin konumu yaklasik olarak tespit edilebilir Oncelikle birinci istasyonun frekansi ayarlanir ve okunan mesafe harita uzerinde istasyon merkezli bir yay seklinde isaretlenir Farkli bir istasyon secilerek ayni islem tekrarlanir DME yaylarinin kesistigi nokta yaklasik olarak tasitin konumunu verir Bu yontem ucak ve her iki istasyon yaklasik olarak ayni hat uzerinde ise saglikli sonuc vermez GaleriBir D VOR DME istasyonu Bruksel de bir VOR DME istasyonuKaynakcaPooley Dorothy ve David Robson The Air Pilot s Manual 3 Air Navigation 6 baski Shoreham West Sussex Pooley s Air Pilot Publishing 2010 a b c Pooley s sf 323 a b c Pooley s sf 326 a b Pooley s sf 327