Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Doru vaşak (Lynx rufus) ya da kısa kuyruklu yaban kedisi kedigiller (Felidae) familyasından Kuzey Amerika'da yaygın olan bir vaşak türü. Kabul edilmiş on üç alttürüyle Kanada'nın güneyinden Meksika'nın kuzeyine kadar kalan bölgeye yayılmıştır. Yaşadığı çevreye uyum sağlamayı beceren bir avcı olan doru vaşak ormanlık alanlarda, yarı çöl bölgelerde, şehir ve orman kıyılarında olduğu kadar bataklık alanlarda da bulunur. İlk yayıldığı coğrafyada hâlen yaşamını sürdüren türün popülasyon seviyeleri de sağlıklıdır.
| Doru vaşak | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
Lynx rufus , 1777 | ||||||||||||||||||||
 Bu harita doru vaşak türünün yayılımını gösterir |
Gri ile kahverengi arasında olan postu, bıyıklı suratı ve kara tüylü kulakları ile doru vaşak, orta büyüklükteki diğer Lynx türlerine benzer. Bazı bölgelerde birlikte bulunduğu Kanada vaşağından daha küçüktür ama ev kedisinin yaklaşık iki katıdır. Ön bacaklarında belirgin kara çizgiler bulunur. Ucu kara, kısa kuyrukları vardır.
Her ne kadar doru vaşak tavşan avlamayı tercih etse de, böcek ve küçük kemirgenlerden geyiğe kadar her şeyi avlayabilir. Av seçimi yaşadıkları alana, mevsime ve avın çokluğuna bağlıdır. Kedilerin çoğunluğu gibi doru vaşak da yaşadığı bölgeyi belirler ve yalnız yaşar. Pençe izleri, idrar ve dışkı bölge sınırlarını belirlemede kullandığı yöntemlerdlr. Doru vaşak kıştan bahara geçerken çiftleşir ve iki aylık bir gebelik süresi vardır.
Doru vaşak insanlar tarafından hem spor amacıyla hem de kürkleri için yoğun olarak avlanmasına rağmen, popülasyonları esnek olduğunu kanıtlamıştır. Yakalanması zor olan bu avcı Amerika Yerlilerinin mitolojisinde ve Avrupalı yerleşimcilerin folklorunda yer alır.
Taksonomi
Dört Lynx türünün kendi cinsi içinde mi yoksa Felis cinsinin bir alt cinsi içinde sınıflandırılması tartışmasının bir parçası olarak, doru vaşak türünün Lynx rufus ya da Felis rufus olarak adlandırılması konusunda tartışmalar olmuştur.Lynx cinsi artık kabul görmüştür ve doru vaşak modern taksonomik kaynaklarda Lynx rufus olarak sınıflandırılmıştır.
Johnson et al., 7,15 milyon yıl önce Lynx cinsinin, puma, Pars kedisi (Prionailurus) ve ev kedisi (Felis) ile aynı kladı paylaştıklarını bildirir, yaklaşık 3,24 milyon yıl önce ilk Lynx türü ayrılmaya başlamıştır.
Doru vaşağın, Buzul Çağında oluşan Bering Köprüsünden 2,6 milyon yıl önce Kuzey Amerika'ya geçen bayağı vaşaktan evrimleştiği düşünülmektedir. Kuzey Amerika'nın güneylerine doğru ilerleyen ilk dalga kısa sürede buzullar nedeniyle kuzeyle bağlantılarını yitirmiştir. Bu popülasyon 20.000 yıl önce günümüzün doru vaşaklarına evrimleşmiştir. Asya'dan gelen ikinci bir popülasyon ise kuzeyde yerleşmiş ve günümüzün Kanada vaşağına evrimleşmiştir. Doru vaşak ile Kanada vaşağı arasında zaman zaman melezleşmenin olduğu görülmektedir.
Alttürleri
Günümüzde tanınan on üç doru vaşak alttürü bulunmaktadır.
- L. rufus rufus (Schreber) – Amerika Birleşik Devletleri'nin doğusu ve orta batısı
- L. rufus gigas (Bangs) – New York'un kuzeyinden Nova Scotia ve New Brunswick'e kadar
- L. rufus floridanus (Rafinesque) – Amerika Birleşik Devletleri'nin güneydoğusundan Mississippi vadisine, güneybatı Missouri ve güney Illinois'e kadar
- L. rufus superiorensis (Peterson & Downing) – Büyük Göller nölgesinin batısı, Michigan'ın yukarı kesimleri, Wisconsin, güney Ontario ve Minnesota'nın büyük kısmı
- L. rufus baileyi (Merriam) – Amerika Birleşik Devletleri'nin güneybatısı ile Meksikanın kuzeybatısı
- L. rufus californicus (Mearns) – Kaliforniya, Sierra Nevada'nın batısı
- L. rufus mohavensis (B.Anderson) - Kaliforniya'nın Mojave Çölü
- L. rufus escuinipae (J. A. Allen) – orta Meksika, batı sahili boyunca Sonora'nın güneyine kadar kuzeye doğru
- L. rufus fasciatus (Rafinesque) – Oregon, Washington'da 'nın batısı, kuzeybatı Kaliforniya ve güneybatı Britanya Kolumbiyası
- L. rufus oaxacensis (Goodwin) – Oaxaca
- L. rufus pallescens (Merriam) – Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeybatısı ve Britanya Kolumbiyası'nın güneyi, Alberta ve Saskatchewan
- L. rufus peninsularis (Thomas) – Baja California
- L. rufus texensis (Mearns) – batı Louisiana, Teksas, güney Oklahoma, güney Tamaulipas, Nuevo León ve Coahuila
Kaynakça
- ^ a b Zielinski, William J; Kuceradate, Thomas E (1998). American Marten, Fisher, Lynx, and Wolverine: Survey Methods for Their Detection. DIANE Publishing. s. 77–8. ISBN .(İngilizce)
- ^ a b Carron Meaney; Gary P. Beauvais (Eylül 2004). (PDF). United States Department of the Interior, Bureau of Land Management. 17 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2007.(İngilizce)
- ^ Johnson, W.E., Eizirik, E., Pecon-Slattery, J., Murphy, W.J., Antunes, A., Teeling, E. & O'Brien, S.J. (2006). "The Late Miocene radiation of modern Felidae: A genetic assessment". Science. 311 (5757). s. 73–77. doi:10.1126/science.1122277. (PMID) 16400146.(İngilizce)
- ^ Mills, L. Scott (Kasım 2006). Conservation of Wildlife Populations: Demography, Genetics, and Management. Blackwell Publishing. s. 48. ISBN .(İngilizce)
- ^ Wozencraft, W. Christopher (16 Kasım 2005). Wilson, Don E. ve Reeder, DeeAnn M., eds (Ed.). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference] (3. bas.). Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2 cilt. (2142 s.). s. 542. ISBN .(İngilizce)
- ^ Wilson, Don E (Eylül 1999). The Smithsonian Book of North American Mammals. Smithsonian Institution Press. s. 234–5. ISBN .(İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Doru vasak Lynx rufus ya da kisa kuyruklu yaban kedisi kedigiller Felidae familyasindan Kuzey Amerika da yaygin olan bir vasak turu Kabul edilmis on uc altturuyle Kanada nin guneyinden Meksika nin kuzeyine kadar kalan bolgeye yayilmistir Yasadigi cevreye uyum saglamayi beceren bir avci olan doru vasak ormanlik alanlarda yari col bolgelerde sehir ve orman kiyilarinda oldugu kadar bataklik alanlarda da bulunur Ilk yayildigi cografyada halen yasamini surduren turun populasyon seviyeleri de sagliklidir Doru vasakKorunma durumuAsgari endise altinda IUCN 2 3 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataAlt sube VertebrataInfa sube GnathostomataSinif MammaliaTakim Carnivora Etciller Familya Felidae Kedigiller Alt familya Felinae Kediler Cins Lynx Vasak Tur L rufusIkili adlandirmaLynx rufus 1777Bu harita doru vasak turunun yayilimini gosterir Gri ile kahverengi arasinda olan postu biyikli surati ve kara tuylu kulaklari ile doru vasak orta buyuklukteki diger Lynx turlerine benzer Bazi bolgelerde birlikte bulundugu Kanada vasagindan daha kucuktur ama ev kedisinin yaklasik iki katidir On bacaklarinda belirgin kara cizgiler bulunur Ucu kara kisa kuyruklari vardir Her ne kadar doru vasak tavsan avlamayi tercih etse de bocek ve kucuk kemirgenlerden geyige kadar her seyi avlayabilir Av secimi yasadiklari alana mevsime ve avin cokluguna baglidir Kedilerin cogunlugu gibi doru vasak da yasadigi bolgeyi belirler ve yalniz yasar Pence izleri idrar ve diski bolge sinirlarini belirlemede kullandigi yontemlerdlr Doru vasak kistan bahara gecerken ciftlesir ve iki aylik bir gebelik suresi vardir Doru vasak insanlar tarafindan hem spor amaciyla hem de kurkleri icin yogun olarak avlanmasina ragmen populasyonlari esnek oldugunu kanitlamistir Yakalanmasi zor olan bu avci Amerika Yerlilerinin mitolojisinde ve Avrupali yerlesimcilerin folklorunda yer alir TaksonomiDort Lynx turunun kendi cinsi icinde mi yoksa Felis cinsinin bir alt cinsi icinde siniflandirilmasi tartismasinin bir parcasi olarak doru vasak turunun Lynx rufus ya da Felis rufus olarak adlandirilmasi konusunda tartismalar olmustur Lynx cinsi artik kabul gormustur ve doru vasak modern taksonomik kaynaklarda Lynx rufus olarak siniflandirilmistir Johnson et al 7 15 milyon yil once Lynx cinsinin puma Pars kedisi Prionailurus ve ev kedisi Felis ile ayni kladi paylastiklarini bildirir yaklasik 3 24 milyon yil once ilk Lynx turu ayrilmaya baslamistir Doru vasagin Buzul Caginda olusan Bering Koprusunden 2 6 milyon yil once Kuzey Amerika ya gecen bayagi vasaktan evrimlestigi dusunulmektedir Kuzey Amerika nin guneylerine dogru ilerleyen ilk dalga kisa surede buzullar nedeniyle kuzeyle baglantilarini yitirmistir Bu populasyon 20 000 yil once gunumuzun doru vasaklarina evrimlesmistir Asya dan gelen ikinci bir populasyon ise kuzeyde yerlesmis ve gunumuzun Kanada vasagina evrimlesmistir Doru vasak ile Kanada vasagi arasinda zaman zaman melezlesmenin oldugu gorulmektedir Altturleri Gunumuzde taninan on uc doru vasak altturu bulunmaktadir L rufus rufus Schreber Amerika Birlesik Devletleri nin dogusu ve orta batisi L rufus gigas Bangs New York un kuzeyinden Nova Scotia ve New Brunswick e kadar L rufus floridanus Rafinesque Amerika Birlesik Devletleri nin guneydogusundan Mississippi vadisine guneybati Missouri ve guney Illinois e kadar L rufus superiorensis Peterson amp Downing Buyuk Goller nolgesinin batisi Michigan in yukari kesimleri Wisconsin guney Ontario ve Minnesota nin buyuk kismi L rufus baileyi Merriam Amerika Birlesik Devletleri nin guneybatisi ile Meksikanin kuzeybatisi L rufus californicus Mearns Kaliforniya Sierra Nevada nin batisi L rufus mohavensis B Anderson Kaliforniya nin Mojave Colu L rufus escuinipae J A Allen orta Meksika bati sahili boyunca Sonora nin guneyine kadar kuzeye dogru L rufus fasciatus Rafinesque Oregon Washington da nin batisi kuzeybati Kaliforniya ve guneybati Britanya Kolumbiyasi L rufus oaxacensis Goodwin Oaxaca L rufus pallescens Merriam Amerika Birlesik Devletleri nin kuzeybatisi ve Britanya Kolumbiyasi nin guneyi Alberta ve Saskatchewan L rufus peninsularis Thomas Baja California L rufus texensis Mearns bati Louisiana Teksas guney Oklahoma guney Tamaulipas Nuevo Leon ve CoahuilaKaynakca a b Zielinski William J Kuceradate Thomas E 1998 American Marten Fisher Lynx and Wolverine Survey Methods for Their Detection DIANE Publishing s 77 8 ISBN 0 7881 3628 3 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Ingilizce a b Carron Meaney Gary P Beauvais Eylul 2004 PDF United States Department of the Interior Bureau of Land Management 17 Mayis 2006 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 25 Haziran 2007 Ingilizce Johnson W E Eizirik E Pecon Slattery J Murphy W J Antunes A Teeling E amp O Brien S J 2006 The Late Miocene radiation of modern Felidae A genetic assessment Science 311 5757 s 73 77 doi 10 1126 science 1122277 PMID 16400146 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Ingilizce Mills L Scott Kasim 2006 Conservation of Wildlife Populations Demography Genetics and Management Blackwell Publishing s 48 ISBN 1 4051 2146 7 Ingilizce Wozencraft W Christopher 16 Kasim 2005 Wilson Don E ve Reeder DeeAnn M eds Ed Mammal Species of the World A Taxonomic and Geographic Reference 3 bas Baltimore Johns Hopkins University Press 2 cilt 2142 s s 542 ISBN 978 0 8018 8221 0 KB1 bakim Birden fazla ad editor listesi link KB1 bakim Fazladan yazi editor listesi link Ingilizce Wilson Don E Eylul 1999 The Smithsonian Book of North American Mammals Smithsonian Institution Press s 234 5 ISBN 1 56098 845 2 Ingilizce