Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dutlu, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.
| Dutlu | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Dutlu Dutlu'nun Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Şavşat |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1370 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 211 |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08700 |
Tarihçe
Dutlu köyünün eski adı Svirevani'dir. Gürcüce bir yer adı olan Svirevani'nin (სვირევანი), "çavdarlı" anlamına gelen Svilevani'den (სვილევანი) değişime uğradığı tahmin edilmektedir. Svirevani adı Türkçeye Svirevan / Surevan olarak girmiştir. Nitekim 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde ve Artvin vilayeti üzerine 1927 tarihli Osmanlıca kaynakta Surevan / Svirevan (سورە وان) olarak geçer.
Svirevani, tarihsel Gürcistan'ın güneybatısını oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Svirevani Kilisesi ve Svirevani Daranı da bu dönemden kalmış olmalıdır.
Svirevani köyü 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterine göre Çıldır Eyaleti'ne bağlı İmerhevi sancağının köylerinden biriydi. Vergi belirleme ve askere alma amacıyla Osmanlı idaresince sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu tarihte Svirevani köyünde 47 hanede 143 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun 286 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Bu sayımda köy Mirliva Hüseyin Bey ile Mirliva Osman Bey'in hisslerine bölünmüştü. Bu iki hisse adına köyde birer muhtar bulunuyordu.
Svirevani köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Surevan (Суреванъ) olarak kaydettiği Svirevani, Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasına bağlı Daba nahiyesinin atı köyünden biriydi. Köyün nüfusu, 228'i erkek ve 225'i kadın olmak üzere, 72 hanede 453 kişi yaşıyordu. Bu nüfusun tamamı Gürcülerden oluşuyordu. Bu sırada köy “Gudalizelar” (Gudalidze), “Davitidzelar” (Davitidze), "Cuvarishev" (Cvarishevi), "Parnuh" (Parnuhi) ve "Çakvelta" mahallelerini kapsıyordu.
Kültür tarihçisi Nikolay Marr 1904 yılında, 951 tarihli Grigol Hantsteli’nin Yaşamı adlı elyazmasında adı geçen Mere Kadınlar Manastırı’nı bulmak için Svirevani köyünde araştırma yapmıştır. Marr o tarihte köyün altı mahalleden oluştuğunu yazar. Bu mahallelerden biri merkez mahallesi, yani Surevani mahallesiydi ve burası İmerhevi nahiyesinin idari merkeziydi. Diğer mahalleler Daviteti ile Parnuhi köyün batı kısmında, yüksek mahalde yer alıyordu. Kutaleti ile Cvarishevi ise, aşağıda yol kıyısında bulunuyordu. Çakvelta da yüksek bir tepedeydi. Svirevani köyü bu bölgede Gürcü dilinin en iyi korunduğu köylerden biriydi. Bununla birlikte Gürcüce konuşanlar Türkçe kelimeler kullanıyorlardı.
Svirevan köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. Bu durum, 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Sovyet Rusya tarafından kabul edildi. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Svirevan Türkiye'ye bırakıldı.
Artvin livasında 1922 yılında yapılan nüfus göre Svirevan, Şavşat kazasının İmerhevi nahiyesine bağlı köylerden biriydi. Köyün nüfusu, 333'ü kadın ve 343'ü erkek olmak üzere, 98 hanede yaşayan 679 kişiden oluşuyordu. Bu tarihte de nüfusun tamamı Gürcü olarak kaydedilmiştir. Svirevai veya Surevan Türkçe olmadığı için köyün adı 1925’te Dutlu olarak değiştirildi. Dutlu, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinin Şavşat kazasının Meydancık (İmerhevi) nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 871 kişiden oluşuyordu. Dutlu köyü bu nahiyenin idari merkeziydi. 1965 yılına gelindiğinde köyde yaşayan insan sayısı 1.065 kişiye yükselmişti ve bu nüfus içinde 415 kişi okuma yazma biliyordu. Bu tarihten Meydancık nahiyesinin idari merkezi Dutlu değil, Meydancık köyüydü.
Bugünkü Dutlu köyünde iki kilisenin varlığı bilinmektedir. Bir köy kilisesi olan Svirevani Kilisesi, köyün doğusunda kayalık bir tepede yer alır. Tek nefli bir kilise olan bu yapıdan günümüze sadece yıkıntıları kalmıştır. İkinci kilise de bir köy kilisesidir ve bugünkü Dutlu köyü sınırları içinde kalan Parnuhi köyüne aittir. Dutlu köyünün kuzeybatı kısmında, küçük bir tepede bulunan kilise tamamen yıkılmıştır. Kilisenin duvar resimleriyle bezenmiş olduğu yıkıntılardaki izlerinden anlaşılmaktadır.
Niko Mari’nin verdiği bilgiye göre Svirevani Kilisesi evlerden uzak, İmerhevi tarafından bakılınca kayalık bir tepede yer alıyordu. Kilisenin olduğu yerden İmerhevi Deresi çok aşağıda bir yerde görünüyordu. Kilise doğu yönünde değil, bulunduğu tepenin konumundan dolayı kuzeydoğu yönünde yerleştirilmişti. Kuzeydoğu-güneybatı yönünde uzun bir yapı olan kilise dikdörtgen plana sahipti. O tarihte de yıkık durumda olan kilisenin daha çok kuzey duvarı zarar görmüştü. Kilisenin çatı örtüsü de yıkıktı. Buna rağmen Niko Mari o gezisi sırasında İmerhevi tipi kiliseler arasında en iyi durumda olan kilisenin Surevani Kilisesi olduğunu yazar.
Coğrafya
Dutlu köyü, Artvin il merkezine 94 km, Şavşat ilçe merkezine ise 29 km uzaklıktadır.
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 211 |
| 2020 | 211 |
| 2019 | 225 |
| 2018 | 215 |
| 2017 | 235 |
| 2016 | 242 |
| 2015 | 249 |
| 2014 | 171 |
| 2013 | 238 |
| 2012 | 247 |
| 2011 | 248 |
| 2010 | 247 |
| 2009 | 255 |
| 2008 | 257 |
| 2007 | 244 |
| 2000 | 545 |
Kaynakça
- ^ . Fallingrain.com. 5 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Şavşat Dutlu Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ Şavşeti (შავშეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 322. 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Hasan Hüseyin Alemdar - Çıldır Eyaleti İmerhev Sancağı 2771 Numaralı Nüfus Defteri’nin Çevirisi ve Değerlendirmesi, Rize, 2020, s. 83 15 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Yüksek lisans tezi
- ^ a b "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 161". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Eylül 2021.
- ^ Nikolay Mari, Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri (შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები), Batum, 2015 (Birinci basım: 1911, Petersburg, Rusça), s. 153-154, 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . .
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 59. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Hasan Hüseyin Alemdar - Çıldır Eyaleti İmerhev Sancağı 2771 Numaralı Nüfus Defteri'nin Çevirisi ve Değerlendirmesi, Rize, 2020, s. 34-35, 119-123". 15 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Eylül 2021.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1453". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mayıs 2023.
- ^ Niko Mari, Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri (შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები), Batum, 2015 (Birinci basım: 1911, Petersburg, Rusça), s. 150-151, 159, 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., .
- ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Mayıs 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Mayıs 2023.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 15 Temmuz 2021.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 169.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 89.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 163, 171, .
- ^ Niko Marr, Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri, Batum, 2015 (Birinci basım: 1911, Petersburg, Rusça), s. 153-154 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . .
- ^ a b . YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
Dış bağlantılar
- Dutlu, Şavşat için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dutlu Artvin ilinin Savsat ilcesine bagli bir koydur DutluKoyArtvin in Turkiye deki konumuDutluDutlu nun Artvin deki konumuUlkeTurkiyeIlArtvinIlceSavsatCografi bolgeKaradeniz BolgesiRakim1370 mNufus 2021 Toplam211Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0466Il plaka kodu08Posta kodu08700TarihceDutlu koyunun eski adi Svirevani dir Gurcuce bir yer adi olan Svirevani nin სვირევანი cavdarli anlamina gelen Svilevani den სვილევანი degisime ugradigi tahmin edilmektedir Svirevani adi Turkceye Svirevan Surevan olarak girmistir Nitekim 1835 tarihli Osmanli nufus defterinde ve Artvin vilayeti uzerine 1927 tarihli Osmanlica kaynakta Surevan Svirevan سورە وان olarak gecer Surevani de kilise kalintilarinin bulundugu yerin uzaktan gorunumu Fotograf Nikolay Marr 1904 Svirevani tarihsel Gurcistan in guneybatisini olusturan bolgelerden biri olan Savseti de yer alir Nitekim Osmanlilar bu bolgeyi ve koyu 16 yuzyilin ortalarinda Gurculerden ele gecirmistir Svirevani Kilisesi ve Svirevani Darani da bu donemden kalmis olmalidir Svirevani koyu 1835 tarihli Osmanli nufus defterine gore Cildir Eyaleti ne bagli Imerhevi sancaginin koylerinden biriydi Vergi belirleme ve askere alma amaciyla Osmanli idaresince sadece erkek nufusunun tespit edildigi bu tarihte Svirevani koyunde 47 hanede 143 erkek yasiyordu Erkek sayisi kadar kadin eklenince koyun toplam nufusunun 286 kisiden olustugu ortaya cikar Bu sayimda koy Mirliva Huseyin Bey ile Mirliva Osman Bey in hisslerine bolunmustu Bu iki hisse adina koyde birer muhtar bulunuyordu Svirevani koyu 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nin ardindan imzalanan Berlin Antlasmasi uyarinca Osmanli Devleti tarafindan Rusya ya birakildi Rus idaresinin Surevan Surevan olarak kaydettigi Svirevani Artvin sancaginin Savset Imerhevi kazasina bagli Daba nahiyesinin ati koyunden biriydi Koyun nufusu 228 i erkek ve 225 i kadin olmak uzere 72 hanede 453 kisi yasiyordu Bu nufusun tamami Gurculerden olusuyordu Bu sirada koy Gudalizelar Gudalidze Davitidzelar Davitidze Cuvarishev Cvarishevi Parnuh Parnuhi ve Cakvelta mahallelerini kapsiyordu Kultur tarihcisi Nikolay Marr 1904 yilinda 951 tarihli Grigol Hantsteli nin Yasami adli elyazmasinda adi gecen Mere Kadinlar Manastiri ni bulmak icin Svirevani koyunde arastirma yapmistir Marr o tarihte koyun alti mahalleden olustugunu yazar Bu mahallelerden biri merkez mahallesi yani Surevani mahallesiydi ve burasi Imerhevi nahiyesinin idari merkeziydi Diger mahalleler Daviteti ile Parnuhi koyun bati kisminda yuksek mahalde yer aliyordu Kutaleti ile Cvarishevi ise asagida yol kiyisinda bulunuyordu Cakvelta da yuksek bir tepedeydi Svirevani koyu bu bolgede Gurcu dilinin en iyi korundugu koylerden biriydi Bununla birlikte Gurcuce konusanlar Turkce kelimeler kullaniyorlardi Svirevan koyu Birinci Dunya Savasi nin sonunda Ruslarin bolgeden cekilmesinin ardindan bir sure Gurcistan in sinirlari icinde kaldi Bu durum 7 Mayis 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlasmasi yla da Sovyet Rusya tarafindan kabul edildi Ancak Kizil Ordu nun Gurcistan i isgali sirasinda 16 Mart 1921 de imzalanan Moskova Antlasmasi uyarinca Svirevan Turkiye ye birakildi Surevani deki kilise kalintilari Fotograf Nikolay Marr 1904 Artvin livasinda 1922 yilinda yapilan nufus gore Svirevan Savsat kazasinin Imerhevi nahiyesine bagli koylerden biriydi Koyun nufusu 333 u kadin ve 343 u erkek olmak uzere 98 hanede yasayan 679 kisiden olusuyordu Bu tarihte de nufusun tamami Gurcu olarak kaydedilmistir Svirevai veya Surevan Turkce olmadigi icin koyun adi 1925 te Dutlu olarak degistirildi Dutlu 1940 genel nufus sayiminda Coruh vilayetinin Savsat kazasinin Meydancik Imerhevi nahiyesinin koylerinden biriydi ve nufusu 871 kisiden olusuyordu Dutlu koyu bu nahiyenin idari merkeziydi 1965 yilina gelindiginde koyde yasayan insan sayisi 1 065 kisiye yukselmisti ve bu nufus icinde 415 kisi okuma yazma biliyordu Bu tarihten Meydancik nahiyesinin idari merkezi Dutlu degil Meydancik koyuydu Surevani koyunde eski cesme Fotograf Nikolay Marr 1904 Bugunku Dutlu koyunde iki kilisenin varligi bilinmektedir Bir koy kilisesi olan Svirevani Kilisesi koyun dogusunda kayalik bir tepede yer alir Tek nefli bir kilise olan bu yapidan gunumuze sadece yikintilari kalmistir Ikinci kilise de bir koy kilisesidir ve bugunku Dutlu koyu sinirlari icinde kalan Parnuhi koyune aittir Dutlu koyunun kuzeybati kisminda kucuk bir tepede bulunan kilise tamamen yikilmistir Kilisenin duvar resimleriyle bezenmis oldugu yikintilardaki izlerinden anlasilmaktadir Niko Mari nin verdigi bilgiye gore Svirevani Kilisesi evlerden uzak Imerhevi tarafindan bakilinca kayalik bir tepede yer aliyordu Kilisenin oldugu yerden Imerhevi Deresi cok asagida bir yerde gorunuyordu Kilise dogu yonunde degil bulundugu tepenin konumundan dolayi kuzeydogu yonunde yerlestirilmisti Kuzeydogu guneybati yonunde uzun bir yapi olan kilise dikdortgen plana sahipti O tarihte de yikik durumda olan kilisenin daha cok kuzey duvari zarar gormustu Kilisenin cati ortusu de yikikti Buna ragmen Niko Mari o gezisi sirasinda Imerhevi tipi kiliseler arasinda en iyi durumda olan kilisenin Surevani Kilisesi oldugunu yazar CografyaDutlu koyu Artvin il merkezine 94 km Savsat ilce merkezine ise 29 km uzakliktadir NufusYillara gore koy nufus verileri2021 2112020 2112019 2252018 2152017 2352016 2422015 2492014 1712013 2382012 2472011 2482010 2472009 2552008 2572007 2442000 545Kaynakca Fallingrain com 5 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Subat 2022 a b c d e f g h i j k l m n o p Artvin Savsat Dutlu Koy Nufusu Nufusune com 31 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 Savseti შავშეთი Mamia Pagava Meri Tsintsadze Maia Baramidze Malhaz Coharadze Tina Siosvili Sota Mamuladze Ramaz Halvasi Nugzar Mgeladze Zaza Sasikidze Cemal Karalidze Batum 2016 s 322 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 407 11 6 Hasan Huseyin Alemdar Cildir Eyaleti Imerhev Sancagi 2771 Numarali Nufus Defteri nin Cevirisi ve Degerlendirmesi Rize 2020 s 83 15 Eylul 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yuksek lisans tezi a b Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumat i Umumiye 1927 s 161 6 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Eylul 2021 Nikolay Mari Savseti ve Klarceti Gezi Gunlukleri შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები Batum 2015 Birinci basim 1911 Petersburg Rusca s 153 154 9 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 9789941434112 2015 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari ტაო კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები Tiflis 2016 s 59 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9123 9 9 Hasan Huseyin Alemdar Cildir Eyaleti Imerhev Sancagi 2771 Numarali Nufus Defteri nin Cevirisi ve Degerlendirmesi Rize 2020 s 34 35 119 123 15 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Eylul 2021 Svod statisticheskih dannyh o naselenii Zakavkazskago kraya izvlechennyh iz posemejnyh spiskov 1886 g Transkafkasya Bolgesinin Nufusuna Dair 1886 Yili Aile Listelerinden Edinilmis istatistik Verilerin Ozeti Tiflis 1893 Sira no 1453 11 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Mayis 2023 Niko Mari Savseti ve Klarceti Gezi Gunlukleri შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები Batum 2015 Birinci basim 1911 Petersburg Rusca s 150 151 159 9 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 9789941434112 Rossijsko gruzinskij dogovor 07 5 1920 g polnyj tekst i karta odin iz mnogih narushennyh Kremlem 07 5 1920 tarihli Rus Gurcu Anlasmasi tam metin ve harita Kremlin Tarafindan Ihlal Edilen Bircok Anlasmadan Biridir 11 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Mayis 2023 Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1969 3 Cilt 2 cilt s 489 8 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Mayis 2023 Nursen Gok Artvin Livasi nin Anavatan a Katilisi Sirasindaki Durumuna Iliskin Belgeler Ankara Universitesi Turk Inkilap Tarihi Enstitusu Ataturk Yolu Dergisi Sayi 41 Mayis 2008 s 89 104 PDF 26 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 15 Temmuz 2021 1940 Genel Nufus Sayimi Ankara 1946 s 169 1965 Genel Nufus Sayimi Ankara 1968 s 89 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili 2018 Tiflis s 163 171 ISBN 9789941478178 Niko Marr Savseti ve Klarceti Gezi Gunlukleri Batum 2015 Birinci basim 1911 Petersburg Rusca s 153 154 9 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 9789941434112 a b YerelNet org tr 19 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Haziran 2014 Dis baglantilarDutlu Savsat icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft