Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Eduard Suess (20 Ağustos 1831 - 26 Nisan 1914), çağdaş yer biliminin kurucusu olarak kabul edilen Avusturyalı ünlü doğa bilimci.
Eduard Suess | |
|---|---|
 Eduard Suess, 1869 | |
| Doğum | 20 Ağustos 1831 Londra, İngiltere |
| Ölüm | 26 Nisan 1914 (82 yaşında) Viyana, Avusturya |
| Milliyet | Avusturyalı |
| Eğitim | Viyana Üniversitesi |
| Ödüller | (1892) Wollaston Madalyası (1896) Copley Medal (1903) |
| Kariyeri | |
| Dalı | , tectonics |
| Doktora öğrencileri | Fuchs |
| Etkiledikleri | |
Alplerin jeolojisi üzerine yaptığı çalışmaları derlediği Die Enstehung der Alpen ve yerkürenin geniş bir jeolojik betimlemesini sunan başyapıtı Das Antlitz der Erde ile bilinir.
Gençliği
20 Ağustos 1831 tarihinde Londra'da doğdu. Babası, Saksonya kökenli tüccar, annesi Prag kökenli banker ailenin kızı idi. Anne tarafından ailesi Yahudilik inancından Luthercilik'e dönmüş bir ailedir.
Ailesi, doğumundan üç yıl sonra Prag'a taşındı ve okula burada başladı. İngilizceyi unutmaması için ailesi önce İngiltere'den bir bakıcı, sonra bir mürebbiye getirdi. 1845'te Viyana'ya taşındılar.
Lise eğitiminin ardından babasının teşvikiyle aile mesleği olan ticarete yönelik bir eğitim almak üzere, sonradan Viyana Teknik Üniversitesi olan eğitim kurumuna devam etti. Ne var ki yer bilimlerine eğilimi vardı. Öyle ki, 19 yaşında iken bugünkü Çekya'nın ve onun kaynak sularının jeolojisinin kısa bir taslağını yayımladı.
Öğrenciliği sırasında 1848 Devrimi olarak tarihe geçecek olaylar patlak verdi. Bu süreçte akademik çevrede genç Eduard, devrimcilerin safında yer aldı ve devrim adına yapılan etkinliklerde önemli roller oynadı. Devrimin başarısızlıkla sonlanmasının ardından babası ihtiyatlı davranarak Eduard'ı hasta dedesine bakması bahanesiyle Prag'a gönderdi.
Olgunluk çağı
Yer bilimi alanında gösterdiği yeteneği keşfedilen Eduard Suess, 1852 yılında Viyana İmparatorluk Müzesine asistan olarak atandı. Burada görev aldığı dönemin ilk dört yılında (1852-1856) omurgasız canlıların (brakiyopod ve ammonit) anatomisi ve sınıflandırılması üzerine çeşitli çalışmalar yaptı. Bu çalışmalar sonucu yeteneğini kanıtlayan Eduard Suesss, 1857'de Viyana Üniversitesi'ne profesör olarak atandı. 1862'de müzedeki görevinden feragat etti ve tüm zamanını özel çalışmalarına ve öğretim işine verdi. 1901 yılına dek profesör olarak hizmet etti.
Suess yaşamı süresince çeşitli siyasi ve idari görevlerde de üstlendi. 1862'de Viyana kent meclisine üye seçildi, 1869 yılında Aşağı Avusturya eyalet meclisine girdi ve 1896'ya dek bu görevi sürdürdü. Bu görevleri akademik çalışmalarıyla birlikte yürüten Suess, Viyana havzası'nın Tersiyer yaşlı tabakalarıyla ilgili paleontolojik ve jeolojik çalışmalar yaptı; yerkürenin özellikle fiziksel durumuyla yakından ilgilendi.
Suess, Alplerin jeolojisi üzerine çalışmaları sonucu 1875'te Die Enstehung der Alpen (Alplerin Kökeni) adlı yapıtını yazdı. Yerkürenin fiziksel ögeleriyle ilgili yaptığı çalışmaları birleştirdiği dört ciltlik anıtsal yapıtı Das Antlitz der Erde'i (Yerkürenin yüzü) (1885-1909) yayımlaması, bilimsel yaşamının doruk noktası kabul edilir..
Çalışmaları ve yapıtları
Eduard Suess'ün yerbilimleri konusunda geçmiş jeolojik olaylardan kent jeolojisine kadar yayılan çok geniş bir ilgi alanı vardı. 1862'de Viyana kentinin su tedariki ve zemin yapısı üzerine bir deneme yayımladı. Alplerden Viyana'ya su getirecek bir su kemeri projesinin planını hazırladı. Yerkürenin dış oluşumundaki (litosfer) izleri ve olayları bir çerçeveye oturtarak jeolojik geçmişi çözümleme amacındaydı. Suess özellikle Alplerin jeolojisi üzerine keskin gözlemlerde bulunmuş; Die Enstehung der Alpen adlı yapıtında dağ oluşumlarının klasik yükselme (uplift) kuramı yerine daha çok yatay hareketlerin sonucu olan ve sonucu geliştiğini hem de volkanizmanın dağ oluşumunun nedeni değil sonucu olduğunu ileri sürmüştür.
En büyük çalışması kabul edilen Das Antlitz der Erde' 1904-1925 yılları arasında İngilizceye (The Face of the Earth) adıyla çevrildi. Bu çalışmalarıyla Avrupa ve dünya bilim kamuoyunda ciddi bir üne kavuşan Suess 1889'da Fransa Enstitüsü'ne muhabir üye ve 1894'te Kraliyet Topluluğuna yabancı üye olarak seçildi. 1896 yılındaysa Londra Jeoloji Topluluğu tarafından Wollaston Madalyası'na layık görülmüştür.
Kalıtı
Eduard Suess çağdaş yerbiliminin kurucusu kabul edilir ve Türk yerbilimi camiası içinde önemli bir yeri olan Prof. A. M. Celal Şengör kendisi için Geoscience Canada dergisindeki bir yazısında şu değerlendirmeleri yapmıştır: "Eduard Suess belki de yaşamış en muhteşem yerbilimciydi, o bize bizim bugün bildiğimiz yerbilimini bıraktı. Geniş bir yelpazede -stratigrafi, kent jeolojisi, jeomorfoloji ve tektonik- çalışmalar yaptı. Onun başyapıtı hacimli Das Antlitz der Erde yer bilimi tarihindeki en büyük kitaptır. Bu yapıt, Suess'ün biraz değiştirdiği hipotezini temel alarak yapılan gezegenin jeolojisinin bütün bir betimlemesiydi. Bu yapıtın neden olduğu hayranlık yapıtın büyük oranda okunmadan bırakılmasına yol açmış ve sonuç olarak yer bilimleri 1965'te levha tektoniği icat edilene dek yaklaşık yarım yüzyıl kaybetmiştir. Bu bir yere kadar geçerlidir, ayrıca Eduard Suess'ün bu kitabı yazım yolu da okunmasını zorlaştırmıştır..."
Sonuç olarak Eduard Suess, modern jeolojinin kurucusu olarak kabul görmektedir, çünkü bugün yer bilimi literatüründe kullanılan pek çok oturmuş terim onun kazandırdığı terimlerdir. Bunlardan bazıları Östatik hareketler (küresel deniz seviyesi değişimleri), Tetis, Gondwana-Land, Angara-Land, Rus Platformu, Kalkan (craton), batolit, horst, graben, ada yayı gibi çok kilit jeolojik terimlerdir. Ayrıca yerkürenin yüzeyini gözlemleyerek jeolojik tarihteki oluşumları ve olayları belli bir çerçeve içerisinde açıklamayı başarmıştır.
Kaynakça
- ^ Ford, Derek (2007). "Jovan Cvijić and the founding of karst geomorphology". Environmental Geology. 51 (5). ss. 675-684. doi:10.1007/s00254-006-0379-x.
- ^ a b Editors, Editors. . Atlas Dergisi. 18 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2022.
- ^ a b Şengör, A. M. Celal (2015). "GEOSCIENCECANADAThe Founder of Modern Geology Died 100Years Ago: The Scientific Work and Legacyof Eduard Suess". GEOSCIENCECANADA. 42 (2). ss. 181-188. Erişim tarihi: 4 Ocak 2022.
- ^ a b c d Editors, Editors. . NNDB. 27 Ekim 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2022.
- ^ a b c Editors, Editors. . Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, inc. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Eduard Suess 20 Agustos 1831 26 Nisan 1914 cagdas yer biliminin kurucusu olarak kabul edilen Avusturyali unlu doga bilimci Eduard SuessEduard Suess 1869Dogum20 Agustos 1831 1831 08 20 Londra IngiltereOlum26 Nisan 1914 82 yasinda Viyana AvusturyaMilliyetAvusturyaliEgitimViyana UniversitesiOduller 1892 Wollaston Madalyasi 1896 Copley Medal 1903 KariyeriDali tectonicsDoktora ogrencileriFuchsEtkiledikleriViyana da yer alan Eduard Suess aniti 1861 yilinda jeoloji profesoru olarak atandigi Viyana Universitesi Alplerin jeolojisi uzerine yaptigi calismalari derledigi Die Enstehung der Alpen ve yerkurenin genis bir jeolojik betimlemesini sunan basyapiti Das Antlitz der Erde ile bilinir Gencligi20 Agustos 1831 tarihinde Londra da dogdu Babasi Saksonya kokenli tuccar annesi Prag kokenli banker ailenin kizi idi Anne tarafindan ailesi Yahudilik inancindan Luthercilik e donmus bir ailedir Ailesi dogumundan uc yil sonra Prag a tasindi ve okula burada basladi Ingilizceyi unutmamasi icin ailesi once Ingiltere den bir bakici sonra bir murebbiye getirdi 1845 te Viyana ya tasindilar Lise egitiminin ardindan babasinin tesvikiyle aile meslegi olan ticarete yonelik bir egitim almak uzere sonradan Viyana Teknik Universitesi olan egitim kurumuna devam etti Ne var ki yer bilimlerine egilimi vardi Oyle ki 19 yasinda iken bugunku Cekya nin ve onun kaynak sularinin jeolojisinin kisa bir taslagini yayimladi Ogrenciligi sirasinda 1848 Devrimi olarak tarihe gececek olaylar patlak verdi Bu surecte akademik cevrede genc Eduard devrimcilerin safinda yer aldi ve devrim adina yapilan etkinliklerde onemli roller oynadi Devrimin basarisizlikla sonlanmasinin ardindan babasi ihtiyatli davranarak Eduard i hasta dedesine bakmasi bahanesiyle Prag a gonderdi Olgunluk cagiYer bilimi alaninda gosterdigi yetenegi kesfedilen Eduard Suess 1852 yilinda Viyana Imparatorluk Muzesine asistan olarak atandi Burada gorev aldigi donemin ilk dort yilinda 1852 1856 omurgasiz canlilarin brakiyopod ve ammonit anatomisi ve siniflandirilmasi uzerine cesitli calismalar yapti Bu calismalar sonucu yetenegini kanitlayan Eduard Suesss 1857 de Viyana Universitesi ne profesor olarak atandi 1862 de muzedeki gorevinden feragat etti ve tum zamanini ozel calismalarina ve ogretim isine verdi 1901 yilina dek profesor olarak hizmet etti Suess yasami suresince cesitli siyasi ve idari gorevlerde de ustlendi 1862 de Viyana kent meclisine uye secildi 1869 yilinda Asagi Avusturya eyalet meclisine girdi ve 1896 ya dek bu gorevi surdurdu Bu gorevleri akademik calismalariyla birlikte yuruten Suess Viyana havzasi nin Tersiyer yasli tabakalariyla ilgili paleontolojik ve jeolojik calismalar yapti yerkurenin ozellikle fiziksel durumuyla yakindan ilgilendi Suess Alplerin jeolojisi uzerine calismalari sonucu 1875 te Die Enstehung der Alpen Alplerin Kokeni adli yapitini yazdi Yerkurenin fiziksel ogeleriyle ilgili yaptigi calismalari birlestirdigi dort ciltlik anitsal yapiti Das Antlitz der Erde i Yerkurenin yuzu 1885 1909 yayimlamasi bilimsel yasaminin doruk noktasi kabul edilir Calismalari ve yapitlariBasyapiti Das Antlitz der Erde Arzin Cehresi Eduard Suess un yerbilimleri konusunda gecmis jeolojik olaylardan kent jeolojisine kadar yayilan cok genis bir ilgi alani vardi 1862 de Viyana kentinin su tedariki ve zemin yapisi uzerine bir deneme yayimladi Alplerden Viyana ya su getirecek bir su kemeri projesinin planini hazirladi Yerkurenin dis olusumundaki litosfer izleri ve olaylari bir cerceveye oturtarak jeolojik gecmisi cozumleme amacindaydi Suess ozellikle Alplerin jeolojisi uzerine keskin gozlemlerde bulunmus Die Enstehung der Alpen adli yapitinda dag olusumlarinin klasik yukselme uplift kurami yerine daha cok yatay hareketlerin sonucu olan ve sonucu gelistigini hem de volkanizmanin dag olusumunun nedeni degil sonucu oldugunu ileri surmustur En buyuk calismasi kabul edilen Das Antlitz der Erde 1904 1925 yillari arasinda Ingilizceye The Face of the Earth adiyla cevrildi Bu calismalariyla Avrupa ve dunya bilim kamuoyunda ciddi bir une kavusan Suess 1889 da Fransa Enstitusu ne muhabir uye ve 1894 te Kraliyet Topluluguna yabanci uye olarak secildi 1896 yilindaysa Londra Jeoloji Toplulugu tarafindan Wollaston Madalyasi na layik gorulmustur KalitiEduard Suess cagdas yerbiliminin kurucusu kabul edilir ve Turk yerbilimi camiasi icinde onemli bir yeri olan Prof A M Celal Sengor kendisi icin Geoscience Canada dergisindeki bir yazisinda su degerlendirmeleri yapmistir Eduard Suess belki de yasamis en muhtesem yerbilimciydi o bize bizim bugun bildigimiz yerbilimini birakti Genis bir yelpazede stratigrafi kent jeolojisi jeomorfoloji ve tektonik calismalar yapti Onun basyapiti hacimli Das Antlitz der Erde yer bilimi tarihindeki en buyuk kitaptir Bu yapit Suess un biraz degistirdigi hipotezini temel alarak yapilan gezegenin jeolojisinin butun bir betimlemesiydi Bu yapitin neden oldugu hayranlik yapitin buyuk oranda okunmadan birakilmasina yol acmis ve sonuc olarak yer bilimleri 1965 te levha tektonigi icat edilene dek yaklasik yarim yuzyil kaybetmistir Bu bir yere kadar gecerlidir ayrica Eduard Suess un bu kitabi yazim yolu da okunmasini zorlastirmistir Sonuc olarak Eduard Suess modern jeolojinin kurucusu olarak kabul gormektedir cunku bugun yer bilimi literaturunde kullanilan pek cok oturmus terim onun kazandirdigi terimlerdir Bunlardan bazilari Ostatik hareketler kuresel deniz seviyesi degisimleri Tetis Gondwana Land Angara Land Rus Platformu Kalkan craton batolit horst graben ada yayi gibi cok kilit jeolojik terimlerdir Ayrica yerkurenin yuzeyini gozlemleyerek jeolojik tarihteki olusumlari ve olaylari belli bir cerceve icerisinde aciklamayi basarmistir Kaynakca Ford Derek 2007 Jovan Cvijic and the founding of karst geomorphology Environmental Geology 51 5 ss 675 684 doi 10 1007 s00254 006 0379 x a b Editors Editors Atlas Dergisi 18 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Ocak 2022 a b Sengor A M Celal 2015 GEOSCIENCECANADAThe Founder of Modern Geology Died 100Years Ago The Scientific Work and Legacyof Eduard Suess GEOSCIENCECANADA 42 2 ss 181 188 Erisim tarihi 4 Ocak 2022 a b c d Editors Editors NNDB 27 Ekim 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Ocak 2022 a b c Editors Editors Encyclopaedia Britannica Encyclopaedia Britannica inc 5 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Ocak 2022