Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Enkaz akışları, su yüklü toprak kütlelerinin ve parçalanmış kayaların dağ kenarlarından aşağıya doğru koştuğu, akarsu kanallarına aktığı, nesneleri yollarına sürüklediği ve vadi tabanlarında kalın, çamurlu tortular oluşturduğu jeolojik olaylardır. Genellikle kaya çığları ve diğer heyelan türleriyle karşılaştırılabilir yığın yoğunluklarına sahiptirler (yaklaşık olarak metreküp başına 2000 kilogram), ancak yüksek gözenek sıvısı basınçlarının neden olduğu yaygın çökelti sıvılaşması nedeniyle, neredeyse su kadar akışkan bir şekilde akabilirler.
Enkaz Akışlarına Ne Sebep Olur?
Enkaz akışları birçok farklı durum tarafından tetiklenebilir. İşte birkaç örnek:
Nem Eklenmesi: Şiddetli yağmurdan veya hızlı kar erimesinden kaynaklanan ani bir su akışı, hareket ettirilebilecek kadar gevşek molozla dolu dik bir vadiye kanalize edilebilir. Su enkazın içine çekilir, malzemeyi yağlar, ağırlık ekler ve bir akışı tetikler.
Desteğin Kaldırılması: Akımlar genellikle kıyılarındaki malzemeleri aşındırır. Bu erozyon, vadi duvarlarının yukarısına yığılmış kalın doymuş malzeme birikintilerini kesebilir. Bu erozyon, eğimin tabanındaki desteği ortadan kaldırır ve ani bir moloz akışını tetikleyebilir.
Antik Heyelan Birikiminin Başarısızlığı: Bazı moloz akışları eski heyelanlardan kaynaklanmaktadır. Bu eski heyelanlar, dik bir yamaç üzerine tünemiş kararsız kitleler olabilir. Eski heyelanın üstünden bir su akışı slayt malzemesini kayganlaştırabilir veya tabandaki erozyon desteği kaldırabilir. Bunlardan herhangi biri bir kalıntı akışını tetikleyebilir.
Orman Yangınları veya Kereste: Orman yangınları dik bir yamaçtaki bitki örtüsünü yaktıktan veya ağaç kesme işlemleri bitki örtüsünü kaldırdıktan sonra bazı döküntü akışları meydana gelir. Ateşten veya ağaç kesmeden önce, bitki örtüsünün kökleri toprağı yokuşa demirledi ve topraktan suyu uzaklaştırdı. Destek kaybı ve nem birikmesi, feci bir arızaya neden olabilir. Daha önce bitki örtüsü tarafından emilen yağış artık hemen akıyor. Yanık izi üzerine orta derecede yağmur yağması, büyük bir döküntü akışını tetikleyebilir.
Volkanik Patlamalar: Volkanik bir patlama, bir volkanın kenarlarında büyük miktarda kar ve buzu eritebilir. Bu ani su akışı, dik yanardağdan aşağıya doğru akarken kül ve piroklastik kalıntıları toplayabilir ve bunları büyük mesafeler boyunca hızla aşağıya doğru taşır. Ekvador'daki Cotopaxi Yanardağı'nın 1877 patlamasında, enkaz akışları, saatte yaklaşık 27 kilometre hızla bir vadide 300 kilometreden fazla yol kat etti. Enkaz akışları, volkanların ölümcül "sürpriz saldırılarından" biridir.
Enkaz, dik kanallardan aşağıya doğru akarken genellikle 10 m / s'yi (36 km / s) aşan hızlara ulaşır, ancak bazı büyük akışlar çok daha büyük hızlara ulaşabilir. Dünya çapında dağlık bölgelerde sıklıkla yaklaşık 100.000 metreküpe kadar değişen hacimlerde enkaz akmaktadır. En büyük tarih öncesi akışların hacmi 1 milyar metreküpü aştı (yani, 1 kilometre küp). Yüksek tortu konsantrasyonları ve hareketliliğinin bir sonucu olarak, döküntü akışları çok yıkıcı olabilir.
Yirminci yüzyılın dikkate değer enkaz akışı felaketleri, 1985'te Kolombiya, Armero'da 20.000'den fazla ve 1999'da Vargas Eyaleti, Vargas Eyaletinde on binlerce ölümle sonuçlandı.
Özellikler ve Davranış
Enkaz akışları, yaklaşık% 40 ila 50'yi aşan hacimsel tortu konsantrasyonlarına sahiptir ve bir akışın hacminin geri kalanı sudan oluşur. Tanımı gereği "enkaz", genellikle mikroskobik kil parçacıklarından büyük kayalara kadar değişen çeşitli şekil ve boyutlara sahip tortu tanelerini içerir. Medya raporları genellikle enkaz akışlarını tanımlamak için çamur akışı terimini kullanır, ancak gerçek çamur akışları çoğunlukla kumdan küçük tanelerden oluşur. Dünya'nın kara yüzeyinde çamur akışları, enkaz akışlarından çok daha az yaygındır. Bununla birlikte, su altı çamur akışları, bulanıklık akımları oluşturabilecekleri denizaltı kıta kenarlarında yaygındır. Ormanlık bölgelerdeki moloz akışları, kütükler ve ağaç kütükleri gibi büyük miktarlarda odunsu döküntü içerebilir. Katı konsantrasyonları yaklaşık% 10 ila% 40 arasında değişen tortu bakımından zengin su taşkınları, enkaz akışlarından biraz farklı davranır ve aşırı yoğun sel olarak bilinir.
Normal akarsu akışları daha da düşük tortu konsantrasyonları içerir.
Enkaz akışları, yoğun yağış veya kar erimesi, baraj kırılması veya buzul patlaması selleri veya yoğun yağmur veya depremlerle ilişkili olabilecek veya olmayabilecek toprak kayması ile tetiklenebilir. Her durumda, enkaz akışının başlaması için gereken başlıca koşullar, yaklaşık 25 dereceden daha dik yamaçların varlığı, bol miktarda gevşek tortu, toprak veya aşınmış kayanın mevcudiyeti ve bu gevşek malzemeyi neredeyse tamamen doygun bir duruma getirmek için yeterli suyu içerir. (tüm gözenek alanı dolu). Güney Kaliforniya'daki deneyimin gösterdiği gibi, orman ve çalı yangınlarından sonra enkaz akışı daha sık olabilir. Pek çok dik, dağlık alanda önemli bir tehlike oluşturmaktadırlar ve Japonya, Çin, Tayvan, ABD, Kanada, Yeni Zelanda, Filipinler, Avrupa Alpleri, Rusya ve Kazakistan'da özel ilgi görmüştür. Japonya'da büyük bir enkaz akışı veya toprak kayması, kelimenin tam anlamıyla dağ tsunamisi olan yamatsunami (山 津 波) olarak adlandırılır.
Enkaz akışları, yerçekimi ile yokuş aşağı hızlanır ve alüvyon fanları veya taşkın yataklarına çarpan dik dağ kanallarını takip etme eğilimindedir. Bir enkaz akışı dalgalanmasının önü veya 'başı' genellikle büyük miktarda sürtünme sağlayan kayalar ve kütükler gibi bol miktarda kaba malzeme içerir. Yüksek sürtünmeli akış başlığının arkasında, daha yüksek oranda kum, silt ve kil içeren daha düşük sürtünmeli, çoğunlukla sıvılaştırılmış akış gövdesi bulunur. Bu ince çökeltiler, enkaz akış hareketliliğini artıran yüksek gözenek sıvısı basınçlarının korunmasına yardımcı olur. Bazı durumlarda akış gövdesini, aşırı konsantre bir akış akışına geçiş yapan daha sulu bir kuyruk izler. Enkaz akışları bir dizi darbede veya ayrı dalgalanmalarda hareket etme eğilimindedir, burada her bir darbe veya dalgalanmanın kendine özgü bir kafası, gövdesi ve kuyruğu vardır. Enkaz akışı birikintileri sahada kolayca tanınabilir. Dik dağ cepheleri boyunca birçok alüvyon yelpazesi ve enkaz konilerinin önemli yüzdelerini oluştururlar. Tamamen açığa çıkmış çökeltiler, genellikle kaya zengini burunları olan lobat formlara sahiptir ve moloz akışı birikintilerinin ve yollarının yanal kenarları, genellikle kaya zengini yan setlerin varlığı ile işaretlenir. Bu doğal setler, enkaz gövdesindeki nispeten hareketli, sıvılaştırılmış, ince taneli döküntüler, tanecik boyutunda ayrışmanın bir sonucu olarak enkaz akış kafalarında toplanan kaba, yüksek sürtünmeli döküntüleri bir kenara bıraktığında oluşur (tanecikli mekanikte tanıdık bir fenomen). Yanal setler, müteakip enkaz akışlarının yollarını sınırlayabilir ve daha eski setlerin varlığı, belirli bir alandaki önceki döküntü akışlarının büyüklükleri hakkında bazı fikirler sağlar. Bu tür birikintiler üzerinde büyüyen ağaçların tarihlendirilmesi yoluyla, yıkıcı enkaz akışlarının yaklaşık sıklığı tahmin edilebilir. Bu, enkaz akışlarının yaygın olduğu alanlarda arazi gelişimi için önemli bilgilerdir. Yalnızca mostralar içinde açığa çıkan eski enkaz akıntısı birikintilerinin tanınması daha zordur, ancak genellikle büyük ölçüde farklı şekil ve boyutlara sahip tahılların yan yana dizilmesiyle karakterize edilir. Çökelti taneciklerinin bu kötü sınıflandırması, enkaz akışlı birikintileri çoğu su döşeli çökeltiden ayırır.
Türler
Enkaz akışları olarak tanımlanabilecek diğer jeolojik akışlara tipik olarak daha spesifik isimler verilir. Bunlar şunları içerir:
Lahar
Bir lahar, doğrudan bir patlama sonucu veya dolaylı olarak bir yanardağın kenarlarındaki gevşek malzemenin çökmesiyle bir şekilde volkanik faaliyetle ilişkili bir enkaz akışıdır. Buzul buzunun erimesi, gevşek piroklastik malzeme üzerinde yoğun yağış veya daha önce piroklastik veya buzul çökeltileriyle baraj yapmış bir gölün patlaması dahil olmak üzere çeşitli fenomenler bir laharı tetikleyebilir. Lahar kelimesi Endonezya kökenlidir, ancak şu anda dünya çapındaki jeologlar tarafından volkanojenik enkaz akışlarını tanımlamak için rutin olarak kullanılmaktadır. Dünyanın en büyük, en yıkıcı enkaz akışlarının neredeyse tamamı, volkanlardan kaynaklanan laharlardır. Bir örnek, Kolombiya'nın Armero şehrini sular altında bırakan lahar.
Jökulhlaup
Bir jökulhlaup, buzul patlaması selidir. Jökulhlaup, İzlandaca bir kelimedir ve İzlanda'da birçok buzul patlaması selleri buzul altı volkanik patlamalarla tetiklenir. (İzlanda, çoğunlukla denizaltı volkanlarından oluşan bir zincirden oluşan Orta Atlantik Sırtı'nın tepesinde oturuyor). Başka yerlerde, jökulhlaup'ların daha yaygın bir nedeni, buzla kaplı veya buzul barajlı göllerin yarılmasıdır. Bu tür ihlal olayları genellikle buzul buzunun bir gölde aniden buzağılmasından ve daha sonra bir yer değiştirme dalgasının bir moren veya buz barajını aşmasına neden olur. Gedik noktasının aşağı vadisi olan bir jökulhlaup, içinden geçtiği vadiden gevşek tortuların sürüklenmesiyle boyut olarak büyük ölçüde artabilir. Geniş sürüklenme, selin enkaz akışına dönüşmesini sağlayabilir. Seyahat mesafeleri 100 km'yi aşabilir.
Enkaz akışlarının teorileri ve modelleri
- Enkaz akış özelliklerini, kinematiği ve dinamikleri modellemek için çok sayıda farklı yaklaşım kullanılmıştır. Bazıları burada listelenmiştir.
- Çamur akışlarına uygulanan reolojik temelli modeller, moloz akışlarını tek fazlı homojen malzemeler olarak ele alır (Örnekler şunları içerir: Bingham, viskoplastik, Bagnold tipi dilatant akışkan, tiksotropik vb.) Baraj dalgası, ör. Hunt, [4]
Hasar önleme
Enkaz akışlarının mülklere ve insanlara ulaşmasını önlemek için bir moloz havzası inşa edilebilir. Enkaz havzaları, toprağı ve su kaynaklarını korumak veya aşağı havza hasarını önlemek için tasarlanmıştır. Bu tür yapılar, yapımı pahalı olduğundan ve yıllık bakım taahhüdünü gerektirdiğinden, son çare olarak kabul edilir. Ayrıca, moloz havzaları yalnızca dağlık araziyi boşaltan akarsuların bir kısmından enkaz akışlarını tutabilir.
Enkaz akışlarını potansiyel olarak çekirdeklendirebilen bir fırtınadan önce, tahmin çerçeveleri genellikle bir havzada enkaz akışının meydana gelme olasılığını ölçebilir; ancak, harekete geçirilen tortu miktarını ve dolayısıyla belirli bir fırtına için çekirdeklenebilecek enkaz akışlarının toplam boyutunu ve enkaz havzalarının aşağı havzadaki toplulukları koruma kapasitesine sahip olup olmayacağını tahmin etmek güç olmaya devam etmektedir. Bu zorluklar, enkaz akışlarını özellikle dağ kenarı toplulukları için tehlikeli hale getiriyor.
Enkaz Akışı Erken Uyarı Sistemleri
Enkaz akışları çok tehlikeli olabilir. Yüksek hızlarda hareket edebilir, uzun mesafeler kat edebilir ve 100 metre derinliğe kadar dere vadilerini molozla doldurabilirler. Enkaz akış riskinin özellikle yüksek olduğu alanlarda kullanılmak üzere erken uyarı sistemleri geliştirilmektedir. Bir yöntem, hareket etmeye başlamış olan enkaz akışlarını tespit etmek için hassas sismografları kullanır. Bir diğeri, meteorolojik koşulların akışların gerçekleşmesi için ne zaman uygun olduğunu belirlemek için radar yağış tahminlerini ve belirlenmiş yağış yoğunluğu-süre eşik değerlerini kullanır.
,KAYNAKÇA
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2021.
- ^ []
- ^ . 14 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ D.M. Morton, R.M. Alvarez, and R.H. Campbell. "PRELIMINARY SOIL-SLIP SUSCEPTIBILITY MAPS, SOUTHWESTERN CALIFORNIA" (Open-File Report OF 03-17 USGS 2003)
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 5 Haziran 2013 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 5 Ocak 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2021.
- ^ Hunt,B. (1982). "Asymptotic Solution for Dam-Break Problems." Jl of Hyd. Div., Proceedings, ASCE, Vol. 108, No. HY1, pp. 115–126.
- ^ Jakob, Matthias; Hungr, Oldrich (2005). Debris-flow hazards and related phenomena. Debris-Flow Hazards and Related Phenomena. Springer. pp. 38–39.
- ^ "Debris Basins". U.S. Fish & Wildlife Service. Retrieved 30 January 2013.
- ^ Staley, D.M., Negri, J.A., Kean, J.W., Laber, J.L., Tillery, A.C. and Youberg, A.M., 2017. Prediction of spatially explicit rainfall intensity–duration thresholds for post-fire debris-flow generation in the western United States. Geomorphology, 278, pp.149-162.
- ^ Kean, J.W., Staley, D.M., Lancaster, J.T., Rengers, F.K., Swanson, B.J., Coe, J.A., Hernandez, J.L., Sigman, A.J., Allstadt, K.E. and Lindsay, D.N., 2019. Inundation, flow dynamics, and damage in the 9 January 2018 Montecito debris-flow event, California, USA: Opportunities and challenges for post-wildfire risk assessment. Geosphere, 15(4), pp.1140-1163.
- ^ "Geology.com".
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Enkaz akislari su yuklu toprak kutlelerinin ve parcalanmis kayalarin dag kenarlarindan asagiya dogru kostugu akarsu kanallarina aktigi nesneleri yollarina surukledigi ve vadi tabanlarinda kalin camurlu tortular olusturdugu jeolojik olaylardir Genellikle kaya ciglari ve diger heyelan turleriyle karsilastirilabilir yigin yogunluklarina sahiptirler yaklasik olarak metrekup basina 2000 kilogram ancak yuksek gozenek sivisi basinclarinin neden oldugu yaygin cokelti sivilasmasi nedeniyle neredeyse su kadar akiskan bir sekilde akabilirler Enkaz Akislarina Ne Sebep Olur Enkaz akislari bircok farkli durum tarafindan tetiklenebilir Iste birkac ornek Nem Eklenmesi Siddetli yagmurdan veya hizli kar erimesinden kaynaklanan ani bir su akisi hareket ettirilebilecek kadar gevsek molozla dolu dik bir vadiye kanalize edilebilir Su enkazin icine cekilir malzemeyi yaglar agirlik ekler ve bir akisi tetikler Destegin Kaldirilmasi Akimlar genellikle kiyilarindaki malzemeleri asindirir Bu erozyon vadi duvarlarinin yukarisina yigilmis kalin doymus malzeme birikintilerini kesebilir Bu erozyon egimin tabanindaki destegi ortadan kaldirir ve ani bir moloz akisini tetikleyebilir Antik Heyelan Birikiminin Basarisizligi Bazi moloz akislari eski heyelanlardan kaynaklanmaktadir Bu eski heyelanlar dik bir yamac uzerine tunemis kararsiz kitleler olabilir Eski heyelanin ustunden bir su akisi slayt malzemesini kayganlastirabilir veya tabandaki erozyon destegi kaldirabilir Bunlardan herhangi biri bir kalinti akisini tetikleyebilir Orman Yanginlari veya Kereste Orman yanginlari dik bir yamactaki bitki ortusunu yaktiktan veya agac kesme islemleri bitki ortusunu kaldirdiktan sonra bazi dokuntu akislari meydana gelir Atesten veya agac kesmeden once bitki ortusunun kokleri topragi yokusa demirledi ve topraktan suyu uzaklastirdi Destek kaybi ve nem birikmesi feci bir arizaya neden olabilir Daha once bitki ortusu tarafindan emilen yagis artik hemen akiyor Yanik izi uzerine orta derecede yagmur yagmasi buyuk bir dokuntu akisini tetikleyebilir Volkanik Patlamalar Volkanik bir patlama bir volkanin kenarlarinda buyuk miktarda kar ve buzu eritebilir Bu ani su akisi dik yanardagdan asagiya dogru akarken kul ve piroklastik kalintilari toplayabilir ve bunlari buyuk mesafeler boyunca hizla asagiya dogru tasir Ekvador daki Cotopaxi Yanardagi nin 1877 patlamasinda enkaz akislari saatte yaklasik 27 kilometre hizla bir vadide 300 kilometreden fazla yol kat etti Enkaz akislari volkanlarin olumcul surpriz saldirilarindan biridir Enkaz dik kanallardan asagiya dogru akarken genellikle 10 m s yi 36 km s asan hizlara ulasir ancak bazi buyuk akislar cok daha buyuk hizlara ulasabilir Dunya capinda daglik bolgelerde siklikla yaklasik 100 000 metrekupe kadar degisen hacimlerde enkaz akmaktadir En buyuk tarih oncesi akislarin hacmi 1 milyar metrekupu asti yani 1 kilometre kup Yuksek tortu konsantrasyonlari ve hareketliliginin bir sonucu olarak dokuntu akislari cok yikici olabilir Yirminci yuzyilin dikkate deger enkaz akisi felaketleri 1985 te Kolombiya Armero da 20 000 den fazla ve 1999 da Vargas Eyaleti Vargas Eyaletinde on binlerce olumle sonuclandi 1983 kisinda Los Angeles Ventura da enkaz akisinin olusturdugu izler Fotograf meydana gelen moloz akislarindan birkac ay sonra cekildi Ozellikler ve DavranisEnkaz akislari yaklasik 40 ila 50 yi asan hacimsel tortu konsantrasyonlarina sahiptir ve bir akisin hacminin geri kalani sudan olusur Tanimi geregi enkaz genellikle mikroskobik kil parcaciklarindan buyuk kayalara kadar degisen cesitli sekil ve boyutlara sahip tortu tanelerini icerir Medya raporlari genellikle enkaz akislarini tanimlamak icin camur akisi terimini kullanir ancak gercek camur akislari cogunlukla kumdan kucuk tanelerden olusur Dunya nin kara yuzeyinde camur akislari enkaz akislarindan cok daha az yaygindir Bununla birlikte su alti camur akislari bulaniklik akimlari olusturabilecekleri denizalti kita kenarlarinda yaygindir Ormanlik bolgelerdeki moloz akislari kutukler ve agac kutukleri gibi buyuk miktarlarda odunsu dokuntu icerebilir Kati konsantrasyonlari yaklasik 10 ila 40 arasinda degisen tortu bakimindan zengin su taskinlari enkaz akislarindan biraz farkli davranir ve asiri yogun sel olarak bilinir Normal akarsu akislari daha da dusuk tortu konsantrasyonlari icerir Resting Springs Gecidi Kaliforniya daki eski enkaz akisi yatagi Enkaz akislari yogun yagis veya kar erimesi baraj kirilmasi veya buzul patlamasi selleri veya yogun yagmur veya depremlerle iliskili olabilecek veya olmayabilecek toprak kaymasi ile tetiklenebilir Her durumda enkaz akisinin baslamasi icin gereken baslica kosullar yaklasik 25 dereceden daha dik yamaclarin varligi bol miktarda gevsek tortu toprak veya asinmis kayanin mevcudiyeti ve bu gevsek malzemeyi neredeyse tamamen doygun bir duruma getirmek icin yeterli suyu icerir tum gozenek alani dolu Guney Kaliforniya daki deneyimin gosterdigi gibi orman ve cali yanginlarindan sonra enkaz akisi daha sik olabilir Pek cok dik daglik alanda onemli bir tehlike olusturmaktadirlar ve Japonya Cin Tayvan ABD Kanada Yeni Zelanda Filipinler Avrupa Alpleri Rusya ve Kazakistan da ozel ilgi gormustur Japonya da buyuk bir enkaz akisi veya toprak kaymasi kelimenin tam anlamiyla dag tsunamisi olan yamatsunami 山 津 波 olarak adlandirilir Enkaz akislari yercekimi ile yokus asagi hizlanir ve aluvyon fanlari veya taskin yataklarina carpan dik dag kanallarini takip etme egilimindedir Bir enkaz akisi dalgalanmasinin onu veya basi genellikle buyuk miktarda surtunme saglayan kayalar ve kutukler gibi bol miktarda kaba malzeme icerir Yuksek surtunmeli akis basliginin arkasinda daha yuksek oranda kum silt ve kil iceren daha dusuk surtunmeli cogunlukla sivilastirilmis akis govdesi bulunur Bu ince cokeltiler enkaz akis hareketliligini artiran yuksek gozenek sivisi basinclarinin korunmasina yardimci olur Bazi durumlarda akis govdesini asiri konsantre bir akis akisina gecis yapan daha sulu bir kuyruk izler Enkaz akislari bir dizi darbede veya ayri dalgalanmalarda hareket etme egilimindedir burada her bir darbe veya dalgalanmanin kendine ozgu bir kafasi govdesi ve kuyrugu vardir Enkaz akisi birikintileri sahada kolayca taninabilir Dik dag cepheleri boyunca bircok aluvyon yelpazesi ve enkaz konilerinin onemli yuzdelerini olustururlar Tamamen aciga cikmis cokeltiler genellikle kaya zengini burunlari olan lobat formlara sahiptir ve moloz akisi birikintilerinin ve yollarinin yanal kenarlari genellikle kaya zengini yan setlerin varligi ile isaretlenir Bu dogal setler enkaz govdesindeki nispeten hareketli sivilastirilmis ince taneli dokuntuler tanecik boyutunda ayrismanin bir sonucu olarak enkaz akis kafalarinda toplanan kaba yuksek surtunmeli dokuntuleri bir kenara biraktiginda olusur tanecikli mekanikte tanidik bir fenomen Yanal setler muteakip enkaz akislarinin yollarini sinirlayabilir ve daha eski setlerin varligi belirli bir alandaki onceki dokuntu akislarinin buyuklukleri hakkinda bazi fikirler saglar Bu tur birikintiler uzerinde buyuyen agaclarin tarihlendirilmesi yoluyla yikici enkaz akislarinin yaklasik sikligi tahmin edilebilir Bu enkaz akislarinin yaygin oldugu alanlarda arazi gelisimi icin onemli bilgilerdir Yalnizca mostralar icinde aciga cikan eski enkaz akintisi birikintilerinin taninmasi daha zordur ancak genellikle buyuk olcude farkli sekil ve boyutlara sahip tahillarin yan yana dizilmesiyle karakterize edilir Cokelti taneciklerinin bu kotu siniflandirmasi enkaz akisli birikintileri cogu su doseli cokeltiden ayirir Ladakh ta 2010 yilinda firtinalarin tetikledigi bir enkaz akisi Kotu tasnif ve setlere sahip Dik kaynak havzasi arka planda gorulebilir TurlerEnkaz akislari olarak tanimlanabilecek diger jeolojik akislara tipik olarak daha spesifik isimler verilir Bunlar sunlari icerir Lahar Bir lahar dogrudan bir patlama sonucu veya dolayli olarak bir yanardagin kenarlarindaki gevsek malzemenin cokmesiyle bir sekilde volkanik faaliyetle iliskili bir enkaz akisidir Buzul buzunun erimesi gevsek piroklastik malzeme uzerinde yogun yagis veya daha once piroklastik veya buzul cokeltileriyle baraj yapmis bir golun patlamasi dahil olmak uzere cesitli fenomenler bir lahari tetikleyebilir Lahar kelimesi Endonezya kokenlidir ancak su anda dunya capindaki jeologlar tarafindan volkanojenik enkaz akislarini tanimlamak icin rutin olarak kullanilmaktadir Dunyanin en buyuk en yikici enkaz akislarinin neredeyse tamami volkanlardan kaynaklanan laharlardir Bir ornek Kolombiya nin Armero sehrini sular altinda birakan lahar Jokulhlaup Bir jokulhlaup buzul patlamasi selidir Jokulhlaup Izlandaca bir kelimedir ve Izlanda da bircok buzul patlamasi selleri buzul alti volkanik patlamalarla tetiklenir Izlanda cogunlukla denizalti volkanlarindan olusan bir zincirden olusan Orta Atlantik Sirti nin tepesinde oturuyor Baska yerlerde jokulhlaup larin daha yaygin bir nedeni buzla kapli veya buzul barajli gollerin yarilmasidir Bu tur ihlal olaylari genellikle buzul buzunun bir golde aniden buzagilmasindan ve daha sonra bir yer degistirme dalgasinin bir moren veya buz barajini asmasina neden olur Gedik noktasinin asagi vadisi olan bir jokulhlaup icinden gectigi vadiden gevsek tortularin suruklenmesiyle boyut olarak buyuk olcude artabilir Genis suruklenme selin enkaz akisina donusmesini saglayabilir Seyahat mesafeleri 100 km yi asabilir Enkaz akislarinin teorileri ve modelleri Enkaz akis ozelliklerini kinematigi ve dinamikleri modellemek icin cok sayida farkli yaklasim kullanilmistir Bazilari burada listelenmistir Camur akislarina uygulanan reolojik temelli modeller moloz akislarini tek fazli homojen malzemeler olarak ele alir Ornekler sunlari icerir Bingham viskoplastik Bagnold tipi dilatant akiskan tiksotropik vb Baraj dalgasi or Hunt 4 Hasar onleme Almati Kazakistan 1921 deki feci enkaz akisindan sonra Medeu Baraji da dahil olmak uzere bir dizi tesis bu tur akislarin sehre ulasmasini onlemek icin insa edildi Enkaz akislarinin mulklere ve insanlara ulasmasini onlemek icin bir moloz havzasi insa edilebilir Enkaz havzalari topragi ve su kaynaklarini korumak veya asagi havza hasarini onlemek icin tasarlanmistir Bu tur yapilar yapimi pahali oldugundan ve yillik bakim taahhudunu gerektirdiginden son care olarak kabul edilir Ayrica moloz havzalari yalnizca daglik araziyi bosaltan akarsularin bir kismindan enkaz akislarini tutabilir Enkaz akislarini potansiyel olarak cekirdeklendirebilen bir firtinadan once tahmin cerceveleri genellikle bir havzada enkaz akisinin meydana gelme olasiligini olcebilir ancak harekete gecirilen tortu miktarini ve dolayisiyla belirli bir firtina icin cekirdeklenebilecek enkaz akislarinin toplam boyutunu ve enkaz havzalarinin asagi havzadaki topluluklari koruma kapasitesine sahip olup olmayacagini tahmin etmek guc olmaya devam etmektedir Bu zorluklar enkaz akislarini ozellikle dag kenari topluluklari icin tehlikeli hale getiriyor Enkaz Akisi Erken Uyari Sistemleri Enkaz akislari cok tehlikeli olabilir Yuksek hizlarda hareket edebilir uzun mesafeler kat edebilir ve 100 metre derinlige kadar dere vadilerini molozla doldurabilirler Enkaz akis riskinin ozellikle yuksek oldugu alanlarda kullanilmak uzere erken uyari sistemleri gelistirilmektedir Bir yontem hareket etmeye baslamis olan enkaz akislarini tespit etmek icin hassas sismograflari kullanir Bir digeri meteorolojik kosullarin akislarin gerceklesmesi icin ne zaman uygun oldugunu belirlemek icin radar yagis tahminlerini ve belirlenmis yagis yogunlugu sure esik degerlerini kullanir KAYNAKCA Arsivlenmis kopya 6 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Ocak 2021 yalin URL 14 Eylul 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi D M Morton R M Alvarez and R H Campbell PRELIMINARY SOIL SLIP SUSCEPTIBILITY MAPS SOUTHWESTERN CALIFORNIA Open File Report OF 03 17 USGS 2003 Arsivlenmis kopya PDF 5 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 5 Ocak 2021 Arsivlenmis kopya 28 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2021 Arsivlenmis kopya 28 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2021 Hunt B 1982 Asymptotic Solution for Dam Break Problems Jl of Hyd Div Proceedings ASCE Vol 108 No HY1 pp 115 126 Jakob Matthias Hungr Oldrich 2005 Debris flow hazards and related phenomena Debris Flow Hazards and Related Phenomena Springer pp 38 39 Debris Basins U S Fish amp Wildlife Service Retrieved 30 January 2013 Staley D M Negri J A Kean J W Laber J L Tillery A C and Youberg A M 2017 Prediction of spatially explicit rainfall intensity duration thresholds for post fire debris flow generation in the western United States Geomorphology 278 pp 149 162 Kean J W Staley D M Lancaster J T Rengers F K Swanson B J Coe J A Hernandez J L Sigman A J Allstadt K E and Lindsay D N 2019 Inundation flow dynamics and damage in the 9 January 2018 Montecito debris flow event California USA Opportunities and challenges for post wildfire risk assessment Geosphere 15 4 pp 1140 1163 Geology com