Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki üslubun, ansiklopedik bir yazıdan beklenen resmî ve ciddi üsluba uygun olmadığı düşünülmektedir. |
Enterferans ya da girişim, istatistikten genetiğe kadar çeşitli alanlarda kullanılan bir terimdir. Ancak terimin en yaygın kullanılışı iletişim teknolojisindedir. Bu sebeple, burada terimin iletişim teknolojisindeki anlamı üzerinde durulacaktır. İletişimde enterferans iletilmek istenen bilginin yanı sıra farklı bilgilerin de alıcıya ulaşması halidir.
Enterferans türleri
İletişimde iletilmek istenen sinyalin yanı sıra istenmeyen başka ürünlerin de iletilmesi iki sebepten oluşabilir. Ya sinyalin kendisi bozulmuş ve istenmeyen ürünler üretmiştir ya da ikinci bir sinyal karışım yapmıştır. Sinyalin başka bir sinyal olmaksızın bozulması iletişim teknolojisinde parazit ve distorsiyon olarak bilinmektedir. Gürültü çoğu kez doğal olaylardan, endüstriden ya da madde özelliklerinden ileri gelir. Distorsiyon ise doğrusal olmayan devrelerin tek frekanslı bir sinyalin karakteristiğinde yol açtığı bozukluktur.
Buna karşılık iletişim veya yayın amaçlı birden fazla sinyalin birbirlerini etkilemeleri olayı enterferanstır. Enterferansta bir sinyal bir başka sinyal tarafından bozulur. Ama çoğu kez sebep doğrusal olmayan devrelerdir. İletişim devrelerinin bir bölümü doğrusal değildir. Hatta doğrusal olması istenen yükselteç gibi devreler bile, tamamen doğrusal değildir. Bu sebepten, enterferans bütün iletişim devrelerinin ortak sorunudur.
Verici ve alıcı arasındaki iletimi bozmak amacıyla yapılan müdahaleler kasti enterferanstır. Kasti olmayan enterferans türleri ise; kanal içi taşıyıcılar arası enterferans, komşu kanallar arası enterferans, taşıyıcı harmonik enterferans ve ortak kanal enterferansı gibi adlarla bilinir.
Kanal içi taşıyıcılar arası enterferans
İletişim devrelerinde genellikle aynı anda birden fazla bilgi sinyali vardır. Mesela stereofonik radyo yayınında iki ses sinyali, televizyon yayınında ses ve görüntü sinyali vb. doğrusal olmayan devreler bu gibi sinyallerden yararlanarak farklı frekansta üçüncü bir sinyal üretirler. Buna enterferans ürünü denilir. Bu üçüncü sinyalin frekansı kanal içindeki bilgi sinyalleri frekanslarının toplamı veya farkıdır. Bu üçüncü sinyal de, iki bilgi sinyali gibi alıcıya ulaşır ve alıcı tarafından üçüncü bir bilgi sinyali olarak değerlendirilir. Sonuç alışın bozulmasıdır. Mesela, bazı televizyon yayınlarında beyaz renkli sahnelerde sesin 50 Hz lik bir gürültü ile bozulması bu tür enterferansa örnektir. (Televizyon yayıncılığındaki geçmeli tarama yöntemi kullanılır ve alan frekansı 50 Hz dir.) Çözüm olarak, stüdyo veya vericilerde görüntü sinyal düzeyi düşürülür.
Kanallar arası enterferans da kanal içi enterferans gibidir. Bir kanal içinde oluşan enterferans ürününün frekansı kanal bandı dışına çıkarsa enterferans ürünü meydana geldiği kanalı değil, komşu kanalı etkiler. Mesela, bazen televizyon yayınında komşu kanal görüntüsü izlenen kanal görüntüsü altında fark edilebilir. Çözüm olarak her bölgede kanal tahsis planlaması yapılırken iki kanal arasında iki boş kanal olmasına dikkat edilir.
Kanallar arası enterferansın özel bir türü de komşu kanal bantlarının iç içe girmesidir. Frekans modülasyonunda, radyo frekans bandının kanal genişliği kuramsal olarak sonsuzdur. Planlamada kullanılan Carson kuralı kesin bant genişliğini vermez. Bu sebepten, yayın yapan her verici komşu kanallara bir ölçüde girer. Çözüm olarak kanal planlamasında yayıncılara farklı taşıyıcı frekansları tahsis edilir ve yayın sırasında modülasyon oranı (frekans sapması) belli bir değerin altında tutulur.
Taşıyıcı harmoniği enterferansı
Her yayında radyo frekans taşıyıcısı vardır. Doğrusal olmayan devrelerden geçerken bu taşıyıcının harmonikleri ürer. Taşıyıcı harmonikleri çok daha yüksek frekanslarda olduğu için bu tür enterferanslarda etkilenen yayın komşu kanaldaki yayın değil, çok daha yüksek frekanslı bir yayındır.
Ortak kanal enterferansı
Ortak kanal enterferansı aynı taşıyıcı frekansı kullanan birden fazla vericinin yol açtığı enterferanstır. Normal koşullarda, bir bölgede yayın yapan her yayıncının ayrı frekans kullanması gerekir. Ancak bazen planlama hatası, bazen hava koşullarının yayın alanını genişletmesi vb. sebeplerle alıcı aynı frekansı kullanan iki vericiden aynı anda yayın alabilir. Bu durumda alıcıların sadece yayınlardan birini almak için alıcı anteni ayarlanmaları gerekir. Bu tür enterferansın çok sık rastlanan bir örneği kablo ve antenden yayın alan televizyon alıcılarında görülür. Kablo ve antenden gelen farklı yayınlara ait sinyaller aynı frekansta oldukları için birbirlerini etkileyebilirler. Sık rastlanan bir başka şikayet ise radyo yayınında yayın erişim uzaklığının arttığı akşam saatlerinde aynı radyo frekansı kullanan iki istasyon yayınının aynı anda izlenmesidir.
Bu tür enterferans yayıncılığın yanı sıra telefon iletişiminde de önemli bir sorundur. Bu tür enterferansa, Türkiye'de telefonculukta genellikle Fransızca kökenli diyafoni (diaphonie) adı verilmektedir. (İngilizce cross talk)
Örnek
B/G sistemi televizyon yayınında 23. kanaldaki olası enterferans kaynakları şu şekilde bulunur:
Bu kanalda kanal bandı 486-493 MHz arasındadır. Ana taşıyıcı da denilen görüntü taşıyıcısı 487.25 MHz dedir. Görüntü taşıyıcısına göre ses taşıyıcısı 5.5 MHz de, PAL renk taşıyıcısı ise 4.43 MHz dedir.
a.Kanal içi enterferans: Doğrusal olmayan devreler ses ve renk taşıyıcılarından yararlanarak üçüncü bir sinyal üretirler. Bu enrterferans ürününün frekansı (Görüntü taşıyıcısına göre) 5.5-4.43 = 1.07 MHz dedir. Alıcı bu ürünü görüntü sinyalinin bir bileşini olarak algılar.
b.Kanallar arası enterferans : 23.kanalda ses taşıyıcısı ile görüntü arasındaki fark görüntü taşıyıcısı modüle ederek 5.5 MHz ara ile entermodülasyon ürünleri üretir (En güçlüleri 476.25 – 481.75 – 498.25 – 503.75 MHz.). Ancak bu ürünlerden hiçbiri 23.kanal içine düşmez (Birinci ürün 21., ikinci ürün 22., üçüncü ürün 24. ve dördüncü ürün de 25.kanal içindedir.). Bir başka deyişle 23. kanal iki alt ve iki üst olmak üzere dört komşu kanalı etkilemiştir.
c.Taşıyıcı harmoniği: 487.5 MHz nin ikinci harmoniği 975 MHz dedir. B/G sisteminde bu frekans bölgesinde herhangi bir kanal yoksa da bu frekans uydu alıcılarının ara frekans bölgesini etkileyebilir.
Verici çıkış filtreleri
Yayıncılıkta genellikle verici çıkışında bir elektronik filtre yer alır. Bu filtrenin görevi kanal dışına taşan (gerek kanallar arası entermodülasyon ürünü, gerekse taşıyıcı harmoniği) sinyalleri bastırmaktır. Ayrıca ortak taşıyıcılı televizyon vericilerinde kapan filtre (notch) adında dar bantlı bant söndüren filtreler de vardır. Bu filtreler ses taşıyıcı frekansının 5.5 ve 11 MHz üstüne ve görüntü taşıyıcı frekansının 5.5 ve 11 MHz altına ayarlanmıştır.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki uslubun ansiklopedik bir yazidan beklenen resmi ve ciddi usluba uygun olmadigi dusunulmektedir Maddeyi gelistirerek ya da konuyla ilgili tartismaya katilarak Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Enterferans ya da girisim istatistikten genetige kadar cesitli alanlarda kullanilan bir terimdir Ancak terimin en yaygin kullanilisi iletisim teknolojisindedir Bu sebeple burada terimin iletisim teknolojisindeki anlami uzerinde durulacaktir Iletisimde enterferans iletilmek istenen bilginin yani sira farkli bilgilerin de aliciya ulasmasi halidir Enterferans turleriIletisimde iletilmek istenen sinyalin yani sira istenmeyen baska urunlerin de iletilmesi iki sebepten olusabilir Ya sinyalin kendisi bozulmus ve istenmeyen urunler uretmistir ya da ikinci bir sinyal karisim yapmistir Sinyalin baska bir sinyal olmaksizin bozulmasi iletisim teknolojisinde parazit ve distorsiyon olarak bilinmektedir Gurultu cogu kez dogal olaylardan endustriden ya da madde ozelliklerinden ileri gelir Distorsiyon ise dogrusal olmayan devrelerin tek frekansli bir sinyalin karakteristiginde yol actigi bozukluktur Buna karsilik iletisim veya yayin amacli birden fazla sinyalin birbirlerini etkilemeleri olayi enterferanstir Enterferansta bir sinyal bir baska sinyal tarafindan bozulur Ama cogu kez sebep dogrusal olmayan devrelerdir Iletisim devrelerinin bir bolumu dogrusal degildir Hatta dogrusal olmasi istenen yukseltec gibi devreler bile tamamen dogrusal degildir Bu sebepten enterferans butun iletisim devrelerinin ortak sorunudur Verici ve alici arasindaki iletimi bozmak amaciyla yapilan mudahaleler kasti enterferanstir Kasti olmayan enterferans turleri ise kanal ici tasiyicilar arasi enterferans komsu kanallar arasi enterferans tasiyici harmonik enterferans ve ortak kanal enterferansi gibi adlarla bilinir Kanal ici tasiyicilar arasi enterferans Iletisim devrelerinde genellikle ayni anda birden fazla bilgi sinyali vardir Mesela stereofonik radyo yayininda iki ses sinyali televizyon yayininda ses ve goruntu sinyali vb dogrusal olmayan devreler bu gibi sinyallerden yararlanarak farkli frekansta ucuncu bir sinyal uretirler Buna enterferans urunu denilir Bu ucuncu sinyalin frekansi kanal icindeki bilgi sinyalleri frekanslarinin toplami veya farkidir Bu ucuncu sinyal de iki bilgi sinyali gibi aliciya ulasir ve alici tarafindan ucuncu bir bilgi sinyali olarak degerlendirilir Sonuc alisin bozulmasidir Mesela bazi televizyon yayinlarinda beyaz renkli sahnelerde sesin 50 Hz lik bir gurultu ile bozulmasi bu tur enterferansa ornektir Televizyon yayinciligindaki gecmeli tarama yontemi kullanilir ve alan frekansi 50 Hz dir Cozum olarak studyo veya vericilerde goruntu sinyal duzeyi dusurulur Kanallar arasi enterferans da kanal ici enterferans gibidir Bir kanal icinde olusan enterferans urununun frekansi kanal bandi disina cikarsa enterferans urunu meydana geldigi kanali degil komsu kanali etkiler Mesela bazen televizyon yayininda komsu kanal goruntusu izlenen kanal goruntusu altinda fark edilebilir Cozum olarak her bolgede kanal tahsis planlamasi yapilirken iki kanal arasinda iki bos kanal olmasina dikkat edilir Kanallar arasi enterferansin ozel bir turu de komsu kanal bantlarinin ic ice girmesidir Frekans modulasyonunda radyo frekans bandinin kanal genisligi kuramsal olarak sonsuzdur Planlamada kullanilan Carson kurali kesin bant genisligini vermez Bu sebepten yayin yapan her verici komsu kanallara bir olcude girer Cozum olarak kanal planlamasinda yayincilara farkli tasiyici frekanslari tahsis edilir ve yayin sirasinda modulasyon orani frekans sapmasi belli bir degerin altinda tutulur Tasiyici harmonigi enterferansi Her yayinda radyo frekans tasiyicisi vardir Dogrusal olmayan devrelerden gecerken bu tasiyicinin harmonikleri urer Tasiyici harmonikleri cok daha yuksek frekanslarda oldugu icin bu tur enterferanslarda etkilenen yayin komsu kanaldaki yayin degil cok daha yuksek frekansli bir yayindir Ortak kanal enterferansi Ortak kanal enterferansi ayni tasiyici frekansi kullanan birden fazla vericinin yol actigi enterferanstir Normal kosullarda bir bolgede yayin yapan her yayincinin ayri frekans kullanmasi gerekir Ancak bazen planlama hatasi bazen hava kosullarinin yayin alanini genisletmesi vb sebeplerle alici ayni frekansi kullanan iki vericiden ayni anda yayin alabilir Bu durumda alicilarin sadece yayinlardan birini almak icin alici anteni ayarlanmalari gerekir Bu tur enterferansin cok sik rastlanan bir ornegi kablo ve antenden yayin alan televizyon alicilarinda gorulur Kablo ve antenden gelen farkli yayinlara ait sinyaller ayni frekansta olduklari icin birbirlerini etkileyebilirler Sik rastlanan bir baska sikayet ise radyo yayininda yayin erisim uzakliginin arttigi aksam saatlerinde ayni radyo frekansi kullanan iki istasyon yayininin ayni anda izlenmesidir Bu tur enterferans yayinciligin yani sira telefon iletisiminde de onemli bir sorundur Bu tur enterferansa Turkiye de telefonculukta genellikle Fransizca kokenli diyafoni diaphonie adi verilmektedir Ingilizce cross talk OrnekB G sistemi televizyon yayininda 23 kanaldaki olasi enterferans kaynaklari su sekilde bulunur Bu kanalda kanal bandi 486 493 MHz arasindadir Ana tasiyici da denilen goruntu tasiyicisi 487 25 MHz dedir Goruntu tasiyicisina gore ses tasiyicisi 5 5 MHz de PAL renk tasiyicisi ise 4 43 MHz dedir a Kanal ici enterferans Dogrusal olmayan devreler ses ve renk tasiyicilarindan yararlanarak ucuncu bir sinyal uretirler Bu enrterferans urununun frekansi Goruntu tasiyicisina gore 5 5 4 43 1 07 MHz dedir Alici bu urunu goruntu sinyalinin bir bilesini olarak algilar b Kanallar arasi enterferans 23 kanalda ses tasiyicisi ile goruntu arasindaki fark goruntu tasiyicisi module ederek 5 5 MHz ara ile entermodulasyon urunleri uretir En gucluleri 476 25 481 75 498 25 503 75 MHz Ancak bu urunlerden hicbiri 23 kanal icine dusmez Birinci urun 21 ikinci urun 22 ucuncu urun 24 ve dorduncu urun de 25 kanal icindedir Bir baska deyisle 23 kanal iki alt ve iki ust olmak uzere dort komsu kanali etkilemistir c Tasiyici harmonigi 487 5 MHz nin ikinci harmonigi 975 MHz dedir B G sisteminde bu frekans bolgesinde herhangi bir kanal yoksa da bu frekans uydu alicilarinin ara frekans bolgesini etkileyebilir Verici cikis filtreleriYayincilikta genellikle verici cikisinda bir elektronik filtre yer alir Bu filtrenin gorevi kanal disina tasan gerek kanallar arasi entermodulasyon urunu gerekse tasiyici harmonigi sinyalleri bastirmaktir Ayrica ortak tasiyicili televizyon vericilerinde kapan filtre notch adinda dar bantli bant sonduren filtreler de vardir Bu filtreler ses tasiyici frekansinin 5 5 ve 11 MHz ustune ve goruntu tasiyici frekansinin 5 5 ve 11 MHz altina ayarlanmistir