Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sünnet veya sirkumsizyon, erkeklerde penis başını örten ve koruyan üstderinin (prepüs) bir kısmının veya tamamının kesilip atılması böylece glansın (penis başı) açıkta kalmasını sağlamaktır. Erkek sünneti, dinî veya kültürel gerekçelerle pek çok din ve kültürde küçük yaşlardaki erkeklere uygulanır.
Bazı İslam toplumlarında kadınlarda da icra edilen "cerrahi sünnet"in ürogenital sistem üzerine, çocuk ruh ve beden sağlığı üzerine erken ve geç dönem etkileri (yaralama, enfeksiyon, ruhsal travma, sakat bırakma gibi) etkileri bulunmakta ve sünnet karşıtlarınca çocuğun bedensel bütünlüğüne saldırı ve hak ihlali olarak değerlendirilmektedir.
Sünnetin ilk olarak ne zaman ve ne gerekçe ile yapılmaya başlandığına dair kanıt yoktur; ancak Antik Mısır medeniyetinde uygulandığı, köleler ve mahkûmların bir aşağılama yöntemi olarak sünnet edildiği, Musa'nın Mısır'dan çıkardığı İbraniler'in köle veya mahkûmlardan oluştuğu için, hepsinin sünnetli olduğu, bunu toplumsal bir işaret olarak görüp devam ettirdikleri bilinmektedir. Söz konusu uygulama yazılı tarihten önce başlamıştır. Sünnet geleneğinin yaygın olduğu bazı ataerkil toplumlarda erkekliğin bir gerekliliği olarak görülür. Bazı toplumlarda sünnet olmayan erkeklere evlenme hakkı verilmemektedir. Sünnet bazı toplumlarda ise evlilik kurumuna karşı sadakat gösterisi olarak uygulanmaktadır.
Günümüz Yahudi ve Müslüman topluluklarında erkek çocukların sünnet edilmesi geleneklerine kaynaklık eden anlatılar İbrahim ile bağlantılıdır. Yahudi toplumunda Tanrı'ya erkek çocukların kurban olarak sunulduğu bilinmektedir. İbrahim'in rüyasında oğlunu kurban ettiğini görmesi de bu uygulamanın işareti sayılmaktadır. Zamanla insan kurbanı terk edilmiş, vücudun tamamını kurban etmek yerine onu simgeleyen bir parça (sünnet derisi) kesilmeye başlanmıştır.Sami Ezzib İbrahim ile ilgili kurban anlatısının Yahudi din adamlarının bir kurgusu olduğunu, bununla İbranilerin Tanrıya erkek çocuklarını kurban verme geleneğinin kaldırılarak yerine hayvan kurbanının getirilmesinin amaçlandığını, ancak erkek çocukların kurban verme anlayışından tamamen kurtulamadığını, bunun yerine onların erkeklik organlarını kaplayan derinin kesilmesinin gelenek hâline getirildiğini ifade eder. Ve şöyle der: "90 yaşını aşan büyük babanız bir gün sizi dağa götürüp Tanrı'nın rüyasında emrettiğini söyleyerek kesmeye kalksa, sonra da vazgeçip bir koç kesse, bir başka gün kendisinin cinsel organını kesse ne düşünürdünüz?
Etimoloji
Sünnet kelimesi, “âdet, yol, davranış” anlamlarına gelen Arapça kökenli bir sözcüktür.
Mitoloji
Yunan mitolojisinde Attis, Kybele'nin sevgilisidir. Ancak Kybele'ye verdiği sözü unutarak Kral Midas'ın kızıyla evlenir. Düğüne Kybele de davet edilir. Düğün sırasında Kybele ile karşılaşan Attis ne yapacağını bilemez. Kybele'ye karşı duyduğu pişmanlıktan ötürü cinsel organını orada keser ve kanlar içinde kıvranmaya başlar. Sevgilisinin böyle acı içinde kıvranmasına dayanamayan Kybele Attis'i bir çam ağacına dönüştürerek ona sonsuzluğu bağışlar.
Pessinus Mabedi'nde Tanrıça Kybele adına her sene düzenlenen şenliklerde tapınakta rahip olmak isteyen erkekler Kibele rahibi olmanın ön şartı olarak hadım edilir ve kesilen cinsel organları bir çam ağacının altına gömülür. Bu inanış daha sonra Sami ırkında (Arap ve Yahudiler) cinsel organı değil ama ucunu (erkeklerde prepusium, kadınlarda klitoris) kesme şeklinde günümüze kadar devam etmiştir.
Sünnetli doğma inancı; Halk arasında peygamber sünneti olarak bilinen hipospedias, aslında doğuştan bir penis bozukluğudur. Normal bir peniste idrar kanalı penisin ucunda sonlanırken hipospadiaslı çocuklarda idrar kanalı penisin alt yüzünde ve daha geride sonlanır. İdrar kanalının açılma noktası testislerden daha geride bile olabilir ve ne kadar gerideyse sorun o kadar ciddidir. Ancak vakaların çoğunluğunu penis ucuna daha yakın olanlar oluşturmaktadır. Hipospedias yaklaşık olarak üç yüz erkekte bir rastlanan bir olgudur.
Tarihçe
Sünnetle ilgili pek çok teori bulunmakta ise de, tam olarak nerede, ne zaman ve nasıl ortaya çıktığı bilinmemektedir. Sünnet, yazılı tarihten önce başlamıştır. Uygulamanın kaynağı, tarihin derinliklerinde kaybolmuştur. Sünnete dair en eski illüstrasyon Mısır'da bulunmuştur ve tarihi MÖ 2400'e kadar gitmektedir. Erkeklerin sünneti Yahudi inancında mecburidir, pek çok Müslüman topluluğu ve bazı Hristiyan topluluklarında ise gelenekselleştirilmiştir. Her yıl on üç milyondan fazla erkek ve üç milyondan fazla kız çocuğu sünnet edilmektedir.
Sünnetin kökeni ile ilgili teorilerden biri James DeMeo'nun, "Erkek ve Kadın Jenital Yaralamalarının Coğrafyası" (1997) adlı makalesinde açıklanır. DeMeo, toplumların ataerkil özellikleri, sünnet uygulayıp uygulamadıkları ve uyguluyorlarsa bunun şiddetini ve küresel kuraklık endeksini bir harita üzerine koyarak karşılaştırır. Bu üç faktörün kesiştiğini fark eden DeMeo, sünnetin MÖ 5000 yıllarında Sahara'nın çölleşmesi ve bunun sonucunda kurulan ataerkil düzen ile ortaya çıktığı sonucuna varır. Daha sonra bazı tarihsel olayları inceleyerek sünnetin ataerkillikle birlikte Sahara'dan dünyanın başka yerlerine yayılışını açıklar.
Ashley Montagu de "Sakatlanan İnsanlık" (1991) adlı makalesinde her iki cinste sünnetin, ataerkilliğin yükselmesi ile ortaya çıktığını iddia eder. Günümüzde sünnetin devam etmesini, eski ataerkil eğilimlerin halen güçlü olmasına bağlar.
Nörofizyolog James Prescott'a göre erken yaşlarda, özellikle bebeklerde yapılan sünnet, bireyin gelişen beyin yapısında cinsel zevk duygusunun acı ile birlikte kodlanmasına neden olur ve bu şekilde cinsel olarak sağlıklı gelişmesini ve ileri yaşlarda cinsel zevki ve cinselliğin manevi boyutunu gerektiği şekilde yaşamasını güçleştirir. Ataerkil toplum, bireylerin cinselliğini bu şekilde kontrol eder.
Modern zamanlara kadar sünnet, cinsel bir kontrol aracı olarak düşünülmüştür. Bu görüşlerin en çok bilinenlerinden biri Yahudi asıllı düşünür İbn Meymun'un 1190 yılına ait şu sözleridir:
"Söz konusu sünnet olduğunda, öyle sanıyorum ki amaçlanan cinsel ilişkiyi azaltmak, cinsel organı zayıflatmak ve bu şekilde erkeğin mutedil olmasını sağlamaktır. Bazı insanlar sanır ki, sünnet erkeğin yapısındaki bir bozukluğu gidermek içindir, ama buna herkes kolaylıkla cevap verebilir: Nasıl olur da doğadaki canlılar dışarıdan düzeltmeyi gerektirecek kadar "eksik yaratılmış" olabilirler, hele bu özellikle üstderi gibi işlevi açık seçik belli olan bir yapı ise? Gerçek şu ki, bu emir, eksik yaratılışlı bir yapıyı düzeltmek için değil, insanın ahlaki yetersizliklerini tamamlamak içindir. Bu organda açılan yara tam da istendiği gibidir; ne gerekli işlevlere zarar verir, ne de çoğalma yeteneğine. Sünnet basitçe aşırı isteği dengeler, çünkü sünnetin cinsel heyecanı azalttığına dair şüphe yoktur. Organ daha başlangıçtan kan kaybederek ve koruyucu tabakasını yitirerek güçsüz hale gelir......" (49. Bölüm, s.609) Şaşırmışlara Rehber, İbn Meymun
19. yüzyıla kadar sünnet, Sahara Çölü ve bu bölgeyle yakın etkileşim içindeki ve etkisindeki coğrafi alanlar ve topluluklarla sınırlı kalır. Bu ana kadar Batı dünyasının tavrı, sünnete karşı genelde dışlayıcı ve sünnet yapan ulusları küçük görücüdür. Ne var ki bu durum 19. yüzyılın yaygın cinsellik karşıtı ortamı ve mastürbasyon korkusu ile değişir. İngilizce konuşan ülkelerde sünnet, pek çok hastalığa neden olduğu düşünülen mastürbasyona karşı bir önlem olarak benimsenir. Sünnetle kesilip atılan prepus, gereksiz, hastalıklı bir organ olarak görülmeye başlanır. Uygulamada daha çok erkek çocuklar söz konusudur, ama kız çocukları da nasibini alır. Bu durum ABD haricinde İngilizce konuşan ülkelerde sünnetin büyük oranda terk edildiği 1940'lara kadar sürer. Bu değişimde cinsellik karşıtı ortamın yumuşaması yanında Douglas Gairdner'in prepusun işlevlerini açıkladığı 1949 yılına ait makalesi de büyük rol oynamıştır. Bugün ABD'de sünnet oranının %60 ile %80 arasında, diğer İngilizce konuşan ülkelerde ise ortalama %10'un altında olduğu sanılmaktadır. Ancak kesin istatistikler yoktur. Bunun dışında sömürge döneminde (19. yüzyıl) Filipinler'de ve ABD askeri varlığı ile Güney Kore'de de (1950'den sonra) sünnet başlamıştır.
Sünnet olayı ile ilgili olarak psikanalizin kurucusu Sigmund Freud, Oedipus kompleksine atıfta bulunmuş ve bu kompleks sonucu olan kastrasyon anksiyetesi (Hadım edilme korkusu) ile sünnet olayını ilişkilendirmiştir.[] Freud'a göre sünnet olayı erkek çocuğun annesine karşı duyduğu özlemden vazgeçtiğini göstermek amacıyla toplum önünde törensel olarak uygulanan bir cerrahi operasyondur. Erkek sünnet olarak artık erkekliğe adım atmış ve annesi ile bağlarını tam olarak koparmış olmaktadır.
İbrahimî dinlerin bakışı
Sünnet, Yahudi dini inancında büyük yer tutar. Tanah'a göre YHVH, İbrahim'e ve soyundan gelenlere sünnet olmalarını emretmiştir. Bu inanışın gereği olarak Yahudiler, doğumdan sonra 8. günde erkek bebeklerini sünnet ederler.
Hristiyanlıkta sünnet tartışılmış, ancak havarilerin ve özellikle de Paul'un "gereksiz" olarak görmesi nedeniyle dini bir gereklilik halini almamıştır. Ne var ki Mısır'daki Kıpti topluluğu gibi Afrika'daki bazı Hristiyan gruplar hem kadın hem erkek sünnetini, ABD'deki bazı Protestan mezhepler ve Filipinler'deki Katolikler ise erkek sünnetini dinen gerekli olarak kabul ederler.
Muhammed’in iki önemli biyografi yazarı olan İbn-i İshak da İbn-i Hişam da onun sünnetinden bahsetmez. Ahmet İbn-i Hanbel (Ölümü 855) şöyle der: Osman İbn-ül-As bir sünnete davetliydi ama gelmeyi kabul etmedi. Sebebi sorulduğunda, Peygamber zamanında sünnetin de, böyle davetlerin de olmadığını söyledi.
Müslümanların kutsal kitabında sünnetle ilgili herhangi bir ifade yer almaz, ayrıca İslamiyet'in ilk yıllarında sünnet tartışma konusu da olmamıştır. Bu sıralarda Arapların kadın ve erkek sünnetini ne oranda uyguladıkları bilinmemektedir. Bugün Müslümanların büyük çoğunluğu erkek sünnetini, Afrika'daki inananların büyük bir kısmı ise kadın ve erkek sünnetini dinen gerekli görürler. Sünnetin Müslümanlar tarafından gelenekselleştirilmesinin 9. yüzyılda İslam'a dönen Yahudi asıllıların beraberlerinde kendi dinlerinin inançlarını İslam'a taşıması anlamına gelen İsrailiyyat ile olduğu sanılmaktadır.
Sünnetle ilgili dini yorumların, bulunulan coğrafi bölgeye göre değişmesi (Mısır'lı Hristiyan Kıptiler örneğinde olduğu gibi), uygulamadaki temel belirleyicinin din değil coğrafya (Asya'ya uzanan Sahara çöl kuşağı) ve bununla bağlantılı ataerkillik olduğunu göstermektedir.
Tıbbi ve cinsel boyutu
Sünnetin, penisin ısı hassasiyetini artırarak erken boşalma sorununu tetiklediği yönünde veriler bulunmakla beraber tam aksine haz barajını yükselterek erken boşalma sorununu tedavide etkili olduğu yönünde veriler de vardır.
Belçika’da Bronselaer ve ark. (2013) tarafından yapılan bir araştırma sünnetli erkeklerin sünnetsiz erkeklere göre cinsel hazzın azaldığını ve orgazm yoğunluğunun daha düşük olduğunu gösterdi. Frisch ve ark. (2011) tarafından yapılan başka bir araştırma Danimarka'da sünnetli erkeklerin, sünnetsiz erkeklere göre orgazm sorunları bildirme olasılıklarının daha yüksek olduğunu buldu. Hollanda Kraliyet Tabipler Birliği(KNMG), terapötik olmayan erkek çocuk sünnetinin, çocuk haklarını ihlal eden, zararlı ve acı verici bir ritüel olduğunu belirten bir bildiri yayımladı.
-
![image]()
Sünnet öncesi muayene -
![image]()
Cerrahi şema -
![image]()
Sünnetsiz ve sünnetli penis
Türk kültüründe
Türkçede sünnet olmaya sünnet veya kestirme denilir, Araplarda ise buna hıtan denilmektedir. Türk kültüründe sünnet hem dini, hem de geleneksel bir görev olarak görülmektedir.
Türkiye'de sünnet düğünü yaygın bir gelenektir. (son zamanlarda batı etkisinde bebekler de sünnet edilmektedir) Çok çocuklu aileler, çocukların hepsini birden sünnet ettirmek için uygun bir zamanı beklerler. Sünnet düğünleri genellikle yaz aylarında yapılır. Köylerde sünnet düğünü okuyucu, elçi denilen çağrıcılarla, kentlerde davetiye ile olur.
Sünnet yeri ya evdir ya da bahçedir. Çocuğun yatağı hazırlanır, süslenir. Mütevazı düğünlerde misafirlere yemek verilir, hoca çağrılır, Kur'an okunur ve dua edilir, mevlid okunur. Çalgılı düğünler de yaygındır.
Çocuğun sünnet giysisi hazır satılan veya diktirilen beyaz ceket ve pantolondur. Bu giysiye üzerinde maşallah yazan bir kuşak takılır. Çocuğun sırtına da kırmızı veya mavi pelerin atılır veya kurdele takılır, başına taç konur. Sünnet sonrası için geniş bir gecelik hazırlanır, çocuk birkaç gün rahat rahat tuvalete gitsin diye. Hatta birkaç gün rahat uyusun diye. En yakınlarından biri tutar, çocuğun dikkatini başka yöne çekerken sünnetçi kesimi tamamlar. Bu sırada tekbir getirilir, "oldu da bitti maşallah" tekerlemesi söylenir. Sünnetçi aleti mengeneli çok keskin bir bıçaktır. Penisin ucundaki deriyi kesme işlemi bittikten sonra sünnetçi pansuman yapar, pamukla sarar, çocuk yatağına götürülür. Bazı yörelerde sünnetçi, kirve ve çocuğun üzerine bir örtü serilmektedir.
Sünnetten sonra davetliler çocuğun yatağına giderek hediyeler verir, çocuğa para takarlar. Bazı yerlerde tur denilen tepsiyle para toplama adeti görülmektedir.
Tartışmalı hususlar
İngilizce konuşulan ülkelerde sünnetin uygulanmaya başladığı 19. yüzyılda, bazı hastalıklara mikropların neden olabileceği gibi modern teoriler henüz bilinmemektedir. Bunun yerine hastalıklara, kas kasılması gibi olaylarla açıklama getirilmeye çalışılmaktadır. Bu ortam içinde erkek ve kız çocuklardaki prepusun ve bu arada mastürbasyonun pek çok hastalığa gerekçe olduğu düşünüldü. Bu hastalıklara önlem olarak da, daha çok erkek çocuklarda sünnete başlandı. Ne var ki hastalık nedenleri ile ilgili bu iddialar mikropların öneminin anlaşılması ve tıp biliminin ilerlemesi ile 20. yüzyılın başlarında terkedildi.
Bugün, büyük ölçüde Afrika kıtasına özgü olan kadın sünneti lehinde tıbbi hiçbir argüman sunulmamaktadır. Ne var ki başta Mısır olmak üzere çeşitli ülkelerdeki din adamları zaman zaman kadın sünnetinin dinî bir vecibe olduğunu ileri sürmekte ve sünnet aleyhtarlığını eleştirmektedirler. Bu ve benzeri geleneksel baskıların ağırlığı sonucu kadın sünneti çeşitli uluslararası örgütlerin ve devletlerin muhalefetine rağmen, Afrika'da yaygın bir şekilde uygulanmaya devam etmektedir.
Erkek sünneti içinse farklı olarak, hem dini hem de tıbbi argümanlar ileri sürülmektedir. Sünnetin erkeklerde penis, kadınlarda rahim kanserini, bebeklerde idrar yolları enfeksiyonunu, bazı cinsel yolla bulaşan hastalıkları ve son olarak da AIDS'i önlediği ileri sürülmektedir. AIDS hariç, diğer teoriler ilk ortaya atıldıklarında ilgi çektiyseler de, hastalık riskinin sünnetin kendi riskinden düşük olması nedeni ile bugün yaygın sünnet için yeterli gerekçe olarak görülmemektedir. AIDS konusundaki tartışma sürmektedir.
Erkeklerde prepusun kendisinden kaynaklanabilecek sorunlar da sünnet için diğer nedenler olarak öne sürülmüştür. Sünnet karşıtları ise bu sorunların ortaya çıktıkları zaman sünnet dışı yöntemlerle tedavi edilebileceğini, sünnete en son çare olarak başvurulabileceğini söylemektedirler.
Bu arada erkek cinsel organı hakkındaki yaygın bilinçsizlik, prepusun doğal gelişiminin hastalıklı olarak görülmesine ve pek çok gereksiz sünnete neden olmaktadır.
Kölnde kurulu bir Alman mahkemesinin sünneti çocuğun vücut bütünlüğüne yönelik cezalandırılması gereken bir saldırı olarak nitelemesiyle sünnet hakkında hukuki tartışmalar gündeme gelmiştir.
Erkek sünneti konusundaki dini tartışma Yahudiler ve ABD'deki az sayıdaki Hristiyan mezhep arasında devam etmektedir. Müslümanlar arasında ise genelde konu tartışmaya açılmamıştır.
Sünnet olan erkekler kimi zaman doğal sünnet derisi görünümünü tekrar elde etme arzusu, cinsel birliktelik sırasındaki hassasiyeti artırmak ya da günlük aktiviteler sırasında hassas bölgelerin sürtünmeden kaynaklı deformasyonunu önlemek gibi nedenlerle sünnet derisi restorasyonu ile penisin sünnet olmadan önceki görünümüne geri dönerler.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Male circumcision: Global trends and determinants of prevalence, safety and acceptability" (PDF). World Health Organization. 2007. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (PDF).
- ^ a b "circumcision." 5 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Britannica.com. Erişim: 12 Mart 2015.
- ^ Sünnetin Çocuk Ruh Sağlığı Üzerine Etkisi: Gözden Geçirme Çalışması 11 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Dr. Mesut YAVUZ, Dr. Türkay DEMİR, Dr. Burak DOĞANGÜN
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ekim 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Nisan 2021.
- ^ a b c "Nil Gün Sünnet" – Internet Archive vasıtasıyla.
- ^ "The Oldest Known Illustration of Circumcision (2400 B.C.E.)". 19 Haziran 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Haziran 2014.
- ^ "NOHARMM Estimated Worldwide Incidence of Male Circumcision". 7 Haziran 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2007.
- ^ "Sami Aldeeb, Myth of the Difference". 29 Eylül 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2007.
- ^ "James Demeo, Ph.D. Kyoto Review 23: 19-38, Spring 1990 (Japan)". 3 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2007.
- ^ . 6 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2007.
- ^ James Prescott, Genital Pleasure vs Genital Pain, [1] 1 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . The Truth Seeker, Volume 1 Number 3, Pages 14-21
- ^ "Paul M. Fleiss MD, The Case Against Circumcision". 8 Haziran 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2007.
- ^ "History of Circumcision". 1 Haziran 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2007.
- ^ "Sami Aldeeb, Myth of the Difference". 29 Eylül 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2007.
- ^ Boratav, Pertev Naili (2003). Yüz Soruda Türk Folkloru. İstanbul: K Kitaplığı. s. 201.
- ^ Sünnet ve erken boşalma 8 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Sünnet.wetpaint.com. Erişim: 28 Nisan 2009
- ^ "Does circumcision help with premature ejaculation" Ezinearticles.com. Erişim: 28 Nisan 2009
- ^ "Circumcision for the treatment of premature ejaculation" Healthcarebeauty.org. Erişim: 28 Nisan 2009
- ^ “Male Circumcision Decreases Penile Sensitivity as Measured in a Large Cohort”
- ^ “Male Circumcision and Sexual Function in Men and Women: A Survey-Based, Cross-Sectional Study in Denmark”
- ^ KNMG, “Jongensbesnijdenis” https://www.knmg.nl/advies-richtlijnen/dossiers/jongensbesnijdenis.htm 9 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Gollaher, David L. (February 2000). Circumcision: a history of the world’s most controversial surgery. New York, NY: Basic Books, 53–72. .
- ^ "Conservative, Non Surgical Treatment of Penile Problems". 7 Haziran 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2007.
- ^ Conservative Treatment of Phimosis, Alternatives to Radical Circumcision [2] 1 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2021.
- ^ Bigelow J (1992). "Why men today want to uncircumcise". The Joy of Uncircumcising. Hourglass. ss. 113-20. ISBN .
Konuyla ilgili yayınlar
| Wikimedia Commons'ta Erkek sünneti ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Sedat Veyis Örnek, Türk Halkbilimi, TC Kültür Bakanlığı Y., 2. baskı, Ankara 2000.
- Sami Aldeeb Abu Sahliyeh, "Muslims Genitalia in the Hands of the Clergy"
- 27 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20201027004403/https://evrimagaci.org/sunnetin-faydalari-ve-zararlari-sunnet-saglikli-bir-uygulama-mi-penis-on-derisi-neden-var-ve-nasil-evrimlesti-9389 arşivlendi. Sünnetin Faydaları ve Zararları: Sünnet, Sağlıklı Bir Uygulama mı? Penis Ön Derisi Neden Var ve Nasıl Evrimleşti? Evrim Ağacı]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sunnet veya sirkumsizyon erkeklerde penis basini orten ve koruyan ustderinin prepus bir kisminin veya tamaminin kesilip atilmasi boylece glansin penis basi acikta kalmasini saglamaktir Erkek sunneti dini veya kulturel gerekcelerle pek cok din ve kulturde kucuk yaslardaki erkeklere uygulanir 2007 yilinda ulkelere gore sunnetli erkek oranlari gt 80 20 80 lt 20 Bilinmiyor Bazi Islam toplumlarinda kadinlarda da icra edilen cerrahi sunnet in urogenital sistem uzerine cocuk ruh ve beden sagligi uzerine erken ve gec donem etkileri yaralama enfeksiyon ruhsal travma sakat birakma gibi etkileri bulunmakta ve sunnet karsitlarinca cocugun bedensel butunlugune saldiri ve hak ihlali olarak degerlendirilmektedir Sunnetin ilk olarak ne zaman ve ne gerekce ile yapilmaya baslandigina dair kanit yoktur ancak Antik Misir medeniyetinde uygulandigi koleler ve mahkumlarin bir asagilama yontemi olarak sunnet edildigi Musa nin Misir dan cikardigi Ibraniler in kole veya mahkumlardan olustugu icin hepsinin sunnetli oldugu bunu toplumsal bir isaret olarak gorup devam ettirdikleri bilinmektedir Soz konusu uygulama yazili tarihten once baslamistir Sunnet geleneginin yaygin oldugu bazi ataerkil toplumlarda erkekligin bir gerekliligi olarak gorulur Bazi toplumlarda sunnet olmayan erkeklere evlenme hakki verilmemektedir Sunnet bazi toplumlarda ise evlilik kurumuna karsi sadakat gosterisi olarak uygulanmaktadir Gunumuz Yahudi ve Musluman topluluklarinda erkek cocuklarin sunnet edilmesi geleneklerine kaynaklik eden anlatilar Ibrahim ile baglantilidir Yahudi toplumunda Tanri ya erkek cocuklarin kurban olarak sunuldugu bilinmektedir Ibrahim in ruyasinda oglunu kurban ettigini gormesi de bu uygulamanin isareti sayilmaktadir Zamanla insan kurbani terk edilmis vucudun tamamini kurban etmek yerine onu simgeleyen bir parca sunnet derisi kesilmeye baslanmistir Sami Ezzib Ibrahim ile ilgili kurban anlatisinin Yahudi din adamlarinin bir kurgusu oldugunu bununla Ibranilerin Tanriya erkek cocuklarini kurban verme geleneginin kaldirilarak yerine hayvan kurbaninin getirilmesinin amaclandigini ancak erkek cocuklarin kurban verme anlayisindan tamamen kurtulamadigini bunun yerine onlarin erkeklik organlarini kaplayan derinin kesilmesinin gelenek haline getirildigini ifade eder Ve soyle der 90 yasini asan buyuk babaniz bir gun sizi daga goturup Tanri nin ruyasinda emrettigini soyleyerek kesmeye kalksa sonra da vazgecip bir koc kesse bir baska gun kendisinin cinsel organini kesse ne dusunurdunuz EtimolojiSunnet kelimesi adet yol davranis anlamlarina gelen Arapca kokenli bir sozcuktur MitolojiYunan mitolojisinde Attis Kybele nin sevgilisidir Ancak Kybele ye verdigi sozu unutarak Kral Midas in kiziyla evlenir Dugune Kybele de davet edilir Dugun sirasinda Kybele ile karsilasan Attis ne yapacagini bilemez Kybele ye karsi duydugu pismanliktan oturu cinsel organini orada keser ve kanlar icinde kivranmaya baslar Sevgilisinin boyle aci icinde kivranmasina dayanamayan Kybele Attis i bir cam agacina donusturerek ona sonsuzlugu bagislar Pessinus Mabedi nde Tanrica Kybele adina her sene duzenlenen senliklerde tapinakta rahip olmak isteyen erkekler Kibele rahibi olmanin on sarti olarak hadim edilir ve kesilen cinsel organlari bir cam agacinin altina gomulur Bu inanis daha sonra Sami irkinda Arap ve Yahudiler cinsel organi degil ama ucunu erkeklerde prepusium kadinlarda klitoris kesme seklinde gunumuze kadar devam etmistir Sunnetli dogma inanci Halk arasinda peygamber sunneti olarak bilinen hipospedias aslinda dogustan bir penis bozuklugudur Normal bir peniste idrar kanali penisin ucunda sonlanirken hipospadiasli cocuklarda idrar kanali penisin alt yuzunde ve daha geride sonlanir Idrar kanalinin acilma noktasi testislerden daha geride bile olabilir ve ne kadar gerideyse sorun o kadar ciddidir Ancak vakalarin cogunlugunu penis ucuna daha yakin olanlar olusturmaktadir Hipospedias yaklasik olarak uc yuz erkekte bir rastlanan bir olgudur TarihceOrta Asya da sunnet 19 yy sonlari Sunnetle ilgili pek cok teori bulunmakta ise de tam olarak nerede ne zaman ve nasil ortaya ciktigi bilinmemektedir Sunnet yazili tarihten once baslamistir Uygulamanin kaynagi tarihin derinliklerinde kaybolmustur Sunnete dair en eski illustrasyon Misir da bulunmustur ve tarihi MO 2400 e kadar gitmektedir Erkeklerin sunneti Yahudi inancinda mecburidir pek cok Musluman toplulugu ve bazi Hristiyan topluluklarinda ise geleneksellestirilmistir Her yil on uc milyondan fazla erkek ve uc milyondan fazla kiz cocugu sunnet edilmektedir Sunnetin kokeni ile ilgili teorilerden biri James DeMeo nun Erkek ve Kadin Jenital Yaralamalarinin Cografyasi 1997 adli makalesinde aciklanir DeMeo toplumlarin ataerkil ozellikleri sunnet uygulayip uygulamadiklari ve uyguluyorlarsa bunun siddetini ve kuresel kuraklik endeksini bir harita uzerine koyarak karsilastirir Bu uc faktorun kesistigini fark eden DeMeo sunnetin MO 5000 yillarinda Sahara nin collesmesi ve bunun sonucunda kurulan ataerkil duzen ile ortaya ciktigi sonucuna varir Daha sonra bazi tarihsel olaylari inceleyerek sunnetin ataerkillikle birlikte Sahara dan dunyanin baska yerlerine yayilisini aciklar Ashley Montagu de Sakatlanan Insanlik 1991 adli makalesinde her iki cinste sunnetin ataerkilligin yukselmesi ile ortaya ciktigini iddia eder Gunumuzde sunnetin devam etmesini eski ataerkil egilimlerin halen guclu olmasina baglar Norofizyolog James Prescott a gore erken yaslarda ozellikle bebeklerde yapilan sunnet bireyin gelisen beyin yapisinda cinsel zevk duygusunun aci ile birlikte kodlanmasina neden olur ve bu sekilde cinsel olarak saglikli gelismesini ve ileri yaslarda cinsel zevki ve cinselligin manevi boyutunu gerektigi sekilde yasamasini guclestirir Ataerkil toplum bireylerin cinselligini bu sekilde kontrol eder Modern zamanlara kadar sunnet cinsel bir kontrol araci olarak dusunulmustur Bu goruslerin en cok bilinenlerinden biri Yahudi asilli dusunur Ibn Meymun un 1190 yilina ait su sozleridir Soz konusu sunnet oldugunda oyle saniyorum ki amaclanan cinsel iliskiyi azaltmak cinsel organi zayiflatmak ve bu sekilde erkegin mutedil olmasini saglamaktir Bazi insanlar sanir ki sunnet erkegin yapisindaki bir bozuklugu gidermek icindir ama buna herkes kolaylikla cevap verebilir Nasil olur da dogadaki canlilar disaridan duzeltmeyi gerektirecek kadar eksik yaratilmis olabilirler hele bu ozellikle ustderi gibi islevi acik secik belli olan bir yapi ise Gercek su ki bu emir eksik yaratilisli bir yapiyi duzeltmek icin degil insanin ahlaki yetersizliklerini tamamlamak icindir Bu organda acilan yara tam da istendigi gibidir ne gerekli islevlere zarar verir ne de cogalma yetenegine Sunnet basitce asiri istegi dengeler cunku sunnetin cinsel heyecani azalttigina dair suphe yoktur Organ daha baslangictan kan kaybederek ve koruyucu tabakasini yitirerek gucsuz hale gelir 49 Bolum s 609 Sasirmislara Rehber Ibn Meymun Cerrahiyetu l Haniyye adli eserde yer alan sunnet sahnesi 19 yuzyila kadar sunnet Sahara Colu ve bu bolgeyle yakin etkilesim icindeki ve etkisindeki cografi alanlar ve topluluklarla sinirli kalir Bu ana kadar Bati dunyasinin tavri sunnete karsi genelde dislayici ve sunnet yapan uluslari kucuk gorucudur Ne var ki bu durum 19 yuzyilin yaygin cinsellik karsiti ortami ve masturbasyon korkusu ile degisir Ingilizce konusan ulkelerde sunnet pek cok hastaliga neden oldugu dusunulen masturbasyona karsi bir onlem olarak benimsenir Sunnetle kesilip atilan prepus gereksiz hastalikli bir organ olarak gorulmeye baslanir Uygulamada daha cok erkek cocuklar soz konusudur ama kiz cocuklari da nasibini alir Bu durum ABD haricinde Ingilizce konusan ulkelerde sunnetin buyuk oranda terk edildigi 1940 lara kadar surer Bu degisimde cinsellik karsiti ortamin yumusamasi yaninda Douglas Gairdner in prepusun islevlerini acikladigi 1949 yilina ait makalesi de buyuk rol oynamistir Bugun ABD de sunnet oraninin 60 ile 80 arasinda diger Ingilizce konusan ulkelerde ise ortalama 10 un altinda oldugu sanilmaktadir Ancak kesin istatistikler yoktur Bunun disinda somurge doneminde 19 yuzyil Filipinler de ve ABD askeri varligi ile Guney Kore de de 1950 den sonra sunnet baslamistir Sunnet olayi ile ilgili olarak psikanalizin kurucusu Sigmund Freud Oedipus kompleksine atifta bulunmus ve bu kompleks sonucu olan kastrasyon anksiyetesi Hadim edilme korkusu ile sunnet olayini iliskilendirmistir kaynak belirtilmeli Freud a gore sunnet olayi erkek cocugun annesine karsi duydugu ozlemden vazgectigini gostermek amaciyla toplum onunde torensel olarak uygulanan bir cerrahi operasyondur Erkek sunnet olarak artik erkeklige adim atmis ve annesi ile baglarini tam olarak koparmis olmaktadir Ibrahimi dinlerin bakisiSunnet Yahudilikte dini bir emirdir Isa nin Sunneti Alman ressam in eseri Sunnet Yahudi dini inancinda buyuk yer tutar Tanah a gore YHVH Ibrahim e ve soyundan gelenlere sunnet olmalarini emretmistir Bu inanisin geregi olarak Yahudiler dogumdan sonra 8 gunde erkek bebeklerini sunnet ederler Hristiyanlikta sunnet tartisilmis ancak havarilerin ve ozellikle de Paul un gereksiz olarak gormesi nedeniyle dini bir gereklilik halini almamistir Ne var ki Misir daki Kipti toplulugu gibi Afrika daki bazi Hristiyan gruplar hem kadin hem erkek sunnetini ABD deki bazi Protestan mezhepler ve Filipinler deki Katolikler ise erkek sunnetini dinen gerekli olarak kabul ederler Muhammed in iki onemli biyografi yazari olan Ibn i Ishak da Ibn i Hisam da onun sunnetinden bahsetmez Ahmet Ibn i Hanbel Olumu 855 soyle der Osman Ibn ul As bir sunnete davetliydi ama gelmeyi kabul etmedi Sebebi soruldugunda Peygamber zamaninda sunnetin de boyle davetlerin de olmadigini soyledi Muslumanlarin kutsal kitabinda sunnetle ilgili herhangi bir ifade yer almaz ayrica Islamiyet in ilk yillarinda sunnet tartisma konusu da olmamistir Bu siralarda Araplarin kadin ve erkek sunnetini ne oranda uyguladiklari bilinmemektedir Bugun Muslumanlarin buyuk cogunlugu erkek sunnetini Afrika daki inananlarin buyuk bir kismi ise kadin ve erkek sunnetini dinen gerekli gorurler Sunnetin Muslumanlar tarafindan geleneksellestirilmesinin 9 yuzyilda Islam a donen Yahudi asillilarin beraberlerinde kendi dinlerinin inanclarini Islam a tasimasi anlamina gelen Israiliyyat ile oldugu sanilmaktadir Sunnetle ilgili dini yorumlarin bulunulan cografi bolgeye gore degismesi Misir li Hristiyan Kiptiler orneginde oldugu gibi uygulamadaki temel belirleyicinin din degil cografya Asya ya uzanan Sahara col kusagi ve bununla baglantili ataerkillik oldugunu gostermektedir Tibbi ve cinsel boyutuSunnetin penisin isi hassasiyetini artirarak erken bosalma sorununu tetikledigi yonunde veriler bulunmakla beraber tam aksine haz barajini yukselterek erken bosalma sorununu tedavide etkili oldugu yonunde veriler de vardir Belcika da Bronselaer ve ark 2013 tarafindan yapilan bir arastirma sunnetli erkeklerin sunnetsiz erkeklere gore cinsel hazzin azaldigini ve orgazm yogunlugunun daha dusuk oldugunu gosterdi Frisch ve ark 2011 tarafindan yapilan baska bir arastirma Danimarka da sunnetli erkeklerin sunnetsiz erkeklere gore orgazm sorunlari bildirme olasiliklarinin daha yuksek oldugunu buldu Hollanda Kraliyet Tabipler Birligi KNMG terapotik olmayan erkek cocuk sunnetinin cocuk haklarini ihlal eden zararli ve aci verici bir rituel oldugunu belirten bir bildiri yayimladi Sunnet oncesi muayene Cerrahi sema Sunnetsiz ve sunnetli penisTurk kulturundeIstanbul da bir sunnet dugunu Turkcede sunnet olmaya sunnet veya kestirme denilir Araplarda ise buna hitan denilmektedir Turk kulturunde sunnet hem dini hem de geleneksel bir gorev olarak gorulmektedir Turkiye de sunnet dugunu yaygin bir gelenektir son zamanlarda bati etkisinde bebekler de sunnet edilmektedir Cok cocuklu aileler cocuklarin hepsini birden sunnet ettirmek icin uygun bir zamani beklerler Sunnet dugunleri genellikle yaz aylarinda yapilir Koylerde sunnet dugunu okuyucu elci denilen cagricilarla kentlerde davetiye ile olur Sunnet yeri ya evdir ya da bahcedir Cocugun yatagi hazirlanir suslenir Mutevazi dugunlerde misafirlere yemek verilir hoca cagrilir Kur an okunur ve dua edilir mevlid okunur Calgili dugunler de yaygindir Cocugun sunnet giysisi hazir satilan veya diktirilen beyaz ceket ve pantolondur Bu giysiye uzerinde masallah yazan bir kusak takilir Cocugun sirtina da kirmizi veya mavi pelerin atilir veya kurdele takilir basina tac konur Sunnet sonrasi icin genis bir gecelik hazirlanir cocuk birkac gun rahat rahat tuvalete gitsin diye Hatta birkac gun rahat uyusun diye En yakinlarindan biri tutar cocugun dikkatini baska yone cekerken sunnetci kesimi tamamlar Bu sirada tekbir getirilir oldu da bitti masallah tekerlemesi soylenir Sunnetci aleti mengeneli cok keskin bir bicaktir Penisin ucundaki deriyi kesme islemi bittikten sonra sunnetci pansuman yapar pamukla sarar cocuk yatagina goturulur Bazi yorelerde sunnetci kirve ve cocugun uzerine bir ortu serilmektedir Sunnetten sonra davetliler cocugun yatagina giderek hediyeler verir cocuga para takarlar Bazi yerlerde tur denilen tepsiyle para toplama adeti gorulmektedir Tartismali hususlarIngilizce konusulan ulkelerde sunnetin uygulanmaya basladigi 19 yuzyilda bazi hastaliklara mikroplarin neden olabilecegi gibi modern teoriler henuz bilinmemektedir Bunun yerine hastaliklara kas kasilmasi gibi olaylarla aciklama getirilmeye calisilmaktadir Bu ortam icinde erkek ve kiz cocuklardaki prepusun ve bu arada masturbasyonun pek cok hastaliga gerekce oldugu dusunuldu Bu hastaliklara onlem olarak da daha cok erkek cocuklarda sunnete baslandi Ne var ki hastalik nedenleri ile ilgili bu iddialar mikroplarin oneminin anlasilmasi ve tip biliminin ilerlemesi ile 20 yuzyilin baslarinda terkedildi Sunnet karsiti protestolar Bugun buyuk olcude Afrika kitasina ozgu olan kadin sunneti lehinde tibbi hicbir arguman sunulmamaktadir Ne var ki basta Misir olmak uzere cesitli ulkelerdeki din adamlari zaman zaman kadin sunnetinin dini bir vecibe oldugunu ileri surmekte ve sunnet aleyhtarligini elestirmektedirler Bu ve benzeri geleneksel baskilarin agirligi sonucu kadin sunneti cesitli uluslararasi orgutlerin ve devletlerin muhalefetine ragmen Afrika da yaygin bir sekilde uygulanmaya devam etmektedir Erkek sunneti icinse farkli olarak hem dini hem de tibbi argumanlar ileri surulmektedir Sunnetin erkeklerde penis kadinlarda rahim kanserini bebeklerde idrar yollari enfeksiyonunu bazi cinsel yolla bulasan hastaliklari ve son olarak da AIDS i onledigi ileri surulmektedir AIDS haric diger teoriler ilk ortaya atildiklarinda ilgi cektiyseler de hastalik riskinin sunnetin kendi riskinden dusuk olmasi nedeni ile bugun yaygin sunnet icin yeterli gerekce olarak gorulmemektedir AIDS konusundaki tartisma surmektedir Erkeklerde prepusun kendisinden kaynaklanabilecek sorunlar da sunnet icin diger nedenler olarak one surulmustur Sunnet karsitlari ise bu sorunlarin ortaya ciktiklari zaman sunnet disi yontemlerle tedavi edilebilecegini sunnete en son care olarak basvurulabilecegini soylemektedirler Bu arada erkek cinsel organi hakkindaki yaygin bilincsizlik prepusun dogal gelisiminin hastalikli olarak gorulmesine ve pek cok gereksiz sunnete neden olmaktadir Kolnde kurulu bir Alman mahkemesinin sunneti cocugun vucut butunlugune yonelik cezalandirilmasi gereken bir saldiri olarak nitelemesiyle sunnet hakkinda hukuki tartismalar gundeme gelmistir Erkek sunneti konusundaki dini tartisma Yahudiler ve ABD deki az sayidaki Hristiyan mezhep arasinda devam etmektedir Muslumanlar arasinda ise genelde konu tartismaya acilmamistir Sunnet olan erkekler kimi zaman dogal sunnet derisi gorunumunu tekrar elde etme arzusu cinsel birliktelik sirasindaki hassasiyeti artirmak ya da gunluk aktiviteler sirasinda hassas bolgelerin surtunmeden kaynakli deformasyonunu onlemek gibi nedenlerle sunnet derisi restorasyonu ile penisin sunnet olmadan onceki gorunumune geri donerler Ayrica bakinizKadin sunneti Sunnet derisi restorasyonuKaynakca Male circumcision Global trends and determinants of prevalence safety and acceptability PDF World Health Organization 2007 22 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan PDF a b circumcision 5 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Britannica com Erisim 12 Mart 2015 Sunnetin Cocuk Ruh Sagligi Uzerine Etkisi Gozden Gecirme Calismasi 11 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dr Mesut YAVUZ Dr Turkay DEMIR Dr Burak DOGANGUN a b Arsivlenmis kopya 26 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ekim 2020 Arsivlenmis kopya 29 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Nisan 2021 a b c Nil Gun Sunnet Internet Archive vasitasiyla Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link The Oldest Known Illustration of Circumcision 2400 B C E 19 Haziran 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Haziran 2014 NOHARMM Estimated Worldwide Incidence of Male Circumcision 7 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2007 Sami Aldeeb Myth of the Difference 29 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2007 James Demeo Ph D Kyoto Review 23 19 38 Spring 1990 Japan 3 Temmuz 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2007 6 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Mayis 2007 James Prescott Genital Pleasure vs Genital Pain 1 1 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Truth Seeker Volume 1 Number 3 Pages 14 21 Paul M Fleiss MD The Case Against Circumcision 8 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2007 History of Circumcision 1 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2007 Sami Aldeeb Myth of the Difference 29 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2007 Boratav Pertev Naili 2003 Yuz Soruda Turk Folkloru Istanbul K Kitapligi s 201 Sunnet ve erken bosalma 8 Mayis 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sunnet wetpaint com Erisim 28 Nisan 2009 Does circumcision help with premature ejaculation Ezinearticles com Erisim 28 Nisan 2009 Circumcision for the treatment of premature ejaculation Healthcarebeauty org Erisim 28 Nisan 2009 Male Circumcision Decreases Penile Sensitivity as Measured in a Large Cohort Male Circumcision and Sexual Function in Men and Women A Survey Based Cross Sectional Study in Denmark KNMG Jongensbesnijdenis https www knmg nl advies richtlijnen dossiers jongensbesnijdenis htm 9 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gollaher David L February 2000 Circumcision a history of the world s most controversial surgery New York NY Basic Books 53 72 ISBN 978 0 465 04397 2 Conservative Non Surgical Treatment of Penile Problems 7 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2007 Conservative Treatment of Phimosis Alternatives to Radical Circumcision 2 1 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Arsivlenmis kopya 3 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2021 Bigelow J 1992 Why men today want to uncircumcise The Joy of Uncircumcising Hourglass ss 113 20 ISBN 0 9630482 1 X Konuyla ilgili yayinlarWikimedia Commons ta Erkek sunneti ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Sedat Veyis Ornek Turk Halkbilimi TC Kultur Bakanligi Y 2 baski Ankara 2000 Sami Aldeeb Abu Sahliyeh Muslims Genitalia in the Hands of the Clergy 27 Ekim 2020 tarihindeWayback Machine sitesinde https web archive org web 20201027004403 https evrimagaci org sunnetin faydalari ve zararlari sunnet saglikli bir uygulama mi penis on derisi neden var ve nasil evrimlesti 9389 arsivlendi Sunnetin Faydalari ve Zararlari Sunnet Saglikli Bir Uygulama mi Penis On Derisi Neden Var ve Nasil Evrimlesti Evrim Agaci