Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Erzurum Tabyaları, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Erzurum'u savunmak için yapılan ve silahlarla güçlendirilen askeri yapılardır. Antik dönemden beri Anadolu’da şehirlerin savunma ve korunmasına özel bir önem gösterilmiştir. Roma, Bizans, Selçuklu veOsmanlı dönemlerinde şehirlere güçlü sur duvarları yapılarak korunmuştur. 16. yüzyıl başlarında kale ve sur savunma sisteminin uzun menzilde dahi etkili olan toplar karşısında yetersizliği sebebiyle Avrupa devletleri ülkelerinde tabya sistemini uygulamaya başlamışlardı. 18. yüzyılın başından beri de Osmanlı şehirlerinin savunmasında tabyalar kullanılmıştır. Stratejik öneme sahip konumdaki Erzurum şehri çevresine yapılan tabyalarla Osmanlı İmparatorluğu döneminde şehir korunmaya çalışılmıştır.
Tarihçe
Bu maddenin konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Mart 2016) () |
Osmanlı İmparatorluğu'nun siyasi ve askeri alanda yaşadığı sıkıntıyı fırsata dönüştürmek isteyen Ruslar, Osmanlı İmparatorluğuna karşı savaş başlatmışlardı. Tabyaların yapılış nedeni tamamen Ruslara karşı Erzurum şehrini savunma amaçlıdır. Özellikle Erzurum’un doğusunda olmak üzere çevresinde de tabyalar vardır. Kale savunma sisteminin o dönemde topla yapılan saldırılara karşı yetersiz kalışı, savunma maksatlı yapılan tabyaların önemini artırmıştı. Bu sebeple şehrin çevresinde çok sayıda özellikle Ruslara karşı savunma gücünü artırmak maksadıyla tabyalar yapılmıştır. Ruslar, Erzurum'a yakın tarihte üç defa saldırı, işgal ve istilada bulunmuşlardır. Bunlar sırasıyla 1828-1829, 1878 ve 1916 yıllarında olmuştur. Her ne kadar bu istilalar geçici olsa da Ruslara karşı Erzurum halkının gösterdiği direniş çoğu zaman yetersiz kalmış, şehir ve şehir halkı çok büyük tahribata maruz kalmıştır. Öncelikle 1828 Rus saldırısında, Toprak tabya olarak adlandırılan tabyaların yetersizliği bu anlamda yeni tabyaların inşa edilmesini zaruret haline getirmişti. Osmanlı Devleti, ilk defa Kars kalesine ve çevresine doğu sınırlarında tehdit olarak gördüğü İran’dan gelebilecek saldırılara karşı koyabilmek için, toprak tabya diye adlandırılan savunma maksatlı askeri yapılar yapmıştı. Erzurum’un kuzeyinde bulunan Gürcü Boğazı, doğusunda bulunan Deveboynu Geçidi, güneyinde bulunan Palandöken geçidini muhtemel Rus ve Iran saldırılarına karşı koruyabilmek için 21 tabya inşa etmiştir. 1821 yılında Erzurum'da ilk olarak Hasani Basri Toprak Tabyası yapılmış, daha sonra diğer tabyaların yapımı gerçeklestirilmiştir. Erzurum'daki tabyalarda genellikle taş malzeme kullanılmış olup, sadece tonozlar tuğladan örülmüştür. Tabyaların yapım süresi toplam beş yıl sürmüştür. Türk Subay ve Mühendisleri tarafından yapılmıştır. Tabyalar Sultan Abdülaziz devrinde Fosfor Mustafa Sıdkı Paşa başkanlığında bir komisyon oluşturulmuş, bu komisyonun hazırladığı projelere göre tabyalar özellikle inşa edilmiştir. 93 Harbi olarak da adlandırılan ve Osmanlı - Rus Savaşlarının en kanlı çatışmalarının yaşandığı Erzurum Aziziye Tabyaları’nın tarihimizde özel bir yeri ve önemi vardır. Ateşli silahlar ve tahrip gücü yüksek uzun menzilli topların geliştirilmesiyle birlikte, kentleri çevreleyen surlar özelliklerini kaybetmeye başlayınca yeni savunma sistemleri geliştirme zarureti ortaya çıkmıştır. Çünkü savaş teknolojileri alanındaki gelişmeler, Orta Çağ kale savunma sistemini de değiştirmiş, sivillerle askerlerin birbirinden ayrıldığı ve içerisinde halkın olmadığı savunma yapıları inşa edilmesini gündeme getirmiştir. 16. yüzyıl başlarında Avrupa devletleri tabya sistemini uygulanmış, 18. yüzyılın başından beri de Osmanlı şehirlerinin savunmasında kullanılmıştır. Osmanlı Devleti'nin sıkıntılı dönemlerinde büyük masraf ve emek harcanarak inşâ edilen tabyaların, savunma yapıları arasında çok özel bir yeri vardır.
Tabyaların imar ve yerleşim konumu
Mimari açıdan diğer yapılardan farklı olan tabyalar, uzun menzilli topların etkisine karşı korunabilmek için muhtemel saldırının gelebileceği yöne, yaklaşık olarak 10 metre kalınlığında toprak yığmak suretiyle yarı yüksekliğe kadar toprak içine gömülü bir şekilde yapılmışlardır. Çoğunun yapımı bu şekildedir. Uzaktan bakıldığında hemen hemen hiç fark edilemeyecek durumda olan tabyalar, mimari açıdan da dayanıklı ve kullanışlı olmaları konusunda ilk plânda dikkate alınarak imar edilmişlerdir. Tabyalarda; nizamiye, askeri kışlalar, eğitim yerleri, karargâh binaları, bölük veya tabur binaları, cephanelik, topçu ve pusu odaları türünde savunma maksatlı yapılar, asker ve subayların yatma koğuşları, mutfak, fırın erzak deposu, hamam, çamaşırhane gibi yaşam için gerekli olan unsurlar bulunur. Tabyaların en merkezi konumunda kışla ve karargâh binaları yer alır. Yapılaşma hilâl şekline dayalı ve yan yana sıralı bir halde birbirlerine bir kapı girişiyle irtibatlı olup, içlerindeki oda birimleri dikdörtgen şeklindedir. Koridor durumundaki alandan kışlayı oluşturan odalara girilebilir. Avlu kısmına bakan pencerelerden ışık almak suretiyle aydınlanan odalar tek katlı olarak başlangıçta imar edilmişlerdir. Gerek duyulan hallerde oluşturulan ahşap kirişler üzerine ahşap döşeme çakmak suretiyle iki katlı hale getirilmişlerdir.
Erzurum'daki tabyalar
- Aziziye Tabyaları : Güneyden kuzeye doğru üç adettir. I, II ve III nolu diye adlandırılırlar. Erzurum ili sınırları içerisinde bulunan Top dağı eteklerinde yer alırlar. Tabyalar C şeklinde bir plan üzerine yerleşiktir. Erzurum - Kars yolunun geçtiği Hamam deresi’ni kontrol altında tutmak amacıyla yapılmışlardır.
- Mecidiye Tabyası: Erzurum’un doğusundaki Top dağının kuzey ucunda 2042 m. yükseklikte yer almaktadır.
- Ağzıaçık Tabya:Erzurum-Kars karayolunun güneyinde yer alan ve 2390 m yükseklikte olan tepe üzerine kurulmuştur.
- Sivişli Tabyası: Erzurum-Kars karayolunun 5. kilometresinde bulunan Paşapınarı’ndan sola yöne ayrılan yoldan varılan tepe üzerinde yer almaktadır.
- Ahali Tabyası: 3000 Erzurumlu gönüllünün ücretsiz olarak çalışıp yaptığı için tabyaya Ahali Tabyası adı verilmiştir. Erzurum’un Kars yolu çıkısında şehrin Asri mezarlığı yanında yer alan askeri birliğin içindedir.
- Dolangez Tabyası: Erzurum - Kars karayolunun 15. kilometresinden kuzeye doğru 2 km mesafe uzakta, Pasinler ovasının başladığı kısımdaki Büyüktuy ve Küçüktuy köylerinin batısındaki tepe üzerinde yer almaktadır.
- Gez Tabyası: Toparlak köyünün batı kısmında, Gez yaylasında bulunan bir tepe üzerindedir.
- Küçük Höyük Tabyası: Eski Erzurum - Kars karayolu Pasinler ovasına inişteki noktasından 500 m güneyde, Nebihanı Köyünün 1 km güneydoğusunda yer almaktadır.
- Büyük Höyük Tabyası: Küçük Höyük Tabyasinin kuzeyindeki yolun 300 m ilerisinde bulunan yüksek bir tepe üzerinde yer almaktadır.
- İlâve Tabya: Erzurum-Kars karayolunun güneyinde, Pasinler ovasının batıdaki son kısmından başlayan Deveboynu dağlarında bulunan yüksek sarp bir tepe üzerinde yer alamktadır.
- Uzun Ahmet Tabyası: Uzunahmet Köyünün batı kesimde bulunmaktadır. İlave Tabyanın yaklaşık 1 km güneyinde yer almaktadır.
- Büyük Kiremitlik Tabyası: Aziziye Tabyalarının güney batısında, Erzurum’un güneydoğu kısmına düşen, şimdiki Atatürk Üniversitesi Kampusu ile Yenişehir semti arasında kalan ve Erzurum atlama kulelerinin de yer aldığı Kiremitlik adı verilen tepe üzerinde yer almaktadir. 1867 yılında yapılmıştır.
- Küçük Kiremitlik Tabyası: Aziziye Tabyalarının güney batısında kiremitlik tepesine 1872 yılında yapılmıştır. Büyük Kiremitlik Tabyasının bulundugu tepenin doğu kısmına yapılmıştır.
- Çobandede Tabyası: Pasinlerler ovasindan Erzurum’u ayıran ve kuzeyden ve güneyden uzanan dağların en kuzeyindeki noktada Çobandede tepesinde yapılmıştır.
- Toparlak Tabya: Erzurum - Kars karayolunun güneyinde bulunan Agzıaçık Tabyasının yaklaşık 1 km güneyinde, Toparlak Köyünün batısındaki 2405 m yüksekliğinde bir tepenin üzerinde yer almaktadır.
- Küçük Palandöken Tabyası: Erzurum - Tekman karayolunun 20. kilometresinde yolun sağında yer almaktadır.
- Büyük Palandöken Tabyası: Erzurum-Tekman karayolunun 20. kilometresinden sonra sağ yöne ayrılan stabilize yolun sonundaki 2850 m yüksekliğe yapılmıştır.
- Karagöbek Tabyası: Gürcü Boğazı diye de adlandırılan Tortum ve Oltu yollarının geçtiği vadiden Erzurum’a muhtemel bir saldırı ve tehlikeyi önlemek maksadıyla Karagöbek köyünün 1 km güneyinde bulunan bir tepe üzerinde yer alır.
- Tafta Tabyası: Erzurum- Tortum yolu üzerinde bulunan Köşk köyü yakınlarındaki bir tepe üzerinde yer almaktadır. Tortum'dan Artvin’e ulaşan boğazdan gelebilecek muhtemel bir tehlikeyi önlemek için yapılmıştır.
Aziziye Tabyaları ve Nene Hatun
Aziziye Tabyaları Sultan Abdülaziz 'in emriyle Erzurum Valisi Müşir Fosfor Mustafa Sıtkı Paşa tarafından Topdağı'nda yaptırılmıştır. Gazi Ahmed Muhtar Paşa emrindeki Osmanlı Ordusu nun 27 Ekim, 1877 de Ruslara karşı geri çekilmesi üzerine Aziziye Tabyalarında Osmanlı Ordusu ile omuz omuza veren Erzurum halkı, başarılı bir savunma vererek Rusları geri püskürtmüştür. Söz konusu Erzurum savunması dünya kamuoyunda yankı bulmuştur. Kahraman Erzurum'lu kadınların temsilcisi olarak günümüzde kabul gören Nene Hatun, Türk tarihinde "93 Harbi" diye adlandırılan 1878 yılındaki Türk-Rus savaşında destanlaşan yiğit, kahraman bir Türk kadını, Türk anasıdır. Aziziye Tabyalarında Ruslara karşı silah olarak kullandığı satırı ile bütünleşen yüreği, o'nu adeta destanlaştırmıştır.Bkz..
Tabyalar Üzerine
Türk Şair Bekir Sıtkı Erdoğan, "Erzurum Tabyalarından" adlı yedi dörtlükten oluşan şiirinin ikinci dörtlüğünde:
Yediden Yetmişe tek vücut, tek can
Erzurum bir sevda, Erzurum vatan,
Taptaze bir yara gibi o kan,
Akıyor Erzurum Tabyalarından. ifadesine,
beşinci dörtlüğünde ise; Dadaşıma ha ateş ha kar
Burada savaşın adı kanlı bar
Ovaya sis değil mücahit ruhlar
Çöküyor Erzurum tabyalarından.
ifadelerine yer vermek suretiyle; Erzurum'u, Erzurum'luyu ve Erzurum Tabyalarını dizelerinde anlatmıştır.
Kaynakça
Dış bağlantılar
- www.kenthaber.com Erzurum Tabyaları maddesi[]
- www.tarihnotlari.com Erzurum Tabyaları maddesi29 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- biyografi.net www.biyografi.net Nene Hatun Maddesi22 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Erzurum Tabyalari 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nda Erzurum u savunmak icin yapilan ve silahlarla guclendirilen askeri yapilardir Antik donemden beri Anadolu da sehirlerin savunma ve korunmasina ozel bir onem gosterilmistir Roma Bizans Selcuklu veOsmanli donemlerinde sehirlere guclu sur duvarlari yapilarak korunmustur 16 yuzyil baslarinda kale ve sur savunma sisteminin uzun menzilde dahi etkili olan toplar karsisinda yetersizligi sebebiyle Avrupa devletleri ulkelerinde tabya sistemini uygulamaya baslamislardi 18 yuzyilin basindan beri de Osmanli sehirlerinin savunmasinda tabyalar kullanilmistir Stratejik oneme sahip konumdaki Erzurum sehri cevresine yapilan tabyalarla Osmanli Imparatorlugu doneminde sehir korunmaya calisilmistir Aziziye TabyasiMecidiye TabyasiTarihceBu maddenin tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Mart 2016 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Osmanli Imparatorlugu nun siyasi ve askeri alanda yasadigi sikintiyi firsata donusturmek isteyen Ruslar Osmanli Imparatorluguna karsi savas baslatmislardi Tabyalarin yapilis nedeni tamamen Ruslara karsi Erzurum sehrini savunma amaclidir Ozellikle Erzurum un dogusunda olmak uzere cevresinde de tabyalar vardir Kale savunma sisteminin o donemde topla yapilan saldirilara karsi yetersiz kalisi savunma maksatli yapilan tabyalarin onemini artirmisti Bu sebeple sehrin cevresinde cok sayida ozellikle Ruslara karsi savunma gucunu artirmak maksadiyla tabyalar yapilmistir Ruslar Erzurum a yakin tarihte uc defa saldiri isgal ve istilada bulunmuslardir Bunlar sirasiyla 1828 1829 1878 ve 1916 yillarinda olmustur Her ne kadar bu istilalar gecici olsa da Ruslara karsi Erzurum halkinin gosterdigi direnis cogu zaman yetersiz kalmis sehir ve sehir halki cok buyuk tahribata maruz kalmistir Oncelikle 1828 Rus saldirisinda Toprak tabya olarak adlandirilan tabyalarin yetersizligi bu anlamda yeni tabyalarin insa edilmesini zaruret haline getirmisti Osmanli Devleti ilk defa Kars kalesine ve cevresine dogu sinirlarinda tehdit olarak gordugu Iran dan gelebilecek saldirilara karsi koyabilmek icin toprak tabya diye adlandirilan savunma maksatli askeri yapilar yapmisti Erzurum un kuzeyinde bulunan Gurcu Bogazi dogusunda bulunan Deveboynu Gecidi guneyinde bulunan Palandoken gecidini muhtemel Rus ve Iran saldirilarina karsi koruyabilmek icin 21 tabya insa etmistir 1821 yilinda Erzurum da ilk olarak Hasani Basri Toprak Tabyasi yapilmis daha sonra diger tabyalarin yapimi gerceklestirilmistir Erzurum daki tabyalarda genellikle tas malzeme kullanilmis olup sadece tonozlar tugladan orulmustur Tabyalarin yapim suresi toplam bes yil surmustur Turk Subay ve Muhendisleri tarafindan yapilmistir Tabyalar Sultan Abdulaziz devrinde Fosfor Mustafa Sidki Pasa baskanliginda bir komisyon olusturulmus bu komisyonun hazirladigi projelere gore tabyalar ozellikle insa edilmistir 93 Harbi olarak da adlandirilan ve Osmanli Rus Savaslarinin en kanli catismalarinin yasandigi Erzurum Aziziye Tabyalari nin tarihimizde ozel bir yeri ve onemi vardir Atesli silahlar ve tahrip gucu yuksek uzun menzilli toplarin gelistirilmesiyle birlikte kentleri cevreleyen surlar ozelliklerini kaybetmeye baslayinca yeni savunma sistemleri gelistirme zarureti ortaya cikmistir Cunku savas teknolojileri alanindaki gelismeler Orta Cag kale savunma sistemini de degistirmis sivillerle askerlerin birbirinden ayrildigi ve icerisinde halkin olmadigi savunma yapilari insa edilmesini gundeme getirmistir 16 yuzyil baslarinda Avrupa devletleri tabya sistemini uygulanmis 18 yuzyilin basindan beri de Osmanli sehirlerinin savunmasinda kullanilmistir Osmanli Devleti nin sikintili donemlerinde buyuk masraf ve emek harcanarak insa edilen tabyalarin savunma yapilari arasinda cok ozel bir yeri vardir Tabyalarin imar ve yerlesim konumuAvlulu yapi planiAvlulu yapi Mimari acidan diger yapilardan farkli olan tabyalar uzun menzilli toplarin etkisine karsi korunabilmek icin muhtemel saldirinin gelebilecegi yone yaklasik olarak 10 metre kalinliginda toprak yigmak suretiyle yari yukseklige kadar toprak icine gomulu bir sekilde yapilmislardir Cogunun yapimi bu sekildedir Uzaktan bakildiginda hemen hemen hic fark edilemeyecek durumda olan tabyalar mimari acidan da dayanikli ve kullanisli olmalari konusunda ilk planda dikkate alinarak imar edilmislerdir Tabyalarda nizamiye askeri kislalar egitim yerleri karargah binalari boluk veya tabur binalari cephanelik topcu ve pusu odalari turunde savunma maksatli yapilar asker ve subaylarin yatma koguslari mutfak firin erzak deposu hamam camasirhane gibi yasam icin gerekli olan unsurlar bulunur Tabyalarin en merkezi konumunda kisla ve karargah binalari yer alir Yapilasma hilal sekline dayali ve yan yana sirali bir halde birbirlerine bir kapi girisiyle irtibatli olup iclerindeki oda birimleri dikdortgen seklindedir Koridor durumundaki alandan kislayi olusturan odalara girilebilir Avlu kismina bakan pencerelerden isik almak suretiyle aydinlanan odalar tek katli olarak baslangicta imar edilmislerdir Gerek duyulan hallerde olusturulan ahsap kirisler uzerine ahsap doseme cakmak suretiyle iki katli hale getirilmislerdir Erzurum daki tabyalarAziziye Tabyalarinda Turk BayragiAziziye Tabyalari Guneyden kuzeye dogru uc adettir I II ve III nolu diye adlandirilirlar Erzurum ili sinirlari icerisinde bulunan Top dagi eteklerinde yer alirlar Tabyalar C seklinde bir plan uzerine yerlesiktir Erzurum Kars yolunun gectigi Hamam deresi ni kontrol altinda tutmak amaciyla yapilmislardir Mecidiye Tabyasi Erzurum un dogusundaki Top daginin kuzey ucunda 2042 m yukseklikte yer almaktadir Agziacik Tabya Erzurum Kars karayolunun guneyinde yer alan ve 2390 m yukseklikte olan tepe uzerine kurulmustur Sivisli Tabyasi Erzurum Kars karayolunun 5 kilometresinde bulunan Pasapinari ndan sola yone ayrilan yoldan varilan tepe uzerinde yer almaktadir Ahali Tabyasi 3000 Erzurumlu gonullunun ucretsiz olarak calisip yaptigi icin tabyaya Ahali Tabyasi adi verilmistir Erzurum un Kars yolu cikisinda sehrin Asri mezarligi yaninda yer alan askeri birligin icindedir Dolangez Tabyasi Erzurum Kars karayolunun 15 kilometresinden kuzeye dogru 2 km mesafe uzakta Pasinler ovasinin basladigi kisimdaki Buyuktuy ve Kucuktuy koylerinin batisindaki tepe uzerinde yer almaktadir Gez Tabyasi Toparlak koyunun bati kisminda Gez yaylasinda bulunan bir tepe uzerindedir Kucuk Hoyuk Tabyasi Eski Erzurum Kars karayolu Pasinler ovasina inisteki noktasindan 500 m guneyde Nebihani Koyunun 1 km guneydogusunda yer almaktadir Buyuk Hoyuk Tabyasi Kucuk Hoyuk Tabyasinin kuzeyindeki yolun 300 m ilerisinde bulunan yuksek bir tepe uzerinde yer almaktadir Ilave Tabya Erzurum Kars karayolunun guneyinde Pasinler ovasinin batidaki son kismindan baslayan Deveboynu daglarinda bulunan yuksek sarp bir tepe uzerinde yer alamktadir Uzun Ahmet Tabyasi Uzunahmet Koyunun bati kesimde bulunmaktadir Ilave Tabyanin yaklasik 1 km guneyinde yer almaktadir Buyuk Kiremitlik Tabyasi Aziziye Tabyalarinin guney batisinda Erzurum un guneydogu kismina dusen simdiki Ataturk Universitesi Kampusu ile Yenisehir semti arasinda kalan ve Erzurum atlama kulelerinin de yer aldigi Kiremitlik adi verilen tepe uzerinde yer almaktadir 1867 yilinda yapilmistir Kucuk Kiremitlik Tabyasi Aziziye Tabyalarinin guney batisinda kiremitlik tepesine 1872 yilinda yapilmistir Buyuk Kiremitlik Tabyasinin bulundugu tepenin dogu kismina yapilmistir Cobandede Tabyasi Pasinlerler ovasindan Erzurum u ayiran ve kuzeyden ve guneyden uzanan daglarin en kuzeyindeki noktada Cobandede tepesinde yapilmistir Toparlak Tabya Erzurum Kars karayolunun guneyinde bulunan Agziacik Tabyasinin yaklasik 1 km guneyinde Toparlak Koyunun batisindaki 2405 m yuksekliginde bir tepenin uzerinde yer almaktadir Kucuk Palandoken Tabyasi Erzurum Tekman karayolunun 20 kilometresinde yolun saginda yer almaktadir Buyuk Palandoken Tabyasi Erzurum Tekman karayolunun 20 kilometresinden sonra sag yone ayrilan stabilize yolun sonundaki 2850 m yukseklige yapilmistir Karagobek Tabyasi Gurcu Bogazi diye de adlandirilan Tortum ve Oltu yollarinin gectigi vadiden Erzurum a muhtemel bir saldiri ve tehlikeyi onlemek maksadiyla Karagobek koyunun 1 km guneyinde bulunan bir tepe uzerinde yer alir Tafta Tabyasi Erzurum Tortum yolu uzerinde bulunan Kosk koyu yakinlarindaki bir tepe uzerinde yer almaktadir Tortum dan Artvin e ulasan bogazdan gelebilecek muhtemel bir tehlikeyi onlemek icin yapilmistir Aziziye Tabyalari ve Nene Hatun Erzurum Aziziye TabyasiAziziye Tabyasi Nene Hatun un Mezari Aziziye Tabyalari Sultan Abdulaziz in emriyle Erzurum Valisi Musir Fosfor Mustafa Sitki Pasa tarafindan Topdagi nda yaptirilmistir Gazi Ahmed Muhtar Pasa emrindeki Osmanli Ordusu nun 27 Ekim 1877 de Ruslara karsi geri cekilmesi uzerine Aziziye Tabyalarinda Osmanli Ordusu ile omuz omuza veren Erzurum halki basarili bir savunma vererek Ruslari geri puskurtmustur Soz konusu Erzurum savunmasi dunya kamuoyunda yanki bulmustur Kahraman Erzurum lu kadinlarin temsilcisi olarak gunumuzde kabul goren Nene Hatun Turk tarihinde 93 Harbi diye adlandirilan 1878 yilindaki Turk Rus savasinda destanlasan yigit kahraman bir Turk kadini Turk anasidir Aziziye Tabyalarinda Ruslara karsi silah olarak kullandigi satiri ile butunlesen yuregi o nu adeta destanlastirmistir Bkz Tabyalar Uzerine Erzurum Tabyalarindaki Nene Hatun heykeli Turk Sair Bekir Sitki Erdogan Erzurum Tabyalarindan adli yedi dortlukten olusan siirinin ikinci dortlugunde Erzurum Ozgurluk Aniti Yediden Yetmise tek vucut tek can Erzurum bir sevda Erzurum vatan Taptaze bir yara gibi o kan Akiyor Erzurum Tabyalarindan ifadesine besinci dortlugunde ise Dadasima ha ates ha kar Burada savasin adi kanli bar Ovaya sis degil mucahit ruhlar Cokuyor Erzurum tabyalarindan ifadelerine yer vermek suretiyle Erzurum u Erzurum luyu ve Erzurum Tabyalarini dizelerinde anlatmistir Erzurum Aziziye Mecidiye ve Kiretmitlik Tabyalari adini tasiyan sehir girisindeki Ozgurluk Aniti ve sutunlarKaynakca a b c Rehber Ansiklopedi cilt 5 sayfa 200Dis baglantilarwww kenthaber com Erzurum Tabyalari maddesi olu kirik baglanti www tarihnotlari com Erzurum Tabyalari maddesi29 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde biyografi net www biyografi net Nene Hatun Maddesi22 Eylul 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde