Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fırsat eşitliği, kişilerin hayata eş imkanlarla başlaması ve mevcut fırsatlara herkesin eşit derecede sahip olması gerektiğini belirten, Amerikan ve Fransız devrimlerinin de temel yapısı olan eşitlik türü.
Herkesin eşit koşullarda başladığı bir sürecin, kişinin ilerleme gücü ve yetenekleri doğrultusunda farklı konumlara ulaştığı eşit olmayan bir durumla sonuçlanması gerektiğini belirten fırsat eşitliği kavramı, Margaret Thatcher tarafından ‘eşit olmama hakkı’ olarak tanımlanır. Politik görüş, ırk ya da cinsiyet gibi etkenlerden oluşmaması beklenilen kariyer durumu, fırsat eşitliği ilkeleri doğrultusunda yeteneklere göre şekillenir. Bu koşullar yardımıyla ortaya bireylerin sahip oldukları mevkilerin kendi becerileri ile belirlendiği (liyakata dayalı) bir meritokrasi durumu çıkar.
Örnekler
Friedrich Engels’in Komünizmin Temelleri adındaki eserinde belirttiği eğitim eşitliği bu konuda verilen örneklerdendir. Eğitimde eşitlik fikri yardımıyla herkes hangi şartlara sahip olursa olsun eğitim alabilecek ve eşit şekilde bir başlangıç yapabilecektir. Diğer yandan bir iş için çalışan alımı sırasında cinsiyet veya yaş gibi özellikleriyle değil, kişinin meslek hakkındaki becerileri kapsamında bir değerlendirme yapılması fırsat eşitliği örneklerindendir.
Eleştiriler
Belirtilen fikir her türdeki durum için geçerli olmalıdır ve dolayısıyla her anlamda başlangıç aşamasındaki bireylerin eşit olmasını gerektirir. Ayrıca bu durum ‘maksimum fırsat ilkesi’ olarak da adlandırılır ve gerçek koşullarda bakıldığında herkesin tamamen eşit haklara sahip olması oldukça zordur. Örneğin aile bireylerinin davranışlarındaki farklılıklar, çocukların yetişmesi konusunda da farklılıklara neden olacaktır. Sevecen ve nazik ailelerin çocuklarının elde ettiği imkanlar ile bilinçsiz veya sert ailelerin çocuklarının sahip oldukları imkanlar aynı değildir. Ayrıca eğitimli bir ailenin çocuğu erken dönemlerde bilgi ile tanışırken, eğitim almamış ailelerdeki çocuklar çok daha geç süreçlerde bilgiye ulaşır. Ayrıca eğitimde fırsat eşitliği başlığında özellikle belirtileceği gibi okullarda yapılacak düzenlemelerin -daha önceki koşullar nedeniyle- fırsat eşitliğini tamamen getiremeyeceği söylenebilir.
Eğitimde fırsat eşitliği
Eğitimde fırsat eşitliği, asıl fırsat eşitliği tanımında olduğu gibi, kişilerin kökenlerine veya cinsiyetlerine bakılmaksızın eşit imkanlar dahilinde eğitim alabilmesidir.
Eğitimde fırsat eşitliğine ulaşma çalışmaları
Eğitimde fırsat eşitliğine ulaşma konusunda okulların bulunduğu alanların sosyo-ekonomik durumları göz önüne alınır. Ekonomik açıdan yetersiz bölge okullarına diğer bölgelerdeki eğitim malzemeleri ile aynı materyaller sağlanır. Ancak bir eleştiri olarak belirtildiği gibi okul içindeki eşit imkanların tam olarak fırsat eşitliği olmadığı tartışılan bir konudur.
Eğitimde fırsat eşitliği kapsamında 2001 yılında ABD’de ‘Geride Çocuk Kalmasın Yasası’ çıkarılmıştır. Bu yasa yardımıyla amaçlanan durum, devlet okullarının temel eğitim programlarındaki performans düzeyinin artması olarak tanımlanır. Bahsedilen yasanın, velilerin çocuklarını eğitim verme düzeylerine göre hangi okullara gönderebileceğini seçme konusunda tanınan yenilikleri içerir. Yasanın uygulanış şekli, 12 yaşına kadar olan öğrencilerin çeşitli sınavlarla değerlendirilmesi ve sonucunda da performans açısından düşük okulların yeniden gözden geçirildiği bir sistem halindedir. Yeniden gözden geçirme sonucunda belirlenen başarılı öğrencilerin, eğitim performansı yüksek başka okullara alınması durumu ve düşük performanslı sayılan okulların düzeltilme çalışmaları ile öğrenciler arasındaki eğitim farkı kapatılmaya çalışılır. Bu yasanın, özgün Amerikan koşullarına göre çıkmış olmasına rağmen küresel bir konumda uygulanması gerektiği varsayılır.
Eğitimde fırsat eşitliğine ulaşmayı etkileyen etmenler
Ekonomik etmenler
Eğitim hizmetlerini sağlayan devletin ekonomik durumu ile eğitim hizmetlerinden yararlanması beklenen kişilerin ekonomik durumlarının eşitlik kavramını etkilediği bilinir. Örneğin gelir dağılımında yaşanan farklılıklar eğitimde fırsat eşitliğini etkileyecek bir unsurdur.
Coğrafi etmenler
İki yönlü olarak ele alınan coğrafi etmenler, köy-kent ayrımı ve bölgeler ayrımı şeklindedir. Örneğin köyde yaşayan bireyler, okulun yaşadıkları alanda bulunmaması gibi durumlardan dolayı eğitimde fırsat eşitliği konusunda sorun yaşayabilirler. Ya da bölgeler arasında, öğretmen sayısı, okul araç ve gereçlerinin yeterliliği gibi farklı koşullar ortaya çıkar.
Toplumsal etmenler
Cinsiyet, dil, din ya da kökensel farklılıklar gibi sebeplerle eğitimde eşitsizlikler gözlemlenebilir. Örneğin çeşitli ülkelerde kadın eğitiminin erkek eğitiminden daha değersiz görüldüğü dönemler yaşanmış ve yaşanmaktadır. Örneğin Türkiye’de Cumhuriyet ile birlikte bu sorun için önemli adımların atılmaya başlandığı gözlemlenir.
Siyasal etmenler
Eğitim politikalarının farklı dönemlerde de varlığını sürdürebilmesi için, siyasi iktidarın eğitim programlarını çağın koşullarına göre düzenlemesi gerekir. Eğitimde eşitlik siyasal iktidar ve uygulamalarına da bağlıdır.
Bireysel etmenler
Kişilerin sahip olduğu zihinsel veya fiziksel düzeydeki bireysel yetersizlikler eğitim konusunda eşitliği etkileyen doğal bir etmendir. Bu yüzden eğitim hizmetlerinde bireysel koşullara da önem verilmesi, pozitif ayrımcılık yapılması gerekir.
Coleman'ın görüşleri
Eğitim konusundaki fırsat eşitliği konusuna öncülük eden Coleman, 1966’da ABD’de ırk göstergesi sayılan ten rengi hakkında bir çalışma yapmıştır. Bu çalışmasında akademik başarıyı etkileyen ilk koşulun aile olduğunu belirtir çünkü özellikle siyahi olarak adlandırılan çocukların okullarında eğitim şartları eşit duruma gelirse bile bulundukları çevre ve psikolojilerinin başarılarına etki ettiğini ifade eder.
Bunların dışında Coleman eğitimde fırsat eşitliği hakkındaki fikirlerinde beş tür eşitsizlik tespit eder:
- Öğrencinin yaşadığı toplumun okuluna etkisi ile meydana gelen eşitsizlikler: Öğrenciye özel eğitimsel harcamalar, öğrencinin erişebildiği kütüphaneler, öğrencinin sahip olduğu öğretmenlerin nitelikleri gibi koşullardan oluşur.
- Okulun kökensel farklılığına ilişkin eşitsizlikler.
- Okula özgü somut sayılmayan özellikler: Öğretmenlerin tutumları, öğrenciden beklentileri, çocuklara karşı ilgileri gibi durumlardan oluşur.
- Eşit yeteneğe sahip bireylerin okul nedeniyle karşılaştığı eşitsizlikler.
- Eşit yeteneklere sahip olmayan bireylerin okul nedeniyle karşılaştığı eşitsizlikler: Anadil farklılığı yaşayan bir öğrencinin yaşadığı eğitim eşitsizliği gibi durumları kapsar.
Bahsedilen durumlar sonucunda Coleman, eğitimde fırsat eşitliğinin okulda sağlanması gerektiği gibi okul dışı etmenlerle de -ailenin kültürü, kamusal yatırımlar- oldukça ilişkili olduğunu ve bu alanda da eşitlik sağlanması gerektiğini belirtir. Ancak bu durumun tamamen gerçekleşmesi mümkün değildir. Dolayısıyla ‘eğitimde fırsat eşitliği’ kavramı aslında ‘eşitliğe yakınlık’ olarak ifade edilir. Bu yüzden fırsat eşitliği mümkün olabileceği haliyle okul içindeki durumlarda uygulanmaya çalışılır.
Kaynakça
- ^ a b c d Alanur Ayhan (2009). "Eşitlik İlkesi ve Tarihçesi" (PDF). Ankara Barosu Hukuk Gündemi Dergisi. 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Temmuz 2020.
- ^ a b c d Özgür Toplumun İlkeleri (PDF). Liberte Yayınları. ss. 33-41. 25 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Temmuz 2020.
- ^ a b c d e f g "Eğitimde Fırsat Eşitliği". 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Temmuz 2020.
- ^ a b c d e "Eğitim Sisteminde Fırsat Eşitliği ve Fırsat Eşitliğini Etkileyen Faktörler Nelerdir". 27 Haziran 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Temmuz 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Firsat esitligi kisilerin hayata es imkanlarla baslamasi ve mevcut firsatlara herkesin esit derecede sahip olmasi gerektigini belirten Amerikan ve Fransiz devrimlerinin de temel yapisi olan esitlik turu Herkesin esit kosullarda basladigi bir surecin kisinin ilerleme gucu ve yetenekleri dogrultusunda farkli konumlara ulastigi esit olmayan bir durumla sonuclanmasi gerektigini belirten firsat esitligi kavrami Margaret Thatcher tarafindan esit olmama hakki olarak tanimlanir Politik gorus irk ya da cinsiyet gibi etkenlerden olusmamasi beklenilen kariyer durumu firsat esitligi ilkeleri dogrultusunda yeteneklere gore sekillenir Bu kosullar yardimiyla ortaya bireylerin sahip olduklari mevkilerin kendi becerileri ile belirlendigi liyakata dayali bir meritokrasi durumu cikar OrneklerFriedrich Engels in Komunizmin Temelleri adindaki eserinde belirttigi egitim esitligi bu konuda verilen orneklerdendir Egitimde esitlik fikri yardimiyla herkes hangi sartlara sahip olursa olsun egitim alabilecek ve esit sekilde bir baslangic yapabilecektir Diger yandan bir is icin calisan alimi sirasinda cinsiyet veya yas gibi ozellikleriyle degil kisinin meslek hakkindaki becerileri kapsaminda bir degerlendirme yapilmasi firsat esitligi orneklerindendir ElestirilerBelirtilen fikir her turdeki durum icin gecerli olmalidir ve dolayisiyla her anlamda baslangic asamasindaki bireylerin esit olmasini gerektirir Ayrica bu durum maksimum firsat ilkesi olarak da adlandirilir ve gercek kosullarda bakildiginda herkesin tamamen esit haklara sahip olmasi oldukca zordur Ornegin aile bireylerinin davranislarindaki farkliliklar cocuklarin yetismesi konusunda da farkliliklara neden olacaktir Sevecen ve nazik ailelerin cocuklarinin elde ettigi imkanlar ile bilincsiz veya sert ailelerin cocuklarinin sahip olduklari imkanlar ayni degildir Ayrica egitimli bir ailenin cocugu erken donemlerde bilgi ile tanisirken egitim almamis ailelerdeki cocuklar cok daha gec sureclerde bilgiye ulasir Ayrica egitimde firsat esitligi basliginda ozellikle belirtilecegi gibi okullarda yapilacak duzenlemelerin daha onceki kosullar nedeniyle firsat esitligini tamamen getiremeyecegi soylenebilir Egitimde firsat esitligiEgitimde firsat esitligi asil firsat esitligi taniminda oldugu gibi kisilerin kokenlerine veya cinsiyetlerine bakilmaksizin esit imkanlar dahilinde egitim alabilmesidir Egitimde firsat esitligine ulasma calismalari Egitimde firsat esitligine ulasma konusunda okullarin bulundugu alanlarin sosyo ekonomik durumlari goz onune alinir Ekonomik acidan yetersiz bolge okullarina diger bolgelerdeki egitim malzemeleri ile ayni materyaller saglanir Ancak bir elestiri olarak belirtildigi gibi okul icindeki esit imkanlarin tam olarak firsat esitligi olmadigi tartisilan bir konudur Egitimde firsat esitligi kapsaminda 2001 yilinda ABD de Geride Cocuk Kalmasin Yasasi cikarilmistir Bu yasa yardimiyla amaclanan durum devlet okullarinin temel egitim programlarindaki performans duzeyinin artmasi olarak tanimlanir Bahsedilen yasanin velilerin cocuklarini egitim verme duzeylerine gore hangi okullara gonderebilecegini secme konusunda taninan yenilikleri icerir Yasanin uygulanis sekli 12 yasina kadar olan ogrencilerin cesitli sinavlarla degerlendirilmesi ve sonucunda da performans acisindan dusuk okullarin yeniden gozden gecirildigi bir sistem halindedir Yeniden gozden gecirme sonucunda belirlenen basarili ogrencilerin egitim performansi yuksek baska okullara alinmasi durumu ve dusuk performansli sayilan okullarin duzeltilme calismalari ile ogrenciler arasindaki egitim farki kapatilmaya calisilir Bu yasanin ozgun Amerikan kosullarina gore cikmis olmasina ragmen kuresel bir konumda uygulanmasi gerektigi varsayilir Egitimde firsat esitligine ulasmayi etkileyen etmenler Ekonomik etmenler Egitim hizmetlerini saglayan devletin ekonomik durumu ile egitim hizmetlerinden yararlanmasi beklenen kisilerin ekonomik durumlarinin esitlik kavramini etkiledigi bilinir Ornegin gelir dagiliminda yasanan farkliliklar egitimde firsat esitligini etkileyecek bir unsurdur Cografi etmenler Iki yonlu olarak ele alinan cografi etmenler koy kent ayrimi ve bolgeler ayrimi seklindedir Ornegin koyde yasayan bireyler okulun yasadiklari alanda bulunmamasi gibi durumlardan dolayi egitimde firsat esitligi konusunda sorun yasayabilirler Ya da bolgeler arasinda ogretmen sayisi okul arac ve gereclerinin yeterliligi gibi farkli kosullar ortaya cikar Toplumsal etmenler Cinsiyet dil din ya da kokensel farkliliklar gibi sebeplerle egitimde esitsizlikler gozlemlenebilir Ornegin cesitli ulkelerde kadin egitiminin erkek egitiminden daha degersiz goruldugu donemler yasanmis ve yasanmaktadir Ornegin Turkiye de Cumhuriyet ile birlikte bu sorun icin onemli adimlarin atilmaya baslandigi gozlemlenir Siyasal etmenler Egitim politikalarinin farkli donemlerde de varligini surdurebilmesi icin siyasi iktidarin egitim programlarini cagin kosullarina gore duzenlemesi gerekir Egitimde esitlik siyasal iktidar ve uygulamalarina da baglidir Bireysel etmenler Kisilerin sahip oldugu zihinsel veya fiziksel duzeydeki bireysel yetersizlikler egitim konusunda esitligi etkileyen dogal bir etmendir Bu yuzden egitim hizmetlerinde bireysel kosullara da onem verilmesi pozitif ayrimcilik yapilmasi gerekir Coleman in gorusleri Egitim konusundaki firsat esitligi konusuna onculuk eden Coleman 1966 da ABD de irk gostergesi sayilan ten rengi hakkinda bir calisma yapmistir Bu calismasinda akademik basariyi etkileyen ilk kosulun aile oldugunu belirtir cunku ozellikle siyahi olarak adlandirilan cocuklarin okullarinda egitim sartlari esit duruma gelirse bile bulunduklari cevre ve psikolojilerinin basarilarina etki ettigini ifade eder Bunlarin disinda Coleman egitimde firsat esitligi hakkindaki fikirlerinde bes tur esitsizlik tespit eder Ogrencinin yasadigi toplumun okuluna etkisi ile meydana gelen esitsizlikler Ogrenciye ozel egitimsel harcamalar ogrencinin erisebildigi kutuphaneler ogrencinin sahip oldugu ogretmenlerin nitelikleri gibi kosullardan olusur Okulun kokensel farkliligina iliskin esitsizlikler Okula ozgu somut sayilmayan ozellikler Ogretmenlerin tutumlari ogrenciden beklentileri cocuklara karsi ilgileri gibi durumlardan olusur Esit yetenege sahip bireylerin okul nedeniyle karsilastigi esitsizlikler Esit yeteneklere sahip olmayan bireylerin okul nedeniyle karsilastigi esitsizlikler Anadil farkliligi yasayan bir ogrencinin yasadigi egitim esitsizligi gibi durumlari kapsar Bahsedilen durumlar sonucunda Coleman egitimde firsat esitliginin okulda saglanmasi gerektigi gibi okul disi etmenlerle de ailenin kulturu kamusal yatirimlar oldukca iliskili oldugunu ve bu alanda da esitlik saglanmasi gerektigini belirtir Ancak bu durumun tamamen gerceklesmesi mumkun degildir Dolayisiyla egitimde firsat esitligi kavrami aslinda esitlige yakinlik olarak ifade edilir Bu yuzden firsat esitligi mumkun olabilecegi haliyle okul icindeki durumlarda uygulanmaya calisilir Kaynakca a b c d Alanur Ayhan 2009 Esitlik Ilkesi ve Tarihcesi PDF Ankara Barosu Hukuk Gundemi Dergisi 17 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Temmuz 2020 a b c d Ozgur Toplumun Ilkeleri PDF Liberte Yayinlari ss 33 41 25 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Temmuz 2020 a b c d e f g Egitimde Firsat Esitligi 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Temmuz 2020 a b c d e Egitim Sisteminde Firsat Esitligi ve Firsat Esitligini Etkileyen Faktorler Nelerdir 27 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Temmuz 2020