Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Meritokrasi, yönetim gücünün, yetenek ve kişilerin bireysel üstünlüğüne yani liyakata dayandığı yönetim biçimidir. Bu yönetim şeklinde idare gücü, üstün özellikleri olduğu düşünülen kişiler arasında paylaştırılmaktadır, kayırma yoktur. Özellikle kamu yönetiminde daha bilgili ve yetenekli kişilerin seçilmesi ve yine hizmet içindeki ilerleme ve yükselmelerinin bilgi, başarı ve yetenek kıstaslarına göre yapılmasını amaçlar. Osmanlı Devleti'ndeki devşirme sistemi buna benzer bir örnek olarak gösterilebilir.
Kökeni
Meritokrasi sözcüğü ilk kez Britanyalı sosyolog 'ın hiciv tarzındaki eseri İngilizce: Rise of the Meritocracy (Meritokrasinin Yükselişi)'nde geçmektedir. Bu kelime Latince Latince: meritum ile Yunanca kratein (Yunanca: κρατεῖν) sözcüklerinin birleşmesinden oluşmuştur. Meritum; yeterli ve değer anlamına, kratostan türeyen krasi ise güç, etki ve kuvvet anlamına gelmektedir. Sözcükler birleşince ortaya çıkan sözcük ise toplumda değerlilerin, seçkinlerin güçlü ve etkili olmasını savunan bir görüşün adıdır. Dolayısıyla üst kademelerde zekâ, çalışkanlık ve diğer meslekî hünerleri bulunan kişilere yer verilmesi anlamına gelmektedir.
Sistem
Liyakat sistemi (İngilizce: merit system), siyasi kayırmacılık sisteminin uygulamada olumsuz sonuçlar vermesi neticesinde ortaya çıkan bir sistemdir. Sistem, 1883 tarihli “İngilizce: Pendleton Act”in ABD’de uygulanmasıyla başlanmıştır. Kayırma sisteminin ortaya çıkışından itibaren geçen zaman içinde devletin rolü büyük ölçüde değişmiştir. Devletin geleneksel düzenleyicilik işlevleri hem hacim yönünden katlanarak artmış, hem alan itibarıyla son derece genişlemiş; bunun sonunda devlet yeni ve büyük sorunlar üstlenmiştir. Devletin bu yeni görevlerini yerine getirebilmek için modern kamu personeli, zamanımızın sosyal, ekonomik, bilimsel ve teknik problemlerini çözme gücüne sahip olmalıdır. Bu ihtiyaçlarla ve sorunlarla karşı karşıya kalan devlet, bunları çözümleme sorumluluğunu üzerine almış ve “liyakat sistemini” geliştirmiştir. Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi, yazarın Kamu ve Kamu Personeli kitabında bulunmaktadır.
Ayrıca sosyolog 'in ifade ettiği üzere meritokrasi, toplum içerisinde bireylerin yetenekleri ölçüsünde rol almaları durumudur.
İngiltere merkezli , beş maddeden oluşan bir manifesto yayımlamıştır. Bu maddeler şu şekildedir:
- Kayırmacılık yoktur: Ailenizin değil, sizin kim olduğunuz önemlidir.
- Yandaşçılık yoktur: Başkalarının sizin için ne yapabildiği değil, sizin ne yapabildiğiniz önemlidir.
- Ayrımcılık yoktur: Cinsiyet, ırk, din, yaş, geçmiş önemsizdir. Yetenek her şeydir.
- Eşit imkânlar: Herkesle aynı noktadan başlar ve yeteneklerinizin sizi götürdüğü yere gidersiniz.
- Tatminkar erdemler: En başarılı insanlar, en yüksek tatmine erişirler.
Eleştiriler
Balibar ve Wallerstein tarafından, nepotizmaya karşı ilerici uygulamaları olduğu vurgulandığı halde kapitalist toplum yapısından dolayı iyi eğitime ulaşmayı sağlayacak maddi imkânların yarattığı ayrıcalıkla iyi eğitilmiş olanın daha yetenekli ve zeki olanın önüne geçmesine neden olduğu gerekçesiyle eleştirilmiştir.
 | Siyaset ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Cem Oğuz (1999). "Osmanlı: Toplum". Yeni Türkiye Yayınları. ss. c. 5.
- ^ Paul Kamolnick (2005). "The just meritocracy: IQ, class mobility, and American social policy". Greenwood Publishing Group. ss. s. 87.
- ^ Boris Ford (1992). "The Cambridge cultural history of Britain". Cambridge University Press. ss. s. 34.
- ^ http://armageddonconspiracy.co.uk/The-Meritocracy-Party%282543605%29.htm[]
- ^ Balibar, Wallerstein (1990), Irk Ulus Sınıf, Kapitalizmin İdeolojik Gerilimleri sf. 42, 43, 44
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Meritokrasi yonetim gucunun yetenek ve kisilerin bireysel ustunlugune yani liyakata dayandigi yonetim bicimidir Bu yonetim seklinde idare gucu ustun ozellikleri oldugu dusunulen kisiler arasinda paylastirilmaktadir kayirma yoktur Ozellikle kamu yonetiminde daha bilgili ve yetenekli kisilerin secilmesi ve yine hizmet icindeki ilerleme ve yukselmelerinin bilgi basari ve yetenek kistaslarina gore yapilmasini amaclar Osmanli Devleti ndeki devsirme sistemi buna benzer bir ornek olarak gosterilebilir KokeniMeritokrasi sozcugu ilk kez Britanyali sosyolog in hiciv tarzindaki eseri Ingilizce Rise of the Meritocracy Meritokrasinin Yukselisi nde gecmektedir Bu kelime Latince Latince meritum ile Yunanca kratein Yunanca krateῖn sozcuklerinin birlesmesinden olusmustur Meritum yeterli ve deger anlamina kratostan tureyen krasi ise guc etki ve kuvvet anlamina gelmektedir Sozcukler birlesince ortaya cikan sozcuk ise toplumda degerlilerin seckinlerin guclu ve etkili olmasini savunan bir gorusun adidir Dolayisiyla ust kademelerde zeka caliskanlik ve diger mesleki hunerleri bulunan kisilere yer verilmesi anlamina gelmektedir SistemLiyakat sistemi Ingilizce merit system siyasi kayirmacilik sisteminin uygulamada olumsuz sonuclar vermesi neticesinde ortaya cikan bir sistemdir Sistem 1883 tarihli Ingilizce Pendleton Act in ABD de uygulanmasiyla baslanmistir Kayirma sisteminin ortaya cikisindan itibaren gecen zaman icinde devletin rolu buyuk olcude degismistir Devletin geleneksel duzenleyicilik islevleri hem hacim yonunden katlanarak artmis hem alan itibariyla son derece genislemis bunun sonunda devlet yeni ve buyuk sorunlar ustlenmistir Devletin bu yeni gorevlerini yerine getirebilmek icin modern kamu personeli zamanimizin sosyal ekonomik bilimsel ve teknik problemlerini cozme gucune sahip olmalidir Bu ihtiyaclarla ve sorunlarla karsi karsiya kalan devlet bunlari cozumleme sorumlulugunu uzerine almis ve liyakat sistemini gelistirmistir Konuyla ilgili ayrintili bilgi yazarin Kamu ve Kamu Personeli kitabinda bulunmaktadir Ayrica sosyolog in ifade ettigi uzere meritokrasi toplum icerisinde bireylerin yetenekleri olcusunde rol almalari durumudur Ingiltere merkezli bes maddeden olusan bir manifesto yayimlamistir Bu maddeler su sekildedir Kayirmacilik yoktur Ailenizin degil sizin kim oldugunuz onemlidir Yandascilik yoktur Baskalarinin sizin icin ne yapabildigi degil sizin ne yapabildiginiz onemlidir Ayrimcilik yoktur Cinsiyet irk din yas gecmis onemsizdir Yetenek her seydir Esit imkanlar Herkesle ayni noktadan baslar ve yeteneklerinizin sizi goturdugu yere gidersiniz Tatminkar erdemler En basarili insanlar en yuksek tatmine erisirler ElestirilerBalibar ve Wallerstein tarafindan nepotizmaya karsi ilerici uygulamalari oldugu vurgulandigi halde kapitalist toplum yapisindan dolayi iyi egitime ulasmayi saglayacak maddi imkanlarin yarattigi ayricalikla iyi egitilmis olanin daha yetenekli ve zeki olanin onune gecmesine neden oldugu gerekcesiyle elestirilmistir Siyaset ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Ayrica bakinizHenri de Saint Simon Meritokratik monarsiKaynakca Cem Oguz 1999 Osmanli Toplum Yeni Turkiye Yayinlari ss c 5 Paul Kamolnick 2005 The just meritocracy IQ class mobility and American social policy Greenwood Publishing Group ss s 87 Boris Ford 1992 The Cambridge cultural history of Britain Cambridge University Press ss s 34 http armageddonconspiracy co uk The Meritocracy Party 282543605 29 htm olu kirik baglanti Balibar Wallerstein 1990 Irk Ulus Sinif Kapitalizmin Ideolojik Gerilimleri sf 42 43 44