Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Geç Devoniyen yok oluşu, Geç Devoniyen Devresi'ndeki birkaç yok oluştan meydana gelir ve bunlar toplu olarak yerkürenin yaşam tarihindeki en büyük beş kitlesel yok oluşundan biridir. Geç Devoniyen yok oluşu, 372 milyon yıl önce ile Devoniyen Dönemi'nin son katı olan 'in arasındaki sınırda gerçekleşmiş olan Kellwaser olayı adlı büyük yok oluşu kast eder. Bu yok oluş ile tüm familyaların %19'u ve tüm cinslerin %50'sinin nesli tükendi. İkinci bir kitlesel yok oluş olan (Devoniyen sonu yok oluşu olarak da bilinir), 359 milyon yıl önce meydana geldi ve böylece Dünya Karbonifer Dönemi'ne geçerken Fameniyen ile beraber Devoniyen de sonlandı.
Geç Devoniyen'de büyük bir olduğu iyi bir şekilde belirlenmiş olsa da, bu olayın zaman aralığı belirsizdir. Tahminler 500.000 ila 25 milyon yıl arasında değişmektedir ve Orta 'den Fameniyen sonuna kadar uzanmaktadır. Bazı bilim insanları, bu yok oluşun Jivesiyen, Frasniyen ve Fameniyen katlarının sonunda gerçekleşen kayda değer yok oluşlarla birlikte yaklaşık 25 milyon yıla yayılan yedi farklı olaydan meydana geldiğini düşünmektedir.
Geç Devoniyen'de toprak bitkiler ve böcekler tarafından kolonileşmişti. Okyanuslarda mercanlar ve stromatoporoidler devasa resifler oluşturmuştu. Avroamerika ve Gondvana, daha sonra Pangea olacak şekilde birleşmeye başlamıştı. Yok oluş sadece deniz yaşamını etkilemiş gibi görünmektedir. En çok etkilenen gruplar arasında brakiyopodlar, trilobitler ve resif oluşturan organizmalar bulunur. Resif oluşturan organizmalar neredeyse tamamen ortadan kalktı. Bu yok oluşların nedenleri tam olarak belirlenememiştir. Önde gelen hipotezler arasında küresel soğuma veya okyanuslardaki volkanizma tarafından tetiklenen deniz seviyesindeki değişiklikler ve vardır. İsveç'teki 'nda olduğu gibi bir kuyruklu yıldızın veya başka bir dünya dışı cismin etkisi de öne sürülmüştür. Bazı istatistiksel analizler, biyoçeşitlilikteki azalmanın, yok oluştan çok türleşmedeki azalmadan kaynaklandığını öne sürmektedir. Buna tek bir olaydan ziyade kozmopolit türlerin istilası neden olmuş olabilir.Zırhlı balıklar, Kellwasser olayından ağır bir şekilde etkilendi ve Hangenberg olayıyla hepsinin nesli tükendi fakat diğer çeneli omurgalıların çoğu daha az etkilendi. Agnathalar (çenesiz balıklar), Frasniyen'in sona ermesinden çok öncesinde sayıca azalmaktaydı ve yok oluşlar nedeniyle neredeyse tamamen nesilleri tükendi.
Yok oluşlar devam ederken bir yandan okyanuslarda bir ortam oluşmaya başladı; oksijen eksikliğinde çürüme süreci yavaşladı ve organik maddeler korundu. Bu durum, gözenekli resif kayaçlarının petrol tutma kabiliyeti ile birleştiğinde, özellikle ABD'de Devoniyen kayaçlarının önemli bir petrol kaynağı olmasına yol açmıştır.
Kaynakça
- ^ Racki, 2005
- ^ McGhee, George R. Jr, 1996. The Late Devonian Mass Extinction: the Frasnian/Famennian Crisis (Columbia University Press)
- ^ "John Baez, Extinction, April 8, 2006". 12 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Aralık 2022.
- ^ Caplan (May 1999). "Devonian–Carboniferous Hangenberg mass extinction event, widespread organic-rich mudrock and anoxia: causes and consequences". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 148 (4): 187-207. doi:10.1016/S0031-0182(98)00218-1. 23 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Aralık 2022.
- ^ Stigall, Alycia (2011). "GSA Today - Speciation collapse and invasive species dynamics during the Late Devonian "Mass Extinction"". www.geosociety.org. 24 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mart 2021.
- ^ Sole, R. V., and Newman, M., 2002. "Extinctions and Biodiversity in the Fossil Record - Volume Two, The earth system: biological and ecological dimensions of global environment change" pp. 297-391, Encyclopedia of Global Environmental Change John Wiley & Sons.
- ^ Sole, R. V., and Newman, M. Patterns of extinction and biodiversity in the fossil record 14 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Bambach (December 2004). "Origination, extinction, and mass depletions of marine diversity". Paleobiology. 30 (4): 522-542. doi:10.1666/0094-8373(2004)030<0522:OEAMDO>2.0.CO;2. 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Aralık 2022.
- ^ a b Stigall, 2011
- ^ Sallan, L. C.; Coates, M. I. (June 2010). "End-Devonian extinction and a bottleneck in the early evolution of modern jawed vertebrates". Proceedings of the National Academy of Sciences. 107 (22). ss. 10131-10135. Bibcode:2010PNAS..10710131S. doi:10.1073/pnas.0914000107
![image]()
. (PMC) 2890420 $2. (PMID) 20479258.
Bibliyografya
- McGhee, George R. (1 Ocak 1996). The Late Devonian Mass Extinction: The Frasnian/Famennian Crisis. Columbia University Press. s. 9. ISBN . Erişim tarihi: 23 Temmuz 2015.
- Racki, Grzegorz, "Toward understanding Late Devonian global events: few answers, many questions" in Jeff Over, Jared Morrow, P. Wignall (eds.), Understanding Late Devonian and Permian-Triassic Biotic and Climatic Events, Elsevier, 2005.
Dış bağlantılar
- Late Devonian mass extinctions 27 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . at The Devonian Times. An excellent overview.
- BBC "The Extinction files" 9 Ekim 1999 tarihinde Wayback Machine sitesinde . "The Late Devonian Extinction"
- "Understanding Late Devonian and Permian-Triassic Biotic and Climatic Events: Towards an Integrated Approach 8 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .": a Geological Society of America conference in 2003 reflects current approaches
- PBS: Deep Time 12 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gec Devoniyen yok olusu Gec Devoniyen Devresi ndeki birkac yok olustan meydana gelir ve bunlar toplu olarak yerkurenin yasam tarihindeki en buyuk bes kitlesel yok olusundan biridir Gec Devoniyen yok olusu 372 milyon yil once ile Devoniyen Donemi nin son kati olan in arasindaki sinirda gerceklesmis olan Kellwaser olayi adli buyuk yok olusu kast eder Bu yok olus ile tum familyalarin 19 u ve tum cinslerin 50 sinin nesli tukendi Ikinci bir kitlesel yok olus olan Devoniyen sonu yok olusu olarak da bilinir 359 milyon yil once meydana geldi ve boylece Dunya Karbonifer Donemi ne gecerken Fameniyen ile beraber Devoniyen de sonlandi Fanerozoyik boyunca deniz canlilarinin nesil tukenme yogunlugu Milyon yil once H K Pj Tr J P Tr Gec D O S Mavi grafik herhangi bir zaman araliginda nesli tukenmekte olan deniz canlisi cinslerinin gorunur yuzdesini gosterir mutlak sayiyi degil Tum deniz canlisi turlerini degil sadece hali hazirda fosillesmis olanlari gostermektedir Geleneksel Bes Buyuk yok olus ve daha yakin tarihte bilimsel acidan taninan tiklanabilir baglantilar seklinde verilmistir Daha fazla ayrinti icin yok olus sayfasina bakiniz kaynak ve resim bilgisi Gec Devoniyen de buyuk bir oldugu iyi bir sekilde belirlenmis olsa da bu olayin zaman araligi belirsizdir Tahminler 500 000 ila 25 milyon yil arasinda degismektedir ve Orta den Fameniyen sonuna kadar uzanmaktadir Bazi bilim insanlari bu yok olusun Jivesiyen Frasniyen ve Fameniyen katlarinin sonunda gerceklesen kayda deger yok oluslarla birlikte yaklasik 25 milyon yila yayilan yedi farkli olaydan meydana geldigini dusunmektedir Gec Devoniyen de toprak bitkiler ve bocekler tarafindan kolonilesmisti Okyanuslarda mercanlar ve stromatoporoidler devasa resifler olusturmustu Avroamerika ve Gondvana daha sonra Pangea olacak sekilde birlesmeye baslamisti Yok olus sadece deniz yasamini etkilemis gibi gorunmektedir En cok etkilenen gruplar arasinda brakiyopodlar trilobitler ve resif olusturan organizmalar bulunur Resif olusturan organizmalar neredeyse tamamen ortadan kalkti Bu yok oluslarin nedenleri tam olarak belirlenememistir Onde gelen hipotezler arasinda kuresel soguma veya okyanuslardaki volkanizma tarafindan tetiklenen deniz seviyesindeki degisiklikler ve vardir Isvec teki nda oldugu gibi bir kuyruklu yildizin veya baska bir dunya disi cismin etkisi de one surulmustur Bazi istatistiksel analizler biyocesitlilikteki azalmanin yok olustan cok turlesmedeki azalmadan kaynaklandigini one surmektedir Buna tek bir olaydan ziyade kozmopolit turlerin istilasi neden olmus olabilir Zirhli baliklar Kellwasser olayindan agir bir sekilde etkilendi ve Hangenberg olayiyla hepsinin nesli tukendi fakat diger ceneli omurgalilarin cogu daha az etkilendi Agnathalar cenesiz baliklar Frasniyen in sona ermesinden cok oncesinde sayica azalmaktaydi ve yok oluslar nedeniyle neredeyse tamamen nesilleri tukendi Yok oluslar devam ederken bir yandan okyanuslarda bir ortam olusmaya basladi oksijen eksikliginde curume sureci yavasladi ve organik maddeler korundu Bu durum gozenekli resif kayaclarinin petrol tutma kabiliyeti ile birlestiginde ozellikle ABD de Devoniyen kayaclarinin onemli bir petrol kaynagi olmasina yol acmistir Kaynakca Racki 2005 McGhee George R Jr 1996 The Late Devonian Mass Extinction the Frasnian Famennian Crisis Columbia University Press 0 231 07504 9 John Baez Extinction April 8 2006 12 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Aralik 2022 Caplan May 1999 Devonian Carboniferous Hangenberg mass extinction event widespread organic rich mudrock and anoxia causes and consequences Palaeogeography Palaeoclimatology Palaeoecology 148 4 187 207 doi 10 1016 S0031 0182 98 00218 1 23 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Aralik 2022 Stigall Alycia 2011 GSA Today Speciation collapse and invasive species dynamics during the Late Devonian Mass Extinction www geosociety org 24 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mart 2021 Sole R V and Newman M 2002 Extinctions and Biodiversity in the Fossil Record Volume Two The earth system biological and ecological dimensions of global environment change pp 297 391 Encyclopedia of Global Environmental Change John Wiley amp Sons Sole R V and Newman M Patterns of extinction and biodiversity in the fossil record 14 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bambach December 2004 Origination extinction and mass depletions of marine diversity Paleobiology 30 4 522 542 doi 10 1666 0094 8373 2004 030 lt 0522 OEAMDO gt 2 0 CO 2 22 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Aralik 2022 a b Stigall 2011 Sallan L C Coates M I June 2010 End Devonian extinction and a bottleneck in the early evolution of modern jawed vertebrates Proceedings of the National Academy of Sciences 107 22 ss 10131 10135 Bibcode 2010PNAS 10710131S doi 10 1073 pnas 0914000107 PMC 2890420 2 PMID 20479258 BibliyografyaMcGhee George R 1 Ocak 1996 The Late Devonian Mass Extinction The Frasnian Famennian Crisis Columbia University Press s 9 ISBN 978 0 231 07505 3 Erisim tarihi 23 Temmuz 2015 Racki Grzegorz Toward understanding Late Devonian global events few answers many questions in Jeff Over Jared Morrow P Wignall eds Understanding Late Devonian and Permian Triassic Biotic and Climatic Events Elsevier 2005 Dis baglantilarLate Devonian mass extinctions 27 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde at The Devonian Times An excellent overview BBC The Extinction files 9 Ekim 1999 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Late Devonian Extinction Understanding Late Devonian and Permian Triassic Biotic and Climatic Events Towards an Integrated Approach 8 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde a Geological Society of America conference in 2003 reflects current approaches PBS Deep Time 12 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde