Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Farmakoloji ya da eczabilim (Antik Yunancada: farmakon (φάρμακον) ilaç; logos(λόγος) bilim demektir) günümüzdeki anlamıyla canlı organizmadaki (deney hayvanı ve insan) ilaç etkilerini ve canlı organizmaya alınan ilaçların yapısını inceleyen bir bilim dalıdır. Yeni sentezlenmiş veya bitkilerden ayrıştırılmış maddelerin etkilerini biyolojik yapısını laboratuvar çalışmaları ile deney hayvanlarında, klinik araştırmalar ile insanlarda inceleyerek ilaç geliştirme çalışmalarına katkı veren bir tıp ve eczacılık bilimidir. Diğer bir deyişle, ilaçların yapımından, kullanıma sunulmasına, ilaçlar ile biyolojik dizgeler arasındaki etkileşimleri inceleyen bilim dalıdır. Farmakoloji, deneyleri ve canlılar üzerindeki araştırmalardan klinik uygulamaya değin uzanan bu karmaşık ve yoğun süreci birçok alt dalı ve yardımcı bilim dalları ile yakından bağlantılı yürütür.
Tarihi
Günümüzdeki anlamıyla canlı organizmadaki (deney hayvanı ve insan) ilaç etkilerini ve canlı organizmaya alınan ilaçların yapısını inceleyen bir bilim dalıdır. Yeni sentezlenmiş veya bitkilerden ayrıştırılmış maddelerin etkilerini biyolojik yapısını laboratuvar çalışmaları ile deney hayvanlarında, klinik araştırmalar ile insanlarda inceleyerek ilaç geliştirme çalışmalarına katkı veren bir tıp ve eczacılık bilimidir.
Farmakoloji alt dalları
- Farmakodinamik: İlaçların canlılardaki (insan veya deney hayvanı) etkileri ile etki mekanizmalarını araştırır. İlaçların organizmaya ne yaptığı sorusuyla ilgilenir.
- Farmakokinetik: İlaçların canlı (insan veya deney hayvanı) vücuttaki emilimini, dağılımını, dönüşümünü ve vücuttan atılmasını inceler. Organizmanın ilaca ne yaptığı sorusuna cevap arar.
- : İlaçların insan organizması üzerindeki etkilerini ve insan vücudundaki sürecini inceler.
- Farmakoterapi: Hastalıkların tedavisinde ilaçların uygulanmasını konu alır. Konusu itibarı ile klinik farmakolojiye benzer
- Nörofarmakoloji: İlaçların sinir sistemi üzerindeki etkilerini inceleyen farmakoloji alt dalıdır.
- Psikofarmakoloji: İlaçların canlı psikolojisi ve davranışları üzerindeki etkilerini inceler.
- : İlaçların canlıların bağışıklık sistemleri üzerindeki etkilerini inceler.
- : İlaçların canlıların endokrin sistemi, diğer bir deyişle hormonlar üzerindeki etkilerini inceler.
- : İlaçların kalp damar (dolaşım) sistemi üzerindeki etkilerini inceler.
- : İlaçların canlılardaki etkilerinin çeşitli zaman dilimleri içindeki değişimlerini inceler. Diğer bir deyişle ilaç etkisinin kronobiyolojik değişimini ele alır.
- : İlaçların canlıların biyokimyasal özellikleri üzerindeki etkilerini inceler.
- : İlaçların canlılarda moleküler düzeydeki etki ve davranışlarını ele alır
- : Eczacının farmakoloji bilgilerini hasta yararına kullanması anlamına gelen bir halk sağlığı bilimidir.
- : Radyoaktif maddelerin vücuttaki etkileri ile bunlarla işaretlenmiş ilaçların farmakokinetiğinden bahseder.
- Nöropsikofarmakoloji: Nöral mekanizmaların incelenmesidir.
- Nörofarmakoloji: İlaçların sinir sistemindeki hücresel işlevini ve davranışı etkileyen nöral mekanizmaları araştıran bilim dalı.
- Psikofarmakoloji: İlaçların duygu durumu, algılar, düşünce ve davranış üzerindeki etkilerini inceleyen bilim dalı.
- Elektrofizyoloji: Vücuttaki merkezi sinir sistemi ve beyindeki sinir hücrelerinin elektrik hareketlerini inceleyen bilim dalı.
- : İyi tanımlanmış popülasyonlarda ilaçların kullanımları ve etkilerinin incelenmesidir.
- : Eczacılık bilişimidir.
- Farmakogenetik: İlaçların terapötik ve toksik etkilerinin genetik nedenlerini inceleyen bir yöndür..
- Farmasötik: Yeni bir kimyasal varlığın (NCE) veya eski ilaçları ilaca dönüştürme süreci ile ilgilenen eczacılık disiplinidir.
- : Bilişim ve internet teknolojilerinin uygulanması yoluyla ilaç kullanımını destekleme bilimini tanımlayan yeni bir alandır.
- Farmakogenomik: Genomun ilaç yanıtındaki rolünün incelenmesidir.
- : Farmasötik ilaçlara ve maddelere toksik maruziyetin sonuçlarının incelenmesidir.
- : Bozulmamış hücrelerde veya tüm organizmalarda taramadır.
- : Belirli bir protein hedefinin aktivitesinin modülasyonuna dair bir hipotezdir.
- : Hedef ilaç iletimi için ışıkla değiştirilebilir moleküllerin etkinleştirilmesi ve devre dışı bırakılmasıdır.
- : Farklı etki mekanizmalarına sahip çoklu ilaçların kullanımı.
Farmakolojiye yardımcı bilim dalları
Eczacılık bilim dalları
- Toksikoloji: Bir görüşe göre Farmakoloji'den alt dal olarak doğup gelişen bu bilim dalı ilaçlar ve diğer kimyasal maddelerin canlı organizmalardaki zararlı (toksik) etkilerini inceler. Zehirbilim olarak da tanımlanmaktadır.
- Farmakognozi: İlaç hammaddeleriyle ilgilenen alt bilim dalıdır.
- Farmasötik kimya veya
- Farmasötik teknoloji
Tıp bilim dalları
- Anatomi
- Fizyoloji
- Psikoloji
- Patoloji ve
- Histoloji ve Sitoloji
- Dahiliye ve Tüm alt dalları
- Mikrobiyoloji
- Biyokimya
Diğer temel bilim dalları
İlâçların elde edildiği kaynaklar
1. Bitkiler
Günümüzde ilaçlar birçok bitkisel kaynaklardan elde edilmektedir. Afyon alkoloidleri, kalp glikozidleri, enzimler, selüloz, yağlar, esanslar bunların başşlıcalarıdır. İlaç yapımında bitkilerin kök, gövde, yaprak, çiçek, tohum, kabuk vb. kısımları kullanılır.
2. İnsanlar ve hayvanlar
Hormonlar, serumlar, enzimler, gamma glugobin gibi...
3. Mikroorganizmalar
Küf mantarından elde edilen penisilinler, bazı antibiyotikler gibi...
4. Sentetik maddeler
Tabii kaynaklıl ilaçların daha bol ve daha ucuz olarak elde edilmesi zehirli ilaçların geliştirilmesi ilaçların yan etkilerinin azaltılaması amacıyla laboratuvar ortamında sentez yoluyla elde edilen ilaçlardır. Sülfonomidler, bazı hormonlar, eter, yarı sentetik penisilinler gibi...
5. Radyoaktif izotopolar
Hastalıkların teşhiş ve tedavisinde, tıbbi araştırmalarda kullanılır.
6. İnorganik maddeler
İyot, demir, kalsiyum, sodyumklorür gibi...
Farmakoloji ile ilgili temel eserler
- Kayalp SO. Rasyonel Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji, Ankara.
- Kaya S., Bilgili A., Pirinçci İ. Veteriner Uygulamalı Farmakoloji, Ankara.
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Türk Farmakoloji Derneği12 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- International Union of Pharmacology (IUPHAR)25 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- The Federation of European Pharmacological Sciences (EPHAR)11 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- The American Society for Pharmacology and Experimental Therapeutics22 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Farmakoloji ya da eczabilim Antik Yunancada farmakon farmakon ilac logos logos bilim demektir gunumuzdeki anlamiyla canli organizmadaki deney hayvani ve insan ilac etkilerini ve canli organizmaya alinan ilaclarin yapisini inceleyen bir bilim dalidir Yeni sentezlenmis veya bitkilerden ayristirilmis maddelerin etkilerini biyolojik yapisini laboratuvar calismalari ile deney hayvanlarinda klinik arastirmalar ile insanlarda inceleyerek ilac gelistirme calismalarina katki veren bir tip ve eczacilik bilimidir Diger bir deyisle ilaclarin yapimindan kullanima sunulmasina ilaclar ile biyolojik dizgeler arasindaki etkilesimleri inceleyen bilim dalidir Farmakoloji deneyleri ve canlilar uzerindeki arastirmalardan klinik uygulamaya degin uzanan bu karmasik ve yogun sureci bircok alt dali ve yardimci bilim dallari ile yakindan baglantili yurutur Farmakoloji Laboratuvari nin bireysel grup liderleri tarafindan tanimlanan bes ana farmakolojik arastirma alanini temsil etmektedir Bunlar soldan saga beyin bobrekler metabolizma serbest radikaller ve mitokondri ve zar tasinmasidir Gokkusagi ve prizma fotobiyolojiyi beherler ise kimyayi temsil eder Ulusal Cevre Sagligi Bilimleri Enstitusu ndeki Farmakoloji Laboratuvari icin tasarlanmistir TarihiGunumuzdeki anlamiyla canli organizmadaki deney hayvani ve insan ilac etkilerini ve canli organizmaya alinan ilaclarin yapisini inceleyen bir bilim dalidir Yeni sentezlenmis veya bitkilerden ayristirilmis maddelerin etkilerini biyolojik yapisini laboratuvar calismalari ile deney hayvanlarinda klinik arastirmalar ile insanlarda inceleyerek ilac gelistirme calismalarina katki veren bir tip ve eczacilik bilimidir Farmakoloji alt dallariFarmakodinamik Ilaclarin canlilardaki insan veya deney hayvani etkileri ile etki mekanizmalarini arastirir Ilaclarin organizmaya ne yaptigi sorusuyla ilgilenir Farmakokinetik Ilaclarin canli insan veya deney hayvani vucuttaki emilimini dagilimini donusumunu ve vucuttan atilmasini inceler Organizmanin ilaca ne yaptigi sorusuna cevap arar Ilaclarin insan organizmasi uzerindeki etkilerini ve insan vucudundaki surecini inceler Farmakoterapi Hastaliklarin tedavisinde ilaclarin uygulanmasini konu alir Konusu itibari ile klinik farmakolojiye benzer Norofarmakoloji Ilaclarin sinir sistemi uzerindeki etkilerini inceleyen farmakoloji alt dalidir Psikofarmakoloji Ilaclarin canli psikolojisi ve davranislari uzerindeki etkilerini inceler Ilaclarin canlilarin bagisiklik sistemleri uzerindeki etkilerini inceler Ilaclarin canlilarin endokrin sistemi diger bir deyisle hormonlar uzerindeki etkilerini inceler Ilaclarin kalp damar dolasim sistemi uzerindeki etkilerini inceler Ilaclarin canlilardaki etkilerinin cesitli zaman dilimleri icindeki degisimlerini inceler Diger bir deyisle ilac etkisinin kronobiyolojik degisimini ele alir Ilaclarin canlilarin biyokimyasal ozellikleri uzerindeki etkilerini inceler Ilaclarin canlilarda molekuler duzeydeki etki ve davranislarini ele alir Eczacinin farmakoloji bilgilerini hasta yararina kullanmasi anlamina gelen bir halk sagligi bilimidir Radyoaktif maddelerin vucuttaki etkileri ile bunlarla isaretlenmis ilaclarin farmakokinetiginden bahseder Noropsikofarmakoloji Noral mekanizmalarin incelenmesidir Norofarmakoloji Ilaclarin sinir sistemindeki hucresel islevini ve davranisi etkileyen noral mekanizmalari arastiran bilim dali Psikofarmakoloji Ilaclarin duygu durumu algilar dusunce ve davranis uzerindeki etkilerini inceleyen bilim dali Elektrofizyoloji Vucuttaki merkezi sinir sistemi ve beyindeki sinir hucrelerinin elektrik hareketlerini inceleyen bilim dali Iyi tanimlanmis populasyonlarda ilaclarin kullanimlari ve etkilerinin incelenmesidir Eczacilik bilisimidir Farmakogenetik Ilaclarin terapotik ve toksik etkilerinin genetik nedenlerini inceleyen bir yondur Farmasotik Yeni bir kimyasal varligin NCE veya eski ilaclari ilaca donusturme sureci ile ilgilenen eczacilik disiplinidir Bilisim ve internet teknolojilerinin uygulanmasi yoluyla ilac kullanimini destekleme bilimini tanimlayan yeni bir alandir Farmakogenomik Genomun ilac yanitindaki rolunun incelenmesidir Farmasotik ilaclara ve maddelere toksik maruziyetin sonuclarinin incelenmesidir Bozulmamis hucrelerde veya tum organizmalarda taramadir Belirli bir protein hedefinin aktivitesinin modulasyonuna dair bir hipotezdir Hedef ilac iletimi icin isikla degistirilebilir molekullerin etkinlestirilmesi ve devre disi birakilmasidir Farkli etki mekanizmalarina sahip coklu ilaclarin kullanimi Farmakolojiye yardimci bilim dallariEczacilik bilim dallari Toksikoloji Bir goruse gore Farmakoloji den alt dal olarak dogup gelisen bu bilim dali ilaclar ve diger kimyasal maddelerin canli organizmalardaki zararli toksik etkilerini inceler Zehirbilim olarak da tanimlanmaktadir Farmakognozi Ilac hammaddeleriyle ilgilenen alt bilim dalidir Farmasotik kimya veya Farmasotik teknolojiTip bilim dallari Anatomi Fizyoloji Psikoloji Patoloji ve Histoloji ve Sitoloji Dahiliye ve Tum alt dallari Mikrobiyoloji BiyokimyaDiger temel bilim dallari Biyoloji Kimya Mantik Matematik Fizik IstatistikIlaclarin elde edildigi kaynaklar 1 Bitkiler Gunumuzde ilaclar bircok bitkisel kaynaklardan elde edilmektedir Afyon alkoloidleri kalp glikozidleri enzimler seluloz yaglar esanslar bunlarin basslicalaridir Ilac yapiminda bitkilerin kok govde yaprak cicek tohum kabuk vb kisimlari kullanilir 2 Insanlar ve hayvanlar Hormonlar serumlar enzimler gamma glugobin gibi 3 Mikroorganizmalar Kuf mantarindan elde edilen penisilinler bazi antibiyotikler gibi 4 Sentetik maddeler Tabii kaynaklil ilaclarin daha bol ve daha ucuz olarak elde edilmesi zehirli ilaclarin gelistirilmesi ilaclarin yan etkilerinin azaltilamasi amaciyla laboratuvar ortaminda sentez yoluyla elde edilen ilaclardir Sulfonomidler bazi hormonlar eter yari sentetik penisilinler gibi 5 Radyoaktif izotopolar Hastaliklarin teshis ve tedavisinde tibbi arastirmalarda kullanilir 6 Inorganik maddeler Iyot demir kalsiyum sodyumklorur gibi Farmakoloji ile ilgili temel eserlerKayalp SO Rasyonel Tedavi Yonunden Tibbi Farmakoloji Ankara Kaya S Bilgili A Pirincci I Veteriner Uygulamali Farmakoloji Ankara Kaynakca Arsivlenmis kopya 2 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mart 2023 Arsivlenmis kopya 2 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mart 2023 Arsivlenmis kopya 2 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mart 2023 Dis baglantilarTurk Farmakoloji Dernegi12 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde International Union of Pharmacology IUPHAR 25 Mayis 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Federation of European Pharmacological Sciences EPHAR 11 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde The American Society for Pharmacology and Experimental Therapeutics22 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde