Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fiziksel nedenlere bağlı stomatitler ağız mukozasında ısı değişikliklerinin (termal) ya da elektrik akımının neden olduğu yanıklar ile mekanik travmaların yol açtığı yangılardır.
Yanıklar
Termal yanıklar
Akut yerel ısı değişikliklerinde (aşırı sıcak ya da donmuş maddeler) mukozada oluşan lezyonlar vezikül ve/veya bül yapısındadır ; kısa sürede patlayarak erozyonlara dönüşürler.
Kronik yerel hipertermilerde yanık oluşmaz; çoğunlukla pipo kullananlarda ve sigaranın yanan ucunu ağız içinde tutarak içenlerde (reverse smoking) sert damak lezyonları ortaya çıkar; mukozanın en basit tepkisi yüzeyi örten epiteldeki aşırı keratin yapımıyla oluşan kalınlaşmadır (hiperkeratoz). Bu olgularda ısı kadar tütün dumanının içerdiği kimyasal maddelerin de etkisi vardır. Pipo kullananlarda görülen lezyonlara " (nicotine stomatitis; nicotine palatinus)" adı verilir; önceleri hiperkeratoz görülen lezyonda zamanla beyaz renkli tümsekler (papül) oluşur. Papüllerin ortasında, küçük tükürük bezlerinin kanal ağızlarındaki yangıya bağlı kırmızı renkli noktacıklar belirir. Hiperkeratoz alanları içerisinde çatlaklar oluşabilir. Mikroskopik incelemede, epitel dokusunun kalınlaşmasına özgü bulgular (akantoz, papillomatoz ve hiperkeratoz) görülür; kanserleşme bulgusu yoktur. Küçük tükürük bezlerinin kanallarında metaplazi ve lümenlerin bazılarında nötrofil polimorflar vardır. Duktusları kuşatan bağ dokusu hiperemiktir, damarlar çevresinde lenfositik infiltrasyon bulunur. "Reverse smoking" olgularında kanserleşme eğiliminin belirtisi olan "epitel displazisi" görülür.
Akut ısı düşmesi (donma), ısı artışına bağlı mukoza yanıklarında saptanan vezikül ve/veya bül oluşumuna neden olur. Derin dondurucudan çıkan besinlerin, kuru buz gibi maddelerin ağız mukozasına ve deriye temas ettiği yerlerde "donma yanığı" meydana gelir.
Elektrik yanıkları
Elektrik yanıklarına genellikle çocuklarda rastlanır; 1-2 yaşlarındaki çocukların elektrik kablolarını çiğnemesinin ya da emmesinin sonucudur. Elektrik akımı olguların çoğunda solunumun ve dolaşımın durmasıyla ölüme neden olur.
Dudaklarda ve dudak bileşiklerinde (kommisuralar), ortası krater gibi çökük gri-beyaz renkli nekroz alanları saptanır; bunlara elektrik akımı giriş lezyonu adı verilir. Vücuda ağız mukozasından giren elektrik akımı, derinin yere/duvara temas ettiği alandan dışarı çıkar (çıkış lezyonu). Çıkış lezyonları genellikle geniş yüzeylidir ve hiperemiden başka bir bulgu olmayabilir. Ölümle sonuçlanmayan olgularda, özellikle giriş alanındaki yanıklar güç iyileşir ve büzüşmelere (kontraktür) neden olan nedbe dokusu (sikatris) bırakır. Diş dizilerinin bulunduğu kemik dokusunun (alveol kretleri) etkilenmesi dişlerin sürmesinde (dentisyon) sorunlara yol açar.
Elektrik yanıklarının kronik evresi akut evresi kadar sıkıntılıdır. Kronik evrede ortaya çıkan nedbe dokusu ve bunlara bağlı büzüşmeler yaşam niteliğini düşürürler. Büzüşmeler dudaklar, dudak bileşkeleri, dilaltı ve ağız tabanının ön bölgesi ile yanaklarda görülür.
Mekanik travmalar bağlı stomatitler
Stomatitlere neden olan tahrişlerde, etkenin yıpratma gücü, etki süresi ve dokuların duyarlılığı gibi faktörler öne çıkar. Dil, dudak ve yanak ısırmaları gibi güçlü ancak kısa süreli travmalar kısa sürede iyileşen ülserlere neden olur. Kronik travmaların etkileri travmanın türüne ve etkilenen bölgenin özelliklerine göre farklılıklar gösterir. Örneğin, keskin kenarlı dişlerin neden olduğu kronik travmalar, fokal kronik-ülserli stomatite yol açar. Sivri uçlu cisim batmasına bağlı yaralanmalar ve kesikler özellikle çocuklarda sıkça görülen mekanik travma kökenli ağıziçi lezyonlarıdır.
Kötü hazırlanmış protezlerde -özellikle sert damakta- önce hiperemi ve ödemle başlayan tepki "papiller hiperplazi" ile sonlanabilir. (denture stomatitis) olarak tanımlanan bu olgularda, A vitamini eksikliği, sigara kullanımı ve protezin dinlendirilmemesi önemli risk faktörleridir. Protez basısı nedeniyle altçenede oluşan mukoza atrofisine Candida albicans enfeksiyonu (kronik atrofik oral candidiasis) eklenebilir, protezlerin girintilerinde ve mikroçatlaklarında candida kolonileri saptanır.
Kronik iritasyonlar, aftöz stomatitlerin, ve kanseröz lezyonların ortaya çıkmasında risk faktörü olarak kabul edilmektedir. Bağışıklık sistemi defektleri bulunmayan hastalarda, nedenin ortadan kaldırılmasıyla lezyonlar da iyileşir.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i Çöloğlu AS. Oral Patoloji (Ağız Patolojisi). Yeditepe üniversitesi Yayınları. Mor Ajans, İstanbulk, 2007
- ^ a b c d e f g h i Regezi JA, Sciubba J, Jordan RCK. Oral Pathology: Clinical Pathologic Correlations, 7th edition. Elsevier, St.Louis, 2016
- ^ a b c d e Akal ÜK, Pektaş ZÖ, Nalçacı R, Yağbasan A (2002) An investigation on oral mucosal lesions: clinical, histological and therapeutical approaches. Türkiye Klinikleri Journal of Dental Sciences, 8:80-85, 2002
- ^ a b c d e f g Neville BW, Damm DD, Allen CM, Chi AC. Oral and Maxillofacial Pathology, 4th edition. Elsevier, St.Louis, 2016
- ^ a b Hashem FK, Al Khayal Z. Oral burn contractures in children. Annals Plastic Surgery, 51:468-471, 2003
- ^ a b Baruchin AM, Lustig JP, Nahlieli O, Neder A. Burns of the oral mucosa. Report of 6 cases. Journal of Craniomaxillofacial Surgery, 19(2):94-96, 1991
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fiziksel nedenlere bagli stomatitler agiz mukozasinda isi degisikliklerinin termal ya da elektrik akiminin neden oldugu yaniklar ile mekanik travmalarin yol actigi yangilardir Yaniklar Termal yaniklar Akut yerel isi degisikliklerinde asiri sicak ya da donmus maddeler mukozada olusan lezyonlar vezikul ve veya bul yapisindadir kisa surede patlayarak erozyonlara donusurler Kronik yerel hipertermilerde yanik olusmaz cogunlukla pipo kullananlarda ve sigaranin yanan ucunu agiz icinde tutarak icenlerde reverse smoking sert damak lezyonlari ortaya cikar mukozanin en basit tepkisi yuzeyi orten epiteldeki asiri keratin yapimiyla olusan kalinlasmadir hiperkeratoz Bu olgularda isi kadar tutun dumaninin icerdigi kimyasal maddelerin de etkisi vardir Pipo kullananlarda gorulen lezyonlara nicotine stomatitis nicotine palatinus adi verilir onceleri hiperkeratoz gorulen lezyonda zamanla beyaz renkli tumsekler papul olusur Papullerin ortasinda kucuk tukuruk bezlerinin kanal agizlarindaki yangiya bagli kirmizi renkli noktaciklar belirir Hiperkeratoz alanlari icerisinde catlaklar olusabilir Mikroskopik incelemede epitel dokusunun kalinlasmasina ozgu bulgular akantoz papillomatoz ve hiperkeratoz gorulur kanserlesme bulgusu yoktur Kucuk tukuruk bezlerinin kanallarinda metaplazi ve lumenlerin bazilarinda notrofil polimorflar vardir Duktuslari kusatan bag dokusu hiperemiktir damarlar cevresinde lenfositik infiltrasyon bulunur Reverse smoking olgularinda kanserlesme egiliminin belirtisi olan epitel displazisi gorulur Akut isi dusmesi donma isi artisina bagli mukoza yaniklarinda saptanan vezikul ve veya bul olusumuna neden olur Derin dondurucudan cikan besinlerin kuru buz gibi maddelerin agiz mukozasina ve deriye temas ettigi yerlerde donma yanigi meydana gelir Elektrik yaniklari Elektrik yaniklarina genellikle cocuklarda rastlanir 1 2 yaslarindaki cocuklarin elektrik kablolarini cignemesinin ya da emmesinin sonucudur Elektrik akimi olgularin cogunda solunumun ve dolasimin durmasiyla olume neden olur Dudaklarda ve dudak bilesiklerinde kommisuralar ortasi krater gibi cokuk gri beyaz renkli nekroz alanlari saptanir bunlara elektrik akimi giris lezyonu adi verilir Vucuda agiz mukozasindan giren elektrik akimi derinin yere duvara temas ettigi alandan disari cikar cikis lezyonu Cikis lezyonlari genellikle genis yuzeylidir ve hiperemiden baska bir bulgu olmayabilir Olumle sonuclanmayan olgularda ozellikle giris alanindaki yaniklar guc iyilesir ve buzusmelere kontraktur neden olan nedbe dokusu sikatris birakir Dis dizilerinin bulundugu kemik dokusunun alveol kretleri etkilenmesi dislerin surmesinde dentisyon sorunlara yol acar Elektrik yaniklarinin kronik evresi akut evresi kadar sikintilidir Kronik evrede ortaya cikan nedbe dokusu ve bunlara bagli buzusmeler yasam niteligini dusururler Buzusmeler dudaklar dudak bileskeleri dilalti ve agiz tabaninin on bolgesi ile yanaklarda gorulur Mekanik travmalar bagli stomatitler Stomatitlere neden olan tahrislerde etkenin yipratma gucu etki suresi ve dokularin duyarliligi gibi faktorler one cikar Dil dudak ve yanak isirmalari gibi guclu ancak kisa sureli travmalar kisa surede iyilesen ulserlere neden olur Kronik travmalarin etkileri travmanin turune ve etkilenen bolgenin ozelliklerine gore farkliliklar gosterir Ornegin keskin kenarli dislerin neden oldugu kronik travmalar fokal kronik ulserli stomatite yol acar Sivri uclu cisim batmasina bagli yaralanmalar ve kesikler ozellikle cocuklarda sikca gorulen mekanik travma kokenli agizici lezyonlaridir Kotu hazirlanmis protezlerde ozellikle sert damakta once hiperemi ve odemle baslayan tepki papiller hiperplazi ile sonlanabilir denture stomatitis olarak tanimlanan bu olgularda A vitamini eksikligi sigara kullanimi ve protezin dinlendirilmemesi onemli risk faktorleridir Protez basisi nedeniyle altcenede olusan mukoza atrofisine Candida albicans enfeksiyonu kronik atrofik oral candidiasis eklenebilir protezlerin girintilerinde ve mikrocatlaklarinda candida kolonileri saptanir Kronik iritasyonlar aftoz stomatitlerin ve kanseroz lezyonlarin ortaya cikmasinda risk faktoru olarak kabul edilmektedir Bagisiklik sistemi defektleri bulunmayan hastalarda nedenin ortadan kaldirilmasiyla lezyonlar da iyilesir Kaynakca a b c d e f g h i Cologlu AS Oral Patoloji Agiz Patolojisi Yeditepe universitesi Yayinlari Mor Ajans Istanbulk 2007 a b c d e f g h i Regezi JA Sciubba J Jordan RCK Oral Pathology Clinical Pathologic Correlations 7th edition Elsevier St Louis 2016 a b c d e Akal UK Pektas ZO Nalcaci R Yagbasan A 2002 An investigation on oral mucosal lesions clinical histological and therapeutical approaches Turkiye Klinikleri Journal of Dental Sciences 8 80 85 2002 a b c d e f g Neville BW Damm DD Allen CM Chi AC Oral and Maxillofacial Pathology 4th edition Elsevier St Louis 2016 a b Hashem FK Al Khayal Z Oral burn contractures in children Annals Plastic Surgery 51 468 471 2003 a b Baruchin AM Lustig JP Nahlieli O Neder A Burns of the oral mucosa Report of 6 cases Journal of Craniomaxillofacial Surgery 19 2 94 96 1991