Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fütürizm (Gelecekçilik), 20. yüzyılın başlarında (özellikle 1909 ile 1920 arasında) İtalya'da ortaya çıkmış, modern sanat ve toplumsal hareketlerin akımıdır.
Fütürizm akımını takip edenler her türlü sanat alanında; özellikle resim, heykel, seramik, grafik tasarım, iç mimarlık, sanayi ürünleri tasarımı, edebiyat, müzik, tiyatro, film, tekstil, moda, mimarlık ve gastronomi alanında eserler vermişlerdir.
Genel olarak fütürizm, büyük bir İtalyan fenomenidir. İtalyan fütüristlerinin başında gelen sanatçılar, Filippo Tommaso Marinetti, Umberto Boccioni, Carlo Carrà, Gino Severini, Giacomo Balla, Antonio Sant'Elia, , ve 'dur; ancak o dönemde, başta Rusya'da , , , , , Vladimir Mayakovski, Portekiz'de , İngiltere'de Vortisizm gibi daha birçok ülkede, fütürizme paralel yönde sanat hareketleri ortaya çıkmıştır.
Bu akımın temel amaçları; geçmişteki estetik değerleri ve gelenekleri bütünüyle reddetmek, dünyanın geleceğinin "Modernlik" olduğunu savunmak, ülkeleri (özellikle İtalya'yı) geçmişin ağırlığından ayırıp modernleştirmek ve özellikle "Şehirleşmiş Medeniyet", "Makineleşme" ve "Sürat" kavramlarını toplumsal hayatta bir temel hale getirmektir.
Marinetti ve Fütürizm Bildirisi
Fütürizm akımın öncüsü ve şefi; İtalyan şair, romancı, oyun yazarı ve yayın yönetmeni Filippo Tommaso Marinetti, fütürizmin kurucusu olarak İ manifesti del futurismo veya Manifesto Futurisita (Fütürizm Bildirisi)'ni hazırlayarak yayımladı. Bu bildiri; ilk defa 5 Şubat 1909'da, La Gazzetta dell'Emilia gazetesinde, daha sonra Fransızcaya çevrilerek, 20 Şubat 1909'da Fransız günlük gazete olan Le Figaroda yayımlandı.
Marinetti, 1909’da yayımladığı Fütürizm Bildirisi 'nde, fütüristlerin büyük bir hırsla eski olan her şeyden, özellikle siyasi ve artistik geleneklerden nefret ettiğini bildirdi. "Geçmişle hiç ilgimiz olmamasını istemekteyiz." diyerek, geçmişi bütünüyle reddettiğini belirten fütüristler, geçmişi özleyip geçmişi tekrarlama ve geçmişi taklit etme inançlarına tümüyle karşı çıkmaktaydı. Fütüristler, "Müzeleri, kütüphaneleri yerle bir ederek, ahlakçılık, feminizm ve bütün yararcı korkaklıklarla savaşacağız." söyleminde bulundu. Fütüristler, söylemleri her ne kadar cesaret ve deliliğe yaklaşırcasına şiddet içerse bile, orijinalliği her zaman tercih edeceklerini bildirdi. Fütürizme atıfta bulunan bildiri "Biz genç ve güçlüyüz!" mesajı vermekteydi. Güzel sanatlar tarihçilerinin ve günümüz sanat eleştirmenlerinin işe yaramaz bir düşünce yapısına sahip olduklarını, onlara önem verilmemesi gerektiğini belirttiler. Güzel sanatlarda "İyiyi ve güzeli seçmek için" kullanılan "harmoni", "İyi şahsi yargılama ile yakışık olma" prensiplerine karşı isyan ettiklerini açıklayarak, kendilerinden önce ortaya çıkmış olan güzel sanatlar eserlerinin, temalarının ve konularının bir tarafa atılmasını isterken, fütüristler bilimi ve teknolojiyi yüceltmekteydi.
Marinetti, fütüristlerin sürat, gençlik ve şiddete hayran olduklarını ifade ederken, modern teknolojik araçların, otomobil ve uçak ile sanayi şehrinin, insanlığın doğaya karşı zaferini gösterdiğini savundu. Süratin üstünlüğünü iddia eden Marinetti, bir yarış otomobilinin, klasik antik Yunan Semadirek Kanatlı Zaferi heykelinden daha güzel olduğunu belirtti. Buna ek olarak:
Mutlak içinde yaşıyoruz, çünkü her yerde hazır ve nazır olan edebi sürati biz yarattık.
demiştir. Oldukça koyu bir milliyetçi olan fütüristler, aynı bildiride yer alan Biz dünyadaki gerçekten sağlıklı tek şeyi, yani savaşa ve ölüme götüren güzel düşünceleri yüceltiyoruz. sözleri, siyasal alanda o dönemde gelişen faşizmden yana bir tavır sergilediklerinin açık göstergesiydi.
Marinetti'nin ilk fütürist bildirisinden sonra fütüristler, (sıklıkla Marinetti'ye danışarak) değişik konularda bildiriler yazıp yayımlamaya devam etti. Bildiri yazmak ve yayımlamak, Fütürizm akımının önemli bir ögesi haline geldi. Fütüristler; resim, mimarlık, din, giyim-kuşam ve hatta yiyecekler hakkındaki şahsi fikirlerini açıklayarak, bildiriler halinde ilan etti.
İtalyan Güzel Sanatlarında Fütürizm
Fütürizmin kurulmasına öncü olan bildiri, sanatçıların takip edebilecekleri bir pozitif artistik program patikası içermekteydi. Bu eksikliği kapatmak için İtalyan fütürist ressamlar ve Marinetti 1914 yılında Fütürist Resim İçin Teknik Bildiri adını verdikleri yeni bir bildiri yayımladı. Bildiride fütürist ressamlar, kendilerini resim ile doğrudan doğruya temsil edilen "Evrensel Dinamizm" prensibine adadılar. Bu bildiri, "Evrensel Dinamizm" prensibinin temelini şu şekilde açıklamaktadır:
Gerçekte bulunan nesneler birbirlerinden ve etrafındaki çevrelerden ayrılmış değildir ve resim, bu birliği yansıtmalıdır. Bir resmin konusu olarak, hareket halinde bir otobüs, bunun içinde resmin konusunun esas aktörü olan bir kişi ve bu esas aktör kişi ile birlikte otobüs içinde 16 kişi bulunduğunu düşünelim. Önce sadece otobüs içindeki kişilere dikkatimizi teksif edelim. Dikkatimiz teksif ettiğimiz kişiler için dinamik duruma bakarsak, her bir kişi tek sıra ile ve aynı zamanda birinci, ikinci ya da on altıncı olabilir; ama bu sıra statik değildir. Dinamik bir durumda her bir kişi hareket edip sıra numarası değiştirebilir ve resim bu dinamik değişme olasılığını ihtiva etmelidir. Bu dinamik ele alış da, dinamik süreci tasvir etmeye yeterli değildir. Otobüs hareket halinde olduğu için, yol kenarındaki evler arasındaki hareket dinamik değişme halindedir. Evlerin kenarından geçerken otobüsle birlikte harekete geçip sanki kendilerini fırlatıp otobüsle birleşir. Bu dinamizm de resimde tasvir edilmelidir. "
Fütürist ressamlar ilk başta kendine has temalar, konular ve stiller bulup kullanmakta yavaş davrandı. 1910 ve 1911 yıllarında, ile takipçileri "Bölücülük Tekniği (divisionism veya kromoluminarzim)" adı verilen bir teknik kullanarak, ışık ve renkleri noktalar ve küçük yollu çizgiler ile bir saha yüzeyi içinde ifade etmeyi denediler.
Bu teknik, sonradan Paris'te yaşayan ve oradaki avangart kübizm akımı ile ilişkileri olan Gino Severini tarafından eleştirildi. Gino Severini, kullanılan "bölücülük" tekniklerinin, stilinin ve yönteminin fütüristik modern prensiplerin gerektirdiğini, gerçekteki enerji ve dinamizmi kapsayacak bir teknik ve teorik güçte olmadığını ve bu tekniklerinin fütürizmin gerektirdiği geleceğe doğru dinamik bir bakım olmayıp, geriye bakış araçları olduğunu iddia etti. Gino Severini, resimde enerji ve dinamizmin kübizm akımı için geliştirilen teknikler ile ifade edilebileceğini savundu. 1911'de Paris'e gidip kübizm düşünce ve tekniklerini yakından inceleyip gören fütürist İtalyan ressamlar da bu akımın bir resimde bulunması gereken dinamik enerjiyi analiz edebileceğini ve dinamizmin böylece resim sanatı ile ifade edilebileceğini kabul etti. Böylece "kübo-fütürizm" adı verilen yeni bir fütürist resim akımı ortaya çıkarıldı.
İtalyan fütürist ressamlar birçok kez modern şehir manzaralarını resimlerine geçirdiler. Carlo Carrà'nin hazırladığı Anarşist Galli'nin Cenaze Töreni (1910–11) adlı tablosu büyük bir tuval üzerine yapılmış olup, ressamın 1904 yılında bizzat şahit olduğu olayları temsil etmektedir. Polisin gösteri düzenleyen halka müdahale etmesi ve çıkan arbedeler, diyagonal doğrular ve kırık yüzeyler, enerjik bir şekilde ifade edilmiştir.
Carlo Carra'nın Tiyatro'dan Dönüş (1910-1911) adlı tablosunda ise bir "Bölücülük" tekniği kullanmaktadır. Geceleyin sönük sokak lambalarının ışığı altında tiyatrodan evlerine gidenler, birbirinden ayrı ve yüzlerinin detayları görünmeyen figürlerden oluşmaktadır.
I.Dünya Savaşı'nın başlangıcı, İtalyan fütürizm akımının sona erdiği gerçeğini sakladı. 1914'dün sonunda Floransa Grubu, fütürist akımdan formel olarak ayrıldıklarını ilan etmişti. Boccioni askere alındıktan sonra tek bir savaş tablosu hazırlayıp sergiledi. 1916 yılında ise, savaş sırasında hayatını kaybetti. Gino Severini'de askere gidip 1915 tarihinde önemli savaş tabloları (örneğin Muharebe, Zırhlı Tren ve "Kızıl Haç Treni) hazırladı. Ancak Paris'e döndüğünde, buradaki Fütüristlerin çoğunun kübizm akımına katılmış olduğunu gördü ve onlara katıldı. Diğer taraftan, savaştan sonra İtalyan ressamların çoğu da avangart modern sanat eğilimlerini geride bırakıp "Ritorno all'ordine" (Eski Düzene Dönüş) adı verilen geleneksel resim sanatına dönüşü kabul eden akıma katıldı.
Marinetti, savaş sonunda Fütürizm akımını yenileme gayretine geçti. Onun 1. Dünya Savaşı sonrası çabalarına, 1960'lı yılların sanat tarihçileri Il 'Secondo Futurismo (İkinci Fütürizm) adını vermişlerdir. adlı sanat tarihçisinin ortaya attığı bir teorik tarihsel analizde ise fütürizm akımı 10 yıllık bölümlere ayrılıp incelenmektedir. Birinci on yıllık bölüme Palastik Fütürizm; 1920'li yıllardaki ikinci on yıllık bölüme Mekanik Sanat ve 1930'lu yıllardaki üçüncü on yıllık bölümüne ise aeropittura akımı adı verilmiştir.
Edebiyatta Fütürizm
Fütürizm'in kurucusu Marinetti, Avrupa’da birçok yazarı etkiledi.
Rusya’da ve Mayakovski fütürizme yöneldi. Rus fütüristlerin her biri kendi bildirgelerini yayınladı; ancak Puşkin, Tolstoy ve Dostoyevski bunu reddetti. Şiirde sokak dilinin kullanılması istendi. 1917 Ekim Devriminden sonra da fütürizm akım güçlendi. Mayakovski’nin ölümüne kadar etkisini sürdürdü.
İtalya'daki fütürizm akımına uyan ilk şiir antolojisi 1912’de yayımlandı. Fütürizm, faşizm ile özdeşleşti ve 1920’lerin ortalarına doğru etkisini yitirdi. Eserlerinde mantıklı cümleler kurmayı reddeden fütüristlerin parolası, Sözcüklere Özgürlüktü. Ezra Pound, D. H. Lawrence ve Giovanni Papini de bu akımdan etkilenen yazarlardır.
Kübo-Fütürizm
Kübo-Fütürizm, (Rusça:Budetlyanstvo) diğer adıyla Rus Fütürizmi, 1913 yılından itibaren Rusya'da Kübizm'e etki eden ve geliştiren, Rus fütürizminin temel okuludur.
Kübo-Fütürizm, Kübizmin formları ve Fütürizmin dinamikliğini esas almıştır. Kazimir Malevich, Kübo-Fütürizm tarzını geliştiren kişidir. Bu tarz, 1912 yılında imzalanan ve 1913 yılında yapıldığı bilinen The Knife Grinder (Bıçak Bileyici) adlı eserinde görülebilir. Ancak Kazimir Malevich, Süprematizm olarak adlandırılan ve objektif olmayan bir tarz benimseyerek bu tarzı reddetmiştir.
Fütürist Mimarlık
İtalyan fütürist ve Mimar Antonio Sant'Elia, modernlik üzerine geliştirdiği mimarlık fikir ve projelerini La Citta Nuova (Yeni Şehir) adlı eserinde ortaya koymuş; fakat bu projelerin hiçbiri gerçekleşmeden I. Dünya Savaşı sırasında yaşamını yitirmiştir. Sant'Elia tarafından ortaya atılan fikirler ise, kendinden sonra yetişen mimar ve sanatkarları etkileyip, onlar için bir kılavuz olmuştur.
Sant'Elia'ya göre "Şehir", fütürist hayatın dinamizminin gerçekleşip yansıdığı bir arka ekrandır. Kırsal alanların yerini almış, heyecan verici, modern, dinamik hayatın oynandığı bir mizansendir. Sant'Elia'nin öngördüğü "Şehir" kavramı, süratle gelişen bir makine gibiydi. "Şehir" projesi için hazırladığı eskizlerde Sant'Elia, ışığın ve gerçek objelerin şekillerinin sanki birer heykel gibi olduğunu vurgulamaktadır. Barok stili kavisleri ve yapıları kalınca bir tabaka gibi süsleyen süs unsurlarını yapıların duvarlarından kaldırarak, yapıların esas formlarını oluşturan çizgisel şekillerin, o zamana kadar eşi benzeri görülmemiş şekilde, en basite indirilmiş bir halde açığa çıkarılmasını öngörmekteydi. Bu yeni şehirde, hayatın her açısı rasyonalize edilecek ve her yapı büyük bir enerji santrali gibi merkezsel bir öğe etrafında toplanacaktı. Şehir ve yapıları uzun zaman ortada kalmak için kalıcı olarak inşa edilmeyecek ve her yeni nesil, kendi görüşlerine uygun yeni şehir inşa edecekti. Böylelikle mimarlık, geçmişte kalmış yapı eserlerine bağlı olmayıp geleceğe bakacaktı.
Bu prensiplere uyan İtalya'daki fütürist mimarlar, kendilerine politik olarak yakın hissettikleri faşist mimar ve politikacılar ile zıtlığa düşmekteydi. İtalyan faşistler ve faşist mimarlar, kendilerine mimarlık kılavuzu almak üzere çok geriye bakmaktaydı ve Antik Roma İmparatorluğu'nun klasik estetiğini benimsediklerini açıkça ilan etmişlerdi. Buna rağmen faşistlerin İtalya'yi yönetimi sırasında (1920-1940 döneminde) demir yolu garları, yolcu limanı tesisleri ve postaneler gibi bazı kamusal yapıları fütürist mimarlık prensiplerine uyacak şekilde tasarlayıp inşa etmişlerdir. Bu fütürist mimarlık kalıpları uygulan yapılardan günümüze hâlâ kullanılanlar arasında Angiola Mazzoni tarafından tasarlanmiş Trento Tren Garı, Giovanni Michelucci ve Italo Gamberini'yi ihtiva eden ve de Angiolo Mazzoni'yi danışman olarak dahil olduğu "Gruppo Toscano (Toskana Grubu)" adlı mimarlar grubu tarafından tasarlanan Floransa'nın merkez istasyonu olan "" bulunmaktadır.
Tanınmış Fütürist Sanatçılar
|
|
Kaynakça
- ^ Phaidon Press Editörleri (Son basım: 1999). The 20th-Century Art Book, Londra: Phaidon Press, (İngilizce)
- ^ Filippo Tommaso Marinetti, İ manifesti del futurismo, 20 Şubat, 2009 (İtalyanca)
- ^ Le Figaro, Le Futurisme, 1909/02/20 (Numéro 51) 6 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Gallica, Bibliothèque nationale de France
- ^ Şu makale Marinetti'nin I. Dünya Savaşı sırasında İtalyan dağcı birliklerinin Avusturya dağcı birliklerine karşı yüksek Alplerde yaptığı savaşlara ait bildirisinden başlayarak Marinetti'nin bildiri yayınlama düşkünlüğünü ele almaktadır. Daly, Selena (2013). "‘The Futurist mountains’: Filippo Tommaso Marinetti's experiences of mountain combat ın the First World War". Modern İtaly c.18 no.4 sayfa 323–338. doi:10.1080/13532944.2013.806289. İSSN 1353-2944. (İngilizce)
- ^ a b I Manifesti del futurismo, lanciati da Marinetti, et al, 1914.
- ^ Severini, G. (1995) The Life oMarinetti
- ^ "Cubo-Futurism". global.britannica.com. Encyclopedia Britannica. Erişim tarihi: 4 Aralık 2016.[]
Dış Kaynaklar
- White, John J. (1990), Literary Futurism: Aspects of the First Avant Garde, Oxford:Clarendon Press. (İngilizce)
- Cardini, Karine ve Contarini, Silvia (ed.), (2002) Le futurisme et les avant-gardes littéraires et artistiques au début du , Nantes:CRINI, (Fransızca)
- List, Giovanni (2008) Le Futurisme, une avant-garde radicale, Paris:Gallimard. (Fransızca)
- Berghaus, Gunter, (2009) Futurism and the technological imagination, Rodopi, . (İngilizce)
- Chiancone-Schneider, Donatella (ed.) (2010) "Zukunftsmusik oder Schnee von gestern? Interdisziplinarität, Internationalität und Aktualität des Futurismus", Koln (Kongre tebligleri) (Almanca)(İngilizce)
Dış bağlantılar
- Futurism: Manifestolar ve Diğer Belge Kaynakları 18 Mayıs 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Kenneth Goldsmith, The Futurist Moment: Howlers, Exploders, Crumplers, Hissers, and Scrapers 8 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- https://futurism.com/ 10 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Britannica Ansiklopedisi-Fütürizm (İngilizce) []
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Futurizm Gelecekcilik 20 yuzyilin baslarinda ozellikle 1909 ile 1920 arasinda Italya da ortaya cikmis modern sanat ve toplumsal hareketlerin akimidir Futurist Mimar in bir eseriUmberto Boccioni Dinamismo di un ciclista Bisikletcinin Dinamizmi 1913 Peggy Guggenheim Koleksiyonu Venedik Futurizm akimini takip edenler her turlu sanat alaninda ozellikle resim heykel seramik grafik tasarim ic mimarlik sanayi urunleri tasarimi edebiyat muzik tiyatro film tekstil moda mimarlik ve gastronomi alaninda eserler vermislerdir Genel olarak futurizm buyuk bir Italyan fenomenidir Italyan futuristlerinin basinda gelen sanatcilar Filippo Tommaso Marinetti Umberto Boccioni Carlo Carra Gino Severini Giacomo Balla Antonio Sant Elia ve dur ancak o donemde basta Rusya da Vladimir Mayakovski Portekiz de Ingiltere de Vortisizm gibi daha bircok ulkede futurizme paralel yonde sanat hareketleri ortaya cikmistir Bu akimin temel amaclari gecmisteki estetik degerleri ve gelenekleri butunuyle reddetmek dunyanin geleceginin Modernlik oldugunu savunmak ulkeleri ozellikle Italya yi gecmisin agirligindan ayirip modernlestirmek ve ozellikle Sehirlesmis Medeniyet Makinelesme ve Surat kavramlarini toplumsal hayatta bir temel hale getirmektir Marinetti ve Futurizm BildirisiItalyan Futuristler 1912 de Le Figaro idare binasi onunde Soldan sira ile Russolo Carra Marinetti Boccioni ve Severini Futurizm akimin oncusu ve sefi Italyan sair romanci oyun yazari ve yayin yonetmeni Filippo Tommaso Marinetti futurizmin kurucusu olarak I manifesti del futurismo veya Manifesto Futurisita Futurizm Bildirisi ni hazirlayarak yayimladi Bu bildiri ilk defa 5 Subat 1909 da La Gazzetta dell Emilia gazetesinde daha sonra Fransizcaya cevrilerek 20 Subat 1909 da Fransiz gunluk gazete olan Le Figaroda yayimlandi Marinetti 1909 da yayimladigi Futurizm Bildirisi nde futuristlerin buyuk bir hirsla eski olan her seyden ozellikle siyasi ve artistik geleneklerden nefret ettigini bildirdi Gecmisle hic ilgimiz olmamasini istemekteyiz diyerek gecmisi butunuyle reddettigini belirten futuristler gecmisi ozleyip gecmisi tekrarlama ve gecmisi taklit etme inanclarina tumuyle karsi cikmaktaydi Futuristler Muzeleri kutuphaneleri yerle bir ederek ahlakcilik feminizm ve butun yararci korkakliklarla savasacagiz soyleminde bulundu Futuristler soylemleri her ne kadar cesaret ve delilige yaklasircasina siddet icerse bile orijinalligi her zaman tercih edeceklerini bildirdi Futurizme atifta bulunan bildiri Biz genc ve gucluyuz mesaji vermekteydi Guzel sanatlar tarihcilerinin ve gunumuz sanat elestirmenlerinin ise yaramaz bir dusunce yapisina sahip olduklarini onlara onem verilmemesi gerektigini belirttiler Guzel sanatlarda Iyiyi ve guzeli secmek icin kullanilan harmoni Iyi sahsi yargilama ile yakisik olma prensiplerine karsi isyan ettiklerini aciklayarak kendilerinden once ortaya cikmis olan guzel sanatlar eserlerinin temalarinin ve konularinin bir tarafa atilmasini isterken futuristler bilimi ve teknolojiyi yuceltmekteydi Marinetti futuristlerin surat genclik ve siddete hayran olduklarini ifade ederken modern teknolojik araclarin otomobil ve ucak ile sanayi sehrinin insanligin dogaya karsi zaferini gosterdigini savundu Suratin ustunlugunu iddia eden Marinetti bir yaris otomobilinin klasik antik Yunan Semadirek Kanatli Zaferi heykelinden daha guzel oldugunu belirtti Buna ek olarak Mutlak icinde yasiyoruz cunku her yerde hazir ve nazir olan edebi surati biz yarattik demistir Oldukca koyu bir milliyetci olan futuristler ayni bildiride yer alan Biz dunyadaki gercekten saglikli tek seyi yani savasa ve olume goturen guzel dusunceleri yuceltiyoruz sozleri siyasal alanda o donemde gelisen fasizmden yana bir tavir sergilediklerinin acik gostergesiydi Marinetti nin ilk futurist bildirisinden sonra futuristler siklikla Marinetti ye danisarak degisik konularda bildiriler yazip yayimlamaya devam etti Bildiri yazmak ve yayimlamak Futurizm akiminin onemli bir ogesi haline geldi Futuristler resim mimarlik din giyim kusam ve hatta yiyecekler hakkindaki sahsi fikirlerini aciklayarak bildiriler halinde ilan etti Italyan Guzel Sanatlarinda FuturizmFuturizmin kurulmasina oncu olan bildiri sanatcilarin takip edebilecekleri bir pozitif artistik program patikasi icermekteydi Bu eksikligi kapatmak icin Italyan futurist ressamlar ve Marinetti 1914 yilinda Futurist Resim Icin Teknik Bildiri adini verdikleri yeni bir bildiri yayimladi Bildiride futurist ressamlar kendilerini resim ile dogrudan dogruya temsil edilen Evrensel Dinamizm prensibine adadilar Bu bildiri Evrensel Dinamizm prensibinin temelini su sekilde aciklamaktadir Gercekte bulunan nesneler birbirlerinden ve etrafindaki cevrelerden ayrilmis degildir ve resim bu birligi yansitmalidir Bir resmin konusu olarak hareket halinde bir otobus bunun icinde resmin konusunun esas aktoru olan bir kisi ve bu esas aktor kisi ile birlikte otobus icinde 16 kisi bulundugunu dusunelim Once sadece otobus icindeki kisilere dikkatimizi teksif edelim Dikkatimiz teksif ettigimiz kisiler icin dinamik duruma bakarsak her bir kisi tek sira ile ve ayni zamanda birinci ikinci ya da on altinci olabilir ama bu sira statik degildir Dinamik bir durumda her bir kisi hareket edip sira numarasi degistirebilir ve resim bu dinamik degisme olasiligini ihtiva etmelidir Bu dinamik ele alis da dinamik sureci tasvir etmeye yeterli degildir Otobus hareket halinde oldugu icin yol kenarindaki evler arasindaki hareket dinamik degisme halindedir Evlerin kenarindan gecerken otobusle birlikte harekete gecip sanki kendilerini firlatip otobusle birlesir Bu dinamizm de resimde tasvir edilmelidir Futurist ressamlar ilk basta kendine has temalar konular ve stiller bulup kullanmakta yavas davrandi 1910 ve 1911 yillarinda ile takipcileri Boluculuk Teknigi divisionism veya kromoluminarzim adi verilen bir teknik kullanarak isik ve renkleri noktalar ve kucuk yollu cizgiler ile bir saha yuzeyi icinde ifade etmeyi denediler Bu teknik sonradan Paris te yasayan ve oradaki avangart kubizm akimi ile iliskileri olan Gino Severini tarafindan elestirildi Gino Severini kullanilan boluculuk tekniklerinin stilinin ve yonteminin futuristik modern prensiplerin gerektirdigini gercekteki enerji ve dinamizmi kapsayacak bir teknik ve teorik gucte olmadigini ve bu tekniklerinin futurizmin gerektirdigi gelecege dogru dinamik bir bakim olmayip geriye bakis araclari oldugunu iddia etti Gino Severini resimde enerji ve dinamizmin kubizm akimi icin gelistirilen teknikler ile ifade edilebilecegini savundu 1911 de Paris e gidip kubizm dusunce ve tekniklerini yakindan inceleyip goren futurist Italyan ressamlar da bu akimin bir resimde bulunmasi gereken dinamik enerjiyi analiz edebilecegini ve dinamizmin boylece resim sanati ile ifade edilebilecegini kabul etti Boylece kubo futurizm adi verilen yeni bir futurist resim akimi ortaya cikarildi Umberto Boccioni Sehir Yukselir tablosu icin bir eskiz 1910 Italyan futurist ressamlar bircok kez modern sehir manzaralarini resimlerine gecirdiler Carlo Carra nin hazirladigi Anarsist Galli nin Cenaze Toreni 1910 11 adli tablosu buyuk bir tuval uzerine yapilmis olup ressamin 1904 yilinda bizzat sahit oldugu olaylari temsil etmektedir Polisin gosteri duzenleyen halka mudahale etmesi ve cikan arbedeler diyagonal dogrular ve kirik yuzeyler enerjik bir sekilde ifade edilmistir Carlo Carra nin Tiyatro dan Donus 1910 1911 adli tablosunda ise bir Boluculuk teknigi kullanmaktadir Geceleyin sonuk sokak lambalarinin isigi altinda tiyatrodan evlerine gidenler birbirinden ayri ve yuzlerinin detaylari gorunmeyen figurlerden olusmaktadir I Dunya Savasi nin baslangici Italyan futurizm akiminin sona erdigi gercegini sakladi 1914 dun sonunda Floransa Grubu futurist akimdan formel olarak ayrildiklarini ilan etmisti Boccioni askere alindiktan sonra tek bir savas tablosu hazirlayip sergiledi 1916 yilinda ise savas sirasinda hayatini kaybetti Gino Severini de askere gidip 1915 tarihinde onemli savas tablolari ornegin Muharebe Zirhli Tren ve Kizil Hac Treni hazirladi Ancak Paris e dondugunde buradaki Futuristlerin cogunun kubizm akimina katilmis oldugunu gordu ve onlara katildi Diger taraftan savastan sonra Italyan ressamlarin cogu da avangart modern sanat egilimlerini geride birakip Ritorno all ordine Eski Duzene Donus adi verilen geleneksel resim sanatina donusu kabul eden akima katildi Marinetti savas sonunda Futurizm akimini yenileme gayretine gecti Onun 1 Dunya Savasi sonrasi cabalarina 1960 li yillarin sanat tarihcileri Il Secondo Futurismo Ikinci Futurizm adini vermislerdir adli sanat tarihcisinin ortaya attigi bir teorik tarihsel analizde ise futurizm akimi 10 yillik bolumlere ayrilip incelenmektedir Birinci on yillik bolume Palastik Futurizm 1920 li yillardaki ikinci on yillik bolume Mekanik Sanat ve 1930 lu yillardaki ucuncu on yillik bolumune ise aeropittura akimi adi verilmistir Edebiyatta FuturizmFuturizm in kurucusu Marinetti Avrupa da bircok yazari etkiledi Rusya da ve Mayakovski futurizme yoneldi Rus futuristlerin her biri kendi bildirgelerini yayinladi ancak Puskin Tolstoy ve Dostoyevski bunu reddetti Siirde sokak dilinin kullanilmasi istendi 1917 Ekim Devriminden sonra da futurizm akim guclendi Mayakovski nin olumune kadar etkisini surdurdu Italya daki futurizm akimina uyan ilk siir antolojisi 1912 de yayimlandi Futurizm fasizm ile ozdeslesti ve 1920 lerin ortalarina dogru etkisini yitirdi Eserlerinde mantikli cumleler kurmayi reddeden futuristlerin parolasi Sozcuklere Ozgurluktu Ezra Pound D H Lawrence ve Giovanni Papini de bu akimdan etkilenen yazarlardir Kubo Futurizm Kazimir Malevich tarafindan yapilan The Knife Grinder adli Kubo Futurist eser Kubo Futurizm Rusca Budetlyanstvo diger adiyla Rus Futurizmi 1913 yilindan itibaren Rusya da Kubizm e etki eden ve gelistiren Rus futurizminin temel okuludur Kubo Futurizm Kubizmin formlari ve Futurizmin dinamikligini esas almistir Kazimir Malevich Kubo Futurizm tarzini gelistiren kisidir Bu tarz 1912 yilinda imzalanan ve 1913 yilinda yapildigi bilinen The Knife Grinder Bicak Bileyici adli eserinde gorulebilir Ancak Kazimir Malevich Suprematizm olarak adlandirilan ve objektif olmayan bir tarz benimseyerek bu tarzi reddetmistir Futurist MimarlikItalyan futurist ve Mimar Antonio Sant Elia modernlik uzerine gelistirdigi mimarlik fikir ve projelerini La Citta Nuova Yeni Sehir adli eserinde ortaya koymus fakat bu projelerin hicbiri gerceklesmeden I Dunya Savasi sirasinda yasamini yitirmistir Sant Elia tarafindan ortaya atilan fikirler ise kendinden sonra yetisen mimar ve sanatkarlari etkileyip onlar icin bir kilavuz olmustur Sant Elia ya gore Sehir futurist hayatin dinamizminin gerceklesip yansidigi bir arka ekrandir Kirsal alanlarin yerini almis heyecan verici modern dinamik hayatin oynandigi bir mizansendir Sant Elia nin ongordugu Sehir kavrami suratle gelisen bir makine gibiydi Sehir projesi icin hazirladigi eskizlerde Sant Elia isigin ve gercek objelerin sekillerinin sanki birer heykel gibi oldugunu vurgulamaktadir Barok stili kavisleri ve yapilari kalinca bir tabaka gibi susleyen sus unsurlarini yapilarin duvarlarindan kaldirarak yapilarin esas formlarini olusturan cizgisel sekillerin o zamana kadar esi benzeri gorulmemis sekilde en basite indirilmis bir halde aciga cikarilmasini ongormekteydi Bu yeni sehirde hayatin her acisi rasyonalize edilecek ve her yapi buyuk bir enerji santrali gibi merkezsel bir oge etrafinda toplanacakti Sehir ve yapilari uzun zaman ortada kalmak icin kalici olarak insa edilmeyecek ve her yeni nesil kendi goruslerine uygun yeni sehir insa edecekti Boylelikle mimarlik gecmiste kalmis yapi eserlerine bagli olmayip gelecege bakacakti Bu prensiplere uyan Italya daki futurist mimarlar kendilerine politik olarak yakin hissettikleri fasist mimar ve politikacilar ile zitliga dusmekteydi Italyan fasistler ve fasist mimarlar kendilerine mimarlik kilavuzu almak uzere cok geriye bakmaktaydi ve Antik Roma Imparatorlugu nun klasik estetigini benimsediklerini acikca ilan etmislerdi Buna ragmen fasistlerin Italya yi yonetimi sirasinda 1920 1940 doneminde demir yolu garlari yolcu limani tesisleri ve postaneler gibi bazi kamusal yapilari futurist mimarlik prensiplerine uyacak sekilde tasarlayip insa etmislerdir Bu futurist mimarlik kaliplari uygulan yapilardan gunumuze hala kullanilanlar arasinda Angiola Mazzoni tarafindan tasarlanmis Trento Tren Gari Giovanni Michelucci ve Italo Gamberini yi ihtiva eden ve de Angiolo Mazzoni yi danisman olarak dahil oldugu Gruppo Toscano Toskana Grubu adli mimarlar grubu tarafindan tasarlanan Floransa nin merkez istasyonu olan bulunmaktadir Taninmis Futurist SanatcilarGiacomo Balla Ressam Umberto Boccioni Ressam ve Heykeltiras Ressam Ressam Ressam Sair Deneme ve Roman Yazari Diplomat ve Gazeteci Carlo Carra Ressam Ressam Ressam Ressam Ressam Ressam Ressam Sair ve Sanat Elestirmeni Filippo Tommaso Marinetti Sair Vladimir Mayakovsky Sair Mimar Yazar Giovanni Papini Yazar Ressam ve Muzisyen Antonio Sant Elia Mimar Ressam Gino Severini Ressam Ressam Ressam Ressam ve Yazar Nazim Hikmet Yazar ve Sair Kaynakca Phaidon Press Editorleri Son basim 1999 The 20th Century Art Book Londra Phaidon Press ISBN 0714838500 Ingilizce Filippo Tommaso Marinetti I manifesti del futurismo 20 Subat 2009 Italyanca Le Figaro Le Futurisme 1909 02 20 Numero 51 6 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gallica Bibliotheque nationale de France Su makale Marinetti nin I Dunya Savasi sirasinda Italyan dagci birliklerinin Avusturya dagci birliklerine karsi yuksek Alplerde yaptigi savaslara ait bildirisinden baslayarak Marinetti nin bildiri yayinlama duskunlugunu ele almaktadir Daly Selena 2013 The Futurist mountains Filippo Tommaso Marinetti s experiences of mountain combat in the First World War Modern Italy c 18 no 4 sayfa 323 338 doi 10 1080 13532944 2013 806289 ISSN 1353 2944 Ingilizce a b I Manifesti del futurismo lanciati da Marinetti et al 1914 Severini G 1995 The Life oMarinetti Cubo Futurism global britannica com Encyclopedia Britannica Erisim tarihi 4 Aralik 2016 olu kirik baglanti Dis KaynaklarWhite John J 1990 Literary Futurism Aspects of the First Avant Garde Oxford Clarendon Press Ingilizce Cardini Karine ve Contarini Silvia ed 2002 Le futurisme et les avant gardes litteraires et artistiques au debut du Nantes CRINI ISBN 2 86939 179 X Fransizca List Giovanni 2008 Le Futurisme une avant garde radicale Paris Gallimard Fransizca Berghaus Gunter 2009 Futurism and the technological imagination Rodopi ISBN 978 9042027473 Ingilizce Chiancone Schneider Donatella ed 2010 Zukunftsmusik oder Schnee von gestern Interdisziplinaritat Internationalitat und Aktualitat des Futurismus Koln Kongre tebligleri Almanca Ingilizce Dis baglantilarFuturism Manifestolar ve Diger Belge Kaynaklari 18 Mayis 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kenneth Goldsmith The Futurist Moment Howlers Exploders Crumplers Hissers and Scrapers 8 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde https futurism com 10 Subat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Britannica Ansiklopedisi Futurizm Ingilizce olu kirik baglanti