Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Haziran 2011) |
GNU Özgür Belgeleme Lisansı (GNU FDL veya basitçe GFDL), GNU projesi için Özgür Yazılım Vakfı (FSF) tarafından tasarlanmış bir lisans modelidir. GNU GPL'nin açık içerik karşılığıdır. Lisansın mevcut son sürümü 1.3 olup, resmi metni www.gnu.org/copyleft/fdl.html adresinde bulunabilir.
| GNU Özgür Belgeleme Lisansı | |
|---|---|
 GNU FDL belirtkesi | |
| Yazar | Özgür Yazılım Vakfı |
| Sürüm | 1.3 |
| Yayımcı | Özgür Yazılım Vakfı |
| Yayım tarihi | Son sürümü: 3 Kasım 2008 |
| DFSG uyumlu | Evet |
| FSF onaylı | Evet |
| GPL uyumlu | Hayır |
| Copyleft | Evet |
Lisans; el kitapları, ders kitapları ve diğer kaynak ve yol gösterici materyaller için tasarlanmıştır. Ancak, konusu ne olursa olsun herhangi bir ders temelli çalışma için kullanılabilir. Materyalin herhangi bir kopyasının, değiştirilmiş dahi olsa, aynı lisansı taşımasını şart koşar. Bu kopyalar satılabilir ancak eğer çok miktarda kopya üretilirse, daha sonra düzenlenebilecek (değiştirilebilecek) bir biçemde olmalıdır.
GFDL hakkında
İkincil Bölümler
Lisans, herhangi bir "Belge"yi belgeye eklemlenmemiş, fakat ön materyal veya ek olarak var olan "İkincil Bölümler"den açık olarak ayırır. İkincil bölümler konuyla yazarın ya da yayımcının ilişkisine değinen bilgiler içerebilir ancak kendi ile ilgili hiçbir bilgi içermemelidir. Belgenin kendi de tamamen değiştirilebilir ve gerekli biçimde GNU Genel Kamu Lisansı'na denk olan (fakat her iki yönden de onunla bağdaşmayan) bir lisans kapsamında olduğundan, ikincil bölümlerin bazıları, daha önceki yazarların katkılarına uygun olması için daha önceden tasarlanan birtakım sınırlamalara sahiptir.
Özellikle, daha önceki sürümlerin yazarları kabul edilmelidir ve orijinal yazar tarafından belirlenen birtakım "değişmez bölümler" ve onun konuyu ele alışı değiştirilemeyebilir. Eğer materyal değiştirildiyse, (önceki yazarlar başlığın korunması iznini vermemişse) başlığı da değiştirilmelidir. Lisans aynı zamanda, "Tarihçe", "Kabuller", "Katkılar" ve "Onaylar" bölümlerinin olduğu kadar ders kitabının ön-kapak ve arka-kapaklarının ele alınmasıyla ilgili koşullara da sahiptir.
GFDL kullanımı
, genellikle GFDL-lisanslı bir belgede kullanılamaz. Örneğin bir Vikipedi makalesi buna güzel bir örnektir, çünkü lisans ticari tekrar-kullanmayı dışlamamaktadır. Ancak bazı özel durumlarda, ticari tekrar-kullanmalar adil kullanım (fair use) kapsamında değerlendirilebilir. Bu durumda bu tür materyaller, eğer bu adil kullanım bütün potansiyel sonraki kullanımları da kapsıyorsa, GFDL altında lisanslanmak zorunda değildir. Bu tür serbest ve ticari adil kullanımın güzel bir örneği dir.
GFDL'nin eleştirelliği
Pek çok insan ve gruplar, özellikle de (Debian Özgür Yazılım Yönergeleri'ye dayanan) Debian projesi, GFDL'yi özgür-olmayan bir lisans olarak görmektedir. Bunun nedenleri, GFDL'nin değiştirilemeyen veya kaldırılamayan "değiştirilmez" metne izin vermesi ve geçerli kullanımları da etkileyen (DRM) sistemlerine karşı olan yasaklarıdır.
(Creative Commons lisansı gibi) alternatif lisanslar kullanılmasını öneren bazı eleştirilerle birlikte, GNU FDL'ye hatta GNU GPL'ye yönelik bir dizi itiraz getirilmiştir. Debian projesinin itirazlarının detaylarını içeren [1] ve Nathanael Nerode'un itirazlarını özetlediği sayfaları vardır. GFDL'ye karşı sıkça kullanılan argümanlar şunlardan oluşmaktadır:
Genel DRM (Dijital Haklar Yönetimi) hükümleri
GNU FDL aşağıdaki cümleleri içerir.
- Okumayı veya yaptığınız ya da dağıttığınız kopyaların daha sonra kopyalanmasını kontrol edemez ya da engelleyici teknik önlemler kullanamazsınız.
Bu dile yönelik bir eleştiri çok geniş bir ifade olmasıdır, çünkü yapılan ancak dağıtılmayan özel kopyalara da uygulanır. Bu demektir ki, 'yaptığınız' doküman kopyalarını bir özel dosya formatında veya şifreleme kullanarak saklamanıza izin verilmez.
Richard Stallman [3] yukarıdaki cümle hakkındaki görüşleri ve debian-legal e-posta listesi:
"Bu demektir ki, kopyaların sahipliliğini sınırlamak için DRM sistemleri altında yayımlayamazsınız. Kendi kopyanızın dosya erişim kontrolü veya şifrelemenin kullanımına gönderme yapmamanız gerekir. Avukatlarımla görüşüp bu cümlenin daha açık biçimde ifade edilmesinin gerekli olup olmadığına bakacağım."
Her iki yönle de bağdaşmayan GPL
GNU FDL, GPL'nin her iki yönüyle de bağdaşmaz: yani GNU FDL materyali bir GPL programına konulamaz ve bir GNU programından alınan metin GFDL'ye konulamaz. Bu nedenle, kod örnekleri genelde çift-yönlü lisanslanır ki dokümantasyonda görünebilsinler.
Baskı sırasındaki mükellefiyetler
Bu lisans altındaki bir dokümanın çıktısını alırken GNU FDL şunların yapılmasını da ister: "bu Lisans, telif hakkı ikazı ve Dokümana bu Lisans uygulanmaktadır diyen bir lisans uyarısı, bütün sayfalarda yer almalıdır". Bunun manası, eğer Wikipedia'daki bir makalenin çıktısını alıyorsanız, buna aynı zamanda bir telif hakkı ikazı ve GNU FDL'nin fiziki bir çıktısını eklemelisiniz.
Tarihçe
FDL, 1999'un sonuna doğru görüş alınmak üzere taslak halinde çıkarılmıştır. Düzeltmelerden sonra, sürüm 1.1 'de, sürüm 1.2 'de yayımlanmıştır. Belge daha sonra 1.3 sürümüne 3 Kasım 2008 tarihinde geçmiştir. Bu yeni sürüm eski sürüme eklenen ve GPL lisansının 3. sürümü ile uygun olmasını sağlayan bazı düzenlemelere ve GFDL'den Creative Commons lisansına göçe izin vermektedir. Buna göre ilk defa bir "çok sayıda kullanıcı tarafından yaratılan sitelerde" GFDL lisansı ile yayınlanan ya da 1 Kasım 2008 tarihinden önce başka bir yer de ilk defa yayınlanıp da bu tip sitelere aktarılan metinler hakkında eğer o "çok sayıda kullanıcı tarafından yaratılan web sitesinin" istemesi durumunda 1 Ağustos 2009'a kadar tüm bu dökumanlar CC-BY-SA lisansına göç ettirilebilecektir.
İçinde değiştirilemez metin bulunan ya da kapak yazısı zorunlu tutulan GFDL lisanslı bu belgeler bu göç izninin dışında tutulmuştur.
Diğer içerik lisansları
Bunların bir kısmı, GNU FDL'den bağımsız olarak geliştirilmiştir, diğerleri ise GNU FDL'deki algılanan kusurlara karşılık olarak geliştirilmiştir.
- Creative Commons "CC-by-sa" ve "CC-nc-sa" lisansları
- MIT Lisansı
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- GNU Özgür Belgeleme Lisansı'nın tam metni 4 Şubat 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Gayriresmî çevirileri: FDL 1.1 13 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., FDL 1.2 13 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., FDL 1.3 13 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Türkçe)
GFDL'nin uygunluğunu tartışan kaynaklar:
- GFDL hakkında Debian'ın konumu açıklama taslağı10 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- (İngilizce)
- Neden Wikivoyage GFDL değil? 25 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: Kısa basılı metinlerde GFDL kullanımıyla ilgili sorunlar (İngilizce)
- Özgür Evrensel Ansiklopedi ve Öğrenme Kaynakları 29 Temmuz 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Haziran 2011 GNU Ozgur Belgeleme Lisansi GNU FDL veya basitce GFDL GNU projesi icin Ozgur Yazilim Vakfi FSF tarafindan tasarlanmis bir lisans modelidir GNU GPL nin acik icerik karsiligidir Lisansin mevcut son surumu 1 3 olup resmi metni www gnu org copyleft fdl html adresinde bulunabilir GNU Ozgur Belgeleme LisansiGNU FDL belirtkesiYazarOzgur Yazilim VakfiSurum1 3YayimciOzgur Yazilim VakfiYayim tarihiSon surumu 3 Kasim 2008DFSG uyumluEvetFSF onayliEvetGPL uyumluHayirCopyleftEvet Lisans el kitaplari ders kitaplari ve diger kaynak ve yol gosterici materyaller icin tasarlanmistir Ancak konusu ne olursa olsun herhangi bir ders temelli calisma icin kullanilabilir Materyalin herhangi bir kopyasinin degistirilmis dahi olsa ayni lisansi tasimasini sart kosar Bu kopyalar satilabilir ancak eger cok miktarda kopya uretilirse daha sonra duzenlenebilecek degistirilebilecek bir bicemde olmalidir GFDL hakkindaIkincil Bolumler Lisans herhangi bir Belge yi belgeye eklemlenmemis fakat on materyal veya ek olarak var olan Ikincil Bolumler den acik olarak ayirir Ikincil bolumler konuyla yazarin ya da yayimcinin iliskisine deginen bilgiler icerebilir ancak kendi ile ilgili hicbir bilgi icermemelidir Belgenin kendi de tamamen degistirilebilir ve gerekli bicimde GNU Genel Kamu Lisansi na denk olan fakat her iki yonden de onunla bagdasmayan bir lisans kapsaminda oldugundan ikincil bolumlerin bazilari daha onceki yazarlarin katkilarina uygun olmasi icin daha onceden tasarlanan birtakim sinirlamalara sahiptir Ozellikle daha onceki surumlerin yazarlari kabul edilmelidir ve orijinal yazar tarafindan belirlenen birtakim degismez bolumler ve onun konuyu ele alisi degistirilemeyebilir Eger materyal degistirildiyse onceki yazarlar basligin korunmasi iznini vermemisse basligi da degistirilmelidir Lisans ayni zamanda Tarihce Kabuller Katkilar ve Onaylar bolumlerinin oldugu kadar ders kitabinin on kapak ve arka kapaklarinin ele alinmasiyla ilgili kosullara da sahiptir GFDL kullanimi genellikle GFDL lisansli bir belgede kullanilamaz Ornegin bir Vikipedi makalesi buna guzel bir ornektir cunku lisans ticari tekrar kullanmayi dislamamaktadir Ancak bazi ozel durumlarda ticari tekrar kullanmalar adil kullanim fair use kapsaminda degerlendirilebilir Bu durumda bu tur materyaller eger bu adil kullanim butun potansiyel sonraki kullanimlari da kapsiyorsa GFDL altinda lisanslanmak zorunda degildir Bu tur serbest ve ticari adil kullanimin guzel bir ornegi dir GFDL nin elestirelligiPek cok insan ve gruplar ozellikle de Debian Ozgur Yazilim Yonergeleri ye dayanan Debian projesi GFDL yi ozgur olmayan bir lisans olarak gormektedir Bunun nedenleri GFDL nin degistirilemeyen veya kaldirilamayan degistirilmez metne izin vermesi ve gecerli kullanimlari da etkileyen DRM sistemlerine karsi olan yasaklaridir Creative Commons lisansi gibi alternatif lisanslar kullanilmasini oneren bazi elestirilerle birlikte GNU FDL ye hatta GNU GPL ye yonelik bir dizi itiraz getirilmistir Debian projesinin itirazlarinin detaylarini iceren 1 ve Nathanael Nerode un itirazlarini ozetledigi sayfalari vardir GFDL ye karsi sikca kullanilan argumanlar sunlardan olusmaktadir Genel DRM Dijital Haklar Yonetimi hukumleri GNU FDL asagidaki cumleleri icerir Okumayi veya yaptiginiz ya da dagittiginiz kopyalarin daha sonra kopyalanmasini kontrol edemez ya da engelleyici teknik onlemler kullanamazsiniz Bu dile yonelik bir elestiri cok genis bir ifade olmasidir cunku yapilan ancak dagitilmayan ozel kopyalara da uygulanir Bu demektir ki yaptiginiz dokuman kopyalarini bir ozel dosya formatinda veya sifreleme kullanarak saklamaniza izin verilmez Richard Stallman 3 yukaridaki cumle hakkindaki gorusleri ve debian legal e posta listesi Bu demektir ki kopyalarin sahipliligini sinirlamak icin DRM sistemleri altinda yayimlayamazsiniz Kendi kopyanizin dosya erisim kontrolu veya sifrelemenin kullanimina gonderme yapmamaniz gerekir Avukatlarimla gorusup bu cumlenin daha acik bicimde ifade edilmesinin gerekli olup olmadigina bakacagim Her iki yonle de bagdasmayan GPL GNU FDL GPL nin her iki yonuyle de bagdasmaz yani GNU FDL materyali bir GPL programina konulamaz ve bir GNU programindan alinan metin GFDL ye konulamaz Bu nedenle kod ornekleri genelde cift yonlu lisanslanir ki dokumantasyonda gorunebilsinler Baski sirasindaki mukellefiyetler Bu lisans altindaki bir dokumanin ciktisini alirken GNU FDL sunlarin yapilmasini da ister bu Lisans telif hakki ikazi ve Dokumana bu Lisans uygulanmaktadir diyen bir lisans uyarisi butun sayfalarda yer almalidir Bunun manasi eger Wikipedia daki bir makalenin ciktisini aliyorsaniz buna ayni zamanda bir telif hakki ikazi ve GNU FDL nin fiziki bir ciktisini eklemelisiniz TarihceFDL 1999 un sonuna dogru gorus alinmak uzere taslak halinde cikarilmistir Duzeltmelerden sonra surum 1 1 de surum 1 2 de yayimlanmistir Belge daha sonra 1 3 surumune 3 Kasim 2008 tarihinde gecmistir Bu yeni surum eski surume eklenen ve GPL lisansinin 3 surumu ile uygun olmasini saglayan bazi duzenlemelere ve GFDL den Creative Commons lisansina goce izin vermektedir Buna gore ilk defa bir cok sayida kullanici tarafindan yaratilan sitelerde GFDL lisansi ile yayinlanan ya da 1 Kasim 2008 tarihinden once baska bir yer de ilk defa yayinlanip da bu tip sitelere aktarilan metinler hakkinda eger o cok sayida kullanici tarafindan yaratilan web sitesinin istemesi durumunda 1 Agustos 2009 a kadar tum bu dokumanlar CC BY SA lisansina goc ettirilebilecektir Icinde degistirilemez metin bulunan ya da kapak yazisi zorunlu tutulan GFDL lisansli bu belgeler bu goc izninin disinda tutulmustur Diger icerik lisanslariBunlarin bir kismi GNU FDL den bagimsiz olarak gelistirilmistir digerleri ise GNU FDL deki algilanan kusurlara karsilik olarak gelistirilmistir Creative Commons CC by sa ve CC nc sa lisanslari MIT LisansiAyrica bakinizTelif hakki Copyleft GNU Acik icerikDis baglantilarGNU Ozgur Belgeleme Lisansi nin tam metni 4 Subat 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Gayriresmi cevirileri FDL 1 1 13 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde FDL 1 2 13 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde FDL 1 3 13 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkce GFDL nin uygunlugunu tartisan kaynaklar GFDL hakkinda Debian in konumu aciklama taslagi10 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Ingilizce Neden Wikivoyage GFDL degil 25 Agustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Kisa basili metinlerde GFDL kullanimiyla ilgili sorunlar Ingilizce Ozgur Evrensel Ansiklopedi ve Ogrenme Kaynaklari 29 Temmuz 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce