Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
II. Gıyaseddin Keyhüsrev (Eski Anadolu Türkçesiyle: غياث الدٖين كيخسرو, Gıyâs 'ed-dîn Keyhüsrev) (d. 1221 - ö. 1246, Alaiye), 1237-1246 arasında Anadolu Selçuklu Sultanı.
| II. Gıyaseddin Keyhüsrev غياث الدٖين كيخسرو | |
|---|---|
| II. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından bastırılmış bir Dirhem, Sivas, 638 H. (1240-1241). | |
 | |
| Türkiye Selçuklu Sultanı | |
| Hüküm süresi | 1237-1246 |
| Önce gelen | I. Alaeddin Keykubad |
| Sonra gelen | II. İzzeddin Keykavus |
| Doğum | 1221 Konya |
| Ölüm | 1246 Alaiye |
| Eş(ler)i | Gürcü Hatun |
| Hanedan | Selçuklu Hanedanı |
| Babası | I. Alaeddin Keykubad |
| Annesi | Mah Peri Hatun |
| Dini | Sünni İslam |
Sultan I. Alaeddin Keykubad'ın büyük oğludur. Babasının ölümünden sonra onuncu sultan olarak tahta çıktı. Döneminde pek çok sosyal, bilimsel ve dinî kurum kurulmuş, büyük mimarlık eserleri inşa edildi. Ancak aynı dönemde vezir Sadeddin Köpek’in etkisinde kalarak tecrübeli devlet adamlarını bertaraf etmiş; ülkede gerileme başlamıştır. Kösedağ Savaşı’nda uğranılan yenilgi ile devlet çöküş sürecine girmiştir.
Annesi Hunat Hatun'un Kayseri’de Hunad Hatun Külliyesi ile İncesu’daki Şeyh Turesan Zaviyesi onun devrinde meydana getirilmiş eserlerdendir.
Yaşamı
1221 yılında doğduğu tahmin edilir. Babası I. Alaeddin Keykubad, annesi “Mahperi Sultan” olarak da bilinen Hunat Hatun'dur.
Melikliğinin ilk yılları ve tahta çıkması
1228’de Mengüçoğlu Beyliği’ni ortadan kaldırıp topraklarını ülkesine katan Alaaeddin Keykubat, onu Erzincan iline melik atayarak atabeyi Mübarizeddin Ertokuş'la birlikte Erzincan'a gönderdi. Melikliğinin ilk yıllarında Trabzon’u kuşattı.
Babası Alaeddin Keykubat, büyük oğlu Gıyaseddin Keyhüsrev yerine küçük oğlu 'ı veliaht atamış ve ümeradan biat almıştı. Günümüze ulaşan yazılı kaynaklarda (İbn Bibi, Aşıkpaşazade ve Anonim Selçukname) başta Sadeddin Köpek olmak üzere bir kısım ümeranın teşviki ve desteği ile babasını zehirletip, yine aynı ümeranın oldu bittisiyle tahta çıktığı belirtilmektedir. Günümüz araştırmacıları da bunu güçlü bir olasılık olarak görmektedir. Babasının ölüm haberinin, veliaht yerine önce 2.Gıyaseddin Keyhüsrev'e gönderilmiş olması bu konuda "ikna edicidir".
Dımaşk (Şam) ve Halep Eyyubi hükümdarları ile babasının zamanında yapılan tabiiyet anlaşmalarını yeniledi. Halep Eyyubi hükümdarının kızı ile evlenmek, kendi kız kardeşini ise onunla evlendirmek yoluyla akrabalık kurdu. Çok geçmeden diğer Eyyûbî Hükümdarları ve Artuklular da kendisine bağımlı oldu. Moğolistan’a babasının hazırladığı elçilik heyetini gönderdi. Babası, kendisinden küçük olan kardeşi İzzeddin Kılıç Arslan'ı veliahtlığa atamıştı ancak babasının ölümü (1237) üzerine Sadeddin Köpek önderliğindeki bazı emirlerin desteğiyle Türkiye Selçuklu tahtına Gıyaseddin Keyhüsvrev çıktı. Kardeşinin tarafını tutan Harezm emirlerine karşı mücadeleye girişti; onları kendisine biat etmek zorunda bıraktı.
Gürcü Prensesi Tamar ile evliliği
Keyhüsrev, babasının devrinde nişanlanmış olduğu Gürcü Prensesi Tamar ile 1237 veya 1238’de evlendi; bu evlilikten II. Alâeddin Keykubad dünyaya gelmiştir. Eşi Anadolu’da Gürcü Hatun adıyla tanındı. Gürcü Hatun’a olan sevgisini bastırdığı paralarla gösterdi. Bu paralarda bulunan arslan-güneş tasvirinin kendisinin (arslan) ve karısı Gürcü Hatun’un (güneş) sembolleri olduğu ileri sürülür.
Sadeddin Köpek’in katli
Keyhüsrev, saltanatının ilk yıllarında güvenmediği devlet adamlarını Sadeddin Köpek’in telkinleri ile birbir etkisiz hale getirdi; hatta eski veliaht İzzeddin Kılıçarslan ile annesi Adile Hatun’u da öldürttü. Nihayet Türkiye Selçuklu tahtı üzerinde hak iddia eden Sadeddin Köpek'i de öldürttü (1239).
Daha önce yönetimde etkili olan emirlerin yeniden işbaşına geçmesiyle devlet eski düzenine kavuştu, dış ilişkileri düzeldi. Eyyubi melikleri, Nikea'da (günümüzde İznik) hüküm süren Bizans imparatorları (İznik İmparatorluğu) ve Kilikya ile Mardin Artukluları II. Keyhüsrev'e bağlılıklarını sürdürdüler. 1240'ta Diyarbakır, Türkiye Selçuklularının eline geçti.
Babai ayaklanması
Bu arada Moğolların önünden kaçarak Anadolu'ya sığınan göçebe Türkmenler, Anadolu'daki yerleşik devlet düzeni içinde yeni sorunlar yaratmaya başladı. Bu koşullarda Baba İshak'ın başlattığı Babai ayaklanması çok hızlı ve kanlı bir şekilde gelişti. Beyşehir Gölü üzerindeki Kudababad Sarayı’na sığınan Keyhüsrev, Moğol tehlikesine karşı ülkeyi savunmak üzere Erzurum sınırında bulunan orduyu çağırarak ayaklanmayı bastırabildi (1240). Bu olay neticesinde devletin gücü önemli ölçüde sarsıldı.
Eyyubiler ile olan mücadelesi
Keyhüsrev, 1241’de ordusunu Kayseri’de topladı. Dımaşk Eyyubi hükümdarı ile güçlerini birleştirip Silvan Eyyubi hükümdarının üzerine yürüdü. Silvan Eyyubi hükümdarı da Germiyanlı Türkmenler’in ve Harizmler’in desteğini sağlamıştı. Yaklaşan Moğol tehlikesi üzerine Abbasi hükümdarının araya girmesiyle iki ordu arasındaki savaş önlendi. Silvan hükümdarının yeniden Selçuklulara tabi olması şartıyla barış yapıldı.
Moğol İstilası ve Kösedağ yenilgisi
Moğollar İran’ı istila edip Gürcistan’ı yağma ettikten sonra Irak’a akınlar düzenlemeye başladılar. İyiden iyiye Anadolu’ya yaklaştılar ve Selçuklu sınırlarında faaliyetler gösterdiler. Kaçınılmaz olan Anadolu Seferi’ni Selçuklu Devleti’nin güçlü olduğunu düşündükleri için bir süre ertelediler. Ancak Babaî Ayaklanmasında Selçuklu Devleti’nin gösterdiği acizliği görünce saldırmaya karar verdiler. Erzurum, o dönem Selçuklu Devleti’nin gerek konumu gerekse zenginliği sebebiyle en önemli şehirlerinden biriydi. Ayrıca bu şehir Anadolu’nun kapısı sayılmaktaydı. Gürcü ve Ermeni kuvvetleriyle beraber 30.000 kişiden oluşan Moğol ordusu 1242 yılının sonbaharında Erzurum’a doğru ilerledi. Türkiye Selçuklularının zayıflamasından yararlanan Moğollar 1242'de Erzurum'u ele geçirdiler. Kösedağ Savaşı'nda da Anadolu Selçuklu ordusunu yenilgiye uğrattılar (1243). II. Keyhüsrev savaştan sonra Batı Anadolu'ya kaçtı. Moğollar Sivas’a girdi ve şehri üç gün süreyle yağma ettirdi. Ardından Kayseri’yi kuşattılar, kahramanca direnmesine rağmen şehri ele geçirip büyük bir katliam yaptılar. Azerbaycan’a dönüşleri sırasında aynı şekilde Erzincan’da katliam yaptılar. Bu olaylar sırasında Keyhüsrev'in annesi ve ailesi Halep’e gitmeye çalışırken yakalanıp Moğollar’ a teslim edildi.
Ölümü
Amasya’da bulunan Vezir Mühezzebüddin Ali Moğol komutanı Baycu Noyan’a gidip Selçukluları Moğollara vergi verir bağımlı bir devlet haline getiren ağır bir anlaşma imzaladı. Moğollarla barışın sağlanmasının ardından Konya'ya dönen sultan bundan sonra devlet işlerini bütünüyle veziri Şemseddin İsfahani'ye bıraktı. Vezir, Sultanın ailesini Moğollar’a teslim etmiş olan Ermeni Krallığı üzerine sefere çıkarak Tarsus’u kuşattı. Bu sırada Alâiye’de bulunan sultan, içki içmekte iken veya baktığı vahşi hayvanların ısırması sonucu öldü. Henüz yirmi beş yaşında idi. Cenazesi Kümbethane’ye kondu. Onun ölümü üzerine Selçuklu ordusu Tarsus kuşatmasını bırakıp Konya’ya döndü. Oğlu II. İzzeddin Keykavus tahta çıkarıldı.
Popüler kültürdeki yeri
2018'de Trt1'de yayınlanan dönem dizisi Diriliş Ertuğrul'da Burak Dakak tarafından canlandırılmıştır.
2018'de yayınlanan sinema filmi Direniş Karatay'da Ali Buhara Mete tarafından canlandırılmıştır.
2023'te TRT'nin dijital platformu Tabii'de yayınlanan Mevlana Celaleddin-i Rumi dizisinde Burç Kümbetlioğlu tarafından canlandırılmıştır.
Kaynakça
- ^ Notes on Saldjūq Architectural Patronage in Thirteenth Century Anatolia, H. Crane, Journal of the Economic and Social History of the Orient, Vol. 36, No. 1 (1993), 50.
- ^ a b c Sevim, Ali. "Keyhusrev II" (PDF). 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2016.
- ^ Ahmet Kütük, Kösedağ Savaşı’nın Kaybedilmesinde II. Gıyaseddin Keyhüsrev’in Kişiliği ve Uygulamalarının Rolü Sh.: 295 ve dipnot
- ^ Çayırdağ, Mehmet. . 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2016.
- ^ Alptekin, Coşkun. ‘‘II. GIYASEDDİN KEYHÜSREV (1237-1246)’’. Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, İstanbul; Çağ Yayınları, 1992, VIII, 304.
- ^ Yıldırım, Mahmut. ‘‘II.GIYASEDDİN KEYHÜSREV DEVRİ’’, Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde 1998, 35.
- ^ Claude Cahen, "Kaykhusraw II" Encyclopaedia of Islam, ed. by P. Bearman, et al. (Brill 2007) (İngilizce).
II. Gıyâseddin Keyhüsrev Alt kolu Türkiye | ||
| Önce gelen: I. Alaeddin Keykubad |  Türkiye Selçuklu Sultanı 1237 – 1246 | Sonra gelen: II. İzzeddin Keykavus |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
II Giyaseddin Keyhusrev Eski Anadolu Turkcesiyle غياث الد ين كيخسرو Giyas ed din Keyhusrev d 1221 o 1246 Alaiye 1237 1246 arasinda Anadolu Selcuklu Sultani II Giyaseddin Keyhusrev غياث الد ين كيخسروII Giyaseddin Keyhusrev tarafindan bastirilmis bir Dirhem Sivas 638 H 1240 1241 Turkiye Selcuklu SultaniHukum suresi1237 1246Once gelenI Alaeddin KeykubadSonra gelenII Izzeddin KeykavusDogum1221 KonyaOlum1246 AlaiyeEs ler iGurcu HatunHanedanSelcuklu HanedaniBabasiI Alaeddin KeykubadAnnesiMah Peri HatunDiniSunni IslamHunat Hatun Kulliyesi Sultan I Alaeddin Keykubad in buyuk ogludur Babasinin olumunden sonra onuncu sultan olarak tahta cikti Doneminde pek cok sosyal bilimsel ve dini kurum kurulmus buyuk mimarlik eserleri insa edildi Ancak ayni donemde vezir Sadeddin Kopek in etkisinde kalarak tecrubeli devlet adamlarini bertaraf etmis ulkede gerileme baslamistir Kosedag Savasi nda ugranilan yenilgi ile devlet cokus surecine girmistir Annesi Hunat Hatun un Kayseri de Hunad Hatun Kulliyesi ile Incesu daki Seyh Turesan Zaviyesi onun devrinde meydana getirilmis eserlerdendir Yasami1221 yilinda dogdugu tahmin edilir Babasi I Alaeddin Keykubad annesi Mahperi Sultan olarak da bilinen Hunat Hatun dur Melikliginin ilk yillari ve tahta cikmasi 1228 de Mengucoglu Beyligi ni ortadan kaldirip topraklarini ulkesine katan Alaaeddin Keykubat onu Erzincan iline melik atayarak atabeyi Mubarizeddin Ertokus la birlikte Erzincan a gonderdi Melikliginin ilk yillarinda Trabzon u kusatti Babasi Alaeddin Keykubat buyuk oglu Giyaseddin Keyhusrev yerine kucuk oglu i veliaht atamis ve umeradan biat almisti Gunumuze ulasan yazili kaynaklarda Ibn Bibi Asikpasazade ve Anonim Selcukname basta Sadeddin Kopek olmak uzere bir kisim umeranin tesviki ve destegi ile babasini zehirletip yine ayni umeranin oldu bittisiyle tahta ciktigi belirtilmektedir Gunumuz arastirmacilari da bunu guclu bir olasilik olarak gormektedir Babasinin olum haberinin veliaht yerine once 2 Giyaseddin Keyhusrev e gonderilmis olmasi bu konuda ikna edicidir Dimask Sam ve Halep Eyyubi hukumdarlari ile babasinin zamaninda yapilan tabiiyet anlasmalarini yeniledi Halep Eyyubi hukumdarinin kizi ile evlenmek kendi kiz kardesini ise onunla evlendirmek yoluyla akrabalik kurdu Cok gecmeden diger Eyyubi Hukumdarlari ve Artuklular da kendisine bagimli oldu Mogolistan a babasinin hazirladigi elcilik heyetini gonderdi Babasi kendisinden kucuk olan kardesi Izzeddin Kilic Arslan i veliahtliga atamisti ancak babasinin olumu 1237 uzerine Sadeddin Kopek onderligindeki bazi emirlerin destegiyle Turkiye Selcuklu tahtina Giyaseddin Keyhusvrev cikti Kardesinin tarafini tutan Harezm emirlerine karsi mucadeleye giristi onlari kendisine biat etmek zorunda birakti Gurcu Prensesi Tamar ile evliligi Keyhusrev babasinin devrinde nisanlanmis oldugu Gurcu Prensesi Tamar ile 1237 veya 1238 de evlendi bu evlilikten II Alaeddin Keykubad dunyaya gelmistir Esi Anadolu da Gurcu Hatun adiyla tanindi Gurcu Hatun a olan sevgisini bastirdigi paralarla gosterdi Bu paralarda bulunan arslan gunes tasvirinin kendisinin arslan ve karisi Gurcu Hatun un gunes sembolleri oldugu ileri surulur Sadeddin Kopek in katli Keyhusrev saltanatinin ilk yillarinda guvenmedigi devlet adamlarini Sadeddin Kopek in telkinleri ile birbir etkisiz hale getirdi hatta eski veliaht Izzeddin Kilicarslan ile annesi Adile Hatun u da oldurttu Nihayet Turkiye Selcuklu tahti uzerinde hak iddia eden Sadeddin Kopek i de oldurttu 1239 Daha once yonetimde etkili olan emirlerin yeniden isbasina gecmesiyle devlet eski duzenine kavustu dis iliskileri duzeldi Eyyubi melikleri Nikea da gunumuzde Iznik hukum suren Bizans imparatorlari Iznik Imparatorlugu ve Kilikya ile Mardin Artuklulari II Keyhusrev e bagliliklarini surdurduler 1240 ta Diyarbakir Turkiye Selcuklularinin eline gecti Babai ayaklanmasi Bu arada Mogollarin onunden kacarak Anadolu ya siginan gocebe Turkmenler Anadolu daki yerlesik devlet duzeni icinde yeni sorunlar yaratmaya basladi Bu kosullarda Baba Ishak in baslattigi Babai ayaklanmasi cok hizli ve kanli bir sekilde gelisti Beysehir Golu uzerindeki Kudababad Sarayi na siginan Keyhusrev Mogol tehlikesine karsi ulkeyi savunmak uzere Erzurum sinirinda bulunan orduyu cagirarak ayaklanmayi bastirabildi 1240 Bu olay neticesinde devletin gucu onemli olcude sarsildi Eyyubiler ile olan mucadelesi Keyhusrev 1241 de ordusunu Kayseri de topladi Dimask Eyyubi hukumdari ile guclerini birlestirip Silvan Eyyubi hukumdarinin uzerine yurudu Silvan Eyyubi hukumdari da Germiyanli Turkmenler in ve Harizmler in destegini saglamisti Yaklasan Mogol tehlikesi uzerine Abbasi hukumdarinin araya girmesiyle iki ordu arasindaki savas onlendi Silvan hukumdarinin yeniden Selcuklulara tabi olmasi sartiyla baris yapildi Mogol Istilasi ve Kosedag yenilgisi Mogollar Iran i istila edip Gurcistan i yagma ettikten sonra Irak a akinlar duzenlemeye basladilar Iyiden iyiye Anadolu ya yaklastilar ve Selcuklu sinirlarinda faaliyetler gosterdiler Kacinilmaz olan Anadolu Seferi ni Selcuklu Devleti nin guclu oldugunu dusundukleri icin bir sure ertelediler Ancak Babai Ayaklanmasinda Selcuklu Devleti nin gosterdigi acizligi gorunce saldirmaya karar verdiler Erzurum o donem Selcuklu Devleti nin gerek konumu gerekse zenginligi sebebiyle en onemli sehirlerinden biriydi Ayrica bu sehir Anadolu nun kapisi sayilmaktaydi Gurcu ve Ermeni kuvvetleriyle beraber 30 000 kisiden olusan Mogol ordusu 1242 yilinin sonbaharinda Erzurum a dogru ilerledi Turkiye Selcuklularinin zayiflamasindan yararlanan Mogollar 1242 de Erzurum u ele gecirdiler Kosedag Savasi nda da Anadolu Selcuklu ordusunu yenilgiye ugrattilar 1243 II Keyhusrev savastan sonra Bati Anadolu ya kacti Mogollar Sivas a girdi ve sehri uc gun sureyle yagma ettirdi Ardindan Kayseri yi kusattilar kahramanca direnmesine ragmen sehri ele gecirip buyuk bir katliam yaptilar Azerbaycan a donusleri sirasinda ayni sekilde Erzincan da katliam yaptilar Bu olaylar sirasinda Keyhusrev in annesi ve ailesi Halep e gitmeye calisirken yakalanip Mogollar a teslim edildi Olumu Amasya da bulunan Vezir Muhezzebuddin Ali Mogol komutani Baycu Noyan a gidip Selcuklulari Mogollara vergi verir bagimli bir devlet haline getiren agir bir anlasma imzaladi Mogollarla barisin saglanmasinin ardindan Konya ya donen sultan bundan sonra devlet islerini butunuyle veziri Semseddin Isfahani ye birakti Vezir Sultanin ailesini Mogollar a teslim etmis olan Ermeni Kralligi uzerine sefere cikarak Tarsus u kusatti Bu sirada Alaiye de bulunan sultan icki icmekte iken veya baktigi vahsi hayvanlarin isirmasi sonucu oldu Henuz yirmi bes yasinda idi Cenazesi Kumbethane ye kondu Onun olumu uzerine Selcuklu ordusu Tarsus kusatmasini birakip Konya ya dondu Oglu II Izzeddin Keykavus tahta cikarildi Populer kulturdeki yeri2018 de Trt1 de yayinlanan donem dizisi Dirilis Ertugrul da Burak Dakak tarafindan canlandirilmistir 2018 de yayinlanan sinema filmi Direnis Karatay da Ali Buhara Mete tarafindan canlandirilmistir 2023 te TRT nin dijital platformu Tabii de yayinlanan Mevlana Celaleddin i Rumi dizisinde Burc Kumbetlioglu tarafindan canlandirilmistir Kaynakca Notes on Saldjuq Architectural Patronage in Thirteenth Century Anatolia H Crane Journal of the Economic and Social History of the Orient Vol 36 No 1 1993 50 a b c Sevim Ali Keyhusrev II PDF 24 Subat 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Subat 2016 Ahmet Kutuk Kosedag Savasi nin Kaybedilmesinde II Giyaseddin Keyhusrev in Kisiligi ve Uygulamalarinin Rolu Sh 295 ve dipnot Cayirdag Mehmet 24 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Subat 2016 Alptekin Coskun II GIYASEDDIN KEYHUSREV 1237 1246 Dogustan Gunumuze Buyuk Islam Tarihi Istanbul Cag Yayinlari 1992 VIII 304 Yildirim Mahmut II GIYASEDDIN KEYHUSREV DEVRI Yuksek Lisans Tezi Nigde Univ Sosyal Bilimler Enstitusu Nigde 1998 35 Claude Cahen Kaykhusraw II Encyclopaedia of Islam ed by P Bearman et al Brill 2007 Ingilizce II Giyaseddin KeyhusrevSelcuklu HanedaniAlt kolu TurkiyeOnce gelen I Alaeddin Keykubad Turkiye Selcuklu Sultani 1237 1246 Sonra gelen II Izzeddin Keykavus