Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gözlemsel astronomi astronomi bilimlerinin, teorik astrofizikten farklı olarak veri almayla ilgilenen bir dalıdır. Ana olarak fiziksel modellerin ölçülebilir içeriklerini bulmaya dayanır. Uygulama olarak, Teleskop ve diğer astronomi araç gereçleri kullanılarak gökcisimlerinin gözlenmesidir.
Bilim olarak, evrenin büyüklüğü gibi bazı nedenlerle astronominin doğrudan deney yapma alanı engelleniyor veya mümkün olmuyor. Bununla beraber, bu sorun gök bilimciler tarafından kısmen telafi edilebilir çünkü uçsuz bucaksız uzayda çok sayıda gözlenebilir astronomik cisim incelenmek üzere bulunuyor. Gökcisimlerinin çok sayıda olması gözlem verilerinin grafiğe dökülebilmesine olanak tanıyor ve genel akım kaydediliyor. Daha fazla uzaklıktaki cisimlerin davranışlarını temsil etmesi için değişen yıldızlar gibi belirli olgular kullanılabilir. Bu mesafe ayarlamaları, galaksi gibi diğer komşu olguların ölçülmesinde kullanılabilir.
Galileo Galilei teleskobunu gökyüzüne çevirip ne gördüyse kayıt etti. O zamandan beri, gözlemsel astronomi, teleskop teknolojisindeki her bir gelişmeyle birlikte istikrarlı bir avantaj kazanmış oldu.
Gözlemsel astronomiyi, geleneksel yöntemlerle gözlenen elektromanyetik tayf bölgelerince ayırabiliriz:
- aynalar, lensler ve katı haldeki dedektörler gibi optik parçaların kullanıldığı astronominin bir parçasıdır. Astronominin bu kısmı kızılötesi dalgaboyundan morötesi dalgaboyuna kadar olan aralığın ortasına düşer ve ışık gözlemlenerek çalışmalar sürdürülür. Görünür-ışık astronomisi, göz ile fark edilebilen 400 – 700 nm dalgaboyu aralığında çalışır.
- Kızılötesi astronomi, kızılötesi ışımanın analizi ve keşfiyle uğraşır. Katı haldeki silikon dedektörü limitinin keşfinden daha uzun olan dalga boyuna karşılık gelir. (Yaklaşık 1 μm dalgaboyu) En yaygın alet kızılötesi dalgaboyuna hassas olan dedektörlü bir aynalı teleskoptur. Uzay teleskopları, belirli dalgaboylarında, atmosferin ışığı geçirmeyen opak bölgelerinde bir başka deyişle gürültüyü(atmosferden gelen termal radyasyon) yoksayabileceğimiz bölgede kullanılır.
- Radyo astronomi dekametre dalgaboyundaki radyasyonu belirler. Alıcılar radyo ve televizyon alıcılarında kullanılan aletlere benzer ancak çok daha fazla hassastır. Ayrıca bakınız: Radyo teleskopları.
- ,X ışını astronomisini, gama ışını astronomisi,ve en uç morötesi(UV) astronomisini içerir. Aynı zamanda nötrino ve kozmik ışınlar da çalışma alanına girer.
Optik ve radyo astronomisi yer tabanlı gözlemevleri ile çalışmalarını sürdürebilir. Çünkü çalışılan dalgaboyu aralığında atmosfer neredeyse geçişkendir. Gözlemevleri genellikle yüksek rakımlı bölgelere kurulur böylece Dünya’nın atmosferinin neden olduğu emme ve çarpıtmalar minimuma indirilmiş olur. Kızılötesi ışığın bazı dalgaboyları su buharı ile çok yüksek miktarda emilir. Birçok kızılötesi gözlemevleri yüksek rakımlı bölgelerdeki kuru yerlere inşa edilir. Veya bir uzay aracı ile yörüngeye yerleştirilebilir.
X ışını astronomisi, gama ışını astronomisi, morötesi astronomi ve bazıları dışında uzak kızılötesi astronomisi tarafından kullanılan dalga boylarında atmosfer ışığı geçirmez, opaktır. Bu yüzden gözlemler genellikle balonlarla veya uzay gözlemevleriyle atmosfer dışına taşınmak zorundadır. Kozmik ışınlar alanı astronominin hızlıca genişleyen bir çalışma alanıdır.
Gözlemsel astronomi tarihinin birçok kısmında, neredeyse bütün gözlemler optik astronomi alanında çalışılan görsel tayfda yapılmıştır. Dünya’nın atmosferi bu elektromanyetik tayfda göreceli olarak geçişken olmasına rağmen, birçok teleskop hava koşullarına ve havanın saydamlığına bağımlıdır. Çoğunlukla gece gözlemine sınırlanmış durumdadır. Koşulların gözlemlenmesi havadaki burgaca ve termal değişikliklere bağlıdır. Çoğunlukla bulutlu ve bölgenin atmosferik burgacının çok fazla olması gözlem için üretilebilecek çözümleri kısıtlıyor. Ayrıca, dolunayın gökyüzünde olması ve ışık kirliliği ile birlikte gökyüzünü aydınlatması sönük gökcisimlerinin gözlemlenmesini engeller.
Gözlem amaçları için, optik teleskopların kurulabileceği en uygun yer şüphesiz uzaydır. Burada gözlemler Dünya’nın atmosferinden etkilenmeyerek yapılabilir. Bununla beraber, günümüz koşullarında teleskopları yörüngeye taşımak bir hayli pahalıdır. O yüzden bir sonraki en iyi yerler kesinlikle dağların zirveleridir. Buralaryüksek sayıda bulutsuz günlere sahiptir ve çoğunlukla güzel atmosfer koşullarını elinde tutar. Mauna Kea, Hawai ve La Palma adalarının tepeleri bu koşulları ellerinde tutuyor. Llano de Chajnantor Gözlemevi, Paranal Gözlemevi, Cerro Tololo Gözlemevi ve Şili’deki La Silla Gözlemevi gibi yüksek rakımda ancak daha düz alanda da gözlemevleri vardır. Bu gözlemevlerinin konumu, milyarlarca Amerikan doları yatırımla çok güçlü teleskopların kurulmasına imkân veriyor.
Gece gökyzünün karanlık olması optik astronomide çok önemli bir faktördür. Şehirlerin büyümesi ve insanların yoğunlaştığı alanların sürekli artmasıyla geceleri yapay ışıklandırma miktarı her geçen gün artıyor. Bu yapay ışıklar bir arka plan ışımasının yayılması üretiyor. Bu aydınlanma zayıf gökyüzü cisimlerinin özel filtreler olmadan gözlemlenmesini çok zor kılıyor. Arizona ve Birleşik Krallık gibi çok az bir bölge, ışık kirliliğinin azaltılmasına yönelik seferberlik yürütüyor. Sokak lambalarının üzerinde başlık kullanılması ışığın direkt olarak yere verilmesi için yapılan çalışmalardan biri olmakla birlikte, aynı zamanda ışığın gökyüzüne doğru verilmesini engelleyerek enerjinin boşa gitmesini önler.
Atmosfer efektleri, teleskobun kararlılığını ciddi seviyelere kadar yok edebilir. Değişen atmosferin bulanıklık efekti için düzeltme araçları olmadan, 15–20 cm açıklığından büyük teleskopların görünen dalgaboyundaki teorik değeri yakalaması mümkün değildir. Sonuç olarak, büyük teleskopların kullanılmasının ana faydası ışık toplama kapasitesinin gelişmiş olmasıdır. En sönük kadirdeki cisimlerin bile gözlemlenmesi mümkündür. Bununla birlikte, teleskobun kararlılığındaki engellerin, uyarlanabilir optikteki, noktasal fotoğraflama ve interferometrik fotoğraflamadaki gelişmelerle üstesinden gelinmeye başlanmıştır. Bu gelişmeler tıpkı uzay teleskoplarının kullanılması gibi bir etkiye sahiptir.
Astronomlar, gökyüzü ölçümlerinde kullanılabilen birçok gözlem aracına sahiptir. Güneş’e ve Dünya’ya göreceli olarak yakın olan cisimler için, neredeyse sabit duran arka plana göre, gökölçüm teknikleri kullanılarak doğrudan ve yüksek hassasiyetle konum ölçümleri yapılabilir. Doğadaki ilk gözlemler birçok gezegen için çok yüksek kesinlikte yörünge modelleri geliştirmek için kullanılıyordu. Buna bağlı olan kütleçekim karışıklıkları ve kütleleri belirlemede kullanılıyordu. Bu ölçümler Uranüs’ü, Neptün’ü ve dolaylı yoldan Plüton’u keşfetmemize izin verdi. Bu ölçümler aynı zamanda, hatalı farzetmeden kaynaklanan ve Merkür’ün yörüngesi yakınında dolanan kurgusal gezegen Vulkan ile sonuçlandı. (Merkür’ün yörüngesinin devinimiyle ilgili açıklamalar Einstein’in genel görelilik teorisinin bir zaferi olarak düşünülüyordu.)
Diğer araç gereçler
Optik tayf aralığında evrenin incelenmesine ek olarak, astronomlar artan bir hızla elektromanyetik tayfın diğer bölgelerinde de bilgi toplamaya devam ediyorlar. Optik bölgede olmayan ilk gözlemler Güneş’in termal yapısı ölçülerek yapıldı. Aletler güneş tutulması süresince Güneş’in taç küresinden gelen ışımayı ölçmek için kullanıldı.
Radyo dalgalarının keşfedilmesiyle, radyo astronomi astronominin yeni bir alanı olarak su yüzüne çıktı. Radyo dalgalarından en uzun dalgaboylu olanları çok büyük teleskop çanaklarıyla toplanıp, iyi kararlılıkta resimler oluşturulur. Daha sonraları girişimölçer teknolojisiyle çoklu çanak yöntemiyle çok yüksek kararlılıkta radyo resimleri(veya radyo haritaları) oluşturulmuştur. Mikrodalga antenlerindeki gelişmeyle birlikte büyük patlama ile bağlantılı olan kozmik mikrodalga arka plan ışımasının keşfinin önü açılmıştır.
Radyo astronomi sınırları genişletmeye devam ediyor. Girişimölçer teknolojisinin kullanıldığı radyo astronomi uyduları kullanılarak Dünya’dakine göre çok daha iyi ölçümler yapılabiliyor. Bununla birlikte, Radyo tayfında kullanılımın artması yıldızlardan gelen sönük radyo sinyallerinin zamanla bastırılmasına neden oluyor. Bu nedenden dolayı, radyo astronominin geleceği, tıpkı Ay’ın uzak noktaları gibi, koruma altındaki bölgelerin performansına kalıyor.
20. yüzyılın son parçası astronomi alet ve edevatlarında çok hızlı teknolojik değişimlere ve avantajlara şahit oldu. Optik teleskoplar sürekli büyümeye devam ediyor. Atmosferin neden olduğu bulanma ise ise sürekli yok ediliyor. Yeni teleskoplar uzaya ulaştırıldı ve elektromanyetik tayfın kızılötesi, morötesi, x ışını, gama ışını dalgaboylarında uzayı araştırmaya başladı. Aynı zamanda kozmik ışınları da araştırıyor. Girişimölçer(ing. Interferometer) radyo, kızılötesi ve görünür bölgelerde ilk son derece yüksek kararlılıkta fotoğrafların düzenlenmesini sağladı. Hubble Uzay Teleskobu gibi yörüngede dönen aletler astronomi bilgimizin hızlıca gelişmesini sağladı. Özellikle sönük cisimlerin görünür ışıktaki gözlemlerinde çok büyük faydalar sağladı. Geliştirilmeye devam edilen yeni uzay aletleri, yıldızların etrafındaki gezegenleri doğrudan gözlemleyebilmeyi umuyor. Belki de bu araştırmalar sonucunda Dünya benzeri gezegenler bulunacaktır.
Teleskoplara ek olarak, astronomlar gözlem yapmak için çeşitli aletler kullanmaya başladılar.
Nötrino astronomisi, özel gözlemevlerindeki nötrino dedektörüyle astronomi cisimlerini gözlemleyen bir astronomi dalıdır. Bu özel gözlemevleri, genellikle yer altındaki büyük tanklardır. Yıldızlardaki ve süpernova patlamalarındaki nükleer çok yüksek miktarlarda nötrino üretir. Bunların sadece çok az bir kısmı nötrino dedektörleri tarafından tespit edilebilir. Nötrino astronomisi, Güneş’in çekirdeği gibi optik teleskoplarla ulaşılamayan noktaları gözlelediği için önem verilen bir alandır.
Yerçekimi dalgası dedektörleri, nötron yıldızlarının çarpışması gibi çok büyük cisimlerin çarpışmasını yakalaması için tasarlandı. Robotik uzay araçları da Güneş Sistemi içindeki yüksek detaylı gezegen gözlemleri için kullanılmak üzere tasarlandı. Böylece gezegen bilimi jeolojı ve meteoroloji gibi disiplinleri bile geçmek üzere.
Gözlem
Astronomlar, kırmızıya kayan galaksilerin, AGNs, Büyük Patlama’dan sonra oluşan kızıllık ve birçok farklı yıldız ve ilkel yıldızların da dahil olduğu gök bilim kaynaklarını geniş çapta gözlemlerler. Her bir nesne için çeşitli veriler gözlemlenebilir. Bu nesnelerin pozisyonları küresel astronominin teknikleri kullanılarak belirlenebilir ve büyüklük Dünya’dan görünür parlaklığı ile saptanır. Spektrumun farklı bölümlerindeki parlaklığa göre sıcaklık ve nesnenin fiziği hakkında bilgi elde edilir. Spektranın fotoğrafları nesnenin kimyasını incelemeye imkân verir.
Bir yıldızın geriye karşı ıraklık açısı rotasyonu uzaklığı saptamak için kullanılabilir. (araç kararı tarafından belirlenen sınırın dışında olan uzaklığı).Yıldızın zaman geçtikçe elde ettiği pozisyonundaki değişiklikler(uygun hareket) ve açısal hızı onun güneşe göre hızını ölçebilmek için kullanılabilir. Yıldızın parlaklık durumu içindeki değişiklikleri yıldızın atmosfer içindeki dengesizliklerinin kanıtını veya saklı eş değer objelerin varlığını gösterir. İkili yıldızların yörüngeleri her eş diğer bir nesnenin kütlelerini veya sistemin kütlesini ölçmek için kullanılabilir. Spektroskopik ikilikler yıldızın tayfını veya onun yakınındaki eş değer objenin doppler rotasyonları kullanılarak gözlemlenilebilir.
Aynı zamanda ve aynı koşullar altında meydana gelerek benzer kütlelere sahip olan yıldızlar genel olarak yaklaşık aynı özelliklere sahiplerdir. Küresel kümelenen yıldızlar gibi çok yakın ilişkilenmiş yıldızların kütlesinin gözlenilmesi yıldızımsı tiplerin dağıtımının bir araya getirilmesine olanak sağlar. Daha sonra bu tablolar grubun yaşını ortaya çıkarmak için kullanılanilir.
Uzak galaksiler ve AGNs gözlemleri galaksinin özellikleri ve tam şekillerinden oluşur. Çeşitli yıldızların ve standart mum olarak adlandırılan aydınlığın süpernovası ve diğer galaksilerin net türlerinin gözlemleri ana galaksiye olan uzaklığı çıkarımına olanak sağlar. Uzayın genişlemesi bu galaksilerin spektralının uzaklığa bağlı olarak değişmesine neden olur ayrıca galaksinin açısal hızının doppler etkisi tarafından değiştirilir. Galaksinin ve onun kırmızıya kayma değişikliğindeki büyüklük galaksinin uzaklığı hakkında bilgi edinmek için kullanılabilir. Galaksilerin çok sayıdaki gözlemi kırmızıya kayma anlamını taşır ve galaksi formlarının değerlendirilmesinde model olarak kullanılır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
İngilizce vikipedi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gozlemsel astronomi astronomi bilimlerinin teorik astrofizikten farkli olarak veri almayla ilgilenen bir dalidir Ana olarak fiziksel modellerin olculebilir iceriklerini bulmaya dayanir Uygulama olarak Teleskop ve diger astronomi arac gerecleri kullanilarak gokcisimlerinin gozlenmesidir Kitt Zirvesi Ulusal Gozlemevi ndeki Mayall teleskobu Bilim olarak evrenin buyuklugu gibi bazi nedenlerle astronominin dogrudan deney yapma alani engelleniyor veya mumkun olmuyor Bununla beraber bu sorun gok bilimciler tarafindan kismen telafi edilebilir cunku ucsuz bucaksiz uzayda cok sayida gozlenebilir astronomik cisim incelenmek uzere bulunuyor Gokcisimlerinin cok sayida olmasi gozlem verilerinin grafige dokulebilmesine olanak taniyor ve genel akim kaydediliyor Daha fazla uzakliktaki cisimlerin davranislarini temsil etmesi icin degisen yildizlar gibi belirli olgular kullanilabilir Bu mesafe ayarlamalari galaksi gibi diger komsu olgularin olculmesinde kullanilabilir Galileo Galilei teleskobunu gokyuzune cevirip ne gorduyse kayit etti O zamandan beri gozlemsel astronomi teleskop teknolojisindeki her bir gelismeyle birlikte istikrarli bir avantaj kazanmis oldu Gozlemsel astronomiyi geleneksel yontemlerle gozlenen elektromanyetik tayf bolgelerince ayirabiliriz aynalar lensler ve kati haldeki dedektorler gibi optik parcalarin kullanildigi astronominin bir parcasidir Astronominin bu kismi kizilotesi dalgaboyundan morotesi dalgaboyuna kadar olan araligin ortasina duser ve isik gozlemlenerek calismalar surdurulur Gorunur isik astronomisi goz ile fark edilebilen 400 700 nm dalgaboyu araliginda calisir Kizilotesi astronomi kizilotesi isimanin analizi ve kesfiyle ugrasir Kati haldeki silikon dedektoru limitinin kesfinden daha uzun olan dalga boyuna karsilik gelir Yaklasik 1 mm dalgaboyu En yaygin alet kizilotesi dalgaboyuna hassas olan dedektorlu bir aynali teleskoptur Uzay teleskoplari belirli dalgaboylarinda atmosferin isigi gecirmeyen opak bolgelerinde bir baska deyisle gurultuyu atmosferden gelen termal radyasyon yoksayabilecegimiz bolgede kullanilir Radyo astronomi dekametre dalgaboyundaki radyasyonu belirler Alicilar radyo ve televizyon alicilarinda kullanilan aletlere benzer ancak cok daha fazla hassastir Ayrica bakiniz Radyo teleskoplari X isini astronomisini gama isini astronomisi ve en uc morotesi UV astronomisini icerir Ayni zamanda notrino ve kozmik isinlar da calisma alanina girer La Silla Gozlemevi nde cekilen Ultra HD fotograf Optik ve radyo astronomisi yer tabanli gozlemevleri ile calismalarini surdurebilir Cunku calisilan dalgaboyu araliginda atmosfer neredeyse geciskendir Gozlemevleri genellikle yuksek rakimli bolgelere kurulur boylece Dunya nin atmosferinin neden oldugu emme ve carpitmalar minimuma indirilmis olur Kizilotesi isigin bazi dalgaboylari su buhari ile cok yuksek miktarda emilir Bircok kizilotesi gozlemevleri yuksek rakimli bolgelerdeki kuru yerlere insa edilir Veya bir uzay araci ile yorungeye yerlestirilebilir X isini astronomisi gama isini astronomisi morotesi astronomi ve bazilari disinda uzak kizilotesi astronomisi tarafindan kullanilan dalga boylarinda atmosfer isigi gecirmez opaktir Bu yuzden gozlemler genellikle balonlarla veya uzay gozlemevleriyle atmosfer disina tasinmak zorundadir Kozmik isinlar alani astronominin hizlica genisleyen bir calisma alanidir Gozlemsel astronomi tarihinin bircok kisminda neredeyse butun gozlemler optik astronomi alaninda calisilan gorsel tayfda yapilmistir Dunya nin atmosferi bu elektromanyetik tayfda goreceli olarak gecisken olmasina ragmen bircok teleskop hava kosullarina ve havanin saydamligina bagimlidir Cogunlukla gece gozlemine sinirlanmis durumdadir Kosullarin gozlemlenmesi havadaki burgaca ve termal degisikliklere baglidir Cogunlukla bulutlu ve bolgenin atmosferik burgacinin cok fazla olmasi gozlem icin uretilebilecek cozumleri kisitliyor Ayrica dolunayin gokyuzunde olmasi ve isik kirliligi ile birlikte gokyuzunu aydinlatmasi sonuk gokcisimlerinin gozlemlenmesini engeller Mauna Kea Gozlemevlerinden Gunes in batisi Gozlem amaclari icin optik teleskoplarin kurulabilecegi en uygun yer suphesiz uzaydir Burada gozlemler Dunya nin atmosferinden etkilenmeyerek yapilabilir Bununla beraber gunumuz kosullarinda teleskoplari yorungeye tasimak bir hayli pahalidir O yuzden bir sonraki en iyi yerler kesinlikle daglarin zirveleridir Buralaryuksek sayida bulutsuz gunlere sahiptir ve cogunlukla guzel atmosfer kosullarini elinde tutar Mauna Kea Hawai ve La Palma adalarinin tepeleri bu kosullari ellerinde tutuyor Llano de Chajnantor Gozlemevi Paranal Gozlemevi Cerro Tololo Gozlemevi ve Sili deki La Silla Gozlemevi gibi yuksek rakimda ancak daha duz alanda da gozlemevleri vardir Bu gozlemevlerinin konumu milyarlarca Amerikan dolari yatirimla cok guclu teleskoplarin kurulmasina imkan veriyor Gece gokyzunun karanlik olmasi optik astronomide cok onemli bir faktordur Sehirlerin buyumesi ve insanlarin yogunlastigi alanlarin surekli artmasiyla geceleri yapay isiklandirma miktari her gecen gun artiyor Bu yapay isiklar bir arka plan isimasinin yayilmasi uretiyor Bu aydinlanma zayif gokyuzu cisimlerinin ozel filtreler olmadan gozlemlenmesini cok zor kiliyor Arizona ve Birlesik Krallik gibi cok az bir bolge isik kirliliginin azaltilmasina yonelik seferberlik yurutuyor Sokak lambalarinin uzerinde baslik kullanilmasi isigin direkt olarak yere verilmesi icin yapilan calismalardan biri olmakla birlikte ayni zamanda isigin gokyuzune dogru verilmesini engelleyerek enerjinin bosa gitmesini onler Atmosfer efektleri teleskobun kararliligini ciddi seviyelere kadar yok edebilir Degisen atmosferin bulaniklik efekti icin duzeltme araclari olmadan 15 20 cm acikligindan buyuk teleskoplarin gorunen dalgaboyundaki teorik degeri yakalamasi mumkun degildir Sonuc olarak buyuk teleskoplarin kullanilmasinin ana faydasi isik toplama kapasitesinin gelismis olmasidir En sonuk kadirdeki cisimlerin bile gozlemlenmesi mumkundur Bununla birlikte teleskobun kararliligindaki engellerin uyarlanabilir optikteki noktasal fotograflama ve interferometrik fotograflamadaki gelismelerle ustesinden gelinmeye baslanmistir Bu gelismeler tipki uzay teleskoplarinin kullanilmasi gibi bir etkiye sahiptir Astronomlar gokyuzu olcumlerinde kullanilabilen bircok gozlem aracina sahiptir Gunes e ve Dunya ya goreceli olarak yakin olan cisimler icin neredeyse sabit duran arka plana gore gokolcum teknikleri kullanilarak dogrudan ve yuksek hassasiyetle konum olcumleri yapilabilir Dogadaki ilk gozlemler bircok gezegen icin cok yuksek kesinlikte yorunge modelleri gelistirmek icin kullaniliyordu Buna bagli olan kutlecekim karisikliklari ve kutleleri belirlemede kullaniliyordu Bu olcumler Uranus u Neptun u ve dolayli yoldan Pluton u kesfetmemize izin verdi Bu olcumler ayni zamanda hatali farzetmeden kaynaklanan ve Merkur un yorungesi yakininda dolanan kurgusal gezegen Vulkan ile sonuclandi Merkur un yorungesinin devinimiyle ilgili aciklamalar Einstein in genel gorelilik teorisinin bir zaferi olarak dusunuluyordu Diger arac gereclerALMA milimetre alti ve milimetre dalgaboyunda evreni arastiran Dunya nin en guclu teleskobudur Optik tayf araliginda evrenin incelenmesine ek olarak astronomlar artan bir hizla elektromanyetik tayfin diger bolgelerinde de bilgi toplamaya devam ediyorlar Optik bolgede olmayan ilk gozlemler Gunes in termal yapisi olculerek yapildi Aletler gunes tutulmasi suresince Gunes in tac kuresinden gelen isimayi olcmek icin kullanildi Radyo dalgalarinin kesfedilmesiyle radyo astronomi astronominin yeni bir alani olarak su yuzune cikti Radyo dalgalarindan en uzun dalgaboylu olanlari cok buyuk teleskop canaklariyla toplanip iyi kararlilikta resimler olusturulur Daha sonralari girisimolcer teknolojisiyle coklu canak yontemiyle cok yuksek kararlilikta radyo resimleri veya radyo haritalari olusturulmustur Mikrodalga antenlerindeki gelismeyle birlikte buyuk patlama ile baglantili olan kozmik mikrodalga arka plan isimasinin kesfinin onu acilmistir Radyo astronomi sinirlari genisletmeye devam ediyor Girisimolcer teknolojisinin kullanildigi radyo astronomi uydulari kullanilarak Dunya dakine gore cok daha iyi olcumler yapilabiliyor Bununla birlikte Radyo tayfinda kullanilimin artmasi yildizlardan gelen sonuk radyo sinyallerinin zamanla bastirilmasina neden oluyor Bu nedenden dolayi radyo astronominin gelecegi tipki Ay in uzak noktalari gibi koruma altindaki bolgelerin performansina kaliyor 20 yuzyilin son parcasi astronomi alet ve edevatlarinda cok hizli teknolojik degisimlere ve avantajlara sahit oldu Optik teleskoplar surekli buyumeye devam ediyor Atmosferin neden oldugu bulanma ise ise surekli yok ediliyor Yeni teleskoplar uzaya ulastirildi ve elektromanyetik tayfin kizilotesi morotesi x isini gama isini dalgaboylarinda uzayi arastirmaya basladi Ayni zamanda kozmik isinlari da arastiriyor Girisimolcer ing Interferometer radyo kizilotesi ve gorunur bolgelerde ilk son derece yuksek kararlilikta fotograflarin duzenlenmesini sagladi Hubble Uzay Teleskobu gibi yorungede donen aletler astronomi bilgimizin hizlica gelismesini sagladi Ozellikle sonuk cisimlerin gorunur isiktaki gozlemlerinde cok buyuk faydalar sagladi Gelistirilmeye devam edilen yeni uzay aletleri yildizlarin etrafindaki gezegenleri dogrudan gozlemleyebilmeyi umuyor Belki de bu arastirmalar sonucunda Dunya benzeri gezegenler bulunacaktir Teleskoplara ek olarak astronomlar gozlem yapmak icin cesitli aletler kullanmaya basladilar Notrino astronomisi ozel gozlemevlerindeki notrino dedektoruyle astronomi cisimlerini gozlemleyen bir astronomi dalidir Bu ozel gozlemevleri genellikle yer altindaki buyuk tanklardir Yildizlardaki ve supernova patlamalarindaki nukleer cok yuksek miktarlarda notrino uretir Bunlarin sadece cok az bir kismi notrino dedektorleri tarafindan tespit edilebilir Notrino astronomisi Gunes in cekirdegi gibi optik teleskoplarla ulasilamayan noktalari gozleledigi icin onem verilen bir alandir Yercekimi dalgasi dedektorleri notron yildizlarinin carpismasi gibi cok buyuk cisimlerin carpismasini yakalamasi icin tasarlandi Robotik uzay araclari da Gunes Sistemi icindeki yuksek detayli gezegen gozlemleri icin kullanilmak uzere tasarlandi Boylece gezegen bilimi jeoloji ve meteoroloji gibi disiplinleri bile gecmek uzere GozlemAstronomlar kirmiziya kayan galaksilerin AGNs Buyuk Patlama dan sonra olusan kizillik ve bircok farkli yildiz ve ilkel yildizlarin da dahil oldugu gok bilim kaynaklarini genis capta gozlemlerler Her bir nesne icin cesitli veriler gozlemlenebilir Bu nesnelerin pozisyonlari kuresel astronominin teknikleri kullanilarak belirlenebilir ve buyukluk Dunya dan gorunur parlakligi ile saptanir Spektrumun farkli bolumlerindeki parlakliga gore sicaklik ve nesnenin fizigi hakkinda bilgi elde edilir Spektranin fotograflari nesnenin kimyasini incelemeye imkan verir Bir yildizin geriye karsi iraklik acisi rotasyonu uzakligi saptamak icin kullanilabilir arac karari tarafindan belirlenen sinirin disinda olan uzakligi Yildizin zaman gectikce elde ettigi pozisyonundaki degisiklikler uygun hareket ve acisal hizi onun gunese gore hizini olcebilmek icin kullanilabilir Yildizin parlaklik durumu icindeki degisiklikleri yildizin atmosfer icindeki dengesizliklerinin kanitini veya sakli es deger objelerin varligini gosterir Ikili yildizlarin yorungeleri her es diger bir nesnenin kutlelerini veya sistemin kutlesini olcmek icin kullanilabilir Spektroskopik ikilikler yildizin tayfini veya onun yakinindaki es deger objenin doppler rotasyonlari kullanilarak gozlemlenilebilir Ayni zamanda ve ayni kosullar altinda meydana gelerek benzer kutlelere sahip olan yildizlar genel olarak yaklasik ayni ozelliklere sahiplerdir Kuresel kumelenen yildizlar gibi cok yakin iliskilenmis yildizlarin kutlesinin gozlenilmesi yildizimsi tiplerin dagitiminin bir araya getirilmesine olanak saglar Daha sonra bu tablolar grubun yasini ortaya cikarmak icin kullanilanilir Uzak galaksiler ve AGNs gozlemleri galaksinin ozellikleri ve tam sekillerinden olusur Cesitli yildizlarin ve standart mum olarak adlandirilan aydinligin supernovasi ve diger galaksilerin net turlerinin gozlemleri ana galaksiye olan uzakligi cikarimina olanak saglar Uzayin genislemesi bu galaksilerin spektralinin uzakliga bagli olarak degismesine neden olur ayrica galaksinin acisal hizinin doppler etkisi tarafindan degistirilir Galaksinin ve onun kirmiziya kayma degisikligindeki buyukluk galaksinin uzakligi hakkinda bilgi edinmek icin kullanilabilir Galaksilerin cok sayidaki gozlemi kirmiziya kayma anlamini tasir ve galaksi formlarinin degerlendirilmesinde model olarak kullanilir Ayrica bakinizVikiversite deGozlemsel astronomi ile ilgili kaynaklar bulunur Gozlemevi Uzay teleskopuKaynakcaIngilizce vikipedi