Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gammaz Yürek,Geveze Yürek ya da Geveze Kalp (İng. The Tell-Tale Heart), Edgar Allan Poe tarafından yazılan ve ilk defa Ocak 1843'te 'ın The Pioneer isimli dergisinde yayımlanan kısa öyküdür. Genelde gotik kurgunun klasikleri arasında gösterilen öykü, Poe'nun en bilinen kısa hikâyelerinden biridir.
| "Gammaz Yürek" | |
|---|---|
 'ın öykü için yaptığı bir illüstrasyon (1919) | |
| Yazar | Edgar Allan Poe |
| Özgün adı | "The Tell-Tale Heart" |
| Ülke | ABD |
| Dil | İngilizce |
| Tür | Korku |
| Yayımlanma | The Pioneer |
Öyküde, gözlerinden biri "akbaba gözüne" benzeyen yaşlı bir adamı öldürmüş olan anlatıcı, aklının hâlâ başında olduğunu iddia eder. Dikkatlice planlanmış olan cinayetin ardından katil, cesedi parçalara ayırır ve döşeme tahtalarının altına gizler. Ancak katilin suçluluk duygusu, tahtaların altından ölen adamın kalp atışının duyulmaya devam ettiği varsanısı şeklinde ortaya çıkar.
Yaşlı adamla katili arasında bir bağlantı olup olmadığı, varsa bu bağlantının içeriği belirsizdir. Yaşlı adamın bir baba figürü olduğu ya da akbaba gözünün gizlenmiş bir sırrı veya gücü simgelediği gibi çeşitli fikirler öne sürülmüştür. Öykünün iki esas karakterine ilişkin ayrıntıların belirsizliği, cinayetle sonuçlanan olaylar hakkında verilen detaylarla tezat oluşturur.
Konu
"Gammaz Yürek" birinci tekil şahıs anlatımına sahiptir. Anlatıcı sürekli, aklının başında olduğunu ancak "duyularını keskinleştiren" bir hastalığa yakalandığını öne sürer. Birlikte yaşadığı yaşlı adamın bulanık, solgun, mavi ve bir "akbaba gözüne" benzer gözü anlatıcıyı öylesine rahatsız eder ki, adam sonunda yaşlı adamı öldürmeye karar verir. Anlatıcı, cinayeti en ince ayrıntısına kadar planlamış olmasını, deli olmadığının bir kanıtı olarak gösterir. Yedi gece boyunca, tam bir saat sürecek yavaşlıkla yaşlı adamın odasının kapısını açarak deneme yapar. Ancak yaşlı adamın akbaba gözü her zaman kapalıdır ve anlatıcı, sadece gözden nefret etmekte olduğu için, gözü görmedikçe adamı öldürmeye karar veremez.
Sekizinci gece, anlatıcı yine her geceki kapı açma rutinini gerçekleştirirken, yaşlı adam uyanır ve yatağında doğrulup oturmaya başlar. Geri çekilmeyen anlatıcı bir süre bekler, ardından elindeki fenerin üzerini açmaya karar verir. Fenerden bir tek hüzme çıkar ve doğrudan yaşlı adamın gözünün üzerine düşer. Gözü görünce öfkeye kapılan, ardından da yaşlı adamın kalbinin korku içinde normalden çok daha sık attığını duyan anlatıcı saldırıya geçmeye karar verir. Çığlık atarak yaşlı adama saldırır ve onu boğarak öldürür. Anlatıcı daha sonra cesedi parçalara ayırıp yer döşemelerinin altına gizler. Adam cinayetin bütün delillerini ortadan kaldırır; ancak gece çığlığı duyan bir komşusu polise haber vermiştir. Anlatıcı, gelen üç polis memurunu, hiçbir şey bulamayacaklarından emin bir şekilde eve alır. Polisleri, yaşlı adamın odasında, tam da cesedin saklanmış olduğu yere yerleştirdiği sandalyelerde dinlenmeye davet eder. Polislerin hiçbir şeyden şüphelenmemesi üzerine rahatlayan anlatıcı onlarla keyifli bir şekilde konuşur.
Anlatıcı bir süre sonra hafif bir ses duymaya başlar. Gittikçe yükselen sesin, kendi gerginliğinden kaynaklanan kalp atışı olduğunu fark etmez ve döşemelerin altından gelen yaşlı adamın kalp sesi olduğuna inanmaya başlar. Polisler ise, daha da yükselen sese kayıtsız kalmaktadır. Bir kalbin sürekli atışı şeklindeki bu ses karşısında sarsılan, polislerin aslında sesi duyduğunu ve olanları bildiğini düşünmeye başlayan anlatıcı, sonunda yaşlı adamı öldürdüğünü itiraf eder ve polislere cesedi bulmaları için döşeme tahtalarını kaldırmalarını söyler.
Analiz
Gammaz Yürek, yani olayların ortasında başlar. Açılış cümleleri, anlatıcının kimliği belirsiz biriyle yapmakta olduğu süregelen bir konuşmanın parçası gibidir. Burada anlatıcının, bir gardiyana, hakime, gazeteciye, doktora ya da psikiyatriste yaptıklarını itiraf etmekte olduğu öne sürülmüştür. Anlatıcının kendisi hakkında detaylı bilgiler verme ihtiyacında oluşu da böyle açıklanabilir. Bu açılışın ardından bir dehşet öyküsü, aslında anlatıcının geçmişteki olaya ilişkin dehşet dolu hatıraları gelir. Öykünün ilk kelimesi olan "Evet!", anlatıcının suçunu itirafı gibidir. Bu açılış aynı zamanda okuyucunun dikkatini hemen çekip onu öyküye yöneltmeye de yarar. Ardından gelen her kelime, öyküyü ileriye taşıma amacına yardımcı olur ve böylece Gammaz Yürek Poe'nun mükemmel öykü yazımı hakkındaki teorilerinin en iyi örneklerinden biri haline gelir.
Öykünün gelişimi boyunca anlatıcı "suçsuzluğunu" değil "aklı başındalığını" savunur. Ancak bu durum kendi aleyhinedir, çünkü deli olmadığını ispatlamaya çalışırken, cinayetten suçlu olduğunu tamamıyla kabullenmiş olur. Deli olmadığına kanıt olarak cinayetteki sistematik hareketlerini gösterir, yani akıl dışı bir davranış için akılcı açıklamalar bulmaya çalışır. Fakat bu akılcı yaklaşımı, cinayet için hiçbir sebebi olmayışıyla çelişir (anlatıcı "Bir maksadım yoktu. Öfke de duymuyordum." demektedir). Buna rağmen cinayet fikri "gece gündüz aklından çıkmaz." Öykünün son sahnesi ise, anlatıcının suçluluk duygusunun sonucudur. Gotik türdeki eserlerde yer alan birçok kahramanda olduğu gibi, anlatıcının sinirliliği gerçek karakterinin ortaya çıkmasına sebep olur. Anlatıcının son sahnede tahtaların altından gelen kalp atışını duymasına sebep olan "duyularının keskinliği" aslında deliliğinin kanıtıdır. 1840'lardaki tartışmalarının ortasında bu öykü, okuyuculara özellikle ilginç gelmiştir.
Anlatıcı, duyularını aşırı keskinleştiren bir hastalığa tutulduğunu öne sürer. Buna benzer bir motif, yazarın (1839) öyküsündeki Roderick Usher karakterinde ve Monos ile Una'nın Konuşması'nda (1841) da görülür. Ancak anlatıcının gerçekten fazlasıyla keskin duyulara mı sahip olduğu, yoksa sadece böyle olduğu sanısına mı kapıldığı belli değildir. Anlatıcının hastalığının doğru olduğu varsayılırsa, öykünün sonunda tahtaların altından duyduğu sesler, ölen adamın kalp atışları değil, tahtakurtlarının çıkardığı sesler olabilir. Anlatıcı cinayet gecesinde de, yaşlı adam uyandıktan sonraki hareketsiz geçirdiği zaman boyunca, "ölüm saatlerinin duvarlardan gelen seslerini" duyduğunu söyler. cinsi tahtakurtlarının, öykünün özgün halinde de geçen İngilizce adı death watch beetle, yani ölüm saati böceği'dir. Bazı batıl inançlara göre "ölüm saati böcekleri" yaklaşmakta olan ölümün işaretçisidir. Bu böceklerin bazıları tıkırtı benzeri sesler çıkarırken, Türkçede "büyük tosvuran böceği" olarak da adlandırılan bir türü ise, muhtemelen çiftleşme ritüelinin bir parçası olarak, kafasını tahtalara vurarak bazı sesler çıkarır.Henry David Thoreau 1838'de bu seslerin kalp atışı sesine benzediğini öne sürmüştür. Diğer taraftan, kalp atışı sesinin tamamıyla anlatıcının hayalgücünün ürünü olduğu da düşünülebilir. Bu durumda, kontrolden çıkmış hayalgücü, anlatıcının kendi kendini ele vermesiyle sonuçlanmış olur.
Yaşlı adam ile katilinin adları, meslekleri, yaşadıkları yer ve birbirleriyle olan bağlantıları belirsizdir. Bu belirsizlik, öyküdeki cinayete ilişkin oldukça ayrıntılı bilgilerle tezat içindedir. Anlatıcı, yaşlı adamın hizmetkârı ya da daha sıklıkla varsayıldığı üzere oğlu olabilir. Bu durumda "akbaba gözü", ebeveyn gözetimini ve doğru ile yanlış hakkındaki ebeveyn kurallarını simgeler. Gözün öldürülmesi, vicdanın ortadan kaldırılmasıdır. Göz, yaşlı adamla anlatıcı arasında, yine ne olduğu belirsiz bir konudaki sırrı da temsil ediyor olabilir. Son gece, gözün sonunda açık olduğu anda, sırrın üzerindeki perde kalkmış olur ve cinayet işlenir. Yine de iki adam arasındaki ilişki önemsizdir; çünkü öykü, mükemmel bir cinayet işlemeye dair sapkın saplantıya odaklanır.
ABD Kongresi Kütüphanesi'nin Poet Laureate'liğini de yapmış olan 'a göre bu öykü, Poe'nun (İngilizce Sonnet — To Science) isimli şiirinin alegorik temsilidir. Şiirde hayal gücü ile bilimin mücadelesi ele alınır. Buna göre Gammaz Yürek'teki yaşlı adam bilimsel rasyonel düşünceyi, anlatıcı ise düşgücünü simgeler.
Yayınlanma geçmişi
Gammaz Yürek ilk olarak, editörlüğünü 'ın yaptığı, Boston merkezli bir dergi olan The Pioneer'da, Ocak 1843'te yayınlandı. Öykü için Poe'ya muhtemelen 10 dolar ödeme yapıldı. Bu özgün baskıda öykünün, Henry Wadsworth Longfellow'un A Psalm of Life şiirinden bir alıntıyı içeren epigraf bölümü vardı. Öykü, Broadway Journal'ın 23 Ağustos 1845 tarihli sayısında tekrar basıldığında ufak değişikliklere uğradı. Longfellow'un şiirinin intihal olduğunu düşünen Poe, bu ikinci baskıya epigrafı dahil etmedi.Gammaz Yürek, Poe hayattayken birçok defa yeniden basıldı.
Uyarlamalar
Gammaz Yürek'ten yapıldığı bilinen ilk uyarlama 1928 tarihli ve aynı isimli bir filmdir. 'ın yönettiği ve başrolünde Otto Matiesen'in yer aldığı bu filmde öyküye sadık kalınmıştı. Ancak daha sonraki televizyon ve film adaptasyonlarında öykü, tam zamanlı bir film ortaya çıkaracak denli uzatıldı. Bu yapımlardan, öyküyle aynı başlığa sahip olan 1953 UPA yapımı bir animasyon , öykü James Mason tarafından okunmuştur. Film, ABD 'nde korunan filmlerden biridir. Diğer uyarlamalar özgün eserden ciddi sapmalar içerir. Örneğin 1960 tarihli ve aynı isimli bir filmde, öyküye bir aşk üçgeni eklenmiştir. 2006 tarihli Nightmares from the Mind of Poe isimli film ise, Amontillado Fıçısı, Diri Diri Gömülüş ve Kuzgun ile birlikte Gammaz Yürek'ten uyarlanmıştır.
isimli drama serisinde Gammaz Yürek uyarlaması olan bir yer aldı. 'in, kendi bestelediği müzik eşliğinde anlattığı öykü National Public Radio ve XM Satellite Radio'da yayınlandı. Bu program 1995'te DH Audio firması tarafından kaset formatında, 2005'te ise audioville.com adresinden indirilebilecek şekilde satışa sunuldu. Kanada'daki yapımı Nightfall programında da, 1 Ağustos 1980'de öykünün bir uyarlaması yayınlandı.
Insane Clown Posse isimli rapmetal grubunun Riddle Box albümünde, öyküden uyarlanarak yazılan Ol' Evil Eye şarkısı yer aldı.
Kaynakça
- ^ Öykünün Türkçe isminin alındığı çeviri: Poe, Edgar Allan. Bütün Hikâyeleri, Çeviren: Dost Körpe, İthaki Yayınları, 2002. s. 458 - 462
- ^ Memetfuat.com 10 Mayıs 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Morgue Sokağı Cinayeti, Adam Yayınları, 2000. Erişim tarihi: 25.4.2009.
- ^ Ertuğrul Aydın (Mart 2006). "Kaos ve Karmaşanın Türk Romanında İşleniş Biçimleri". Journal of İstanbul Kültür University. ss. 57-65. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mart 2010.
- ^ Geveze Kalp, Adam Öykü, Sayı: 33, Mart Nisan 2001, Çeviren: Arzu Arslan, s. 5-9. ISSN 1300-7556.
- ^ a b Benfey, Christopher. "Poe and the Unreadable: 'The Black Cat' and 'The Tell-Tale Heart'",
New Essays on Poe's Major Tales içinde, editör: Kenneth Silverman, Cambridge University Press, 1993. , s. 30. - ^ a b Cleman, John. "Irresistible Impulses: Edgar Allan Poe and the Insanity Defense",
Bloom's BioCritiques: Edgar Allan Poe içinde, editör: Harold Bloom. Philadelphia: Chelsea House Publishers, 2002. , s. 70. - ^ Quinn, Arthur Hobson. Edgar Allan Poe: A Critical Biography. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1998. . s. 394
- ^ Poe, Edgar Allan. Bütün Hikâyeleri, çeviren: Dost Körpe, İthaki Yayınları, 2002. s. 458 - 462
Özgün metinde 5 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ilk kelime: "True!" - ^ Meyers, Jeffrey. Edgar Allan Poe: His Life and Legacy. Cooper Square Press, 1992. s. 101.
- ^ Quinn, Arthur Hobson. Edgar Allan Poe: A Critical Biography. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1998. s. 394.
- ^ a b Robinson, E. Arthur. "Poe's 'The Tell-Tale Heart'"
Twentieth Century Interpretations of Poe's Tales içinde, editör: William L. Howarth. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall Inc., 1971, s. 94. - ^ Körpe çevirisi. Özgün metinde "Object there was none. Passion there was none."
- ^ Fisher, Benjamin Franklin. "Poe and the Gothic Tradition,"
The Cambridge Companion to Edgar Allan Poe içinde, editör: Kevin J. Hayes. Cambridge University Press, 2002. , s. 87. - ^ Cleman, Bloom's BioCritiques, s. 66.
- ^ a b Reilly, John E. "The Lesser Death-Watch and "'The Tell-Tale Heart' 18 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .,"
The American Transcendental Quarterly içinde. İkinci çeyrek, 1969. - ^ Robison, E. Arthur. "Thoreau and the Deathwatch in Poe's 'The Tell-Tale Heart' 5 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .," Poe Studies içinde, cilt IV, sayı 1. Haziran 1971. s. 14-16
- ^ Eddings, Dennis W. "Theme and Parody in 'The Raven'",
Poe and His Times: The Artist and His Milieu içinde, editör Benjamin Franklin Fisher IV. Baltimore: The Edgar Allan Poe Society, 1990. , s. 213. - ^ Benfey, New Essays, s. 32.
- ^ Hoffman, Daniel. Poe Poe Poe Poe Poe Poe Poe. Baton Rouge: Louisiana State University Press, 1972. . s. 223.
- ^ Benfey, New Essays, s. 33.
- ^ Kennedy, J. Gerald. Poe, Death, and the Life of Writing. Yale University Press, 1987. s. 132.
- ^ Benfey, New Essays, s. 31-32.
- ^ Silverman, Kenneth. Edgar A. Poe: Mournful and Never-ending Remembrance. New York: Harper Perennial, 1991. , s. 201.
- ^ a b Moss, Sidney P. Poe's Literary Battles: The Critic in the Context of His Literary Milieu. Southern Illinois University Press, 1969. s. 151
- ^ ""The Tales of Edgar Allan Poe" (index)". eapoe.org. The Edgar Allan Poe Society of Baltimore. 30 Eylül 2007. 21 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2007.
- ^ Sova, Dawn B. Edgar Allan Poe: A to Z. New York City: Checkmark Books, 2001: 234.
- ^ "IMDb Title Search: The Tell-Tale Heart". IMDb. 24 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Eylül 2007.
- ^ IMDb'de Gammaz Yürek.
- ^ IMDb'de Gammaz Yürek.
Dış bağlantılar
- "The Poe Museum" 22 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Öykünün İngilizce tam metni
- "The Tell-Tale Heart" 23 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Pioneer'deki 1843 tarihli baskının tam metni (İngilizce)
- Öykünün 20. yüzyıl ortalarındaki radyo uyarlamaları 11 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- James Arnett'ın çevirm içi izlenebilen film uyarlaması
- "The Tell-Tale Heart"
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gammaz Yurek Geveze Yurek ya da Geveze Kalp Ing The Tell Tale Heart Edgar Allan Poe tarafindan yazilan ve ilk defa Ocak 1843 te in The Pioneer isimli dergisinde yayimlanan kisa oykudur Genelde gotik kurgunun klasikleri arasinda gosterilen oyku Poe nun en bilinen kisa hikayelerinden biridir Gammaz Yurek in oyku icin yaptigi bir illustrasyon 1919 YazarEdgar Allan PoeOzgun adi The Tell Tale Heart UlkeABDDilIngilizceTurKorkuYayimlanmaThe Pioneer Oykude gozlerinden biri akbaba gozune benzeyen yasli bir adami oldurmus olan anlatici aklinin hala basinda oldugunu iddia eder Dikkatlice planlanmis olan cinayetin ardindan katil cesedi parcalara ayirir ve doseme tahtalarinin altina gizler Ancak katilin sucluluk duygusu tahtalarin altindan olen adamin kalp atisinin duyulmaya devam ettigi varsanisi seklinde ortaya cikar Yasli adamla katili arasinda bir baglanti olup olmadigi varsa bu baglantinin icerigi belirsizdir Yasli adamin bir baba figuru oldugu ya da akbaba gozunun gizlenmis bir sirri veya gucu simgeledigi gibi cesitli fikirler one surulmustur Oykunun iki esas karakterine iliskin ayrintilarin belirsizligi cinayetle sonuclanan olaylar hakkinda verilen detaylarla tezat olusturur Konu Gammaz Yurek birinci tekil sahis anlatimina sahiptir Anlatici surekli aklinin basinda oldugunu ancak duyularini keskinlestiren bir hastaliga yakalandigini one surer Birlikte yasadigi yasli adamin bulanik solgun mavi ve bir akbaba gozune benzer gozu anlaticiyi oylesine rahatsiz eder ki adam sonunda yasli adami oldurmeye karar verir Anlatici cinayeti en ince ayrintisina kadar planlamis olmasini deli olmadiginin bir kaniti olarak gosterir Yedi gece boyunca tam bir saat surecek yavaslikla yasli adamin odasinin kapisini acarak deneme yapar Ancak yasli adamin akbaba gozu her zaman kapalidir ve anlatici sadece gozden nefret etmekte oldugu icin gozu gormedikce adami oldurmeye karar veremez Sekizinci gece anlatici yine her geceki kapi acma rutinini gerceklestirirken yasli adam uyanir ve yataginda dogrulup oturmaya baslar Geri cekilmeyen anlatici bir sure bekler ardindan elindeki fenerin uzerini acmaya karar verir Fenerden bir tek huzme cikar ve dogrudan yasli adamin gozunun uzerine duser Gozu gorunce ofkeye kapilan ardindan da yasli adamin kalbinin korku icinde normalden cok daha sik attigini duyan anlatici saldiriya gecmeye karar verir Ciglik atarak yasli adama saldirir ve onu bogarak oldurur Anlatici daha sonra cesedi parcalara ayirip yer dosemelerinin altina gizler Adam cinayetin butun delillerini ortadan kaldirir ancak gece cigligi duyan bir komsusu polise haber vermistir Anlatici gelen uc polis memurunu hicbir sey bulamayacaklarindan emin bir sekilde eve alir Polisleri yasli adamin odasinda tam da cesedin saklanmis oldugu yere yerlestirdigi sandalyelerde dinlenmeye davet eder Polislerin hicbir seyden suphelenmemesi uzerine rahatlayan anlatici onlarla keyifli bir sekilde konusur Anlatici bir sure sonra hafif bir ses duymaya baslar Gittikce yukselen sesin kendi gerginliginden kaynaklanan kalp atisi oldugunu fark etmez ve dosemelerin altindan gelen yasli adamin kalp sesi olduguna inanmaya baslar Polisler ise daha da yukselen sese kayitsiz kalmaktadir Bir kalbin surekli atisi seklindeki bu ses karsisinda sarsilan polislerin aslinda sesi duydugunu ve olanlari bildigini dusunmeye baslayan anlatici sonunda yasli adami oldurdugunu itiraf eder ve polislere cesedi bulmalari icin doseme tahtalarini kaldirmalarini soyler AnalizGammaz Yurek yani olaylarin ortasinda baslar Acilis cumleleri anlaticinin kimligi belirsiz biriyle yapmakta oldugu suregelen bir konusmanin parcasi gibidir Burada anlaticinin bir gardiyana hakime gazeteciye doktora ya da psikiyatriste yaptiklarini itiraf etmekte oldugu one surulmustur Anlaticinin kendisi hakkinda detayli bilgiler verme ihtiyacinda olusu da boyle aciklanabilir Bu acilisin ardindan bir dehset oykusu aslinda anlaticinin gecmisteki olaya iliskin dehset dolu hatiralari gelir Oykunun ilk kelimesi olan Evet anlaticinin sucunu itirafi gibidir Bu acilis ayni zamanda okuyucunun dikkatini hemen cekip onu oykuye yoneltmeye de yarar Ardindan gelen her kelime oykuyu ileriye tasima amacina yardimci olur ve boylece Gammaz Yurek Poe nun mukemmel oyku yazimi hakkindaki teorilerinin en iyi orneklerinden biri haline gelir Oykunun gelisimi boyunca anlatici sucsuzlugunu degil akli basindaligini savunur Ancak bu durum kendi aleyhinedir cunku deli olmadigini ispatlamaya calisirken cinayetten suclu oldugunu tamamiyla kabullenmis olur Deli olmadigina kanit olarak cinayetteki sistematik hareketlerini gosterir yani akil disi bir davranis icin akilci aciklamalar bulmaya calisir Fakat bu akilci yaklasimi cinayet icin hicbir sebebi olmayisiyla celisir anlatici Bir maksadim yoktu Ofke de duymuyordum demektedir Buna ragmen cinayet fikri gece gunduz aklindan cikmaz Oykunun son sahnesi ise anlaticinin sucluluk duygusunun sonucudur Gotik turdeki eserlerde yer alan bircok kahramanda oldugu gibi anlaticinin sinirliligi gercek karakterinin ortaya cikmasina sebep olur Anlaticinin son sahnede tahtalarin altindan gelen kalp atisini duymasina sebep olan duyularinin keskinligi aslinda deliliginin kanitidir 1840 lardaki tartismalarinin ortasinda bu oyku okuyuculara ozellikle ilginc gelmistir Anlatici duyularini asiri keskinlestiren bir hastaliga tutuldugunu one surer Buna benzer bir motif yazarin 1839 oykusundeki Roderick Usher karakterinde ve Monos ile Una nin Konusmasi nda 1841 da gorulur Ancak anlaticinin gercekten fazlasiyla keskin duyulara mi sahip oldugu yoksa sadece boyle oldugu sanisina mi kapildigi belli degildir Anlaticinin hastaliginin dogru oldugu varsayilirsa oykunun sonunda tahtalarin altindan duydugu sesler olen adamin kalp atislari degil tahtakurtlarinin cikardigi sesler olabilir Anlatici cinayet gecesinde de yasli adam uyandiktan sonraki hareketsiz gecirdigi zaman boyunca olum saatlerinin duvarlardan gelen seslerini duydugunu soyler cinsi tahtakurtlarinin oykunun ozgun halinde de gecen Ingilizce adi death watch beetle yani olum saati bocegi dir Bazi batil inanclara gore olum saati bocekleri yaklasmakta olan olumun isaretcisidir Bu boceklerin bazilari tikirti benzeri sesler cikarirken Turkcede buyuk tosvuran bocegi olarak da adlandirilan bir turu ise muhtemelen ciftlesme rituelinin bir parcasi olarak kafasini tahtalara vurarak bazi sesler cikarir Henry David Thoreau 1838 de bu seslerin kalp atisi sesine benzedigini one surmustur Diger taraftan kalp atisi sesinin tamamiyla anlaticinin hayalgucunun urunu oldugu da dusunulebilir Bu durumda kontrolden cikmis hayalgucu anlaticinin kendi kendini ele vermesiyle sonuclanmis olur Yasli adam ile katilinin adlari meslekleri yasadiklari yer ve birbirleriyle olan baglantilari belirsizdir Bu belirsizlik oykudeki cinayete iliskin oldukca ayrintili bilgilerle tezat icindedir Anlatici yasli adamin hizmetkari ya da daha siklikla varsayildigi uzere oglu olabilir Bu durumda akbaba gozu ebeveyn gozetimini ve dogru ile yanlis hakkindaki ebeveyn kurallarini simgeler Gozun oldurulmesi vicdanin ortadan kaldirilmasidir Goz yasli adamla anlatici arasinda yine ne oldugu belirsiz bir konudaki sirri da temsil ediyor olabilir Son gece gozun sonunda acik oldugu anda sirrin uzerindeki perde kalkmis olur ve cinayet islenir Yine de iki adam arasindaki iliski onemsizdir cunku oyku mukemmel bir cinayet islemeye dair sapkin saplantiya odaklanir ABD Kongresi Kutuphanesi nin Poet Laureate ligini de yapmis olan a gore bu oyku Poe nun Ingilizce Sonnet To Science isimli siirinin alegorik temsilidir Siirde hayal gucu ile bilimin mucadelesi ele alinir Buna gore Gammaz Yurek teki yasli adam bilimsel rasyonel dusunceyi anlatici ise dusgucunu simgeler Yayinlanma gecmisiGammaz Yurek ilk olarak editorlugunu in yaptigi Boston merkezli bir dergi olan The Pioneer da Ocak 1843 te yayinlandi Oyku icin Poe ya muhtemelen 10 dolar odeme yapildi Bu ozgun baskida oykunun Henry Wadsworth Longfellow un A Psalm of Life siirinden bir alintiyi iceren epigraf bolumu vardi Oyku Broadway Journal in 23 Agustos 1845 tarihli sayisinda tekrar basildiginda ufak degisikliklere ugradi Longfellow un siirinin intihal oldugunu dusunen Poe bu ikinci baskiya epigrafi dahil etmedi Gammaz Yurek Poe hayattayken bircok defa yeniden basildi UyarlamalarGammaz Yurek ten yapildigi bilinen ilk uyarlama 1928 tarihli ve ayni isimli bir filmdir in yonettigi ve basrolunde Otto Matiesen in yer aldigi bu filmde oykuye sadik kalinmisti Ancak daha sonraki televizyon ve film adaptasyonlarinda oyku tam zamanli bir film ortaya cikaracak denli uzatildi Bu yapimlardan oykuyle ayni basliga sahip olan 1953 UPA yapimi bir animasyon oyku James Mason tarafindan okunmustur Film ABD nde korunan filmlerden biridir Diger uyarlamalar ozgun eserden ciddi sapmalar icerir Ornegin 1960 tarihli ve ayni isimli bir filmde oykuye bir ask ucgeni eklenmistir 2006 tarihli Nightmares from the Mind of Poe isimli film ise Amontillado Ficisi Diri Diri Gomulus ve Kuzgun ile birlikte Gammaz Yurek ten uyarlanmistir isimli drama serisinde Gammaz Yurek uyarlamasi olan bir yer aldi in kendi besteledigi muzik esliginde anlattigi oyku National Public Radio ve XM Satellite Radio da yayinlandi Bu program 1995 te DH Audio firmasi tarafindan kaset formatinda 2005 te ise audioville com adresinden indirilebilecek sekilde satisa sunuldu Kanada daki yapimi Nightfall programinda da 1 Agustos 1980 de oykunun bir uyarlamasi yayinlandi Insane Clown Posse isimli rapmetal grubunun Riddle Box albumunde oykuden uyarlanarak yazilan Ol Evil Eye sarkisi yer aldi Kaynakca Oykunun Turkce isminin alindigi ceviri Poe Edgar Allan Butun Hikayeleri Ceviren Dost Korpe Ithaki Yayinlari 2002 s 458 462 Memetfuat com 10 Mayis 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Morgue Sokagi Cinayeti Adam Yayinlari 2000 Erisim tarihi 25 4 2009 Ertugrul Aydin Mart 2006 Kaos ve Karmasanin Turk Romaninda Islenis Bicimleri Journal of Istanbul Kultur University ss 57 65 10 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mart 2010 Geveze Kalp Adam Oyku Sayi 33 Mart Nisan 2001 Ceviren Arzu Arslan s 5 9 ISSN 1300 7556 a b Benfey Christopher Poe and the Unreadable The Black Cat and The Tell Tale Heart New Essays on Poe s Major Tales icinde editor Kenneth Silverman Cambridge University Press 1993 ISBN 978 0 521 42243 7 s 30 a b Cleman John Irresistible Impulses Edgar Allan Poe and the Insanity Defense Bloom s BioCritiques Edgar Allan Poe icinde editor Harold Bloom Philadelphia Chelsea House Publishers 2002 ISBN 0 7910 6173 6 s 70 Quinn Arthur Hobson Edgar Allan Poe A Critical Biography Baltimore The Johns Hopkins University Press 1998 ISBN 0 8018 5730 9 s 394 Poe Edgar Allan Butun Hikayeleri ceviren Dost Korpe Ithaki Yayinlari 2002 s 458 462 Ozgun metinde 5 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi ilk kelime True Meyers Jeffrey Edgar Allan Poe His Life and Legacy Cooper Square Press 1992 s 101 ISBN 0 8154 1038 7 Quinn Arthur Hobson Edgar Allan Poe A Critical Biography Baltimore The Johns Hopkins University Press 1998 s 394 ISBN 0 8018 5730 9 a b Robinson E Arthur Poe s The Tell Tale Heart Twentieth Century Interpretations of Poe s Tales icinde editor William L Howarth Englewood Cliffs NJ Prentice Hall Inc 1971 s 94 Korpe cevirisi Ozgun metinde Object there was none Passion there was none Fisher Benjamin Franklin Poe and the Gothic Tradition The Cambridge Companion to Edgar Allan Poe icinde editor Kevin J Hayes Cambridge University Press 2002 ISBN 0 521 79727 6 s 87 Cleman Bloom s BioCritiques s 66 a b Reilly John E The Lesser Death Watch and The Tell Tale Heart 18 Aralik 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde The American Transcendental Quarterly icinde Ikinci ceyrek 1969 Robison E Arthur Thoreau and the Deathwatch in Poe s The Tell Tale Heart 5 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Poe Studies icinde cilt IV sayi 1 Haziran 1971 s 14 16 Eddings Dennis W Theme and Parody in The Raven Poe and His Times The Artist and His Milieu icinde editor Benjamin Franklin Fisher IV Baltimore The Edgar Allan Poe Society 1990 ISBN 0 9616449 2 3 s 213 Benfey New Essays s 32 Hoffman Daniel Poe Poe Poe Poe Poe Poe Poe Baton Rouge Louisiana State University Press 1972 ISBN 0 8071 2321 8 s 223 Benfey New Essays s 33 Kennedy J Gerald Poe Death and the Life of Writing Yale University Press 1987 s 132 ISBN 0 300 03773 2 Benfey New Essays s 31 32 Silverman Kenneth Edgar A Poe Mournful and Never ending Remembrance New York Harper Perennial 1991 ISBN 0 06 092331 8 s 201 a b Moss Sidney P Poe s Literary Battles The Critic in the Context of His Literary Milieu Southern Illinois University Press 1969 s 151 The Tales of Edgar Allan Poe index eapoe org The Edgar Allan Poe Society of Baltimore 30 Eylul 2007 21 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2007 Sova Dawn B Edgar Allan Poe A to Z New York City Checkmark Books 2001 234 ISBN 0 8160 4161 X IMDb Title Search The Tell Tale Heart IMDb 24 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Eylul 2007 IMDb de Gammaz Yurek IMDb de Gammaz Yurek Dis baglantilar The Poe Museum 22 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Oykunun Ingilizce tam metni The Tell Tale Heart 23 Kasim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pioneer deki 1843 tarihli baskinin tam metni Ingilizce Oykunun 20 yuzyil ortalarindaki radyo uyarlamalari 11 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde James Arnett in cevirm ici izlenebilen film uyarlamasi The Tell Tale Heart