Diri Diri Gömülüş (İng. The Premature Burial), Edgar Allan Poe tarafından yazılan ve ilk defa 1844'te The Philadelphia Dollar Newspaper'da yayımlanan korku öyküsü. korkusu bu dönemde oldukça yaygındı ve Poe da öyküde genel ilgi gören bu konuyu işlemişti.
"Diri Diri Gömülüş" | |
---|---|
'ın öykü için yaptığı bir illüstrasyon (1919) | |
Yazar | Edgar Allan Poe |
Özgün adı | "The Premature Burial" |
Ülke | ABD |
Dil | İngilizce |
Tür | Korku |
Yayımlanma | The Philadelphia Dollar Newspaper |
Özet
Diri Diri Gömülüş'te birinci tekil kişi anlatımını kullanan bir anlatıcı, doktorların "ne olduğunu anlayamadıklarından katalepsi deyip işin içinden çıktıkları" bir hastalığı yıllar boyunca çektiğini anlatır. Anlatıcı bu hastalık sebebiyle ölüm benzeri bayılma nöbetleri geçirir ve bunun sonucunda yaşamaya başlar. Birçok insanın da çeşitli sebeplerle canlı canlı gömüldüğü vakaları anlatarak bu korkusunu vurgular. Verdiği ilk örnekte, kurbanın gömüldüğü yeniden açıldığında artık çok geç kalınmıştır. Diğer örneklerde ise kendine gelen kurbanlar, dışarıdakilerin ilgilisi çekmeyi bir şekilde başarırlar ve zamanında kurtarılırlar.
Anlatıcı bu örnekleri, kendisini dehşete düşüren canlı canlı gömülme fobisine bir dayanak olarak anlatır. Hastalığı boyunca, bilinç kaybı yaşadığı ve gittikçe kötüleşen nöbetlere tutulur. Bu yüzden, günün birinde evinden uzakta böyle bir nöbet geçirmekteyken, yanlışlıkla diri diri gömüleceği fikrini bir saplantı hâline getirmiştir. Anlatıcı, arkadaşlarına kendisini canlı canlı gömmeyeceklerine dair yemin ettirir, evini terk etmeyi reddeder ve dışarıdaki kişilere sinyaller gönderebileceği bir tür mezar tasarlar.
Öykünün doruk noktasında anlatıcı kendini zifirî karanlıkta bulur. Diri diri gömülmüştür ve aldığı önlemlerin hiçbiri işe yaramaz. Yardım için bağırmaya başlar ama etrafından gelen sesler onu susturur. Anlatıcı bir mezarda değil, önceki akşam fırtınadan kaçmak için sığındığı bir yelkenlinin . Anlatıcı yaşadığı şokun etkisiyle, ölüm saplantısından kurtulur.
Analiz
On dokuzuncu yüzyılda Batı kültüründe canlı canlı gömülme korkusu oldukça yaygındı ve Poe bu öyküde toplumdaki bu popüler korkudan faydalanmayı amaçladı. O dönemdeki birçok vakada doktorlar, henüz ölmemiş kişilerin yanlışlıkla öldüğüne karar vermişti. "Güvenli tabut" denilen ve gömülen kişinin ölmemiş olması durumuna karşı çeşitli tedbirler içeren tabutlar o dönemde henüz yaygın değildi. Konuya o kadar çok önem verliyordu ki, Society for the Prevention of People Being Buried Alive (İnsanların Canlı Canlı Gömülmesini Önleme Derneği) adında bir dernek bile kurulmuştu. Gündüzleri tabutunda geçirip geceleri avlanmak için ortaya çıkan vampir inancı da zaman zaman ölmeden gömülme olgusuna bağlanır. Ancak halkbilimci Paul Barber'a göre konu abartılmıştı çünkü doğal çürümenin bazı sonuçları, hatalı biçimde hayat belirtisi olarak algılanıyordu. Öyküde de konuya olan bu ilgi vurgulanmıştı. Anlatıcı önce gerçeklerin kurgudan daha korkunç olabileceğini söylüyor, ardından da asıl öyküye okuyucuyu inandırmak için birkaç gerçek olaya atıfta bulunuyordu.
Öyküdeki anlatıcı boş bir hayat sürmektedir. Geçirdiği "tuhaf hastalık nöbetleri" ve ölüme olan saplantısı sebebiyle gerçeklikten kopmuştur. Sağlığına kavuşmaya başladığı anda en büyük korkusu olan diri diri gömülme başına gelir.
Poe'nun diğer eserlerinde ölmeden gömülme
Uyarlamalar
- Roger Corman'ın yönettiği 1962 yapımı filminde başrolleri Ray Milland ve Hazel Court paylaştı.
- 2006 yapımı Nightmares from the Mind of Poe filminde Diri Diri Gömülüş ile birlikte Gammaz Yürek, Amontillado Fıçısı ve Kuzgun yer aldı.
- Jan Švankmajer'in 2005 yapımı filmi, Diri Diri Gömülüş ve öykülerinden uyarlandı.
Kaynakça
- ^ a b c Öykünün Türkçe isminin ve alıntıların alındığı çeviri: Poe, Edgar Allan. Bütün Hikâyeleri, çeviren: Dost Körpe, İthaki Yayınları, 2002. s. 555 - 565
- ^ a b Meyers, Jeffrey: Edgar Allan Poe: His Life and Legacy. Cooper Square Press, 1992. sayfa 156.
- ^ Kennedy, J. Gerald. Poe, Death, and the Life of Writing. , 1987. sayfa 58-9
- ^ a b Premature burial in the 19th century 17 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ Barber, Paul. Vampires, Burial and Death: Folklore and Reality. Yale University Press, 1988.
- ^ Quinn, Arthur Hobson. Edgar Allan Poe: A Critical Biography. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1998. sayfa 418
- ^ Selley, April. "Poe and the Will". Poe and His Times: The Artist and His Milieu içinde, editör: Benjamin Franklin Fisher IV. Baltimore: The Edgar Allan Poe Society, Inc., 1990. sayfa 96
Dış bağlantılar
- PoeStories.com'da öykünün tam metni19 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Edgar Allan Poe Society6 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .'de öykünün yayımlanma geçmişi13 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Diri Diri Gomulus Ing The Premature Burial Edgar Allan Poe tarafindan yazilan ve ilk defa 1844 te The Philadelphia Dollar Newspaper da yayimlanan korku oykusu korkusu bu donemde oldukca yaygindi ve Poe da oykude genel ilgi goren bu konuyu islemisti Diri Diri Gomulus in oyku icin yaptigi bir illustrasyon 1919 YazarEdgar Allan PoeOzgun adi The Premature Burial UlkeABDDilIngilizceTurKorkuYayimlanmaThe Philadelphia Dollar NewspaperOzetDiri Diri Gomulus te birinci tekil kisi anlatimini kullanan bir anlatici doktorlarin ne oldugunu anlayamadiklarindan katalepsi deyip isin icinden ciktiklari bir hastaligi yillar boyunca cektigini anlatir Anlatici bu hastalik sebebiyle olum benzeri bayilma nobetleri gecirir ve bunun sonucunda yasamaya baslar Bircok insanin da cesitli sebeplerle canli canli gomuldugu vakalari anlatarak bu korkusunu vurgular Verdigi ilk ornekte kurbanin gomuldugu yeniden acildiginda artik cok gec kalinmistir Diger orneklerde ise kendine gelen kurbanlar disaridakilerin ilgilisi cekmeyi bir sekilde basarirlar ve zamaninda kurtarilirlar Anlatici bu ornekleri kendisini dehsete dusuren canli canli gomulme fobisine bir dayanak olarak anlatir Hastaligi boyunca bilinc kaybi yasadigi ve gittikce kotulesen nobetlere tutulur Bu yuzden gunun birinde evinden uzakta boyle bir nobet gecirmekteyken yanlislikla diri diri gomulecegi fikrini bir saplanti haline getirmistir Anlatici arkadaslarina kendisini canli canli gommeyeceklerine dair yemin ettirir evini terk etmeyi reddeder ve disaridaki kisilere sinyaller gonderebilecegi bir tur mezar tasarlar Oykunun doruk noktasinda anlatici kendini zifiri karanlikta bulur Diri diri gomulmustur ve aldigi onlemlerin hicbiri ise yaramaz Yardim icin bagirmaya baslar ama etrafindan gelen sesler onu susturur Anlatici bir mezarda degil onceki aksam firtinadan kacmak icin sigindigi bir yelkenlinin Anlatici yasadigi sokun etkisiyle olum saplantisindan kurtulur AnalizOn dokuzuncu yuzyilda Bati kulturunde canli canli gomulme korkusu oldukca yaygindi ve Poe bu oykude toplumdaki bu populer korkudan faydalanmayi amacladi O donemdeki bircok vakada doktorlar henuz olmemis kisilerin yanlislikla oldugune karar vermisti Guvenli tabut denilen ve gomulen kisinin olmemis olmasi durumuna karsi cesitli tedbirler iceren tabutlar o donemde henuz yaygin degildi Konuya o kadar cok onem verliyordu ki Society for the Prevention of People Being Buried Alive Insanlarin Canli Canli Gomulmesini Onleme Dernegi adinda bir dernek bile kurulmustu Gunduzleri tabutunda gecirip geceleri avlanmak icin ortaya cikan vampir inanci da zaman zaman olmeden gomulme olgusuna baglanir Ancak halkbilimci Paul Barber a gore konu abartilmisti cunku dogal curumenin bazi sonuclari hatali bicimde hayat belirtisi olarak algilaniyordu Oykude de konuya olan bu ilgi vurgulanmisti Anlatici once gerceklerin kurgudan daha korkunc olabilecegini soyluyor ardindan da asil oykuye okuyucuyu inandirmak icin birkac gercek olaya atifta bulunuyordu Oykudeki anlatici bos bir hayat surmektedir Gecirdigi tuhaf hastalik nobetleri ve olume olan saplantisi sebebiyle gerceklikten kopmustur Sagligina kavusmaya basladigi anda en buyuk korkusu olan diri diri gomulme basina gelir Poe nun diger eserlerinde olmeden gomulme Berenice Amontillado FicisiUyarlamalarRoger Corman in yonettigi 1962 yapimi filminde basrolleri Ray Milland ve Hazel Court paylasti 2006 yapimi Nightmares from the Mind of Poe filminde Diri Diri Gomulus ile birlikte Gammaz Yurek Amontillado Ficisi ve Kuzgun yer aldi Jan Svankmajer in 2005 yapimi filmi Diri Diri Gomulus ve oykulerinden uyarlandi Kaynakca a b c Oykunun Turkce isminin ve alintilarin alindigi ceviri Poe Edgar Allan Butun Hikayeleri ceviren Dost Korpe Ithaki Yayinlari 2002 s 555 565 a b Meyers Jeffrey Edgar Allan Poe His Life and Legacy Cooper Square Press 1992 sayfa 156 Kennedy J Gerald Poe Death and the Life of Writing 1987 sayfa 58 9 a b Premature burial in the 19th century 17 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Barber Paul Vampires Burial and Death Folklore and Reality Yale University Press 1988 Quinn Arthur Hobson Edgar Allan Poe A Critical Biography Baltimore The Johns Hopkins University Press 1998 ISBN 0 8018 5730 9 sayfa 418 Selley April Poe and the Will Poe and His Times The Artist and His Milieu icinde editor Benjamin Franklin Fisher IV Baltimore The Edgar Allan Poe Society Inc 1990 sayfa 96 ISBN 0 9616449 2 3Dis baglantilarPoeStories com da oykunun tam metni19 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Edgar Allan Poe Society6 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde de oykunun yayimlanma gecmisi13 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce