Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Garip hareketi, garipçiler ya da birinci yeni;Orhan Veli Kanık, Oktay Rifat ve Melih Cevdet Anday'ın kurduğu ve Türk şiirinde yer etmiş anlayışları reddeden ve söyleyiş güzelliğini esas alan edebiyat akımıdır.
Tarihçe
Ortaya çıkış
Ankara Erkek Lisesinde eğitim gören Orhan Veli Kanık, Oktay Rifat ve Melih Cevdet Anday'ın 1936 yılında yüksek eğitimlerini tamamlamalarının ardından 1936'da Ankara'ya dönen Orhan Veli, üçlünün tekrar edebiyata dönmesine vesile oldu. 1936'da çıkarmaya başladıkları Varlık dergisinin 1937'de çıkan 101. sayısında RaymondRadiguet'ten yapılan Kelebek şiiri çevirisi ve Orhan Veli'nin Saksılar şiiri bu türün ilk örnekleri olarak kabul edilir.
Garip şiirinin dönemleri
| Dönem | Yıllar | Not |
|---|---|---|
| I. Dönem | 1937 - 1941 | Varlık dergisinde yayımlanan ilk şiirlerden Garip kitabının yayımlandığı 1941 yılına kadar süren dönemdir. |
| II. Dönem | 1941 - 1945 | Akımın öncüsü olan 3 şairin askerlik yüzünden edebiyattan uzaklaşmasıyla tekrar dönecekleri 1945 yılına kadar süren dönemdir. |
| III. Dönem | 1945 - 1949 | 3 şairin de birbirinden ayrı hareket ettiği bir dönemdir. |
| IV. Dönem | 1949 - 1950 | Yaprak dergisi yayımlandığı sürece devam eden dönemdir. |
I. Dönem
1937 yılında Kelebek ve Saksılar şiirleriyle ilk örneklerin verildiği dönemdir. Bu dönemde akımın ilkeleri konusunda fikir birliği bulunmamaktadır.
Garip
Orhan Veli'nin tavsiyesiyle üç şairin çıkardığı ilk şiir kitabıdır. Kitabın önsözünde şiir hakkındaki ortak görüşleri dile getirilmiştir ve Garipçilik akımının çizgisi ilk defa belirlenmiştir. Ona göre anlatımın süslenmesi, somutlanması veya soyutlanması anlama zarar vermektedir.
Kitabın önsözü ilk ve ikinci baskıda farklı olup ikisini de yazan Orhan Veli Kanık'ın fikir değişimleri görülmektedir.
| Yazar | Şiir sayısı |
|---|---|
| Melih Cevdet | 16 |
| Oktay Rıfat | 21 |
| Orhan Veli | 24 |
| Toplam | 61 |
Kitapta yayımlanan 61 şiirin bazıları daha önce Varlık, İnsan, Ses, Yenilik, Oluş ve Sokak gibi yayın organlarında yayımmıştı.
II. Dönem
Garip kitabının yazılması ile başlayan dönem üçlünün birbirlerinin şiirleri hakkında tartışması ve askerlik hizmeti için edebiyattan uzaklaşmaları ile sonlanmıştır.
III. Dönem
Üçlünün askerlikten dönmelerinden sonra başlayan bu dönemde birlikte hareket etmek yerine bireysel hareket etmeye başlamışladır.
| Yazar | Verdiği eser |
|---|---|
| Orhan Veli | Vazgeçemediğim |
| Oktay Rıfat | Yaşayıp Ölmek, Aşk ve Avarelik Üstüne Şiirler |
| Melih Cevdet | Rahatı Kaçan Ağaç |
IV. Dönem
Üç yazarın yazı kurulunda olduğu Yaprak dergisi etrafında gerçekleşen dönemdir. 28 sayı çıkartan bu derginin yayımlarını sonlandırmasından birkaç ay sonra Orhan Veli'nin ölmesiyle bu dönem de kapanmıştır.
Garip akımından sonra
Hece ölçüsüne tepkili yazarların etrafında toplandığı Mavi dergisi 1952 yılında Teoman Civelek, Ülkü Arman, Güner Sümer ve Bekir Çiftçi tarafından çıkartılmaya başlanmıştır. Daha sonra bu dergide Attila İlhan, Ahmet Oktay ve Yılmaz Gruda da eserler yayımlamıştır. Daha sonra bu yazarlar Maviciler olarak bilinen bir akımı benimsemiştir. Maviciler ise İkinci Yenicilerin zeminini hazırlamıştır.
Biçim
Garip önsözünde şu görüşlerden bahsedilmiştir:
- Farklı sanat dallarının birbirleriyle etkileşimine karşı çıkılmalıdır.
- Şiirde ahenk, vezin ve kafiye olmadan da sağlanabilir.
- Şiirde her türlü anlam ve söz sanatlarından vazgeçilmelidir.
Hececilere, Nazım Hikmet'in toplumcu gerçekçi politik şiirine ve Ahmet Haşim'in öz şiiir anlayışına karşı tepki olarak anlamı ön planda tutan bir biçimde eserler verilmiştir. Şairanelik anlayışını reddetmişlerdir.
Japon haiku şiirleri ile birçok benzer özellik taşımakta olan akımın Orhan Veli'nin Kikaku’nun şiirlerini Fransızcadan Türkçeye çevirirken doğu şiiri ile karşılaştığını ve Japonların haiku şiirinden etkilendiği iddia edilmiştir.
Garip Hareketi Türk Edebiyat'ında dadaizm akımını benimseyen tek topluluktur.
Kaynakça
- ^ Durmuş, Mitat (Aralık 2009). "Garip Şiiri Bağlamında Geleneğin Sorunsallaştırımı". Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları. s. 1. 25 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mayıs 2024.
- ^ Çetin, Nurullah; Sakallı, Fatih; Karataş, Cengiz, (Ed.) (2021). Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı. 1. baskı. Ankara: İlbilge Yayıncılık. s. 97. ISBN .
- ^ a b c d e f g Çetin, Nurullah; Sakallı, Fatih; Karataş, Cengiz, (Ed.) (2021). Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı. 1. baskı. Ankara: İlbilge. s. 98. ISBN .
- ^ Şahan, Kayhan (Eylül 2018). "Metaforlar ve Orhan Veli Şiiri". 7 (3). Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı. s. 1823. 25 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mayıs 2024.
- ^ a b Gökalp, Gonca (Temmuz 1993). "Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri ve Behçet Necatigil". 10 (1). Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. ss. 354-355. 5 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mayıs 2024.
- ^ a b Gökalp, Gonca (Temmuz 1993). "Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri ve Behçet Necatigil". 10 (1). Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. s. 356. 5 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mayıs 2024.
- ^ Geçgel, Hulusi (Haziran 2024). "Hayal Kültür Sanat Edebiyat Dergisi" (PDF), 21. Hayal Yayıncılık. s. 2. 10 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Mayıs 2024.
- ^ "Tek Parti Dönemi Edebi Akım, Grup ve Topluluklarına İzmirli Edebiyatçıların Katkıları" (PDF). İzmir Katip Çelebi Üniversitesi. 2022. s. 1843. 25 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 25 Mayıs 2024.
- ^ Tekmen, Ayşe Nur (2010). "Japon şiiiri haiku ve Türk Edebiyatındaki Yansıması" (PDF). Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi. 25 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 25 Mayıs 2024.
- ^ Bakır, Sinan (1 Ocak 2021). "Garip Ve İkinci Yeni Şiirinin Kaynakları". DEDE KORKUT Uluslararasi Turk Dili ve Edebiyati Arastirmalari Dergisi. 10 (25): 8. doi:10.25068/dedekorkut423. ISSN 2147-5490.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Garip hareketi garipciler ya da birinci yeni Orhan Veli Kanik Oktay Rifat ve Melih Cevdet Anday in kurdugu ve Turk siirinde yer etmis anlayislari reddeden ve soyleyis guzelligini esas alan edebiyat akimidir TarihceOrtaya cikis Ankara Erkek Lisesinde egitim goren Orhan Veli Kanik Oktay Rifat ve Melih Cevdet Anday in 1936 yilinda yuksek egitimlerini tamamlamalarinin ardindan 1936 da Ankara ya donen Orhan Veli uclunun tekrar edebiyata donmesine vesile oldu 1936 da cikarmaya basladiklari Varlik dergisinin 1937 de cikan 101 sayisinda RaymondRadiguet ten yapilan Kelebek siiri cevirisi ve Orhan Veli nin Saksilar siiri bu turun ilk ornekleri olarak kabul edilir Garip siirinin donemleri Donem Yillar NotI Donem 1937 1941 Varlik dergisinde yayimlanan ilk siirlerden Garip kitabinin yayimlandigi 1941 yilina kadar suren donemdir II Donem 1941 1945 Akimin oncusu olan 3 sairin askerlik yuzunden edebiyattan uzaklasmasiyla tekrar donecekleri 1945 yilina kadar suren donemdir III Donem 1945 1949 3 sairin de birbirinden ayri hareket ettigi bir donemdir IV Donem 1949 1950 Yaprak dergisi yayimlandigi surece devam eden donemdir I Donem 1937 yilinda Kelebek ve Saksilar siirleriyle ilk orneklerin verildigi donemdir Bu donemde akimin ilkeleri konusunda fikir birligi bulunmamaktadir Garip Orhan Veli nin tavsiyesiyle uc sairin cikardigi ilk siir kitabidir Kitabin onsozunde siir hakkindaki ortak gorusleri dile getirilmistir ve Garipcilik akiminin cizgisi ilk defa belirlenmistir Ona gore anlatimin suslenmesi somutlanmasi veya soyutlanmasi anlama zarar vermektedir Kitabin onsozu ilk ve ikinci baskida farkli olup ikisini de yazan Orhan Veli Kanik in fikir degisimleri gorulmektedir Yazar Siir sayisiMelih Cevdet 16Oktay Rifat 21Orhan Veli 24Toplam 61 Kitapta yayimlanan 61 siirin bazilari daha once Varlik Insan Ses Yenilik Olus ve Sokak gibi yayin organlarinda yayimmisti II Donem Garip kitabinin yazilmasi ile baslayan donem uclunun birbirlerinin siirleri hakkinda tartismasi ve askerlik hizmeti icin edebiyattan uzaklasmalari ile sonlanmistir III Donem Uclunun askerlikten donmelerinden sonra baslayan bu donemde birlikte hareket etmek yerine bireysel hareket etmeye baslamisladir Yazar Verdigi eserOrhan Veli VazgecemedigimOktay Rifat Yasayip Olmek Ask ve Avarelik Ustune SiirlerMelih Cevdet Rahati Kacan AgacIV Donem Uc yazarin yazi kurulunda oldugu Yaprak dergisi etrafinda gerceklesen donemdir 28 sayi cikartan bu derginin yayimlarini sonlandirmasindan birkac ay sonra Orhan Veli nin olmesiyle bu donem de kapanmistir Garip akimindan sonra Hece olcusune tepkili yazarlarin etrafinda toplandigi Mavi dergisi 1952 yilinda Teoman Civelek Ulku Arman Guner Sumer ve Bekir Ciftci tarafindan cikartilmaya baslanmistir Daha sonra bu dergide Attila Ilhan Ahmet Oktay ve Yilmaz Gruda da eserler yayimlamistir Daha sonra bu yazarlar Maviciler olarak bilinen bir akimi benimsemistir Maviciler ise Ikinci Yenicilerin zeminini hazirlamistir BicimGarip onsozunde su goruslerden bahsedilmistir Farkli sanat dallarinin birbirleriyle etkilesimine karsi cikilmalidir Siirde ahenk vezin ve kafiye olmadan da saglanabilir Siirde her turlu anlam ve soz sanatlarindan vazgecilmelidir Hececilere Nazim Hikmet in toplumcu gercekci politik siirine ve Ahmet Hasim in oz siiir anlayisina karsi tepki olarak anlami on planda tutan bir bicimde eserler verilmistir Sairanelik anlayisini reddetmislerdir Japon haiku siirleri ile bircok benzer ozellik tasimakta olan akimin Orhan Veli nin Kikaku nun siirlerini Fransizcadan Turkceye cevirirken dogu siiri ile karsilastigini ve Japonlarin haiku siirinden etkilendigi iddia edilmistir Garip Hareketi Turk Edebiyat inda dadaizm akimini benimseyen tek topluluktur Kaynakca Durmus Mitat Aralik 2009 Garip Siiri Baglaminda Gelenegin Sorunsallastirimi Yeni Turk Edebiyati Arastirmalari s 1 25 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mayis 2024 Cetin Nurullah Sakalli Fatih Karatas Cengiz Ed 2021 Cumhuriyet donemi Turk edebiyati 1 baski Ankara Ilbilge Yayincilik s 97 ISBN 978 605 74157 0 7 a b c d e f g Cetin Nurullah Sakalli Fatih Karatas Cengiz Ed 2021 Cumhuriyet donemi Turk edebiyati 1 baski Ankara Ilbilge s 98 ISBN 978 605 74157 0 7 Sahan Kayhan Eylul 2018 Metaforlar ve Orhan Veli Siiri 7 3 Uluslararasi Turkce Edebiyat Kultur Egitim Dergisi Sayi s 1823 25 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mayis 2024 a b Gokalp Gonca Temmuz 1993 Cumhuriyet Donemi Turk Siiri ve Behcet Necatigil 10 1 Hacettepe Universitesi Edebiyat Fakultesi Dergisi ss 354 355 5 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mayis 2024 a b Gokalp Gonca Temmuz 1993 Cumhuriyet Donemi Turk Siiri ve Behcet Necatigil 10 1 Hacettepe Universitesi Edebiyat Fakultesi Dergisi s 356 5 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mayis 2024 Gecgel Hulusi Haziran 2024 Hayal Kultur Sanat Edebiyat Dergisi PDF 21 Hayal Yayincilik s 2 10 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Mayis 2024 Tek Parti Donemi Edebi Akim Grup ve Topluluklarina Izmirli Edebiyatcilarin Katkilari PDF Izmir Katip Celebi Universitesi 2022 s 1843 25 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 25 Mayis 2024 Tekmen Ayse Nur 2010 Japon siiiri haiku ve Turk Edebiyatindaki Yansimasi PDF Ankara Universitesi Dil ve Tarih Cografya Fakultesi Turkoloji Dergisi 25 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 25 Mayis 2024 Bakir Sinan 1 Ocak 2021 Garip Ve Ikinci Yeni Siirinin Kaynaklari DEDE KORKUT Uluslararasi Turk Dili ve Edebiyati Arastirmalari Dergisi 10 25 8 doi 10 25068 dedekorkut423 ISSN 2147 5490