Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Garseddin Halil Bey, (miladi takvime göre 1386 Nisan'ında ölmüştür), Türkmen kökenli Dulkadir beyliklerinin ikinci hükümdarı olarak, 1353'ten 1386 yılına dek saltanatını sürdürmüştür. Kendisi, babası Zeyneddin Karaca Bey döneminde askerî harekâtlara aktif olarak iştirak ederek, Dulkadirlerin nüfuz alanını genişletmiş ve Memlük egemenliği ile çatışmalara girişmiştir. Bu durum, Memlük ile Dulkadiriler arasındaki mevcut gerilimin tırmanmasına önemli ölçüde sebep olmuştur. Özellikle, Halil Bey'in Memluklerle olan kuzey sınırında düzenlediği baskınlar, Memluk Sultanı'nı Dulkadir hanedanında iç çekişmeler yaratmaya sevk etmiştir. Sultan, Halil Bey'in kardeşi ve Harput civarındaki topraklarda Memluklerin tanımasını arzulayan Sarım al-Din İbrahim'i, egemen Halil Bey'e suikast düzenlemeye yönlendirmiştir. Garseddin Halil, bir pusu sonucunda ölmüş ve ardılı olarak tahtı kardeşi Şaban Süli Bey devralmıştır.
| Halil Bey | |
|---|---|
| Dulkadir Beyi | |
| Hüküm süresi | 1353–1386 |
| Taç giymesi | 1355 |
| Önce gelen | Zeyneddin Karaca Bey |
| Sonra gelen | Şaban Süli Bey |
| Doğum | y. 1279 |
| Ölüm | 1386 |
| Hanedan | Dulkadir |
| Babası | Dulkadir |
| Dini | İslam |
İlk yılları
Halil, 1337 yılında Maraş ile Elbistan arasındaki toprakların naibi olarak Mısır Memluk Sultanı I. Muhammed tarafından tanınan bir Türkmen beyi olan Zeyneddin Karaca Bey'in oğluydu. Karaca'nın yönetimi sırasında, Halil aktif bir şekilde askeri seferlere katıldı. 1335 veya 1337'de rakip Türkmen beyi Ṭaraklı'dan, babası adına Elbistan'ı ele geçirdi. Dulkadirilerin düşüşüne kadar Elbistan, başkent olarak hizmet verecekti. Karaca, Mısır Memlukları ile sarsıntılı diplomatik ilişkileri olan biri olarak, sonunda 1348'de bağımsızlığını ilan etti. Bu nedenle, Mısır Memlukları Elbistan'ı işgal etti ve yağmaladı, bu da Karaca'nın dağlara kaçmasına neden oldu. Halil, babasına biraz zaman kazandırmak için 20 adamıyla Memluk ordusuna saldırdı ancak yakalandı.
Memlükler ile inişli çıkışlı diplomatik ilişkilere sahip olan Karaca, nihayetinde 1348'de bağımsızlığını ilan etti. Bunun sonucunda Memlükler Elbistan'ı yağmalayıp işgal etti, bu da Karaca'nın dağlara kaçmasına neden oldu. Babasına zaman kazandırmak için Halil, 20 adamıyla birlikte Memlük ordusuna saldırdı ancak yakalandı. 1353'te, Karaca Eretna Beyliği hükümdarı Ghiyath al-Din Muhammed'in sarayına sığındı, ancak Memlüklerin talebi üzerine 22 Eylül 1353'te zincirlenerek Halep'e gönderildi ve bunun karşılığında Muhammed'e 500.000 dinar ödendi. Karaca'nın oğullarından biri, Halep'te başarısız bir saldırıyla babasını kurtarmaya çalıştı. Bu durum, sultanı, I. Selâhaddin'i daha da öfkelendirdi ve Karaca'nın Kahire'ye nakledilmesini talep etti. Orada, Karaca sultan tarafından azarlandı, Kahire Kalesi'nde 48 gün hapis edildi ve 11 Aralık 1353'te işkenceyle öldürüldü. Cesedi 'da 3 gün asılı bırakıldı.
İktidara yükseliş
Karaca'nın ölümünün ardından, Halil yeni hükümdar olarak Memlükler tarafından tanınmadı. 10 Haziran 1354'te, Ramazanoğulları Beyliği'den Ramazan Bey, Memlük sultanına bin atlık bir hediye ile Kahire'yi ziyaret etti ve Karaca'nın toprakları üzerinde yönetim hakkı verilmesini diledi. Memlükler, Ramazan'ı Türkmenlerin emiri olarak tanıdı. Çukurova'da Üçok aşiret konfederasyonunu yöneten Ramazanoğulları, komşu Bozok aşiret konfederasyonu üzerinde otoritelerini kuramadılar; bu konfederasyon Dulkadiroğulları ve Halil Bey'in etkisi altındaydı. Ramazanoğulları güçlerini pekiştiremedikleri ve Dulkadiroğulları ile Ramazanoğulları arasında bir çatışma ihtimalinin belirginleştiği bir noktada, Memlükler nihayet 1355'te Halil'i Dulkadiroğulları'nın yeni hükümdarı olarak tanıdı.
Hükümdarlık dönemi
Halil'in hükümdarlığı döneminde, Dulkadiroğulları sınırlarını genişletti; Memlükler ve Kadı Burhâneddin'le sık sık etkileşimde bulundular. Kadı Burhâneddin, 1381 yılında Sivas'ta 'nin yerine Eretna Beyliği'nin yönetimini kayyum olarak ele geçirmişti. Halil'in hakimiyet alanı Maraş, Darende, Divriği, Malatya, Harput, Zamantı, Besni, Diyarbakır ve Amik Ovası'nı kapsıyordu. Babası gibi bağımsız olma ve etkisini artırma arzusu, Memlük-Dulkadiroğulları ilişkilerini daha da kötüleştirdi.
1352 veya 1353 yılında, hükümdar olarak tanınmasından önce, Halil Dulkadiroğulları topraklarını Fırat koridoruna doğru genişletmeyi ve kendisinin babasının ihaneti olarak gördüğü duruma karşılık verme amacı güttü. Bu, Malatya ve Zamantı kalesini ele geçirme girişimini içeriyordu. Malatya'ya yapılan saldırı başarısız oldu, çünkü yerliler 1360'ta Memlük otoritesini sağladı, ancak Halil Zamantı'yı ele geçirdi ve onu temel Dulkadiroğulları bölgesi olarak ilhak etti. Başlangıçta Eretnalılar tarafından kontrol edilen Harput kalesi, birkaç kez el değiştirdi, ilk olarak 1364'te Halil'e teslim oldu ancak 1366 kışında yeniden Memlüklere döndü. Halil, Harput'u Eylül 1378'de yeniden ele geçirdi. Bu zafer, Şubat 1379'da Yumurtalık yakınlarında Memlük emiri Timurtaş'a karşı Dulkadiroğulları-Ramazanoğulları ortak saldırısı ve Maraş yakınlarında büyük bir Dulkadiroğulları zaferi ile takip edildi.
Halep yakınlarında sürekli Dulkadiroğulları baskınlarına yanıt olarak, Memlükler Maraş'ı ele geçirdi ve savunmasız bırakılan Elbistan'a ilerledi. Bu büyük kayıplar Halil'i yeni ittifaklar aramaya itti. Kadı Burhâneddin, hükümdarını devirip Eretna yönetimini ele geçiren Eretna veziriydi. Halil, Burhâneddin ile işbirliği yapmaya başladı ve oğlu ve vârisi Mehmed'i Burhâneddin'in kızıyla evlendirdi. Onun desteğiyle, Halil Memlük kontrolündeki Darende ve Divriği kasabalarını yağmaladı, ayrıca 1384'te Elbistan ve Maraş'ı yeniden ele geçirdi ancak Elbistan ve Maraş üzerindeki kontrol kalıcı olmadı. Yeni Memlük sultanı Berkuk, Halil'in kardeşleri arasında çatışma kışkırtarak Dulkadiroğulları emellerini engelleme çabası içinde oldu ve Halil'in suikastını temin etti.
Suikast
Memlükler, Halil'in kardeşi Sarım al-Din İbrahim'i Halil'i öldürmekle görevlendirdi. İbrahim daha önce Harput'un naibi olarak tanınma arayışıyla Kahire'ye gitmişti.Halep'ten, İbrahim, birliklerini Maraş ile Antep arasındaki yaylaka konuşlandırdı, burada Halil ikamet ediyordu ve ona Nisan 1386'da pusu kurdu. Halil'in kesik başı Kahire'ye gönderildi, bedeni ise Zamantı Kalesi'nin altında bulunan Melik Gazi'nin türbesine gömüldü. Halil, öldüğünde altmış yaşının üzerindeydi.
Aile
Halil'in 2 veya 3 oğlu vardı: Mehmed, Ali ve Hamza (Hamza, Ali'nin oğlu olabilir). Ali, Elbistan'ın valisi oldu, Mehmed ise beyliğin beşinci hükümdarıydı. Babalarının hükümdarlığı sırasında, Mehmed ve Ali, 'tan Halep çevresinde arazi aldı, ancak bu durumun sadece onursal bir rütbe mi yoksa bazı hizmetlerin gerekip gerekmediği bilinmemektedir.
Kaynakça
- ^ Har-El 1995, ss. 40.
- ^ a b Sinclair 1987, ss. 518. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "FOOTNOTESinclair1987518" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ Kaya 2014, ss. 86–88.
- ^ Kaya 2014, ss. 88.
- ^ a b Merçil 1991, ss. 291. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "FOOTNOTEMerçil1991291" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ a b Alıç 2020, ss. 85. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "FOOTNOTEAlıç202085" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ a b c Alıç 2020.
- ^ Yinanç 1988, s. 19.
- ^ a b Alıç 2020, s. 86.
- ^ Özaydın 2001.
- ^ a b c d e f Venzke 2017.
- ^ Mordtmann & Ménage 2012.
- ^ Venzke 2000, s. 467.
- ^ von Zambaur 1927, s. 159.
- ^ Venzke 2000, s. 412.
Biblografya
- Alıç, Samet (2020). "The Dulkadir's Emirs Killed by the Mamluks". The Journal of Selcuk University Social Sciences Institute (43): 83-94. 19 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mart 2023.
- Har-El, Shai (1995). Struggle for Domination in the Middle East: The Ottoman-Mamluk War, 1485-91. E.J. Brill. Erişim tarihi: 19 Mart 2023.
- Kaya, Abdullah (2014). "Dulkadirli Beyliği'nin Eratnalılar ile Münasebetleri". Mustafa Kemal University Journal of Graduate School of Social Sciences. 11 (25): 81-97. Erişim tarihi: 20 Mart 2023.
- Merçil, Erdoğan (1991). Müslüman-Türk devletleri tarihi. Turkish Historical Society Press.
- Sinclair, Thomas Alan (1987). Eastern Turkey An Architectural and Archaeological Survey. II. Pindar Press.
- Venzke, Margaret L. (2017). "Dulkadir". Fleet, Kate; Krämer, Gudrun; Matringe, Denis; Nawas, John; Stewart, Denis J. (Ed.). Encyclopaedia of Islam. III. E. J. Brill.
- von Zambaur, Eduard Karl Max (1927). Manuel de généalogie et de chronologie pour l'histoire de l'Islam avec 20 tableaux généalogiques hors texte et 5 cartes (Fransızca). H. Lafaire. 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2023.
- Yinanç, Refet (1988). Dulkadir Beyliği. Ankara: Turkish Historical Society Press.
- Venzke, Margaret L. (2000). "The Case of a Dulgadir-Mamluk Iqṭāʿ: A Re-Assessment of the Dulgadir Principality and Its Position within the Ottoman-Mamluk Rivalry". Journal of the Economic and Social History of the Orient. 43 (3): 399-474. 22 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mart 2023.
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Zeyneddin Karaca Bey | Dulkadiroğulları Beyi 1353-1386 | Sonra gelen: Şaban Süli Bey |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Garseddin Halil Bey miladi takvime gore 1386 Nisan inda olmustur Turkmen kokenli Dulkadir beyliklerinin ikinci hukumdari olarak 1353 ten 1386 yilina dek saltanatini surdurmustur Kendisi babasi Zeyneddin Karaca Bey doneminde askeri harekatlara aktif olarak istirak ederek Dulkadirlerin nufuz alanini genisletmis ve Memluk egemenligi ile catismalara girismistir Bu durum Memluk ile Dulkadiriler arasindaki mevcut gerilimin tirmanmasina onemli olcude sebep olmustur Ozellikle Halil Bey in Memluklerle olan kuzey sinirinda duzenledigi baskinlar Memluk Sultani ni Dulkadir hanedaninda ic cekismeler yaratmaya sevk etmistir Sultan Halil Bey in kardesi ve Harput civarindaki topraklarda Memluklerin tanimasini arzulayan Sarim al Din Ibrahim i egemen Halil Bey e suikast duzenlemeye yonlendirmistir Garseddin Halil bir pusu sonucunda olmus ve ardili olarak tahti kardesi Saban Suli Bey devralmistir Halil BeyDulkadir BeyiHukum suresi1353 1386Tac giymesi1355Once gelenZeyneddin Karaca BeySonra gelenSaban Suli BeyDogumy 1279Olum1386HanedanDulkadirBabasiDulkadirDiniIslamIlk yillariHalil 1337 yilinda Maras ile Elbistan arasindaki topraklarin naibi olarak Misir Memluk Sultani I Muhammed tarafindan taninan bir Turkmen beyi olan Zeyneddin Karaca Bey in ogluydu Karaca nin yonetimi sirasinda Halil aktif bir sekilde askeri seferlere katildi 1335 veya 1337 de rakip Turkmen beyi Ṭarakli dan babasi adina Elbistan i ele gecirdi Dulkadirilerin dususune kadar Elbistan baskent olarak hizmet verecekti Karaca Misir Memluklari ile sarsintili diplomatik iliskileri olan biri olarak sonunda 1348 de bagimsizligini ilan etti Bu nedenle Misir Memluklari Elbistan i isgal etti ve yagmaladi bu da Karaca nin daglara kacmasina neden oldu Halil babasina biraz zaman kazandirmak icin 20 adamiyla Memluk ordusuna saldirdi ancak yakalandi Dulkadiriler oncesi guney Anadolu ve kuzey Suriye Memlukler ile inisli cikisli diplomatik iliskilere sahip olan Karaca nihayetinde 1348 de bagimsizligini ilan etti Bunun sonucunda Memlukler Elbistan i yagmalayip isgal etti bu da Karaca nin daglara kacmasina neden oldu Babasina zaman kazandirmak icin Halil 20 adamiyla birlikte Memluk ordusuna saldirdi ancak yakalandi 1353 te Karaca Eretna Beyligi hukumdari Ghiyath al Din Muhammed in sarayina sigindi ancak Memluklerin talebi uzerine 22 Eylul 1353 te zincirlenerek Halep e gonderildi ve bunun karsiliginda Muhammed e 500 000 dinar odendi Karaca nin ogullarindan biri Halep te basarisiz bir saldiriyla babasini kurtarmaya calisti Bu durum sultani I Selahaddin i daha da ofkelendirdi ve Karaca nin Kahire ye nakledilmesini talep etti Orada Karaca sultan tarafindan azarlandi Kahire Kalesi nde 48 gun hapis edildi ve 11 Aralik 1353 te iskenceyle olduruldu Cesedi da 3 gun asili birakildi Iktidara yukselisKaraca nin olumunun ardindan Halil yeni hukumdar olarak Memlukler tarafindan taninmadi 10 Haziran 1354 te Ramazanogullari Beyligi den Ramazan Bey Memluk sultanina bin atlik bir hediye ile Kahire yi ziyaret etti ve Karaca nin topraklari uzerinde yonetim hakki verilmesini diledi Memlukler Ramazan i Turkmenlerin emiri olarak tanidi Cukurova da Ucok asiret konfederasyonunu yoneten Ramazanogullari komsu Bozok asiret konfederasyonu uzerinde otoritelerini kuramadilar bu konfederasyon Dulkadirogullari ve Halil Bey in etkisi altindaydi Ramazanogullari guclerini pekistiremedikleri ve Dulkadirogullari ile Ramazanogullari arasinda bir catisma ihtimalinin belirginlestigi bir noktada Memlukler nihayet 1355 te Halil i Dulkadirogullari nin yeni hukumdari olarak tanidi Hukumdarlik donemiHalil in hukumdarligi doneminde Dulkadirogullari sinirlarini genisletti Memlukler ve Kadi Burhaneddin le sik sik etkilesimde bulundular Kadi Burhaneddin 1381 yilinda Sivas ta nin yerine Eretna Beyligi nin yonetimini kayyum olarak ele gecirmisti Halil in hakimiyet alani Maras Darende Divrigi Malatya Harput Zamanti Besni Diyarbakir ve Amik Ovasi ni kapsiyordu Babasi gibi bagimsiz olma ve etkisini artirma arzusu Memluk Dulkadirogullari iliskilerini daha da kotulestirdi 1352 veya 1353 yilinda hukumdar olarak taninmasindan once Halil Dulkadirogullari topraklarini Firat koridoruna dogru genisletmeyi ve kendisinin babasinin ihaneti olarak gordugu duruma karsilik verme amaci guttu Bu Malatya ve Zamanti kalesini ele gecirme girisimini iceriyordu Malatya ya yapilan saldiri basarisiz oldu cunku yerliler 1360 ta Memluk otoritesini sagladi ancak Halil Zamanti yi ele gecirdi ve onu temel Dulkadirogullari bolgesi olarak ilhak etti Baslangicta Eretnalilar tarafindan kontrol edilen Harput kalesi birkac kez el degistirdi ilk olarak 1364 te Halil e teslim oldu ancak 1366 kisinda yeniden Memluklere dondu Halil Harput u Eylul 1378 de yeniden ele gecirdi Bu zafer Subat 1379 da Yumurtalik yakinlarinda Memluk emiri Timurtas a karsi Dulkadirogullari Ramazanogullari ortak saldirisi ve Maras yakinlarinda buyuk bir Dulkadirogullari zaferi ile takip edildi Halep yakinlarinda surekli Dulkadirogullari baskinlarina yanit olarak Memlukler Maras i ele gecirdi ve savunmasiz birakilan Elbistan a ilerledi Bu buyuk kayiplar Halil i yeni ittifaklar aramaya itti Kadi Burhaneddin hukumdarini devirip Eretna yonetimini ele geciren Eretna veziriydi Halil Burhaneddin ile isbirligi yapmaya basladi ve oglu ve varisi Mehmed i Burhaneddin in kiziyla evlendirdi Onun destegiyle Halil Memluk kontrolundeki Darende ve Divrigi kasabalarini yagmaladi ayrica 1384 te Elbistan ve Maras i yeniden ele gecirdi ancak Elbistan ve Maras uzerindeki kontrol kalici olmadi Yeni Memluk sultani Berkuk Halil in kardesleri arasinda catisma kiskirtarak Dulkadirogullari emellerini engelleme cabasi icinde oldu ve Halil in suikastini temin etti SuikastMemlukler Halil in kardesi Sarim al Din Ibrahim i Halil i oldurmekle gorevlendirdi Ibrahim daha once Harput un naibi olarak taninma arayisiyla Kahire ye gitmisti Halep ten Ibrahim birliklerini Maras ile Antep arasindaki yaylaka konuslandirdi burada Halil ikamet ediyordu ve ona Nisan 1386 da pusu kurdu Halil in kesik basi Kahire ye gonderildi bedeni ise Zamanti Kalesi nin altinda bulunan Melik Gazi nin turbesine gomuldu Halil oldugunde altmis yasinin uzerindeydi AileHalil in 2 veya 3 oglu vardi Mehmed Ali ve Hamza Hamza Ali nin oglu olabilir Ali Elbistan in valisi oldu Mehmed ise beyligin besinci hukumdariydi Babalarinin hukumdarligi sirasinda Mehmed ve Ali tan Halep cevresinde arazi aldi ancak bu durumun sadece onursal bir rutbe mi yoksa bazi hizmetlerin gerekip gerekmedigi bilinmemektedir Kaynakca Har El 1995 ss 40 a b Sinclair 1987 ss 518 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi FOOTNOTESinclair1987518 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Kaya 2014 ss 86 88 Kaya 2014 ss 88 a b Mercil 1991 ss 291 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi FOOTNOTEMercil1991291 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme a b Alic 2020 ss 85 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi FOOTNOTEAlic202085 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme a b c Alic 2020 Yinanc 1988 s 19 a b Alic 2020 s 86 Ozaydin 2001 a b c d e f Venzke 2017 Mordtmann amp Menage 2012 Venzke 2000 s 467 von Zambaur 1927 s 159 Venzke 2000 s 412 BiblografyaAlic Samet 2020 The Dulkadir s Emirs Killed by the Mamluks The Journal of Selcuk University Social Sciences Institute 43 83 94 19 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mart 2023 Har El Shai 1995 Struggle for Domination in the Middle East The Ottoman Mamluk War 1485 91 E J Brill Erisim tarihi 19 Mart 2023 Kaya Abdullah 2014 Dulkadirli Beyligi nin Eratnalilar ile Munasebetleri Mustafa Kemal University Journal of Graduate School of Social Sciences 11 25 81 97 Erisim tarihi 20 Mart 2023 Mercil Erdogan 1991 Musluman Turk devletleri tarihi Turkish Historical Society Press Sinclair Thomas Alan 1987 Eastern Turkey An Architectural and Archaeological Survey II Pindar Press Venzke Margaret L 2017 Dulkadir Fleet Kate Kramer Gudrun Matringe Denis Nawas John Stewart Denis J Ed Encyclopaedia of Islam III E J Brill von Zambaur Eduard Karl Max 1927 Manuel de genealogie et de chronologie pour l histoire de l Islam avec 20 tableaux genealogiques hors texte et 5 cartes Fransizca H Lafaire 21 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2023 Yinanc Refet 1988 Dulkadir Beyligi Ankara Turkish Historical Society Press Venzke Margaret L 2000 The Case of a Dulgadir Mamluk Iqṭaʿ A Re Assessment of the Dulgadir Principality and Its Position within the Ottoman Mamluk Rivalry Journal of the Economic and Social History of the Orient 43 3 399 474 22 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Mart 2023 Resmi unvanlarOnce gelen Zeyneddin Karaca Bey Dulkadirogullari Beyi 1353 1386 Sonra gelen Saban Suli Bey