Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gemma Frisius (; doğum adı Jemme Reinerszoon; 9 Aralık 1508 – 25 Mayıs 1555), Hollandalı bir doktor, matematikçi, haritacı, filozof ve alet yapımcısıydı. Önemli küreler yaratmış, zamanının matematiksel aletlerini geliştirmiş ve matematiği yeni yollarla ölçme ve navigasyon için uygulamıştır. Bir astronomi aleti olan onun adıyla anılır. Frisius, Gerardus Mercator ve Abraham Ortelius ile birlikte genellikle 'nun kurucularından biri olarak kabul edilir ve (yaklaşık 1570'ler-1670'ler) temellerinin atılmasına önemli ölçüde yardımcı olmuştur.
Gemma Frisiu | |
|---|---|
 Gemma Frisius, (, y. 1540–1545 | |
| Doğum | Jemme Reinerszoon 9 Aralık 1508 |
| Ölüm | 25 Mayıs 1555 (46 yaşında) Leuven |
| Ölüm sebebi | Böbrek yetmezliği |
| Vatandaşlık | 17 il |
| Eğitim | , Louvain Katolik Üniversitesi |
| Çocuk(lar) | |
| Kariyeri | |
| Dalı | matematik, tıp, kartografi, alet yapımı, felsefe, fizik, astronomi yerküre imalatı |
| Çalıştığı kurum | Leuven'deki Üniversiteler |
| Akademik danışmanları | , |
| Doktora öğrencileri | Andreas Vesalius, Gerardus Mercator |
Biyografi
Frisius, , Friesland'da (bugünkü Hollanda), kendisi küçük yaşlardayken ölen yoksul bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Groningen'e taşındı ve daha sonra 1525'ten itibaren (Louvain), Belçika'da eğitim gördü. 1536'da tıp doktoru derecesini aldı ve hayatının geri kalanında Leuven tıp fakültesinde kaldı ve burada tıp öğretmenliğinin yanı sıra matematik, astronomi ve coğrafya dersleri de verdi. En büyük oğlu , ölümünden sonra çalışmalarının bir cildini düzenledi ve Batlamyus astronomi modelleri hakkında çalışmaya devam etti.
Leuven'deki en etkili öğretmenlerinden biri, 1527 civarında Leuven kuyumcusu ile işbirliği içinde ünlü bir küre inşa etmiş olan idi. Monachus'un rehberliği ve Van der Heyden'in teknik yardımı altında Frisius, Tycho Brahe gibi çağdaş astronomlar tarafından kalite ve doğrulukları övülen küreler ve matematiksel aletler üretmek için bir atölye kurdu. Özellikle 1536 tarihli yer küresi ve 1537 tarihli gök küresi çok ünlüydü. Bunlardan ilkinde Frisius, Van der Heyden'in teknik yardımı ve o dönemde Frisius'un öğrencisi olan Gerardus Mercator'un gravürleriyle yazar olarak tanımlanır. İkinci kürede Mercator ortak yazarlığa terfi ettirilmiştir.
1533 yılında, bugün hala ölçmede kullanılan (üçgenleme) yöntemini ilk kez tanımladı (şemaya bakınız). Örneğin bu durumda Brüksel ve Antwerp şehirleri gibi bir oluşturduktan sonra, Middelburg, Ghent vb. gibi diğer şehirlerin konumu, taban çizgisinin her iki ucundan bir pusula yönü alarak ve iki yönün kesiştiği yeri çizerek bulunabilir. Bu sadece kavramın teorik bir sunumuydu — topografik kısıtlamalar nedeniyle Brüksel ya da Antwerp'ten Middelburg'u görmek mümkün değildir. Yine de bu şekil kısa sürede tüm Avrupa'da tanınır hale geldi.
Yirmi yıl sonra, yaklaşık 1553'te, bir hassas saatin boylam belirlemek için nasıl kullanılabileceğini tanımlayan ilk kişi oldu. (1583–1656) Frisius'un boylam hesaplama yönteminin işe yarayacağına inanmıyordu ve “Şeytan bir boylam zaman ölçer yapmayı başarır mı bilmiyorum ama insanoğlunun bunu denemesi aptallıktır” diyordu.John Harrison'ın yeterince hassas bir saat üretmesi iki yüzyıl sürdü.
Frisius, , usturlap ve (“Gemma halkaları” olarak da bilinir) dahil olmak üzere birçok alet yarattı veya geliştirdi. Öğrencileri arasında Gerardus Mercator (işbirlikçisi oldu), , John Dee, Andreas Vesalius ve vardı.
Frisius, 46 yaşında Leuven'de öldü. Oğlu tarafından yapılan bir açıklamaya göre, Gemma en az 7 yıldır mustarip olduğu böbrek taşlarından öldü.
Bir onun adı verilmiştir. 16'ncı yüzyılda yaşamış bilimsel alet yapımcısı onun yeğeniydi.
Çalışmaları
- 1529: Cosmographia von , Gemma Frisius tarafından notlandırılmıştır
- 1530: De principiis astronomiae et cosmographiae
- 1530: De usu globi
- 1533: Libellus de locorum describendorum ratione
- 1540: Arithmeticae practicae methodus facilis (Antwerp)
- 1540: De annuli astronomici usu
- 1545: De radio astronomico et geometrico
- 1547: De principiis astronomiae et cosmographiae (Latince). Paris.
- 1556: De astrolabio catholico
-
![image]()
Cosmographia'dan bir sayfa -
![image]()
Arithmeticae practicae methodus facilis'in ön kapak resmi -
![image]()
Carta Cosmographica, 1544
Onurlandırılması
Antarktika'daki Güney Shetland Adaları'nda bulunan adını Gemma Frisius'tan almıştır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ 'ın “Cosmographia” adlı eserinin 1533 tarihli baskısında "Jemme Reinersz" olarak anılmaktadır.
- ^ There is no English biography of Van der Heyden (or Gaspar a Myrica c1496—c1549) but he has an entry in the Dutch Nationaal Biografisch Woordenboek 15 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Pogo, A. (1 Şubat 1935). "Gemma Frisius, His Method of Determining Differences of Longitude by Transporting Timepieces (1530), and His Treatise on Triangulation (1533)". Isis. 22 (2). ss. 469-506. doi:10.1086/346920. ISSN 0021-1753. 9 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Mayıs 2024.
- ^ . Groups.dcs.st-and.ac.uk. 5 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2013.
- ^ Gemma Frisius, Tycho Brahe & Snellius & Their Triangulations, N.D. Haasbroek, Rijkscommissie Voor Geodesie, Delft, Netherlands, 1968, p. 10 22 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Smith, David Eugene (1 Temmuz 1917). "Medicine and Mathematics in the Sixteenth Century". Ann Med Hist. 1 (2). ss. 125-140. OCLC 12650954. (PMC) 7927718 $2. (PMID) 33943138. (here cited p. 130).
- ^ Usus annuli astronomici - Rainer Gemma Frisius. 1548. Erişim tarihi: 19 Mart 2013 – Internet Archive vasıtasıyla.
annuli astronomici.
Konuyla ilgili okumalar
- N. Haasbroek: . Delft 1968.
- Robert Haardt: The globe of Gemma Frisius. Imago mundi, Bd. 9, 1952.
- W. Karrow: Mapmakers of the Sixteenth Century and Their Maps. Chicago 1993.
- G. Kish: Medicina, mensura, mathematica: The Life and Works of Gemma Frisius. Minneapolis 1967, sowie sein Artikel in Dictionary of Scientific Biography
- A. Pogo: Gemma Frisius, his method of determining longitude. In: Isis. Bd. 22, 1935, S. 469–485.
- Moritz Cantor (1878), "Gemma-Frisius, Rainer", Allgemeine Deutsche Biographie (ADB) (Almanca), 8, Leipzig: Duncker & Humblot, ss. 555–556
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Gemma Frisius ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Regnier Gemma Frisius", MacTutor Matematik Tarihi arşivi
- Mathematics Genealogy Project'te Gemma (Jemme Reinerszoon) Frisius
- Description of the Camera Obscura in 1544 by Frisius
- Arithmeticae practicae methodus facilis From the John Davis Batchelder Collection in the Rare Book and Special Collection Division at the Library of Congress
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gemma Frisius ˈ f r ɪ z i e s dogum adi Jemme Reinerszoon 9 Aralik 1508 25 Mayis 1555 Hollandali bir doktor matematikci haritaci filozof ve alet yapimcisiydi Onemli kureler yaratmis zamaninin matematiksel aletlerini gelistirmis ve matematigi yeni yollarla olcme ve navigasyon icin uygulamistir Bir astronomi aleti olan onun adiyla anilir Frisius Gerardus Mercator ve Abraham Ortelius ile birlikte genellikle nun kurucularindan biri olarak kabul edilir ve yaklasik 1570 ler 1670 ler temellerinin atilmasina onemli olcude yardimci olmustur Gemma FrisiuGemma Frisius y 1540 1545DogumJemme Reinerszoon 9 Aralik 1508 1508 12 09 Olum25 Mayis 1555 46 yasinda LeuvenOlum sebebiBobrek yetmezligiVatandaslik17 ilEgitim Louvain Katolik UniversitesiCocuk lar KariyeriDalimatematik tip kartografi alet yapimi felsefe fizik astronomi yerkure imalatiCalistigi kurumLeuven deki UniversitelerAkademik danismanlari Doktora ogrencileriAndreas Vesalius Gerardus MercatorBiyografiFrisius Friesland da bugunku Hollanda kendisi kucuk yaslardayken olen yoksul bir ailenin cocugu olarak dunyaya geldi Groningen e tasindi ve daha sonra 1525 ten itibaren Louvain Belcika da egitim gordu 1536 da tip doktoru derecesini aldi ve hayatinin geri kalaninda Leuven tip fakultesinde kaldi ve burada tip ogretmenliginin yani sira matematik astronomi ve cografya dersleri de verdi En buyuk oglu olumunden sonra calismalarinin bir cildini duzenledi ve Batlamyus astronomi modelleri hakkinda calismaya devam etti Gemma Frisius un 1536 tarihli unlu yerkuresi Leuven deki en etkili ogretmenlerinden biri 1527 civarinda Leuven kuyumcusu ile isbirligi icinde unlu bir kure insa etmis olan idi Monachus un rehberligi ve Van der Heyden in teknik yardimi altinda Frisius Tycho Brahe gibi cagdas astronomlar tarafindan kalite ve dogruluklari ovulen kureler ve matematiksel aletler uretmek icin bir atolye kurdu Ozellikle 1536 tarihli yer kuresi ve 1537 tarihli gok kuresi cok unluydu Bunlardan ilkinde Frisius Van der Heyden in teknik yardimi ve o donemde Frisius un ogrencisi olan Gerardus Mercator un gravurleriyle yazar olarak tanimlanir Ikinci kurede Mercator ortak yazarliga terfi ettirilmistir Gemma Frisius un 1533 yilinda ucgenleme olcme bilimine kazandiran diyagrami 1533 yilinda bugun hala olcmede kullanilan ucgenleme yontemini ilk kez tanimladi semaya bakiniz Ornegin bu durumda Bruksel ve Antwerp sehirleri gibi bir olusturduktan sonra Middelburg Ghent vb gibi diger sehirlerin konumu taban cizgisinin her iki ucundan bir pusula yonu alarak ve iki yonun kesistigi yeri cizerek bulunabilir Bu sadece kavramin teorik bir sunumuydu topografik kisitlamalar nedeniyle Bruksel ya da Antwerp ten Middelburg u gormek mumkun degildir Yine de bu sekil kisa surede tum Avrupa da taninir hale geldi Yirmi yil sonra yaklasik 1553 te bir hassas saatin boylam belirlemek icin nasil kullanilabilecegini tanimlayan ilk kisi oldu 1583 1656 Frisius un boylam hesaplama yonteminin ise yarayacagina inanmiyordu ve Seytan bir boylam zaman olcer yapmayi basarir mi bilmiyorum ama insanoglunun bunu denemesi aptalliktir diyordu John Harrison in yeterince hassas bir saat uretmesi iki yuzyil surdu Frisius usturlap ve Gemma halkalari olarak da bilinir dahil olmak uzere bircok alet yaratti veya gelistirdi Ogrencileri arasinda Gerardus Mercator isbirlikcisi oldu John Dee Andreas Vesalius ve vardi Frisius 46 yasinda Leuven de oldu Oglu tarafindan yapilan bir aciklamaya gore Gemma en az 7 yildir mustarip oldugu bobrek taslarindan oldu Bir onun adi verilmistir 16 nci yuzyilda yasamis bilimsel alet yapimcisi onun yegeniydi Calismalari1529 Cosmographia von Gemma Frisius tarafindan notlandirilmistir 1530 De principiis astronomiae et cosmographiae 1530 De usu globi 1533 Libellus de locorum describendorum ratione 1540 Arithmeticae practicae methodus facilis Antwerp 1540 De annuli astronomici usu 1545 De radio astronomico et geometrico 1547 De principiis astronomiae et cosmographiae Latince Paris 1556 De astrolabio catholicoCosmographia dan bir sayfa Arithmeticae practicae methodus facilis in on kapak resmi Carta Cosmographica 1544OnurlandirilmasiAntarktika daki Guney Shetland Adalari nda bulunan adini Gemma Frisius tan almistir Ayrica bakinizKaynakca in Cosmographia adli eserinin 1533 tarihli baskisinda Jemme Reinersz olarak anilmaktadir There is no English biography of Van der Heyden or Gaspar a Myrica c1496 c1549 but he has an entry in the Dutch Nationaal Biografisch Woordenboek 15 Agustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pogo A 1 Subat 1935 Gemma Frisius His Method of Determining Differences of Longitude by Transporting Timepieces 1530 and His Treatise on Triangulation 1533 Isis 22 2 ss 469 506 doi 10 1086 346920 ISSN 0021 1753 9 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Mayis 2024 Groups dcs st and ac uk 5 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Mart 2013 Gemma Frisius Tycho Brahe amp Snellius amp Their Triangulations N D Haasbroek Rijkscommissie Voor Geodesie Delft Netherlands 1968 p 10 22 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Smith David Eugene 1 Temmuz 1917 Medicine and Mathematics in the Sixteenth Century Ann Med Hist 1 2 ss 125 140 OCLC 12650954 PMC 7927718 2 PMID 33943138 here cited p 130 Usus annuli astronomici Rainer Gemma Frisius 1548 Erisim tarihi 19 Mart 2013 Internet Archive vasitasiyla annuli astronomici Konuyla ilgili okumalarN Haasbroek Delft 1968 Robert Haardt The globe of Gemma Frisius Imago mundi Bd 9 1952 W Karrow Mapmakers of the Sixteenth Century and Their Maps Chicago 1993 G Kish Medicina mensura mathematica The Life and Works of Gemma Frisius Minneapolis 1967 sowie sein Artikel in Dictionary of Scientific Biography A Pogo Gemma Frisius his method of determining longitude In Isis Bd 22 1935 S 469 485 Moritz Cantor 1878 Gemma Frisius Rainer Allgemeine Deutsche Biographie ADB Almanca 8 Leipzig Duncker amp Humblot ss 555 556 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Gemma Frisius ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir O Connor John J Robertson Edmund F Regnier Gemma Frisius MacTutor Matematik Tarihi arsivi Mathematics Genealogy Project te Gemma Jemme Reinerszoon Frisius Description of the Camera Obscura in 1544 by Frisius Arithmeticae practicae methodus facilis From the John Davis Batchelder Collection in the Rare Book and Special Collection Division at the Library of Congress