Goraşeti Kilisesi (Gürcüce: გორაშეთის ეკლესია), tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Goraşeti olan Kutlu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kiliseydi. Söz konusu yapıdan bir iz kalmamıştır.
Temel bilgiler | |
---|---|
Konum | Kutlu, Ardanuç |
Koordinatlar | 41°11′55″K 42°12′25″D / 41.19861°K 42.20694°D |
İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
Durum | Ortadan kalkmış |
Mimari | |
Mimari tür | Kilise |
Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
Tamamlanma | Orta Çağ |
Tarihçe
Goraşeti Kilisesi, köyün kuzeyinde, Goraşeti Kalesi'nin inşa edildiği "Bağlar" veya "Goraşeti Bağları" olarak bilinen bir alanda bulunuyordu. Nitekim Nikolay Marr 1904 yılında köyün muhtarının kendisine Petrikiman'da, Goraşeti Bağları'nda muhteşem bir kiliseyi uzaktan gösterdiğini yazmıştır. Gürcü Türkolog Sergi Cikia, Cakisman, Kimotisman gibi yer adlarındaki "man" kelimesinin mahalle veya köy anlamına gelen Gürcüce "ubani"den (უბანი) değişime uğramış olduğunu yazmıştır. Kilisenin bulunduğu ve bazı kaynaklarda "Petrik İsman" veya "Petrik Osman" olarak geçen Petrikiman (Petrikisman) adlı yerin özgün biçiminin Petrikisubani (პეტრიკისუბანი) olduğu ve "Petrik'in mahallesi" anlamına geldiği söylenebilir.
Goraşeti Kilisesi'nin bulunduğu Klarceti bölgesi 16. yüzyılın ortalarında Osmanlıların eline geçtiğinde, Goraşeti köyü Hristiyan bir nüfusa sahipti. Nitekim 1574 tarihli Osmanlı tahrir defterine göre Ardanuç livasının Ardanuç nahiyesine bağlı olan köyde tamamı Hristiyan 17 hane yaşıyordu. Goraşeti Kilisesi'nin ve köyde buluna diğer kilisesin söz konusu Hristiyan nüfusun ibadet mekanları olduğu anlaşılmaktadır. Köyün nüfusunun Osmanlı döneminde Müslümanlaşmasıyla kilise cemaatsiz ve işlevsiz kalmış, zaman içinde harap hale gelmiştir. Köyün Müslüman nüfusu, 1886 tarihli Rus nüfus tespitinde Gürcü olarak kaydedilmiştir. Goraşeti Kilisesi, Nikolay Marr'ın bölgeye yaptığı araştırma gezisi sırasında büyük ölçüde yıkılmıştı.
Mimari
Goraşeti Kilisesi, Nikolay Marr’ın verdiği bilgiye göre, kendisinin “Şavşet-İmerhevi tipi” olarak tanımladığı dikdörtgen planlı bir yapıydı. Kilise Marr’ın bulunduğu 1904 yılında yıkık haldeydi. Kapısı batı cephesinde bulunuyordu. Dış duvarların yüzeyi kesme taşlarla kaplıydı, ancak bu taşlar sökülmüştü. Sökülmüş taşların bir kısmı götürülmüş, bir kısmı da yerde bırakılmıştı. Kilisenin içinde duvarlar daha özensiz örülmüştü. Bu duvarların eskiden sıvanmış olduğu belli oluyordu. Çatı örtüsü iki kademeliydi. Kiliseden geriye kuzey tarafının yarısı kalmıştı. Apsisi yarı dairesel forma sahipti. Kilisenin için yıkıntılarla doluydu. Kilisenin bulunduğu alanın taş duvarla çevrili olduğu kalıntılardan anlaşılıyordu.
Kaynakça
- ^ a b 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 96. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Nikolay Marr, Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri (შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები), Batum, 2015 (Birinci basım: 1911, Petersburg, Rusça), s. 247. 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 455". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Şubat 2024.
- ^ Halil Erdoğan, Ortaçağda Ardanuç, Artvin, 2019, s. 127. 28 Şubat 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Yüksek lisans tezi
- ^ "Klarceti (კლარჯეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 35". 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Şubat 2024.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - Sıra no: 1390". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Şubat 2024.
- ^ a b Nikolay Marr, Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri (შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები), Batum, 2015 (Birinci basım: 1911, Petersburg, Rusça), s. 280-281. 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Goraseti Kilisesi Gurcuce გორაშეთის ეკლესია tarihsel Klarceti bolgesinde gunumuzde Artvin ilinin Ardanuc ilcesine bagli ve eski adi Goraseti olan Kutlu koyunde Orta Cag da Gurculerden kalma bir kiliseydi Soz konusu yapidan bir iz kalmamistir Goraseti KilisesiTemel bilgilerKonumKutlu ArdanucKoordinatlar41 11 55 K 42 12 25 D 41 19861 K 42 20694 D 41 19861 42 20694InancDogu Ortodoks KilisesiMezhepGurcu Ortodoks KilisesiDurumOrtadan kalkmisMimariMimari turKiliseMimari bicimGurcu mimarisiTamamlanmaOrta CagTarihceGoraseti Kilisesi koyun kuzeyinde Goraseti Kalesi nin insa edildigi Baglar veya Goraseti Baglari olarak bilinen bir alanda bulunuyordu Nitekim Nikolay Marr 1904 yilinda koyun muhtarinin kendisine Petrikiman da Goraseti Baglari nda muhtesem bir kiliseyi uzaktan gosterdigini yazmistir Gurcu Turkolog Sergi Cikia Cakisman Kimotisman gibi yer adlarindaki man kelimesinin mahalle veya koy anlamina gelen Gurcuce ubani den უბანი degisime ugramis oldugunu yazmistir Kilisenin bulundugu ve bazi kaynaklarda Petrik Isman veya Petrik Osman olarak gecen Petrikiman Petrikisman adli yerin ozgun biciminin Petrikisubani პეტრიკისუბანი oldugu ve Petrik in mahallesi anlamina geldigi soylenebilir Goraseti Kilisesi nin bulundugu Klarceti bolgesi 16 yuzyilin ortalarinda Osmanlilarin eline gectiginde Goraseti koyu Hristiyan bir nufusa sahipti Nitekim 1574 tarihli Osmanli tahrir defterine gore Ardanuc livasinin Ardanuc nahiyesine bagli olan koyde tamami Hristiyan 17 hane yasiyordu Goraseti Kilisesi nin ve koyde buluna diger kilisesin soz konusu Hristiyan nufusun ibadet mekanlari oldugu anlasilmaktadir Koyun nufusunun Osmanli doneminde Muslumanlasmasiyla kilise cemaatsiz ve islevsiz kalmis zaman icinde harap hale gelmistir Koyun Musluman nufusu 1886 tarihli Rus nufus tespitinde Gurcu olarak kaydedilmistir Goraseti Kilisesi Nikolay Marr in bolgeye yaptigi arastirma gezisi sirasinda buyuk olcude yikilmisti MimariGoraseti Kilisesi Nikolay Marr in verdigi bilgiye gore kendisinin Savset Imerhevi tipi olarak tanimladigi dikdortgen planli bir yapiydi Kilise Marr in bulundugu 1904 yilinda yikik haldeydi Kapisi bati cephesinde bulunuyordu Dis duvarlarin yuzeyi kesme taslarla kapliydi ancak bu taslar sokulmustu Sokulmus taslarin bir kismi goturulmus bir kismi da yerde birakilmisti Kilisenin icinde duvarlar daha ozensiz orulmustu Bu duvarlarin eskiden sivanmis oldugu belli oluyordu Cati ortusu iki kademeliydi Kiliseden geriye kuzey tarafinin yarisi kalmisti Apsisi yari dairesel forma sahipti Kilisenin icin yikintilarla doluydu Kilisenin bulundugu alanin tas duvarla cevrili oldugu kalintilardan anlasiliyordu Kaynakca a b 2015 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari ტაო კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები Tiflis 2016 s 96 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9123 9 9 Nikolay Marr Savseti ve Klarceti Gezi Gunlukleri შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები Batum 2015 Birinci basim 1911 Petersburg Rusca s 247 9 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 434 11 2 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt III cilt 1958 s 455 15 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Subat 2024 Halil Erdogan Ortacagda Ardanuc Artvin 2019 s 127 28 Subat 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yuksek lisans tezi Klarceti კლარჯეთი Mamia Pagava Meri Tsintsadze Maia Baramidze Malhaz Coharadze Tina Siosvili Sota Mamuladze Ramaz Halvasi Nugzar Mgeladze Zaza Sasikidze Cemal Karalidze Batum 2016 s 35 9 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Subat 2024 Svod statisticheskih dannyh o naselenii Zakavkazskago kraya izvlechennyh iz posemejnyh spiskov 1886 g Transkafkasya Bolgesinin Nufusuna Dair 1886 Yili Aile Listelerinden Edinilmis istatistik Verilerin Ozeti Tiflis 1893 Batum oblasti Sira no 1390 11 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Subat 2024 a b Nikolay Marr Savseti ve Klarceti Gezi Gunlukleri შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები Batum 2015 Birinci basim 1911 Petersburg Rusca s 280 281 9 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 434 11 2