Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ardanuç livası veya Ardanuç sancağı, Osmanlı Devleti'nin Gürcülerden ele geçirdiği topraklarda kurduğu idari birimlerden biridir. Ardanuç livası, kurulduğu sırda Kemhis (Kamhis), Tavusker ve Ardanuç nahiyelerini kapsıyordu. Daha sonra İşhan nahiyesi de bu üç nahiyeye eklendi. Uzun süre Çıldır Eyaleti'ne bağlı olan Ardanuç livasının sınırları 19. yüzyılın ilk yarısında iyice küçülmüş ve yaklaşık olarak bugünkü Ardanuç ilçesi sınırlarına çekilmişti.
Tarihçe
Osmanlı Devleti, İskender Paşa komutasındaki bir orduyla 1551 yılında, bu tarihte Samtshe-Saatabago adlı Gürcü devletinden Ardanuç Kalesi'nin ele geçirdi. Ardından bu kalenin etrafında ele geçirdiği toprakları Ardanuç livası adı altında idari bir birime dönüştürdü. Livanın kuruluşu tarihi kesin olarak bilinmemektedir. İlk kez 1553 tarihli Osmanlı kaydında adı geçen Ardanuç livası, Kemhis (Kamhis), Ardanuç ve Tavusker nahiyelerinden oluluyordu. Kemhis veya Kamhis adı, bazı kaynaklarda yanlış biçimde "Cahis" olarak okunmuştur. 1554 yılında Sinan Bey adlı kişi bu livanın sancakbeyi idi. Kayıtlarda 1555 yılında Mehmed Bey, 1558 yılında ise Hasan Bey sancakbeyi olarak geçmektedir. Sancakbeyinin bu kadar sık değişmesi, Ardanuç livasının "yurtluk ve ocaklık" olarak verilmediğini göstermektedir. Ardanuç livası, kurulduğu tarihte Erzurum Eyaleti'ne bağlanmıştı.
Ardanuç livası, 1574 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Ardahan livası ile Oltu livasının yanında bağımsız bir sancaktı. Bu sırada Ardanuç livası, Ardanuç nahiyesi dışında, İşhan, Kemhis ve Tavusker nahiyelerini kapsıyordu. Ardanuç livası veya Ardanuç sancağı 1580 yılında Çıldır Eyaleti'ne bağlandı. Çıldır Eyaleti’ne bağlıyken tutulmuş olan 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Liva-i Ardanuç adlı Osmanlı tahrir defterine göre 101 köy ve mezrayı kapsıyordu. Bunlar arasından 58 köy, yaklaşık olarak bugünkü Ardanuç ilçesi topraklarını kapsayan Ardanuç nahiyesinde bulunuyordu.
Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi salma amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği 1835 yılında da Ardanuç sancağı Çıldır Eyaleti'ne bağlıydı. Bu tarihte sancak, yaklaşık olarak kuruluşundaki Ardanuç nahiyesinin sınırlarına sahipti. 1835 nüfus defterine göre Ardanuç sancağı 48 yerleşim yerini kapsıyordu. Oysa 1574 ve 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterlerine göre Ardanuç nahiyesi 58 yerleşim yerinden oluşuyordu. Ancak 1574 tarihli deftere göre 8 köy, 1595 tarihli deftere göre ise 10 köy botu ve bir köy de kayıtlarda yer almamıştı. Büyük çoğunluğu Gürcüce olan bu köylerin adları Osmanlıca farklı yazılmış, Osmanlıca yazılışları da araştırmacılar tarafından farklı biçimlerde okunmuştur. 1835 tarihli Ardanuç sancağı nüfus defterini yayımlamış olan Faruk Taşkın ve Ali İrfan Kaya'nın da Ardanuç Nüfus Defterleri (1835) adlı kitapta ve "1835 Nüfus Sayımına Göre Ardanuç Sancağının Demografik Yapısı" adlı makalede bu yer adlarını farklı biçimlerde okumuş olduğu görülmektedir.
Ardanuç sancağı, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Rusların hâkimiyetine girdi. Rus idaresinde bu bölge Artvin sancağına (okrug) bağlı bir kaza (uçastok) idi. Ardanuç kazası, 51 yerleşmeyi kapsıyordu.Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Ruslar bölgeden çekilince, eski adıyla Ardanuç sancağı ve yeni adıyla Ardanuç kazası (uçastok) toprakları bağımsız Gürcistan'ın bir parçası haline geldi. 1921 yılında Gürcistan hükûmeti bu bölgeyi Ankara Hükümeti'ne bıraktı ve eski Ardanuç livası toprakları bu şekilde Türkiye'ye katıldı.
Ardanuç livası köyleri
Faruk Taşkın ve Ali İrfan Kaya'nın yayımladığı Ardanuç Nüfus Defterleri (1835) adlı yayıma göre, 1835 yılında sınırları iyice küçülmüş olan Ardanuç sancağı 48 yerleşmeyi kapsıyordu.
| Gürcüce | Osmanlıca (1835) | Rusça (1886) | Türkçe (1925) |
|---|---|---|---|
| Ahaşyan / Aharşiyan | Aharşia (Ахаршиа / Ахаричиа) | Akarsu | |
| Ahıza | Ahiza (Ахиза) | Ferhatlı | |
| Anagirt / Anagert | Anakert (Анагерт) | Cevizlik | |
| Ancgöre | Ançkora (Анчкора) | Anaçlı | |
| Anc | Anç (Анч) | İncili | |
| Aravit | Aravet (Аравет) | Torbalı | |
| Ardanuç Kalası | Ardanuç kasabası (местечко Ардануч) | Ardanuç | |
| Basa | Batsa (Баца) | Yolüstü | |
| Bice | Bica (Биджа) | Tütünlü | |
| Carade / Cara | Çara (Чара) | Çıralar | |
| Zuğo / Cuğo | Cuğo ((Жуго) | Petekli | |
| Çidil | Çidil (Чидил) | Bağlıca | |
| Diyagarmuç / Diyagamuç | Diakurmuç (Диакурмуч) | Karlı | |
| Ereşkenar | İşhanar (Ишханар) | Ekşinar | |
| Geleşid | Gilyaşen / Gyulyaşen (Гиляшен / Гюляшен) | Güreş | |
| Göreşit | Goroşet / Goraşet (Горошет) | Kutlu | |
| Gümüşhane | Gumişhane (Гюмишхане) | Gümüşhane | |
| Haravul | Haraul (Хараул) | Harmanlı | |
| Haravet / Havet | Heva (Хева) | Boyalı | |
| Hamkürot | Hemogret (Хемогрет) | Hamurlu | |
| Hertvis | Hertvis (Хертвис) | Konaklı | |
| Hive | Heva (Хева) | Geçitli | |
| Kabirahur | Kantahor / Kaptahor (Кантахор / Каптахор) | Peynirli | |
| Karsniya | Hemogret (Хемогрет) | Kapıköy | |
| Kaşıkçı | Kaşuhti (Кашухти) | Kaşıkçı | |
| Gilarcit | Klarcet (Кларджет) | Bereket | |
| Kontrom | Kontrom (Контром) | Yolağzı | |
| Longothev | Longothevi (Лонготхеви) | Bulanık | |
| Mazalahet | Matsalahet (Мацалахет)) | Naldöken | |
| Mezegil | Metsagil (Мецагиль) | Müezzinler | |
| Müker / Mükir | Muker (Мукер) | Tepedüzü | |
| Norgiyal | Norgiel (Норгиель) | Çakıllar | |
| Obicala | Opisçala (Описчала) | Gökçe | |
| Ortiz | Ortiz (Ортиз) | Örtülü | |
| Petoban | Petoban (Петобан) | Hisarlı | |
| Sakara / Sakarya | Sagara (Сагара) | Sakarya | |
| Sıha / Sağre | Sahre (Сахре) | Ovacık | |
| Samızgar | Samtsar / Samtshar-Tskali (Самсхар / Самсхар-Цхали) | Aşağıırmaklar ve Yukarıırmaklar | |
| Solyana | Soliana (Солиана) | Yaylacık | |
| Suagare | Suagara (Суагара) | Soğanlı | |
| Şavgülar | Şavgular (Шавгуляр) | Aşıklar | |
| Danzot / Tanzut | Tanzot (Танзот) | Aydın | |
| Unho | Unushev (Унусхев) | Kızılcık | |
| Usot | Usot (Усот) | Tosunlu | |
| Ustamil / Ustamel | Ustamel (Устамель) | Ustalar | |
| Vardalya | Vartelia (Вартелиа) | Beratlı | |
| Varthil | Varheli (Вартхели) | Meşeköy | |
| Zinkare / Zegerya | - | Zekerya |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 60, .
- ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 26 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b "Faruk Taşkın - Ali İrfan Kaya, "1835 Nüfus Sayımına Göre Ardanuç Sancağının Demografik Yapısı"". 11 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2021.
- ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 27 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 34-35 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze - Tao (Gürcüce), Batum, 2020, s. 26. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Faruk Taşkın - Ali İrfan Kaya, Ardanuç Nüfus Defterleri (1835), Ankara, 2018, s.13,
- ^ Faruk Taşkın - Ali İrfan Kaya, "1835 Nüfus Sayımına Göre Ardanuç Sancağının Demografik Yapısı" 11 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 2019, s. 105-107.
- ^ Faruk Taşkın - Ali İrfan Kaya, Ardanuç Nüfus Defterleri (1835), Ankara, 2018, s.17-18,
- ^ a b ""Ardanuç kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2021.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2021.
- ^ Faruk Taşkın - Ali İrfan Kaya, Ardanuç Nüfus Defterleri (1835), Ankara, 2018,
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 2010, s. 141-143,
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ardanuc livasi veya Ardanuc sancagi Osmanli Devleti nin Gurculerden ele gecirdigi topraklarda kurdugu idari birimlerden biridir Ardanuc livasi kuruldugu sirda Kemhis Kamhis Tavusker ve Ardanuc nahiyelerini kapsiyordu Daha sonra Ishan nahiyesi de bu uc nahiyeye eklendi Uzun sure Cildir Eyaleti ne bagli olan Ardanuc livasinin sinirlari 19 yuzyilin ilk yarisinda iyice kuculmus ve yaklasik olarak bugunku Ardanuc ilcesi sinirlarina cekilmisti Ardanuc livasinin merkezi olan Ardanuc kale kenti Nikolay Marr 1904 TarihceOsmanli Devleti Iskender Pasa komutasindaki bir orduyla 1551 yilinda bu tarihte Samtshe Saatabago adli Gurcu devletinden Ardanuc Kalesi nin ele gecirdi Ardindan bu kalenin etrafinda ele gecirdigi topraklari Ardanuc livasi adi altinda idari bir birime donusturdu Livanin kurulusu tarihi kesin olarak bilinmemektedir Ilk kez 1553 tarihli Osmanli kaydinda adi gecen Ardanuc livasi Kemhis Kamhis Ardanuc ve Tavusker nahiyelerinden oluluyordu Kemhis veya Kamhis adi bazi kaynaklarda yanlis bicimde Cahis olarak okunmustur 1554 yilinda Sinan Bey adli kisi bu livanin sancakbeyi idi Kayitlarda 1555 yilinda Mehmed Bey 1558 yilinda ise Hasan Bey sancakbeyi olarak gecmektedir Sancakbeyinin bu kadar sik degismesi Ardanuc livasinin yurtluk ve ocaklik olarak verilmedigini gostermektedir Ardanuc livasi kuruldugu tarihte Erzurum Eyaleti ne baglanmisti Ardanuc livasi 1574 tarihli Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan adli Osmanli mufassal defterine gore Ardahan livasi ile Oltu livasinin yaninda bagimsiz bir sancakti Bu sirada Ardanuc livasi Ardanuc nahiyesi disinda Ishan Kemhis ve Tavusker nahiyelerini kapsiyordu Ardanuc livasi veya Ardanuc sancagi 1580 yilinda Cildir Eyaleti ne baglandi Cildir Eyaleti ne bagliyken tutulmus olan 1595 tarihli Defter i Mufassal i Liva i Ardanuc adli Osmanli tahrir defterine gore 101 koy ve mezrayi kapsiyordu Bunlar arasindan 58 koy yaklasik olarak bugunku Ardanuc ilcesi topraklarini kapsayan Ardanuc nahiyesinde bulunuyordu Osmanli idaresinin askere alma ve vergi salma amaciyla sadece erkek nufusunu tespit ettigi 1835 yilinda da Ardanuc sancagi Cildir Eyaleti ne bagliydi Bu tarihte sancak yaklasik olarak kurulusundaki Ardanuc nahiyesinin sinirlarina sahipti 1835 nufus defterine gore Ardanuc sancagi 48 yerlesim yerini kapsiyordu Oysa 1574 ve 1595 tarihli Osmanli tahrir defterlerine gore Ardanuc nahiyesi 58 yerlesim yerinden olusuyordu Ancak 1574 tarihli deftere gore 8 koy 1595 tarihli deftere gore ise 10 koy botu ve bir koy de kayitlarda yer almamisti Buyuk cogunlugu Gurcuce olan bu koylerin adlari Osmanlica farkli yazilmis Osmanlica yazilislari da arastirmacilar tarafindan farkli bicimlerde okunmustur 1835 tarihli Ardanuc sancagi nufus defterini yayimlamis olan Faruk Taskin ve Ali Irfan Kaya nin da Ardanuc Nufus Defterleri 1835 adli kitapta ve 1835 Nufus Sayimina Gore Ardanuc Sancaginin Demografik Yapisi adli makalede bu yer adlarini farkli bicimlerde okumus oldugu gorulmektedir Ardanuc sancagi 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nin ardindan Ruslarin hakimiyetine girdi Rus idaresinde bu bolge Artvin sancagina okrug bagli bir kaza ucastok idi Ardanuc kazasi 51 yerlesmeyi kapsiyordu Birinci Dunya Savasi nin sonunda Ruslar bolgeden cekilince eski adiyla Ardanuc sancagi ve yeni adiyla Ardanuc kazasi ucastok topraklari bagimsiz Gurcistan in bir parcasi haline geldi 1921 yilinda Gurcistan hukumeti bu bolgeyi Ankara Hukumeti ne birakti ve eski Ardanuc livasi topraklari bu sekilde Turkiye ye katildi Ardanuc livasi koyleriFaruk Taskin ve Ali Irfan Kaya nin yayimladigi Ardanuc Nufus Defterleri 1835 adli yayima gore 1835 yilinda sinirlari iyice kuculmus olan Ardanuc sancagi 48 yerlesmeyi kapsiyordu Gurcuce Osmanlica 1835 Rusca 1886 Turkce 1925 Aharsia ახარშია Ahasyan Aharsiyan Aharsia Aharshia Aharichia AkarsuAhiza ახიზა Ahiza Ahiza Ahiza FerhatliAnakerdi ანაქერდი Anagirt Anagert Anakert Anagert CevizlikAncgora ანჩგორა Ancgore Anckora Anchkora AnacliAnci ანჩი Anc Anc Anch InciliAraveti არავეთი Aravit Aravet Aravet TorbaliArtanucis Tsihe არტანუჯის ციხე Ardanuc Kalasi Ardanuc kasabasi mestechko Ardanuch ArdanucBatsa ბაცა Basa Batsa Baca YolustuBica ბიჯა Bice Bica Bidzha TutunluCara Carada ჯარა ჯარადა Carade Cara Cara Chara CiralarCugo ჯუღო Zugo Cugo Cugo Zhugo PetekliCidili ჭიდილი Cidil Cidil Chidil BaglicaDiagarmuci დიაგარმუჩი Diyagarmuc Diyagamuc Diakurmuc Diakurmuch KarliEsknari ერშქნარი Ereskenar Ishanar Ishhanar EksinarGoleseni გოლეშენი Gelesid Gilyasen Gyulyasen Gilyashen Gyulyashen GuresGoraseti გორაშეთი Goresit Goroset Goraset Goroshet KutluGumushane გუმუშჰანე Gumushane Gumishane Gyumishhane GumushaneHarauli ხარაული Haravul Haraul Haraul HarmanliHavti ხავთი Haravet Havet Heva Heva BoyaliHemogordi ხემოგორდი Hamkurot Hemogret Hemogret HamurluHertvisi ხერთვისი Hertvis Hertvis Hertvis KonakliHeva ხევა Hive Heva Heva GecitliKaptahori კაპტახორი Kabirahur Kantahor Kaptahor Kantahor Kaptahor PeynirliKarsnia კარსნია Karsniya Hemogret Hemogret KapikoyKasikci ქაშიქჩი Kasikci Kasuhti Kashuhti KasikciKlarceti კლარჯეთი Gilarcit Klarcet Klardzhet BereketKontromi კონტრომი Kontrom Kontrom Kontrom YolagziLongothevi ლონგოთხევი Longothev Longothevi Longothevi BulanikMatsalaheti მაწალახეთი Mazalahet Matsalahet Macalahet NaldokenMetsagili მეწაგილი Mezegil Metsagil Mecagil MuezzinlerMukeri მუქერი Muker Mukir Muker Muker TepeduzuNorgiali ნორგიალი Norgiyal Norgiel Norgiel CakillarOpizcala ოპიზჭალა Obicala Opiscala Opischala GokceOrtizi Ortvizi ორთიზი ორთვიზი Ortiz Ortiz Ortiz OrtuluPetobani ორთიზი ორთვიზი Petoban Petoban Petoban HisarliSagara Sagara საგარა საღარა Sakara Sakarya Sagara Sagara SakaryaSahre სახრე Siha Sagre Sahre Sahre OvacikSamtskari სამწყარი Samizgar Samtsar Samtshar Tskali Samshar Samshar Chali Asagiirmaklar ve YukariirmaklarSoliana სოლიანა Solyana Soliana Soliana YaylacikSvagara სვაგარა Suagare Suagara Suagara SoganliSavgulari შავგულარი Savgular Savgular Shavgulyar AsiklarTanzoti ტანძოთი Danzot Tanzut Tanzot Tanzot AydinUnishevi უნისხევი Unho Unushev Unushev KizilcikUsoti უსოთი Usot Usot Usot TosunluUstameli უსტამელი Ustamil Ustamel Ustamel Ustamel UstalarVardalia ვარდალია Vardalya Vartelia Vartelia BeratliVartheli ვართხელი Varthil Varheli Vartheli MesekoyZagaria ზაღარია Zinkare Zegerya ZekeryaAyrica bakinizArdanuc Ardanuc nahiyesiKaynakca Taner Artvinli Artvin Yer Adlari Sozlugu Istanbul 2013 s 60 ISBN 978 605 5708 85 6 Klarceti Gurcuce Mamia Pagava Meri Tsintsadze Maia Baramidze Malhaz Coharadze Tina Siosvili Sota Mamuladze Ramaz Halvasi Nugzar Mgeladze Zaza Sasikadze Cemal Karalidze Batum 2016 s 26 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 0 8969 5 a b Faruk Taskin Ali Irfan Kaya 1835 Nufus Sayimina Gore Ardanuc Sancaginin Demografik Yapisi 11 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Aralik 2021 Klarceti Gurcuce Mamia Pagava Meri Tsintsadze Maia Baramidze Malhaz Coharadze Tina Siosvili Sota Mamuladze Ramaz Halvasi Nugzar Mgeladze Zaza Sasikadze Cemal Karalidze Batum 2016 s 27 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 0 8969 5 a b Klarceti Gurcuce Mamia Pagava Meri Tsintsadze Maia Baramidze Malhaz Coharadze Tina Siosvili Sota Mamuladze Ramaz Halvasi Nugzar Mgeladze Zaza Sasikadze Cemal Karalidze Batum 2016 s 34 35 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 0 8969 5 Mamaia Pagava Meri Tsintsadze Maia Baramidze Malhaz Coharadze Tina Siosvili Ramaz Halvasi Nugzar Mgeladze Zaza Sasikadze Merab Halvasi Cimser Chvimiani Cemal Karalidze Tao Gurcuce Batum 2020 s 26 2 Aralik 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 25 828 2 Faruk Taskin Ali Irfan Kaya Ardanuc Nufus Defterleri 1835 Ankara 2018 s 13 ISBN 978 605 288 814 8 Faruk Taskin Ali Irfan Kaya 1835 Nufus Sayimina Gore Ardanuc Sancaginin Demografik Yapisi 11 Aralik 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2019 s 105 107 Faruk Taskin Ali Irfan Kaya Ardanuc Nufus Defterleri 1835 Ankara 2018 s 17 18 ISBN 978 605 288 814 8 a b Ardanuc kazasi 1886 Yili Rusca 24 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Aralik 2021 Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1969 3 Cilt 2 cilt s 489 8 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Aralik 2021 Faruk Taskin Ali Irfan Kaya Ardanuc Nufus Defterleri 1835 Ankara 2018 ISBN 978 605 288 814 8 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumat i Umumiye 2010 s 141 143 ISBN 978 9944 197 52 6