Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gordion, Frigya'nın tarihî başkenti olan antik kent. Sakarya Nehri ile Porsuk Çayı'nın birleştiği noktanın yukarısında kurulu bulunan kent günümüzde Ankara'ya 94 kilometre uzaklıkta, Polatlı'nın 29 kilometre kuzeybatısında yer alan Yassıhüyük'te bulunmaktadır.
 Kent kalıntıları. | |
  Kentin Türkiye haritasındaki konumu. | |
| Konum | Yassıhüyük, Polatlı, Ankara, Türkiye |
|---|---|
| Bölge | Frigya |
| Koordinatlar | 39°39′18″N 31°59′39″E / 39.655000°K 31.994167°D |
| Tür | Yerleşim |
| Tarihçe | |
| Kurucu | Trak yerleşimciler |
| Kuruluş | MÖ 12. yüzyıl |
| Sit ayrıntıları | |
| Tür | Kültürel |
| Kriter | iii |
| Belirleme | 2023 (45. oturum) |
| Referans no. | 1669 |
| Ülke |  Türkiye |
| Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
1900'lerde ile tarafından ilk kazıların yapıldığı antik kentte ikinci kazılar Pennsylvania Üniversitesi Arkeoloji ve Antropoloji Müzesinin denetimi ve 'ın başkanlığında 1950-1973 yılları arasında yürütülmüştür.
Tarihçe
Gordion'un konumu, Anadolu'yu kat eden ana yolların kavşağında bulunması, ırmak ve diğer kaynaklar sayesinde suyun bolluğu ve çevresinin kuru tarım ve hayvancılığa uygun açık araziyle çevrili olması gibi çeşitli sebeplerden dolayı Friglere çekici gelmiş olmalıdır. Aynı doğal ortam koşulları Gordion'un MÖ 3. binyıldan başlayarak Hitit egemenliği zamanında da iskân görmesini de açıklar niteliktedir.
Arkeolojik bulgulara göre Frigler, Gordion'a Hititlerin yıkılması sonucu MÖ 12. yüzyılın sonları gibi erken bir tarihte gelmiştir. Kazılarda gün ışığına çıktığı kadar en erken Frig yerleşim yerleri gündelik hayata ilişkin malzemeler içeren, hafif konstrüksiyonlu küçük evlerden oluşan köy karakterine sahiptir. MÖ 9. yüzyılda ise büyük bir dönüşüm gerçekleşir ve yerleşim, içinde büyük yapıların yer aldığı muazzam surlarla çevrili bir kale halini alır. Yerleşimdeki bu önemli değişim muhtemelen bu şekilde büyük inşaat projelerinin yapımını yürütebilecek merkezî bir Frig devlet yönetiminin oluşmasıyla açıklanabilir. 9. yüzyılın sonuna gelindiğinde, Frig kalesi birkaç inşaat evresinin ardından kazılarla açığa çıkartılmış olan yerleşim planına sahiptir. Güneydoğudaki ana kale kapısının hemen içerisinde üstü açık, büyük avlunun çevresinde dizili dikdörtgen binalar, saray alanını oluşturmaktadır.
Bu kale, MÖ 800 civarında kent sakinlerinin tüm mallarını bırakarak yalnızca canlarını kurtarabildikleri büyük bir yangında tahrip olmuştur. Bu kalıntılar ve yangının hemen öncesi ve sonrasına ait zengin mezarlar sayesinde Friglerin bu dönemdeki maddi kültürü ve ekonomisi hakkında önemli bilgiler edinilmektedir. Teras üzerindeki sıra yapılar, tahıl işlenen ve dokumacılık yapılan hareketli yerlerdi. Saray alanındaki yapıların sadece birinde karşılaşılan çakıl taşı mozaik taban döşemesi ise Antik Çağ'da bilinen bu tip zemin döşemesinin en eski örneği olup bu bezemeci döşeme tarzının ilk kez Friglerce icat edildiğini göstermektedir. Saray alanındaki yapıların en büyüğünde bulunan çok iyi ince dokumalar ve fildişi kakmalı ahşap mobilya gibi lüks eşyalar, bu yapının krala ait, belki de yöneticinin kabul salonu olabileceğini göstermektedir. Tahrip olmuş kalede bulunan büyük miktarda seramik kap ve demir obje, Friglerin bu malzemelere dair büyük bir endüstriye sahip olduğunu kanıtlamaktadır. Suriye ve Filistin bölgelerinden ithal edilmiş lüks malzemeler ise Friglerin MÖ 800 civarındaki dış ticaret ilişkileri hakkında ipucu niteliğindedir.
Gordios ve oğlu Midas, MÖ 800 felaketinin ardından Frig kalesinin yeniden inşasında önemli rol oynamış olabilirler. Yeni kale, eskisini tamamen kaplamakta ve çok daha yüksek bir kotta yükselmektedir. Eski kale yapı birçok özelliğiyle birlikte kopyalanmış ve yeni yapılarında eskilerin işlevini sürdürmüş olması muhtemeldir. MÖ 8. yüzyılın sonuna doğru tamamlanan bu devasa proje, devlet yönetimi altında çalışan muazzam büyüklükte bir iş gücünü yansıtır.
Yeni kale Gordion'a üç asırdan fazla, MÖ 4. yüzyılın ikinci yarısı ortalarına kadar hizmet vermiştir. Bu uzun zaman diliminde Frigia'yı etkileyen bir dizi önemli olay gerçekleşmiştir. 7. yüzyılda, muhtemelen Kafkaslardan gelen akıncı göçmen Kimmerler Anadolu'yu alt üst etmiş, Frigia da bu felaketten nasibini almıştır. 7. yüzyılın sonuna doğru Kimmerleri batıda bastıran Lidyalılar siyasi egemenliklerini Anadolu'nun içlerine doğru genişletir. Gordion'da ana yerleşime bitişik bir kalenin içinde ele geçen çok sayıdaki Lidya seramiği nedeniyle bir Lidya askerî garnizonu barındırdığı düşünülmektedir. Bu askerî kale muhtemelen Persler tarafından tahrip edilmiştir. Ahameniş İmparatorluğu döneminde Gordion, Marmara Denizi'nin güneyindeki Daskileion'daki Pers satrabına bağlı ikinci derece bir idari ve askerî merkez durumundadır. MÖ 8. yüzyılın sonlarından 4. yüzyıla kadar yaşayan uzun ömürlü bu yeni kale Gordion'daki Frig maddi kültürünün en iyi temsil edildiği yerdir. Yazılı Frig belgelerinin çoğu bu döneme aittir.
Gordion'un çevresinde yaklaşık 85 adet tümülüs vardır. Bu tepeler önemli bireylerin mezarları olup MÖ 9. yüzyıldan 2. yüzyıla kadar uzanan geniş bir zaman dilimine aittir. Bu tip mezar biçimi Anadolu'da daha önce görülmediğinden bu uygulamanın Frigler tarafından Avrupa'daki memleketlerinden getirildiği düşünülmektedir. Gordion'da kazılan tümülüslerden birkaçı büyük yangının hemen öncesi ve sonrasında yaşamış nesillere aittir. Özellikle yangından hemen sonraya ait iki tanesi önemlidir. Bunlardan P Tümülüsü adlı ilki MÖ 775 yılına tarihlenmekte olup Frig kraliyet ailesinden bir prens veya prensese ait bir çocuk mezarıdır. Ahşap mezar odasında ele geçen ve çocuğun ikinci yaşamı için sunulmuş etkileyici lüks eşyaları arasında geometrik motifli çok ince kakma işçiliğe sahip ahşap mobilyalar ve belki de oyuncak olarak yapılan ahşap ve seramik hayvanlar dikkati çeker.
Hemen yakındaki diğer mezar ise 50 metreyi aşan yüksekliği ile Orta Anadolu'da bu tip mezarların bilinen en büyük örneğidir. İçinde ölünün yer aldığı ahşap mezar odası bozulmamıştır ve dünyanın bilinen sağlam en eski ahşap yapısıdır. Tıpkı çocuk mezarında olduğu gibi bu mezarda da ele geçen geometrik motifli zarif kakma bezemeli mobilyalar, Frig sanatçılarına özgün büyük bir ustalığa işaret etmektedir. Burada ayrıca belki de krallar arası hediye değiş tokuşuyla Suriye'den Gordion'a kadar gelmiş hayvan başlı kovalar ve kazanlar gibi çok sayıda tunç obje bulunmuştur. Bu kaplardan bir kısmı mezarın yanı başında verilen baharatlı et yemeği, mercimek ve bira ile şarap ve ballı bir içecekten oluşan ziyafette kullanılmıştır. Kapların üzerindeki balmumu bantlar üzerindeki yazılar bilinen en eski Frigce yazı örnekleridir. Bu mezarın sahibi 1.60 metre boyunda ve altmışlı yaşlarının başlarında ölmüş bir erkek olup muhtemelen Frigya kralıdır. Yakın zamanda mezarın ahşapları üzerinde yapılan radyokarbon analizleri kralın MÖ 740 civarında defnedildiğini göstermektedir. Dolayısıyla bu kralın aynı tarihlerde öldüğü düşünülen Gordios olduğu öne sürülmektedir.
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Gordion ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Akurgal, Ekrem (1949). Spaethethitische Bildkunst (Almanca). Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi.
- Akurgal, Ekrem (1959). "Chronologie der phrygischen Kunst". Anadolu (Almanca), 4. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil Tarih-Coğrafya Fakültesi Eski Önyasa-Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü. ss. 115-121. doi:10.1501/Andl_0000000049. ISSN 0570-0116.
- Akurgal, Ekrem (1961). Die Kunst Anatoliens von Homer bis Alexander (Almanca). Berlin: Verlag de Gruyter.
- Akurgal, Ekrem (2002). Ancient Civilizations and Ruins of Turkey (İngilizce) (2 bas.). Kegan Paul. ISBN .
- Akurgal, Ekrem (2005). Anadolu Kültür Tarihi (17 bas.). Ankara: TÜBİTAK. ISBN .
- Gültekin Demir, Gül (Mayıs 2003). "Bereketin, zenginliğin ve paranın krallığı: Lydia uygarlığı". Toplumsal Tarih, 113. Ankara: Tarih Vakfı Yayınları. ss. 86-89. ISSN 1300-7025.
- Sams, G. Kenneth (Mayıs 2003). "Phrygler". Toplumsal Tarih, 113. Ankara: Tarih Vakfı Yayınları. ss. 82-85. ISSN 1300-7025.
İşbu madde Görkem Kökdemir tarafından CC BY-SA 3.0 lisansı altında yayımlanan metin içermektedir.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gordion Frigya nin tarihi baskenti olan antik kent Sakarya Nehri ile Porsuk Cayi nin birlestigi noktanin yukarisinda kurulu bulunan kent gunumuzde Ankara ya 94 kilometre uzaklikta Polatli nin 29 kilometre kuzeybatisinda yer alan Yassihuyuk te bulunmaktadir GordionKent kalintilari Kentin Turkiye haritasindaki konumu KonumYassihuyuk Polatli Ankara TurkiyeBolgeFrigyaKoordinatlar39 39 18 N 31 59 39 E 39 655000 K 31 994167 D 39 655000 31 994167TurYerlesimTarihceKurucuTrak yerlesimcilerKurulusMO 12 yuzyilSit ayrintilariUNESCO Dunya MirasiTurKulturelKriteriiiBelirleme2023 45 oturum Referans no 1669Ulke TurkiyeBolgeAvrupa ve Kuzey Amerika 1900 lerde ile tarafindan ilk kazilarin yapildigi antik kentte ikinci kazilar Pennsylvania Universitesi Arkeoloji ve Antropoloji Muzesinin denetimi ve in baskanliginda 1950 1973 yillari arasinda yurutulmustur TarihceGordion un konumu Anadolu yu kat eden ana yollarin kavsaginda bulunmasi irmak ve diger kaynaklar sayesinde suyun bollugu ve cevresinin kuru tarim ve hayvanciliga uygun acik araziyle cevrili olmasi gibi cesitli sebeplerden dolayi Friglere cekici gelmis olmalidir Ayni dogal ortam kosullari Gordion un MO 3 binyildan baslayarak Hitit egemenligi zamaninda da iskan gormesini de aciklar niteliktedir Arkeolojik bulgulara gore Frigler Gordion a Hititlerin yikilmasi sonucu MO 12 yuzyilin sonlari gibi erken bir tarihte gelmistir Kazilarda gun isigina ciktigi kadar en erken Frig yerlesim yerleri gundelik hayata iliskin malzemeler iceren hafif konstruksiyonlu kucuk evlerden olusan koy karakterine sahiptir MO 9 yuzyilda ise buyuk bir donusum gerceklesir ve yerlesim icinde buyuk yapilarin yer aldigi muazzam surlarla cevrili bir kale halini alir Yerlesimdeki bu onemli degisim muhtemelen bu sekilde buyuk insaat projelerinin yapimini yurutebilecek merkezi bir Frig devlet yonetiminin olusmasiyla aciklanabilir 9 yuzyilin sonuna gelindiginde Frig kalesi birkac insaat evresinin ardindan kazilarla aciga cikartilmis olan yerlesim planina sahiptir Guneydogudaki ana kale kapisinin hemen icerisinde ustu acik buyuk avlunun cevresinde dizili dikdortgen binalar saray alanini olusturmaktadir Bu kale MO 800 civarinda kent sakinlerinin tum mallarini birakarak yalnizca canlarini kurtarabildikleri buyuk bir yanginda tahrip olmustur Bu kalintilar ve yanginin hemen oncesi ve sonrasina ait zengin mezarlar sayesinde Friglerin bu donemdeki maddi kulturu ve ekonomisi hakkinda onemli bilgiler edinilmektedir Teras uzerindeki sira yapilar tahil islenen ve dokumacilik yapilan hareketli yerlerdi Saray alanindaki yapilarin sadece birinde karsilasilan cakil tasi mozaik taban dosemesi ise Antik Cag da bilinen bu tip zemin dosemesinin en eski ornegi olup bu bezemeci doseme tarzinin ilk kez Friglerce icat edildigini gostermektedir Saray alanindaki yapilarin en buyugunde bulunan cok iyi ince dokumalar ve fildisi kakmali ahsap mobilya gibi luks esyalar bu yapinin krala ait belki de yoneticinin kabul salonu olabilecegini gostermektedir Tahrip olmus kalede bulunan buyuk miktarda seramik kap ve demir obje Friglerin bu malzemelere dair buyuk bir endustriye sahip oldugunu kanitlamaktadir Suriye ve Filistin bolgelerinden ithal edilmis luks malzemeler ise Friglerin MO 800 civarindaki dis ticaret iliskileri hakkinda ipucu niteligindedir Gordios ve oglu Midas MO 800 felaketinin ardindan Frig kalesinin yeniden insasinda onemli rol oynamis olabilirler Yeni kale eskisini tamamen kaplamakta ve cok daha yuksek bir kotta yukselmektedir Eski kale yapi bircok ozelligiyle birlikte kopyalanmis ve yeni yapilarinda eskilerin islevini surdurmus olmasi muhtemeldir MO 8 yuzyilin sonuna dogru tamamlanan bu devasa proje devlet yonetimi altinda calisan muazzam buyuklukte bir is gucunu yansitir Yeni kale Gordion a uc asirdan fazla MO 4 yuzyilin ikinci yarisi ortalarina kadar hizmet vermistir Bu uzun zaman diliminde Frigia yi etkileyen bir dizi onemli olay gerceklesmistir 7 yuzyilda muhtemelen Kafkaslardan gelen akinci gocmen Kimmerler Anadolu yu alt ust etmis Frigia da bu felaketten nasibini almistir 7 yuzyilin sonuna dogru Kimmerleri batida bastiran Lidyalilar siyasi egemenliklerini Anadolu nun iclerine dogru genisletir Gordion da ana yerlesime bitisik bir kalenin icinde ele gecen cok sayidaki Lidya seramigi nedeniyle bir Lidya askeri garnizonu barindirdigi dusunulmektedir Bu askeri kale muhtemelen Persler tarafindan tahrip edilmistir Ahamenis Imparatorlugu doneminde Gordion Marmara Denizi nin guneyindeki Daskileion daki Pers satrabina bagli ikinci derece bir idari ve askeri merkez durumundadir MO 8 yuzyilin sonlarindan 4 yuzyila kadar yasayan uzun omurlu bu yeni kale Gordion daki Frig maddi kulturunun en iyi temsil edildigi yerdir Yazili Frig belgelerinin cogu bu doneme aittir Ayni zamanda Midas in mezari da olan Gordion Muzesi Gordion un cevresinde yaklasik 85 adet tumulus vardir Bu tepeler onemli bireylerin mezarlari olup MO 9 yuzyildan 2 yuzyila kadar uzanan genis bir zaman dilimine aittir Bu tip mezar bicimi Anadolu da daha once gorulmediginden bu uygulamanin Frigler tarafindan Avrupa daki memleketlerinden getirildigi dusunulmektedir Gordion da kazilan tumuluslerden birkaci buyuk yanginin hemen oncesi ve sonrasinda yasamis nesillere aittir Ozellikle yangindan hemen sonraya ait iki tanesi onemlidir Bunlardan P Tumulusu adli ilki MO 775 yilina tarihlenmekte olup Frig kraliyet ailesinden bir prens veya prensese ait bir cocuk mezaridir Ahsap mezar odasinda ele gecen ve cocugun ikinci yasami icin sunulmus etkileyici luks esyalari arasinda geometrik motifli cok ince kakma iscilige sahip ahsap mobilyalar ve belki de oyuncak olarak yapilan ahsap ve seramik hayvanlar dikkati ceker Hemen yakindaki diger mezar ise 50 metreyi asan yuksekligi ile Orta Anadolu da bu tip mezarlarin bilinen en buyuk ornegidir Icinde olunun yer aldigi ahsap mezar odasi bozulmamistir ve dunyanin bilinen saglam en eski ahsap yapisidir Tipki cocuk mezarinda oldugu gibi bu mezarda da ele gecen geometrik motifli zarif kakma bezemeli mobilyalar Frig sanatcilarina ozgun buyuk bir ustaliga isaret etmektedir Burada ayrica belki de krallar arasi hediye degis tokusuyla Suriye den Gordion a kadar gelmis hayvan basli kovalar ve kazanlar gibi cok sayida tunc obje bulunmustur Bu kaplardan bir kismi mezarin yani basinda verilen baharatli et yemegi mercimek ve bira ile sarap ve balli bir icecekten olusan ziyafette kullanilmistir Kaplarin uzerindeki balmumu bantlar uzerindeki yazilar bilinen en eski Frigce yazi ornekleridir Bu mezarin sahibi 1 60 metre boyunda ve altmisli yaslarinin baslarinda olmus bir erkek olup muhtemelen Frigya kralidir Yakin zamanda mezarin ahsaplari uzerinde yapilan radyokarbon analizleri kralin MO 740 civarinda defnedildigini gostermektedir Dolayisiyla bu kralin ayni tarihlerde oldugu dusunulen Gordios oldugu one surulmektedir KaynakcaWikimedia Commons ta Gordion ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Akurgal Ekrem 1949 Spaethethitische Bildkunst Almanca Ankara Ankara Universitesi Dil ve Tarih Cografya Fakultesi Akurgal Ekrem 1959 Chronologie der phrygischen Kunst Anadolu Almanca 4 Ankara Ankara Universitesi Dil Tarih Cografya Fakultesi Eski Onyasa Akdeniz Medeniyetleri Arastirma Enstitusu ss 115 121 doi 10 1501 Andl 0000000049 ISSN 0570 0116 Akurgal Ekrem 1961 Die Kunst Anatoliens von Homer bis Alexander Almanca Berlin Verlag de Gruyter Akurgal Ekrem 2002 Ancient Civilizations and Ruins of Turkey Ingilizce 2 bas Kegan Paul ISBN 9780710307767 Akurgal Ekrem 2005 Anadolu Kultur Tarihi 17 bas Ankara TUBITAK ISBN 975403107X Gultekin Demir Gul Mayis 2003 Bereketin zenginligin ve paranin kralligi Lydia uygarligi Toplumsal Tarih 113 Ankara Tarih Vakfi Yayinlari ss 86 89 ISSN 1300 7025 Sams G Kenneth Mayis 2003 Phrygler Toplumsal Tarih 113 Ankara Tarih Vakfi Yayinlari ss 82 85 ISSN 1300 7025 Isbu madde Gorkem Kokdemir tarafindan CC BY SA 3 0 lisansi altinda yayimlanan metin icermektedir