Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kral Midas ya da Asur kaynaklarındaki adıyla Muşkili Mita, MÖ 738 - MÖ 696 yılları arasında, Frigya'nın Polatlı'da kurulmuş olan başkenti Gordion'da, yaşamış olan efsanevi Frigya kralıdır. Krallığı gibi yaşamı ve ölümü üzerine de mitolojiler yazılmıştır. Yaşamı boyunca acılar çekmiş olan Midas, "eşek kulak"larıyla ya da "dokunduğu her şeyi altına çevirmesiyle" ünlenmiştir.
Yapılan bilimsel çalışmalarda[], Midas'ın anne karnında bir hastalığa yakalandığı ve kulak kanalları asimetrik olarak doğduğu anlaşılmıştır. Asimetrik kulak yapısı nadir görülen bir hastalık şeklidir. Önden veya arkadan bakıldığı zaman bir kulağın diğerinden çok daha yukarıda veya aşağıda olduğu görülür. Çirkin bir görünüm oluşturan bu hastalık Midas'ın kafatasında belirgin izler de bırakmıştır. Halkından utanan Midas'ın sürekli olarak başına geçirdiği bir "serpuş"la gezdiği, kulaklarını hiçbir zaman göremeyen halkının ise, krallarının kulakları hakkında yorum yaparak, göremedikleri kulakları eşek kulağına benzeterek kralları hakkında dedikodu yaptıkları düşüncesi kuvvet kazanmıştır.
Midas Kral Yolunda
"Telmessos'tan başlayıp, Ankara'da sona eren kader çizgisinin ünlü yolcusu Kral Midas'ın acı dolu yaşam öyküsü" demir çemberli tekerlerin aşındırdığı Kral Yolu'nda bir gün eski bir araba yol almaktadır. Arabayı kullanan gence yaşlı annesi ve orman işçisi babası eşlik etmektedir. Annesinin doğduğu Telmessos'u (bugünkü Fethiye) ve liman kenti Patara'yı arkalarında bırakalı günler olmuştu. Bey dağlarını ve Batı Toroslar'ı aşıp kuzeye Frig ülkesine doğru yönelmektedirler. Frig Kralı Gordios ölmüştür. Halk çok üzgündür. Kralın yerine geçecek kimse yoktur. Ülkenin ileri gelenleri toplanır ve kahinlerden yardım ister. Kahinler kehanette bulunurlar ve şu andan itibaren Gordion'a arabasıyla ilk giren kraldır. Bu kişi Kral Midas'ın babası Gordios'tur. Midas Frig ülkesinin bilinen iki kralından bir tanesidir. Frig kralları ya Gordios ya da Midas olarak anılırdı. Ele geçirilen çok az belgeye dayanarak başkent Gordion'un Gordios unvanlı bir kralın kurduğunu, Midas'ın ise bundan sonra krallık yaptığı tahmin edilmektedir.
Arkeolojik belgelere göre MÖ 1360 yılında Anadolu ve Yunanistan çok şiddetli bir depremle sarsılır. Bu arada birçok kent yerle bir olur. Söylentilere göre Atlantis kıtası da bu depremde yok olmuş, sulara gömülmüştür. İşte bu felaketten sonra Eski Yunanistan ve Makedonya'nın Trakya kavimleri topraklarını terk ederek yeni yurtlar ararlar. Bunlardan bir bölümü Karadeniz'in kuzeyine yönelir. Aralarına İran adlı bir kavminde bulunduğu bu grup Kırım üzerinden Kafkasya'yı aşar ve bugün İran olarak anılan topraklara yerleşirler. Diğer bir bölümü ise deniz yoluyla Mısır'a yerleşir. Ancak Firavun III. Ramses kendi deyişiyle ülkesini arslanlar gibi korur ve onları Mısır'a sokmaz. Bu dönemde Anadolu'da hüküm süren Hitit Krallığı ise ülkeyi saran veba hastalığı ve isyan eden yerli kavimlerle uğraşmaktan zayıf düşmüştür. Trakya'dan göç eden diğer bir grup MÖ 1200 yıllarında boğazları geçerek Anadolu'ya girer ve Anadolu'da Hitit hakimiyetine son verir. Frig'ler başkenti Gordion olan bir krallık kurarak, kısa zamanda büyür ve Orta Anadolu'nun tümünü kaplarlar.
Frigya en parlak dönemini Kral Midas'la yaşamıştır. Midas şüphesiz çağının en ünlü krallarından biridir ve Asur kralı Sargon'un çivi yazılı yıllıklarında Muşkilerin Mita'sı olarak adı geçer. Kral Midas'in ölümünden sonra Gordion kenti MÖ 6. yy sonlarına kadar bolluk ve refah içinde yaşamıştır.
Midas'ın ölümü
Midas'ın kral seçilişi ve yaşamına hüzün veren eşek kulakları ne kadar efsanevi ise ölümü de o denli efsanelere konu olmuştur. Midas kendini görkemli ve zapdedilmesi imkânsız bir başkente sahip sanır. Ancak bugün daha surları ve kale kapısı ile görenleri şaşırtan Midas'ın Gordion'u M.Ö 695 yılında Kafkaslar'dan gelen ve adeta çekirge sürüsü gibi Anadolu'yu yiyip bitiren Kimmer Baskınına dayanamayarak yerle bir olmuştur. Midas bu baskından sağ kurtulur ama o günden sonra sıkıntılı bir hayat sürmüştür. Gordion'lu Midas artık kendi kaderini kendi tayin etmiş ve harap olan Gordion yıkıntıları üzerinde dolaşırken mitolojiye göre boğa kanı içerek intihar etmiştir.
Fakat uzmanlar tarafından Kral Midas'ın kafatası 3 boyutlu tomogrofisi çekilerek incelenmiştir. Bu incelemeler sonucunda kafatasının iç yapılarında büyük ölçüde değişiklikler tespit edilmiştir. Kafatasının göz çukurunun sağ köşesinden yukarı doğru giden bir kırık hattı görülmüştür.Alınan küçük bir parça patoloji uzmanları tarafından dikkatle incelenerek kemik dokusunda büyük bir değişiklik olmamakla beraber mikroskobik seviyede yer yer kahverengi lekeler olduğu saptandı. Kullanılan özel boya ile bu yer yer görülen kahverengi lekelerin demir içeren ve kan elemanlarının kalıntısından ortaya çıkan pigment olduğu patologlar tarafından ortaya çıkarılmıştır. Midas'ın ölüm sebebinin mitolojide söylendiği gibi boğa kanı içerek intihar etmesinden değil, başının sağ tarafına aldığı ağır bir darbe ile öldürüldüğü ispatlanmıştır[].
Yapılan çalışmalar sırasında ilgililerce var olduğu söylenen Midas'a ait vücut iskeletinin kaybolduğu iddia edilir. 1992 yılından başlayarak üzerinde çeşitli araştırmalar yapılan kafatası ise bugün Ankara'daki Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde sergilenmektedir.
Kral Midas ile ilgili farklı efsaneler vardır. Bunlardan en ünlüleri "Eşek Kulaklı Kral Midas" ve "Dokunduğu Her şeyi Altına Çeviren Midas" tır.
Midas efsaneleri
"Dokunduğu her şeyi altına çeviren Midas"
Şarap tanrısı Dionisos'un (Bacchus) yoldaşı Satiros, Frigya'yı gezerken Midas'ın gül bahçesinde uyuyakalmış. Satiros'u bulup, on gün on gece sarayında ağırlayan Midas'ın konukseverliğinden etkilenen Dionisos, kralın bir dileğini gerçekleştireceğini söylemiş. Kral Midas da her dokunduğunun altına dönüşmesini ve böylece daha zengin olmayı istemiş. Ancak yemek için dokunduğu yiyecekler, içecekler ve ünlü gül bahçesi bile altına dönüşünce, kral Dionisos'dan bu uğursuz gücü geri almasını istemiş. Midas'ın durumuna acıyan tanrı Dionisos krala Paktalos Irmağı'nda yıkanmasını söylemiş. Bu ırmakta yıkanan Midas, her tuttuğunun altına dönüşmesinden kurtulmuş. Ve o günden bugüne bu ırmakta bulunan altın parçacıkları bu efsaneye bağlanmıştır.
Eşek Kulaklı Kral Midas
Müziğin, sanatların, güneşin, ateşin ve şiirin tanrısı Apollon ve Kır Tanrısı Pan arasında yapılacak bir çalgı çalma yarışmasında Midas yargıçlardan biri olarak seçilmişti. Kır tanrısı, kavalıyla hoş sesler çıkarıyordu; ama Apollon'un gümüşten lir'i her çalgıdan üstünmüş. Apollon; çalmaya başladığında Musalar bile durup onu dinlermiş. Yargıçlardan ikincisi dağ tanrısı Tmolos, yengi çelengini Apollon'a vermiş. Ama Midas oyunu yarışma sonunda Pan'a yönelik kullanınca Tanrı Apollon çok kızmış ve "güzel müziği ayırt edemeyen kulak insan kulağı olamaz, sana eşek kulağı yakışır" diyerek Midas'ın kulaklarını eşek kulağına dönüştürmüş. Midas bir süre, tanrının armağanlarını koca bir külah içinde saklamış. Saklamış ama onun saçlarını kesen berber sonunda kulaklarını görerek kralın sırrını öğrenmiş. Ancak sır bu insan ağzına sığar mı? Berber sancılar geçirip, dayanılmaz ıstıraplar yaşadıktan sonra sırrını bir kuyuya söylemeye karar vermiş. Kuyuya eğilmiş ve "Midas'ın kulakları eşek!" diye bağırmış. Sırrı kuyudaki su sazlara, sazlarsa rüzgarda salına salına bütün etrafa yayılmış. Böylece bütün ülke Midas'ın sırrını kısa zamanda öğrenmiş. Daha sonra halk Midas hakkında gölge oyunları oynamaya başlamış. Midas artık bıkkınlıkla kulaklarını kestirmeye karar vermiş ve kulaklarını kestirmiş. Kulakları kesilen Midas'ın sonradan kulakları sarmaşık kadar tekrar uzamış. Herkes onunla "eşek kulaklı Midas" diye dalga geçmeye başlamış. Kral Midas Tanrıya yalvarmaya başlamış, "Tanrım benim bu kulaklarımı düzelt ama bütün servetimi elimden al" demiş. Tanrı onu bağışlamış ve Midas kulaklarını geri almış. Ama kimse görmeden canını da alıp, mezara gömmüş.
Hakkındaki eserler
- Midas'ın Kulakları (oyun)
- Midas'ın Kulakları (opera). Ulusal Türk operasını yaratmada önemli bir kilometre taşı kabul edilir.
- The Judgement of Midas (opera)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c Akurgal, Ekrem (1989). Anadolu Uygarlıkları (2. Baskı bas.). Net Turistik Yayınlar A.Ş. ss. 380, 505, 508. .
- ^ . Evrensel.net. 26 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.
- ^ a b Enciclopedia dei Miti (İtalyanca). Garzanti. 1990. ss. 418 419. .
- ^ Kültür ve Turizm Bakanlığı. "İstanbul operaya kavuşuyor". 28 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Kasım 2011.
- ^ American Opera Projects, http://operaprojects.org/midas.htm 7 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Erişim Tarihi: 24.01.2015)
Wikimedia Commons'ta Gordion ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kral Midas ya da Asur kaynaklarindaki adiyla Muskili Mita MO 738 MO 696 yillari arasinda Frigya nin Polatli da kurulmus olan baskenti Gordion da yasamis olan efsanevi Frigya kralidir Kralligi gibi yasami ve olumu uzerine de mitolojiler yazilmistir Yasami boyunca acilar cekmis olan Midas esek kulak lariyla ya da dokundugu her seyi altina cevirmesiyle unlenmistir Gordion Muzesi nde Kral Midas Kral Midas in kafatasi Anadolu Medeniyetleri Muzesi Yapilan bilimsel calismalarda kaynak belirtilmeli Midas in anne karninda bir hastaliga yakalandigi ve kulak kanallari asimetrik olarak dogdugu anlasilmistir Asimetrik kulak yapisi nadir gorulen bir hastalik seklidir Onden veya arkadan bakildigi zaman bir kulagin digerinden cok daha yukarida veya asagida oldugu gorulur Cirkin bir gorunum olusturan bu hastalik Midas in kafatasinda belirgin izler de birakmistir Halkindan utanan Midas in surekli olarak basina gecirdigi bir serpus la gezdigi kulaklarini hicbir zaman goremeyen halkinin ise krallarinin kulaklari hakkinda yorum yaparak goremedikleri kulaklari esek kulagina benzeterek krallari hakkinda dedikodu yaptiklari dusuncesi kuvvet kazanmistir Midas Kral YolundaGordion sehri harabeleriMidas Aniti Yazilikaya Telmessos tan baslayip Ankara da sona eren kader cizgisinin unlu yolcusu Kral Midas in aci dolu yasam oykusu demir cemberli tekerlerin asindirdigi Kral Yolu nda bir gun eski bir araba yol almaktadir Arabayi kullanan gence yasli annesi ve orman iscisi babasi eslik etmektedir Annesinin dogdugu Telmessos u bugunku Fethiye ve liman kenti Patara yi arkalarinda birakali gunler olmustu Bey daglarini ve Bati Toroslar i asip kuzeye Frig ulkesine dogru yonelmektedirler Frig Krali Gordios olmustur Halk cok uzgundur Kralin yerine gececek kimse yoktur Ulkenin ileri gelenleri toplanir ve kahinlerden yardim ister Kahinler kehanette bulunurlar ve su andan itibaren Gordion a arabasiyla ilk giren kraldir Bu kisi Kral Midas in babasi Gordios tur Midas Frig ulkesinin bilinen iki kralindan bir tanesidir Frig krallari ya Gordios ya da Midas olarak anilirdi Ele gecirilen cok az belgeye dayanarak baskent Gordion un Gordios unvanli bir kralin kurdugunu Midas in ise bundan sonra krallik yaptigi tahmin edilmektedir Arkeolojik belgelere gore MO 1360 yilinda Anadolu ve Yunanistan cok siddetli bir depremle sarsilir Bu arada bircok kent yerle bir olur Soylentilere gore Atlantis kitasi da bu depremde yok olmus sulara gomulmustur Iste bu felaketten sonra Eski Yunanistan ve Makedonya nin Trakya kavimleri topraklarini terk ederek yeni yurtlar ararlar Bunlardan bir bolumu Karadeniz in kuzeyine yonelir Aralarina Iran adli bir kavminde bulundugu bu grup Kirim uzerinden Kafkasya yi asar ve bugun Iran olarak anilan topraklara yerlesirler Diger bir bolumu ise deniz yoluyla Misir a yerlesir Ancak Firavun III Ramses kendi deyisiyle ulkesini arslanlar gibi korur ve onlari Misir a sokmaz Bu donemde Anadolu da hukum suren Hitit Kralligi ise ulkeyi saran veba hastaligi ve isyan eden yerli kavimlerle ugrasmaktan zayif dusmustur Trakya dan goc eden diger bir grup MO 1200 yillarinda bogazlari gecerek Anadolu ya girer ve Anadolu da Hitit hakimiyetine son verir Frig ler baskenti Gordion olan bir krallik kurarak kisa zamanda buyur ve Orta Anadolu nun tumunu kaplarlar Frigya en parlak donemini Kral Midas la yasamistir Midas suphesiz caginin en unlu krallarindan biridir ve Asur krali Sargon un civi yazili yilliklarinda Muskilerin Mita si olarak adi gecer Kral Midas in olumunden sonra Gordion kenti MO 6 yy sonlarina kadar bolluk ve refah icinde yasamistir Midas in olumuKral Midas in sembolik mezari ve kafatasi Anadolu Medeniyetleri Muzesi Midas in kral secilisi ve yasamina huzun veren esek kulaklari ne kadar efsanevi ise olumu de o denli efsanelere konu olmustur Midas kendini gorkemli ve zapdedilmesi imkansiz bir baskente sahip sanir Ancak bugun daha surlari ve kale kapisi ile gorenleri sasirtan Midas in Gordion u M O 695 yilinda Kafkaslar dan gelen ve adeta cekirge surusu gibi Anadolu yu yiyip bitiren Kimmer Baskinina dayanamayarak yerle bir olmustur Midas bu baskindan sag kurtulur ama o gunden sonra sikintili bir hayat surmustur Gordion lu Midas artik kendi kaderini kendi tayin etmis ve harap olan Gordion yikintilari uzerinde dolasirken mitolojiye gore boga kani icerek intihar etmistir Fakat uzmanlar tarafindan Kral Midas in kafatasi 3 boyutlu tomogrofisi cekilerek incelenmistir Bu incelemeler sonucunda kafatasinin ic yapilarinda buyuk olcude degisiklikler tespit edilmistir Kafatasinin goz cukurunun sag kosesinden yukari dogru giden bir kirik hatti gorulmustur Alinan kucuk bir parca patoloji uzmanlari tarafindan dikkatle incelenerek kemik dokusunda buyuk bir degisiklik olmamakla beraber mikroskobik seviyede yer yer kahverengi lekeler oldugu saptandi Kullanilan ozel boya ile bu yer yer gorulen kahverengi lekelerin demir iceren ve kan elemanlarinin kalintisindan ortaya cikan pigment oldugu patologlar tarafindan ortaya cikarilmistir Midas in olum sebebinin mitolojide soylendigi gibi boga kani icerek intihar etmesinden degil basinin sag tarafina aldigi agir bir darbe ile olduruldugu ispatlanmistir kaynak belirtilmeli Yapilan calismalar sirasinda ilgililerce var oldugu soylenen Midas a ait vucut iskeletinin kayboldugu iddia edilir 1992 yilindan baslayarak uzerinde cesitli arastirmalar yapilan kafatasi ise bugun Ankara daki Anadolu Medeniyetleri Muzesi nde sergilenmektedir Kral Midas ile ilgili farkli efsaneler vardir Bunlardan en unluleri Esek Kulakli Kral Midas ve Dokundugu Her seyi Altina Ceviren Midas tir Midas efsaneleri Dokundugu her seyi altina ceviren Midas Fransiz ressam Nicolas Poussin tarafindan yapilan Midas ve Bacchus resmiKral Midas efsanesi Nathaniel Hawthorne versiyonundan Midas kizina dokununca kizi Altin heykele donustu Walter Crane tarafindan cizilen illustrasyon 1893 baskisi Sarap tanrisi Dionisos un Bacchus yoldasi Satiros Frigya yi gezerken Midas in gul bahcesinde uyuyakalmis Satiros u bulup on gun on gece sarayinda agirlayan Midas in konukseverliginden etkilenen Dionisos kralin bir dilegini gerceklestirecegini soylemis Kral Midas da her dokundugunun altina donusmesini ve boylece daha zengin olmayi istemis Ancak yemek icin dokundugu yiyecekler icecekler ve unlu gul bahcesi bile altina donusunce kral Dionisos dan bu ugursuz gucu geri almasini istemis Midas in durumuna aciyan tanri Dionisos krala Paktalos Irmagi nda yikanmasini soylemis Bu irmakta yikanan Midas her tuttugunun altina donusmesinden kurtulmus Ve o gunden bugune bu irmakta bulunan altin parcaciklari bu efsaneye baglanmistir Esek Kulakli Kral Midas Muzigin sanatlarin gunesin atesin ve siirin tanrisi Apollon ve Kir Tanrisi Pan arasinda yapilacak bir calgi calma yarismasinda Midas yargiclardan biri olarak secilmisti Kir tanrisi kavaliyla hos sesler cikariyordu ama Apollon un gumusten lir i her calgidan ustunmus Apollon calmaya basladiginda Musalar bile durup onu dinlermis Yargiclardan ikincisi dag tanrisi Tmolos yengi celengini Apollon a vermis Ama Midas oyunu yarisma sonunda Pan a yonelik kullaninca Tanri Apollon cok kizmis ve guzel muzigi ayirt edemeyen kulak insan kulagi olamaz sana esek kulagi yakisir diyerek Midas in kulaklarini esek kulagina donusturmus Midas bir sure tanrinin armaganlarini koca bir kulah icinde saklamis Saklamis ama onun saclarini kesen berber sonunda kulaklarini gorerek kralin sirrini ogrenmis Ancak sir bu insan agzina sigar mi Berber sancilar gecirip dayanilmaz istiraplar yasadiktan sonra sirrini bir kuyuya soylemeye karar vermis Kuyuya egilmis ve Midas in kulaklari esek diye bagirmis Sirri kuyudaki su sazlara sazlarsa ruzgarda salina salina butun etrafa yayilmis Boylece butun ulke Midas in sirrini kisa zamanda ogrenmis Daha sonra halk Midas hakkinda golge oyunlari oynamaya baslamis Midas artik bikkinlikla kulaklarini kestirmeye karar vermis ve kulaklarini kestirmis Kulaklari kesilen Midas in sonradan kulaklari sarmasik kadar tekrar uzamis Herkes onunla esek kulakli Midas diye dalga gecmeye baslamis Kral Midas Tanriya yalvarmaya baslamis Tanrim benim bu kulaklarimi duzelt ama butun servetimi elimden al demis Tanri onu bagislamis ve Midas kulaklarini geri almis Ama kimse gormeden canini da alip mezara gommus Hakkindaki eserlerMidas in Kulaklari oyun Midas in Kulaklari opera Ulusal Turk operasini yaratmada onemli bir kilometre tasi kabul edilir The Judgement of Midas opera Ayrica bakinizMidas Aniti Yazilikaya Frigya FriglerKaynakca a b c Akurgal Ekrem 1989 Anadolu Uygarliklari 2 Baski bas Net Turistik Yayinlar A S ss 380 505 508 ISBN 9754791156 Evrensel net 26 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Aralik 2020 a b Enciclopedia dei Miti Italyanca Garzanti 1990 ss 418 419 ISBN 8811504570 Kultur ve Turizm Bakanligi Istanbul operaya kavusuyor 28 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Kasim 2011 American Opera Projects http operaprojects org midas htm 7 Subat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim Tarihi 24 01 2015 Wikimedia Commons ta Gordion ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur