Grenada'nın İşgali (Operation Urgent Fury - Acil Öfke), 1983'te Karayipler'de bulunan Grenada adasının ABD ve birkaç Karayip ülkesi tarafından işgal edilerek, marksist hükûmetin iktidardan uzaklaştırılmasıyla sonuçlanan askerî harekât. Soğuk Savaş nedeniyle Batı Yarımküresinde yaşanan en büyük uluslararası boyutlu çatışmalardan biridir. Aynı zamanda ABD'nin Vietnam Savaşı'ndan sonra giriştiği ilk büyük askerî harekâttır.
1983 ABD'nin Grenada İşgali | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Soğuk Savaş | |||||||
Çatışmalar sırasında ABD güçleri tarafından ele geçirilen bir Sovyet yapımı zırhlı personel taşıyıcı BTR-60 | |||||||
| |||||||
Taraflar | |||||||
Askeri danışmanlar: | |||||||
Komutanlar ve liderler | |||||||
Norman Schwarzkopf | Hudson Austin | ||||||
Güçler | |||||||
ABD: 7,300 KBG: 353 | Grenada: ~=1,500 Küba: 722:6, 26, 62 Kuzey Kore: 24 | ||||||
Kayıplar | |||||||
ABD: 19 ölü 116 yaralı:6, 62 Toplam: 135 | Grenada: 45 ölü 358 yaralı Küba: 25 ölü 59 yaralı 638 savaş esiri Toplam: 1,125 | ||||||
24 ölü |
Operasyon öncesi koşullar
Grenada, yaklaşık 200 yıllık sömürge döneminden sonra Mart 1967'de, Birleşik Krallık'a bağlı özerk bir devlet oldu.Ağustos 1967'de yapılan seçimlerde, sendikacı Eric M. Gairy önderliğindeki Grenada Birleşik İşçi Cephesi (GULP), Grenada Ulusal Partisi (GNP) karşısında çoğunluğu sağlayarak iktidara geldi. Şubat 1974'te Grenada Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını ilan etti. Bu arada Eric Gairy yönetimine karşı toplumsal ve siyasi muhalefet giderek arttı. GULP, 1976 seçimlerinde, muhalefetteki Yeni JEWEL (Joint Endeavor for Welfare, Education, and Liberation - Refah, Eğitim ve Özgürlük İçin Ortak Çaba) Hareketi (NJM -New Jewel Movement) koalisyonu karşısında parlamentodaki çoğunluğunu yitirdi. 1979'da, Gairy yurt dışındayken NJM kansız bir darbeyle iktidarı ele geçirdi ve Maurice Bishop, yeni kurulan Devrimci Halk Hükûmeti'nin (PRG) başına geçti.
Sosyalist eğilimli olduğu için batılı devletlerin karşı çıktığı hükûmet, Gairy'nin ardından ekonomiyi büyük ölçüde düzeltti. Buna karşı anayasayı yürürlükten kaldırarak ve diğer siyasi partileri yasaklayarak bir tek parti rejimi kurdu. Dış politikada Küba ve diğer komünist ülkelere yakınlaştı. Bishop yönetimi yeni uluslararası havaalanın inşaatı için Kanada ve Meksika gibi sosyalist olmayan ülkelerden yardım alsa da, Mart 1983'te ABD başkanı Ronald Reagan yeni inşa edilen havaalanı pisti ve yakıt depolarının ticari uçuşlar için haddinden fazla büyük inşa edildiğini, Bishop'un asıl niyetinin adayı bir Sovyet-Küba hava üssüne çevirmek olduğunu ve bunun ABD için büyük bir tehdit oluşturduğunu iddia etti.
13 Ekim 1983'te başbakan yardımcısı Bernard Coard bir darbeyle başbakan Maurice Bishop'u iktidardan uzaklaştırdı. Bishop ev hapsine alındı, Bishop'un tekrar görevine dönmesi için toplu gösteriler yapıldı. Bishop kaçmaya çalışırken öldürüldü. Hudson Austin yönetimindeki ordu ülkenin kontrolünü ele geçirdi ve bir askerî konsey oluşturuldu. Birleşik Krallık valisi ev hapsine alındı ve sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
Operasyon
Grenada'daki hükûmet darbesi, 1981'den beri Grenada'daki sosyalist yönetimi devirme planları yapan Reagan yönetimi için bu yönde bir fırsat oluşturdu.[] ABD, zaten kendi kontrolü altında bulunan[]Doğu Karayip Devletleri Örgütü'nden (OECS) Grenada'ya müdahale yönünde bir karar çıkarttırdı. Sağcı ve ABD yanlısı hükûmetlerin işbaşında olduğu Jamaika ve Barbados harekât sırasında ABD'ye yardım edeceklerini açıkladılar.[]
25 Ekim 1983 sabahı Amerikalı paraşütçüler adaya indirilmeye başladı. Operasyon boyunca toplam 7.000 ABD ve 300 OECS askeri adaya ulaştı.[] Yaklaşık 1.500 kişilik Grenadalı ve 700 Kübalı (çoğunlukla inşaat işçisi) asker işgal kuvvetlerine karşı koydu.[] Güçlü direniş karşısında 2 tabur asker daha adaya çıkarıldı. Ancak güçlü direnişe karşı, ABD'nin etkili havagücü - özellikle taarruz helikopterleri ve deniz gücü - işgal kuvvetlerine büyük üstünlük kazandırdı.
Savaşın sonuçları
Çatışmalar sırasında ABD rakamlarına göre 19 ABD askeri öldü ve 116'sı yararlandı, Grenada tarafında ise 45 asker ve 24 sivil öldü. Farklı kaynaklar ABD askeri kayıplarının 100 dolayında olduğunu ve çoğunluğu solcu ve komünistlerle onların aileleri olmak üzere en az 600 Grenadalı sivilin ABD kuvvetleri tarafından öldürüldüğünü bildirdiler.[]
Birleşmiş Milletler 38/7 kararıyla Grenada'nın işgalini kınadı.İngiliz Milletler Topluluğu üyesi olan Grenada'ya düzenlenen ABD müdahalesi Birleşik Krallık, Trinidad ve Tobago ve Kanada'nın da tepkisini çekti. Müdahaleden sonra genel vali Paul Scoon yeniden göreve geldi. 1984'te yapılan seçimleri, Herbert A. Blaize önderliğindeki Yeni Ulusal Parti (NNP) kazandı. 1985 ortalarına kadar ABD kuvvetleri adada kaldı.
Kaynakça
- ^ a b c "Operation Urgent Fury" 7 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .' GlobalSecurity.org
- ^ a b c Cole, Ronald (1997). "Operation Urgent Fury: The Planning and Execution of Joint Operations in Grenada" (PDF). 25 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 9 Kasım 2006.
- ^ "Medals Outnumber G.I.'S In Grenada Assault". The New York Times. 30 Mart 1984. 24 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2015.
Dış bağlantılar
- The 1983 Invasion of Grenada, Operation: Urgent Fury 7 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- A history of the operation from the US perspective as written by Naval Historians.4 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Grenada nin Isgali Operation Urgent Fury Acil Ofke 1983 te Karayipler de bulunan Grenada adasinin ABD ve birkac Karayip ulkesi tarafindan isgal edilerek marksist hukumetin iktidardan uzaklastirilmasiyla sonuclanan askeri harekat Soguk Savas nedeniyle Bati Yarimkuresinde yasanan en buyuk uluslararasi boyutlu catismalardan biridir Ayni zamanda ABD nin Vietnam Savasi ndan sonra giristigi ilk buyuk askeri harekattir 1983 ABD nin Grenada IsgaliSoguk SavasCatismalar sirasinda ABD gucleri tarafindan ele gecirilen bir Sovyet yapimi zirhli personel tasiyici BTR 60Tarih25 Ekim 1983 15 Aralik 1983BolgeGrenadaSonucABD Grenada yi isgal etti TaraflarABD Karayip Baris Gucu Barbados Jamaika Dogu Karayip Devletleri OrgutuGrenada Kuba Askeri danismanlar SSCBKuzey KoreLibyaKomutanlar ve liderlerNorman SchwarzkopfHudson AustinGuclerABD 7 300 KBG 353Grenada 1 500 Kuba 722 6 26 62 Kuzey Kore 24KayiplarABD 19 olu 116 yarali 6 62 Toplam 135Grenada 45 olu 358 yarali Kuba 25 olu 59 yarali 638 savas esiri Toplam 1 125Sivil kayiplar 24 oluOperasyon oncesi kosullarGrenada yaklasik 200 yillik somurge doneminden sonra Mart 1967 de Birlesik Krallik a bagli ozerk bir devlet oldu Agustos 1967 de yapilan secimlerde sendikaci Eric M Gairy onderligindeki Grenada Birlesik Isci Cephesi GULP Grenada Ulusal Partisi GNP karsisinda cogunlugu saglayarak iktidara geldi Subat 1974 te Grenada Birlesik Krallik tan bagimsizligini ilan etti Bu arada Eric Gairy yonetimine karsi toplumsal ve siyasi muhalefet giderek artti GULP 1976 secimlerinde muhalefetteki Yeni JEWEL Joint Endeavor for Welfare Education and Liberation Refah Egitim ve Ozgurluk Icin Ortak Caba Hareketi NJM New Jewel Movement koalisyonu karsisinda parlamentodaki cogunlugunu yitirdi 1979 da Gairy yurt disindayken NJM kansiz bir darbeyle iktidari ele gecirdi ve Maurice Bishop yeni kurulan Devrimci Halk Hukumeti nin PRG basina gecti Sosyalist egilimli oldugu icin batili devletlerin karsi ciktigi hukumet Gairy nin ardindan ekonomiyi buyuk olcude duzeltti Buna karsi anayasayi yururlukten kaldirarak ve diger siyasi partileri yasaklayarak bir tek parti rejimi kurdu Dis politikada Kuba ve diger komunist ulkelere yakinlasti Bishop yonetimi yeni uluslararasi havaalanin insaati icin Kanada ve Meksika gibi sosyalist olmayan ulkelerden yardim alsa da Mart 1983 te ABD baskani Ronald Reagan yeni insa edilen havaalani pisti ve yakit depolarinin ticari ucuslar icin haddinden fazla buyuk insa edildigini Bishop un asil niyetinin adayi bir Sovyet Kuba hava ussune cevirmek oldugunu ve bunun ABD icin buyuk bir tehdit olusturdugunu iddia etti 13 Ekim 1983 te basbakan yardimcisi Bernard Coard bir darbeyle basbakan Maurice Bishop u iktidardan uzaklastirdi Bishop ev hapsine alindi Bishop un tekrar gorevine donmesi icin toplu gosteriler yapildi Bishop kacmaya calisirken olduruldu Hudson Austin yonetimindeki ordu ulkenin kontrolunu ele gecirdi ve bir askeri konsey olusturuldu Birlesik Krallik valisi ev hapsine alindi ve sokaga cikma yasagi ilan edildi OperasyonGrenada daki hukumet darbesi 1981 den beri Grenada daki sosyalist yonetimi devirme planlari yapan Reagan yonetimi icin bu yonde bir firsat olusturdu kaynak belirtilmeli ABD zaten kendi kontrolu altinda bulunan kaynak belirtilmeli Dogu Karayip Devletleri Orgutu nden OECS Grenada ya mudahale yonunde bir karar cikarttirdi Sagci ve ABD yanlisi hukumetlerin isbasinda oldugu Jamaika ve Barbados harekat sirasinda ABD ye yardim edeceklerini acikladilar kaynak belirtilmeli 25 Ekim 1983 sabahi Amerikali parasutculer adaya indirilmeye basladi Operasyon boyunca toplam 7 000 ABD ve 300 OECS askeri adaya ulasti kaynak belirtilmeli Yaklasik 1 500 kisilik Grenadali ve 700 Kubali cogunlukla insaat iscisi asker isgal kuvvetlerine karsi koydu kaynak belirtilmeli Guclu direnis karsisinda 2 tabur asker daha adaya cikarildi Ancak guclu direnise karsi ABD nin etkili havagucu ozellikle taarruz helikopterleri ve deniz gucu isgal kuvvetlerine buyuk ustunluk kazandirdi Savasin sonuclariCatismalar sirasinda ABD rakamlarina gore 19 ABD askeri oldu ve 116 si yararlandi Grenada tarafinda ise 45 asker ve 24 sivil oldu Farkli kaynaklar ABD askeri kayiplarinin 100 dolayinda oldugunu ve cogunlugu solcu ve komunistlerle onlarin aileleri olmak uzere en az 600 Grenadali sivilin ABD kuvvetleri tarafindan olduruldugunu bildirdiler kaynak belirtilmeli Birlesmis Milletler 38 7 karariyla Grenada nin isgalini kinadi Ingiliz Milletler Toplulugu uyesi olan Grenada ya duzenlenen ABD mudahalesi Birlesik Krallik Trinidad ve Tobago ve Kanada nin da tepkisini cekti Mudahaleden sonra genel vali Paul Scoon yeniden goreve geldi 1984 te yapilan secimleri Herbert A Blaize onderligindeki Yeni Ulusal Parti NNP kazandi 1985 ortalarina kadar ABD kuvvetleri adada kaldi Kaynakca a b c Operation Urgent Fury 7 Aralik 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde GlobalSecurity org a b c Cole Ronald 1997 Operation Urgent Fury The Planning and Execution of Joint Operations in Grenada PDF 25 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 9 Kasim 2006 Medals Outnumber G I S In Grenada Assault The New York Times 30 Mart 1984 24 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2015 Dis baglantilarThe 1983 Invasion of Grenada Operation Urgent Fury 7 Aralik 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde A history of the operation from the US perspective as written by Naval Historians 4 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde