Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hain Ahmed Paşa İsyanı, 1523-1524 yıllarında Osmanlı İmparatorluğu'nun Mısır Beylerbeyi Vezir Ahmed Paşa tarafından Osmanlı idaresine karşı başlattığı ayaklanma.
| Hain Ahmed Paşa İsyanı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu | Hain Ahmed Paşa ve âsileri | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Ayas Mehmed Paşa Kadızâde Mehmed Bey | Hain Ahmed Paşa (ölü) | ||||||
| Güçler | |||||||
| 10-15.000 | 25-30.000 | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Tüm asiler ölü, yaralı ya da esir | Hafif | ||||||
Ayaklanmanın başlangıcı
Vezir Ahmed Paşa; Kanuni Sultan Süleyman tarafından Osmanlı sarayındaki terfi teamüllerine aykırı bir şekilde Has Odabaşı olan Pargalı İbrahim Paşa'nın sadrazamlığa getirilmesiyle büyük bir düşkırıklığına uğradı ve Mısır valiliğine tayinini istedi (19 Ağustos 1523).
Ahmed Paşa, isteği kabul olunup Mısır'a gittiğinde henüz altı yıllık Osmanlı yönetimi tam anlamıyla yerleşmemişti. Nitekim, Yavuz Sultan Selim zamanında Mısır Beylerbeyliği görevine getirilen Hayır Bey’in ölümünden (1522) sonra Mısır büyük bir karışıklık içindeydi (Nitekim Kanuni Sultan Süleyman'ın Rodos Seferi sırasında atadığı [eniştesi] Mustafa Paşa Arap Şeyhi Hasan Merrî'nin isyanını bastırdıysa da, Mısır'da denetim tam anlamıyla sağlanamamıştı).
1523 sonbaharında Beylerbeyliğine getirilmiş olan Ahmed Paşa önce bedevî reislerin aralarını bularak ileriye dönük amaçlarını gerçekleştirmek amacıyla çevresini güçlendirdi. Sadrazam Pargalı İbrahim Paşa ise Ahmed Paşa'nın ihanet hazırlıkları içinde olduğunu sezerek/haber alarak Kanuni Sultan Süleyman'ı etkilemek suretiyle, Kara Musa Paşa'nın Mısır Beylerbeyi olmasını sağladı.
Ayaklanma ve bastırılması
Ahmed Paşa, yerine atanan Kara Musa Paşa'nın aynı zamanda kendisini öldürmekle de görevlendirildiğini öğrendi ve 10 Aralık 1523'te isyan etti. 1524 Ocak'ında "El-Melikü’l-mansûr Sultan Ahmed" unvanını aldı ve bağımsızlığını ilan etti. Kara Musa Paşa'yı öldürttü.
Memlûkleri saflarına katan Ahmed Paşa, Kahire kalesinde bulunan yeniçerilerin sadâkatını bozamadı. Bunun üzerine ordugâhını Anbâbe'de kurdu ve kaleyi kuşattı. Yeniçeriler çok etkili bir hücumla asilerden yaklaşık 4.000'ini öldürdü. Buna mukabil, Ahmed Paşa, Memlûk emirlerinden Celâleddîn'den kale içine giden ve iki yüzyıldan beri unutulmuş eski bir su yolu bulunduğunu öğrendi. Memlûklerini burada kaleye sokan Ahmed Paşa tüm yeniçerileri katliama maruz bıraktı ve "Sultan" unvanını ilan etti. Adına hutbe okuttu ve sikke bastırdı.
Kanuni Sultan Süleyman Mısır meselesini kökünden halletmek amacıyla Ayas Mehmed Paşa komutasında 3.000 yeniçeriden oluşan bir birliği Mısır'a gönderdi. Ayrıca Ahmed Paşa’nın birlikleri de ona karşı gizlice ayaklanmaya kışkırtıldı.
Esasen Ahmed Paşa, Osmanlı padişahları gibi üç vezir tayin ederek Mısır'ın yönetimini bunlar arasında bölüştürmüştü. Kışkırtmalar sonucunda Ahmed Paşa'ya cephe alan ise bu üç vezirden Kadızâde Mehmed Bey oldu. Mehmed Bey, Kahire evlerinde birkaç yüz asker sakladıktan sonra, Ahmed Paşa'dan kaleden inip şehirde hamama gideceği bir zamanı bekledi. Ahmed Paşa hamam girdiğinde baskına uğradı. Ahmed Paşa kaçarak kaleye sığınmayı başardıysa da, padişaha sadık Arap askerleri surları aşarak Kahire kalesini ele geçirdiler.
Ahmed Paşa ise bu karışıklıkta 20 adamıyla kaleden de kaçarak Şarkıyye nahiyesinde Benî Bekr aşiretine sığındı. Kadızâde Mehmed Bey ise Çerkes Canım Hamravî komutasındaki 3.000 atlıyı takibe yolladı. Bu birliğin Ahmed Paşa'yı yakalayamaması üzerine de, kendisi bizzat 3.000 askerin başında yürüdü. Arab şeyhi Haris, Ahmed Paşa'yı zincir içinde Mehmed Bey'e teslim etti. Ahmed Paşa'nın başı kesilerek İstanbul'a gönderildi.
Ayas Mehmed Paşa 3.000 yeniçeriyle geri dönerken, Mısır Beylerbeyliğine Güzelce Kasım Paşa atandı.
Ayaklanma sonrası
Kanuni Sultan Süleyman Mısır'da düzenin sağlanmasını teminen Sadrazam Pargalı İbrahim Paşa'yı bu eyalete yolladı. 30 Eylül 1524'te 10 kadırgalık İstanbul'dan hareket eden İbrahim Paşa mevsimin geç olması nedeniyle Rodos'tan öteye gidemedi ve karayoluyla Mısır'a ulaştı. Mısır'da üç ay kalan İbrahim Paşa asi aşiretlerin devlete sadakatını sağladıktan sonra, imar işlerine girişti. Eyaletin maliyesini düzene soktu ve idarî yapısını yeniden düzenledi. Ayrıca, yeni bir kanunname hazırlayarak yürürlüğe koydu. Portekizlilerin Kızıldeniz'i tehdit eden Umman ve Hint Denizi'ndeki faaliyetleri nedeniyle, Süveyş'te elli kadırgadan oluşan Süveyş Kaptanlığı'nı kurdu ve Selman Reis'i de kaptan olarak atadı. İstanbul'da Yeniçeri İsyanı çıkması üzerine İbraihim Paşa geri döndüyse de, Mısır'da kaldığı 11 ay 6 gün süresince Osmanlı idaresinin yerleşmesi için gerekli icraatı yaptı.
Kaynakça
- ^ a b "İslam Ansiklopedisi, "Ahmed Paşa, Hain" maddesi, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul (1989), c.2, s.113". 3 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2024.
- ^ "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.5, s.44
- ^ "Anatomy of a Rebellion in Sixteenth-Century Egypt: A Case Study of Ahmed Pasha’s Governorship, Revolt, Sultanate, and Critique of the Ottoman Imperial Enterprise", Side Emre, Osmanlı Araştırmaları/The Journal of Ottoman Studies, XLVI, (2015), s.91
- ^ "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.5, s.45
- ^ "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.5, s.46
- ^ "Osmanlı Tarihi: İstanbul'un Fethinden Kanunî Sultan Süleyman'ın Ölümüne Kadar", İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Türk Tarih Kurumu Basımevi (1998), , s.320
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu sayfanin herhangi bir incelenmis surumu bulunmuyor bu yuzden standartlara uygunluk acisindan kontrol edilmemis olabilir Hain Ahmed Pasa Isyani 1523 1524 yillarinda Osmanli Imparatorlugu nun Misir Beylerbeyi Vezir Ahmed Pasa tarafindan Osmanli idaresine karsi baslattigi ayaklanma Hain Ahmed Pasa IsyaniTarih1523 1524BolgeMisirSonucKesin Osmanli zaferiTaraflarOsmanli ImparatorluguHain Ahmed Pasa ve asileriKomutanlar ve liderlerAyas Mehmed Pasa Kadizade Mehmed BeyHain Ahmed Pasa olu Gucler10 15 00025 30 000KayiplarTum asiler olu yarali ya da esirHafifAyaklanmanin baslangiciVezir Ahmed Pasa Kanuni Sultan Suleyman tarafindan Osmanli sarayindaki terfi teamullerine aykiri bir sekilde Has Odabasi olan Pargali Ibrahim Pasa nin sadrazamliga getirilmesiyle buyuk bir duskirikligina ugradi ve Misir valiligine tayinini istedi 19 Agustos 1523 Ahmed Pasa istegi kabul olunup Misir a gittiginde henuz alti yillik Osmanli yonetimi tam anlamiyla yerlesmemisti Nitekim Yavuz Sultan Selim zamaninda Misir Beylerbeyligi gorevine getirilen Hayir Bey in olumunden 1522 sonra Misir buyuk bir karisiklik icindeydi Nitekim Kanuni Sultan Suleyman in Rodos Seferi sirasinda atadigi enistesi Mustafa Pasa Arap Seyhi Hasan Merri nin isyanini bastirdiysa da Misir da denetim tam anlamiyla saglanamamisti 1523 sonbaharinda Beylerbeyligine getirilmis olan Ahmed Pasa once bedevi reislerin aralarini bularak ileriye donuk amaclarini gerceklestirmek amaciyla cevresini guclendirdi Sadrazam Pargali Ibrahim Pasa ise Ahmed Pasa nin ihanet hazirliklari icinde oldugunu sezerek haber alarak Kanuni Sultan Suleyman i etkilemek suretiyle Kara Musa Pasa nin Misir Beylerbeyi olmasini sagladi Ayaklanma ve bastirilmasiLuigi Mayer in cizimiyle 18 yuzyilin sonlarinda Iskenderiye Ahmed Pasa yerine atanan Kara Musa Pasa nin ayni zamanda kendisini oldurmekle de gorevlendirildigini ogrendi ve 10 Aralik 1523 te isyan etti 1524 Ocak inda El Meliku l mansur Sultan Ahmed unvanini aldi ve bagimsizligini ilan etti Kara Musa Pasa yi oldurttu Memlukleri saflarina katan Ahmed Pasa Kahire kalesinde bulunan yenicerilerin sadakatini bozamadi Bunun uzerine ordugahini Anbabe de kurdu ve kaleyi kusatti Yeniceriler cok etkili bir hucumla asilerden yaklasik 4 000 ini oldurdu Buna mukabil Ahmed Pasa Memluk emirlerinden Celaleddin den kale icine giden ve iki yuzyildan beri unutulmus eski bir su yolu bulundugunu ogrendi Memluklerini burada kaleye sokan Ahmed Pasa tum yenicerileri katliama maruz birakti ve Sultan unvanini ilan etti Adina hutbe okuttu ve sikke bastirdi Kanuni Sultan Suleyman Misir meselesini kokunden halletmek amaciyla Ayas Mehmed Pasa komutasinda 3 000 yeniceriden olusan bir birligi Misir a gonderdi Ayrica Ahmed Pasa nin birlikleri de ona karsi gizlice ayaklanmaya kiskirtildi Esasen Ahmed Pasa Osmanli padisahlari gibi uc vezir tayin ederek Misir in yonetimini bunlar arasinda bolusturmustu Kiskirtmalar sonucunda Ahmed Pasa ya cephe alan ise bu uc vezirden Kadizade Mehmed Bey oldu Mehmed Bey Kahire evlerinde birkac yuz asker sakladiktan sonra Ahmed Pasa dan kaleden inip sehirde hamama gidecegi bir zamani bekledi Ahmed Pasa hamam girdiginde baskina ugradi Ahmed Pasa kacarak kaleye siginmayi basardiysa da padisaha sadik Arap askerleri surlari asarak Kahire kalesini ele gecirdiler Pargali Ibrahim Pasa yi gosteren Sebald Beham a ait 1530 tarihli bir cizim Ahmed Pasa ise bu karisiklikta 20 adamiyla kaleden de kacarak Sarkiyye nahiyesinde Beni Bekr asiretine sigindi Kadizade Mehmed Bey ise Cerkes Canim Hamravi komutasindaki 3 000 atliyi takibe yolladi Bu birligin Ahmed Pasa yi yakalayamamasi uzerine de kendisi bizzat 3 000 askerin basinda yurudu Arab seyhi Haris Ahmed Pasa yi zincir icinde Mehmed Bey e teslim etti Ahmed Pasa nin basi kesilerek Istanbul a gonderildi Ayas Mehmed Pasa 3 000 yeniceriyle geri donerken Misir Beylerbeyligine Guzelce Kasim Pasa atandi Ayaklanma sonrasiKanuni Sultan Suleyman Misir da duzenin saglanmasini teminen Sadrazam Pargali Ibrahim Pasa yi bu eyalete yolladi 30 Eylul 1524 te 10 kadirgalik Istanbul dan hareket eden Ibrahim Pasa mevsimin gec olmasi nedeniyle Rodos tan oteye gidemedi ve karayoluyla Misir a ulasti Misir da uc ay kalan Ibrahim Pasa asi asiretlerin devlete sadakatini sagladiktan sonra imar islerine giristi Eyaletin maliyesini duzene soktu ve idari yapisini yeniden duzenledi Ayrica yeni bir kanunname hazirlayarak yururluge koydu Portekizlilerin Kizildeniz i tehdit eden Umman ve Hint Denizi ndeki faaliyetleri nedeniyle Suveys te elli kadirgadan olusan Suveys Kaptanligi ni kurdu ve Selman Reis i de kaptan olarak atadi Istanbul da Yeniceri Isyani cikmasi uzerine Ibraihim Pasa geri donduyse de Misir da kaldigi 11 ay 6 gun suresince Osmanli idaresinin yerlesmesi icin gerekli icraati yapti Kaynakca a b Islam Ansiklopedisi Ahmed Pasa Hain maddesi Turk Diyanet Vakfi Istanbul 1989 c 2 s 113 3 Aralik 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Aralik 2024 Buyuk Osmanli Tarihi Joseph von Hammer c 5 s 44 Anatomy of a Rebellion in Sixteenth Century Egypt A Case Study of Ahmed Pasha s Governorship Revolt Sultanate and Critique of the Ottoman Imperial Enterprise Side Emre Osmanli Arastirmalari The Journal of Ottoman Studies XLVI 2015 s 91 Buyuk Osmanli Tarihi Joseph von Hammer c 5 s 45 Buyuk Osmanli Tarihi Joseph von Hammer c 5 s 46 Osmanli Tarihi Istanbul un Fethinden Kanuni Sultan Suleyman in Olumune Kadar Ismail Hakki Uzuncarsili Turk Tarih Kurumu Basimevi 1998 ISBN 978 975 1600 12 7 s 320