Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Halometan bileşikleri, bir veya daha fazla hidrojen atomunun halojen atomları (flor, klor, brom veya iyot) ile değiştirildiği metan (CH4) türevleridir. Halometanlar hem özellikle deniz ortamlarında doğal olarak bulunurlar hem de özellikle soğutucu akışkanlar, çözücüler, itici gazlar ve fumigantlar olarak insan yapımıdır. Kloroflorokarbonlar da dâhil olmak üzere birçoğu, yüksek rakımlarda bulunan ultraviyole ışığa maruz kaldıklarında aktif hâle geldikleri ve Dünya'nın koruyucu ozon tabakasını incelttikleri için geniş ilgi gördü.
Yapı ve özellikler
Metanın kendisi gibi halometanlar da tetrahedral moleküllerdir. Halojen atomları büyüklük ve yük bakımından hidrojenden ve birbirlerinden büyük ölçüde farklıdır. Sonuç olarak, çoğu halometan, metanın mükemmel dörtyüzlü simetrisinden sapar.
Halometanların fiziksel özellikleri, bileşikteki halojen atomlarının sayısına ve kimliğine bağlıdır. Genel olarak, halometanlar uçucudur, ancak halojenürlerin polarize edilebilirliği nedeniyle metandan daha azdır. Halojenürlerin polarize edilebilirliği ve moleküllerin polaritesi onları çözücü olarak kullanışlı kılar. Halometanlar metandan çok daha az yanıcıdır. Genel olarak, bileşiklerin reaktivitesi iyodürler için en yüksek ve florürler için en düşüktür.
Kullanım alanları
Çözücü
Diklorometan, halometan bazlı en önemli çözücüdür. Uçuculuğu, düşük yanıcılığı ve çok çeşitli organik bileşikleri çözme yeteneği, bu renksiz sıvıyı yararlı bir çözücü yapar.
İtici gazlar
CFC'lerin önemli bir kullanımı, astımı tedavi etmek için kullanılan ilaçlar için ölçülü doz inhalerler dahil olmak üzere aerosollerin iticileri olarak olmuştur. Bu cihazların ve tedavilerin CFC'den ozon tabakasını incelmeyen itici gazlara dönüştürülmesi neredeyse tamamlandı. Amerika Birleşik Devletleri'nde artık üretimi ve ithalatı yasaklanmıştır.
Yangın söndürme
Yüksek sıcaklıklarda halonlar, yeterli yakıt, oksijen ve ısı kaldığında bile alev yayılma reaksiyonlarını söndürerek aktif hidrojen atomlarıyla kolayca birleşen halojen atomlarını serbest bırakmak için ayrışır. Bir alevdeki kimyasal reaksiyon, bir serbest radikal zincir reaksiyonu olarak ilerler; Halonlar, reaksiyonu yayan radikalleri ayırarak yangını, daha geleneksel soğutma, oksijen yoksunluğu veya yakıt seyreltme yöntemlerini kullanan yangın söndürücülerin gerektirdiğinden çok daha düşük konsantrasyonlarda durdurabilir.
Güvenlik
Haloalkanlar, özellikleri bakımından çeşitlidir ve bu da genellemeleri zorlaştırır. Çok azı akut olarak toksiktir, ancak birçoğu uzun süreli maruz kalma nedeniyle risk oluşturur. Bazı problemli yönler, kanserojenliği ve karaciğer hasarını (örn., karbon tetraklorür) içerir. Belirli yanma koşulları altında, klorometanlar (metil klorür, DCM, kloroform, karbon Tetraklorür) oldukça zehirli olan fosgene dönüşür.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Halometan bilesikleri bir veya daha fazla hidrojen atomunun halojen atomlari flor klor brom veya iyot ile degistirildigi metan CH4 turevleridir Halometanlar hem ozellikle deniz ortamlarinda dogal olarak bulunurlar hem de ozellikle sogutucu akiskanlar cozuculer itici gazlar ve fumigantlar olarak insan yapimidir Kloroflorokarbonlar da dahil olmak uzere bircogu yuksek rakimlarda bulunan ultraviyole isiga maruz kaldiklarinda aktif hale geldikleri ve Dunya nin koruyucu ozon tabakasini incelttikleri icin genis ilgi gordu Yapi ve ozelliklerMetanin kendisi gibi halometanlar da tetrahedral molekullerdir Halojen atomlari buyukluk ve yuk bakimindan hidrojenden ve birbirlerinden buyuk olcude farklidir Sonuc olarak cogu halometan metanin mukemmel dortyuzlu simetrisinden sapar Halometanlarin fiziksel ozellikleri bilesikteki halojen atomlarinin sayisina ve kimligine baglidir Genel olarak halometanlar ucucudur ancak halojenurlerin polarize edilebilirligi nedeniyle metandan daha azdir Halojenurlerin polarize edilebilirligi ve molekullerin polaritesi onlari cozucu olarak kullanisli kilar Halometanlar metandan cok daha az yanicidir Genel olarak bilesiklerin reaktivitesi iyodurler icin en yuksek ve florurler icin en dusuktur Kullanim alanlariCozucu Diklorometan halometan bazli en onemli cozucudur Ucuculugu dusuk yaniciligi ve cok cesitli organik bilesikleri cozme yetenegi bu renksiz siviyi yararli bir cozucu yapar Itici gazlar CFC lerin onemli bir kullanimi astimi tedavi etmek icin kullanilan ilaclar icin olculu doz inhalerler dahil olmak uzere aerosollerin iticileri olarak olmustur Bu cihazlarin ve tedavilerin CFC den ozon tabakasini incelmeyen itici gazlara donusturulmesi neredeyse tamamlandi Amerika Birlesik Devletleri nde artik uretimi ve ithalati yasaklanmistir Yangin sondurme Yuksek sicakliklarda halonlar yeterli yakit oksijen ve isi kaldiginda bile alev yayilma reaksiyonlarini sondurerek aktif hidrojen atomlariyla kolayca birlesen halojen atomlarini serbest birakmak icin ayrisir Bir alevdeki kimyasal reaksiyon bir serbest radikal zincir reaksiyonu olarak ilerler Halonlar reaksiyonu yayan radikalleri ayirarak yangini daha geleneksel sogutma oksijen yoksunlugu veya yakit seyreltme yontemlerini kullanan yangin sonduruculerin gerektirdiginden cok daha dusuk konsantrasyonlarda durdurabilir GuvenlikHaloalkanlar ozellikleri bakimindan cesitlidir ve bu da genellemeleri zorlastirir Cok azi akut olarak toksiktir ancak bircogu uzun sureli maruz kalma nedeniyle risk olusturur Bazi problemli yonler kanserojenligi ve karaciger hasarini orn karbon tetraklorur icerir Belirli yanma kosullari altinda klorometanlar metil klorur DCM kloroform karbon Tetraklorur oldukca zehirli olan fosgene donusur Kaynakca a b Gunter Siegemund Werner Schwertfeger Andrew Feiring Bruce Smart Fred Behr Herward Vogel Blaine McKusick Fluorine Compounds Organic Ullmann s Encyclopedia of Industrial Chemistry Wiley VCH Weinheim 2002 DOI 10 1002 14356007 a11 349