Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hazinedar Şahin Ali Paşa (ö. 13 Haziran 1789, Sedülbahir) I. Abdülhamit saltanatında, 31 Mart 1785 - 24 Ocak 1786 tarihleri arasında dokuz ay yirmi dört gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.
| Hazinedar Şahin Ali Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 30 Nisan 1785 - 25 Ocak 1786 | |
| Hükümdar | I. Abdülhamid |
| Yerine geldiği | Halil Hamid Paşa |
| Yerine gelen | Koca Yusuf Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | 13 Haziran 1789 Sedülbahir |
Hayatı
Gürcü asıllıdır. Çelik Mehmet Paşa kölelerinden olup onun dairesinde yetişti, silâhşörlükte yeteneği görüldü; efendisine hazinedar oldu ve bu lakapla tanınmıştır. Çelik Mehmet Paşa'nın Anadolu'daki valiliklerinde bazı yerlerde onun mütesellimi olup eşkıyalık yapmakta olan levendlerin tenkilinde hizmet gördü.
Ocak 1758'de hac emiri tarafından İstanbul'a gönderilen hediye bohçaları eşkıya leventlerin eline geçmiş olunca bu eşkıyayı tepeleyip hediyeleri geri almak üzere Çelik Mehmet Paşa'ya İstanbul'dan ferman gönderildi ve o da Hazinedar Şahin Ali Ağa'yı bu göreve memur etti. Hazinedar Şahin Ali Ağa bu görevi çok başarı ile uyguladı ve çok sayıda eşkıya levendi tepeleyip bir parçası bile kaybolmadan bu hediye bohçalarını geri almayı başardı.
Bu başarısı dolayısıyla kendisine Paşa rütbesiyle Adana valiliği verildi.
1768'de ise Rakka (Urfa) sancakbeyliği verilmekle beraber 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı'na katılması emri verildi. Bender'e geldiği zaman Rusların Hotin kalesine hücumunu önlemek için Hotin'in yardımına koştu. Muharebe sahasında gösterdiği cesaret ile bu kale kurtarıldı. Bu nedenle 24 Kasım 1769'da vezirlik unvanı verilip Karaman valisi tayin edildi ama yine cephede kalarak Özi Serdarı yapıldı. Eylül 1770'te ise Sivas Beylerbeyi tayin edilmekle beraber ile Özi kalesi Muhafızlığı görevi verildi. Hazinedar Şahin Ali Paşa, bu muhafızlıkta iken Rusların Özi ve civarına yaptıkları hücumlara ve Özi kalesini kuşatmalarına karşı büyük bir metanetle Özi'yi savundu ve yaptığı kale çıkışları ile Rus ordusunu hedeflerine yetişmekten önledi ve sonunda kuşatmayı bırakmalarına neden oldu.
Muharebeden sonra 17 Kasım 1775'te Aydın muhassalı ve 1777 Ocak) Anadolu valisi olan Hazinedar Şahin Ali Paşa, 1777 Ağustos'ta Diyarbakır valisi; sonra ikinci kez Adana valisi tayin edildi. Bu valilkte iken bazı Türkmen aşiretlerinin Rakka (Urfa) taraflarına iskân ettirlmesi kararı alındı ve kendisine Sivas ve Rakka eyaletlerinin ikisi birden verilmek suretiyle bu iskân ettirme görevi verildi. 21 Mart 1780'de Karaman Valisi; 23 Eylül 1781'de Maraş Valisi ve Eylül 1782 'de Halep valisi görevlerini yaptı.
7 Şubat 1783'te tekrar Aydın muhassalı görevine atandı ama Aydın'ı mütesellimle idare etmek üzere Özi muhafızlığına gönderildi. 13 Ocak 1785'te ikinci defa Halep valisi oldu.
Hazinedar Şahin Ali Paşa, Halep'te iken 31 Mart 1785'te Halil Hamit Paşa'nın azli üzerine sadrâzam tayin edildi. İstanbul'a ulaşıncaya kadar kaptan-ı derya Cezayirli Gazi Hasan Paşa sadaret kaymakamı tayin edildi. I. Abdülhamit, Hazinedar Şahin Ali Paşa'yı 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Özi savunmasını taltif etmek niyetirle onu bu göreve layık görmüştü. Fakat Hazinedar Şahin Ali Paşa'nın okuma yazma bilmediği ve kendine verilen idare işlerinin ancak İstanbul'dan uzak eyaletlerde olması dolayısıyla merkezi devlet işlerini nasıl göreceği hakkında devlet ricali arasında şüpheler doğmuştu. Hazinedar Şahin Ali Paşa Halep'ten Nisan 1785 sonunda İstanbul'a geldi. I. Abdülhamit Halil Hamit Paşa'nın komplosundan kurtulmasında baş unsur olan Cezayirli Hasan Paşa'ya tutunmakta idi. Bu nedenle tüm devlet işleri Gazi Hasan Paşa'nın elinde idi ve Hazinedar Şahin Ali Paşa'nın idari yetkileri efektif olarak çok sınırlanmıştı. Diğer taraftan okuma-yazma bilmediğinden devlet sırlarını tutması imkânı az bulunmaktaydı. Buna rağmen Hazinedar Şahin Ali Paşa doğrudan doğruya iş görmeye çalışmaktaydı. Sonunda bunun imkânsızlığı anlaşarak 25 Ocak 1786'de sadrazamlıktan azledildi.
Hazinedar Şahin Ali Paşa'nın yerine beş ay evvel vezirlikle Mora valisi olan Cezayirli Hasan Paşa'nın kethüdası Koca Yusuf Paşa sadrazam tayin edildi ve onun gelmesine kadar Gazi Hasan Paşa sadaret kaymakamı oldu.
Hazinedar Şahin Ali Paşa bu azilden çok etkilenmişti ve ileride bu etkiler yaptıklarına aksi tesir etmiştir. Fakat malı müsadere edilmeden ve sürgüne gönderilmeden Selanik sancak beyliği görevi ile Tuna ağzındaki İsmail seraskerliğine gönderildi. Mart 1786'da ise İsmail'de oturmak üzere Özi eyaleti valisi yapıldı.
Rus Çariçesi Büyük Katerina ve Avusturya İmparatoru II. Joseph birlikte Rusların Küçük Kaynarca Antlaşması ile ellerine geçirdikleri Kırım'da yaptıkları bu anlaşmaya aykırı olan ziyaretler ve törenler dolayısıyla bu iki devlet ile Osmanlı devletinin arası açıldı. Çok geçmeden 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı ve 1787-1791 Osmanlı-Avusturya Savaşı başladı. Savaşın efektif olarak başlaması Özi Valisi Hazinedar Şahin Ali Paşa'nın Rusların elinde bulunan Dinyeper ırmağının ağzındaki Kılburun kalesine hücumu ile oldu. Bu hücum bir başarı sağlayamayıp Hazinedar Şahin Ali Paşa geri püskürtüldü. Bu Kılburun vakası dolayısıyla Şahin Ali Paşa Rus cephesi seraskerliğinden azledildi.
Yeni sadrâzam Koca Yusuf Paşa, İstanbul'dan Avusturya üzerine sefere hareket etti. Rus cephesine serasker olarak eski sadrazamlardan Yeğen Seyyid Mehmed Paşa tayin edildi. Fakat Yeğen Seyyid Mehmed Paşa Köstence'de beklenmedik şekilde öldü. Ordu erkanı ve ocaklının istememelerine rağmen, bu cephede komutanlık yapma tecrübesi olan başka bir vezir bulunmadığından dolayı ister istemez Hazinedar Şahin Ali Paşa tekrar Rus cephesine serasker tayin edildi. Fakat Hazinedar Şahin Ali Paşa hem sadrazamlık hem de Rus cephesi serdarlığından önceden azil edildiği için gücenikti ve bu işe tüm gücü ile sarılmadığı açıkça belli olmaktaydı. Ordudan kaçaklar artmakta ve bunlar takip edilmemekte idi. Onun gücenikliğini bilen padişah sadrazamı bu konuda uyarmıştı. Fakat bu savaşta Rus cephesinde durum fena görülmekte idi. Asker kaçakları durumu daha da vahim bir hal aldığında Temmuz 1788'de Hazinedar Şahin Ali Paşa Rus cephesi seraskerliğinden alındı. Yerine vezirlik ve Anadolu valiliği verilen Zihneli Hasan Paşa serasker tayin oldu. Sabık serasker Şahin Ali Paşa İsmail muhafızlığında bırakıldı.
Kasım 1288'de İsmail muhafızlığı görevinden de alındı. Önce Silistre'de ikamete memur edilip sonra Bozcaada'ya sürgüne gönderildi. Oraya gitmekte iken 13 Haziran 1789'da Sedülbahir hastalanarak orada öldü.
Değerlendirme
Sicill-i Osmani onu şöyle değerlendirilmektedir:
Cesur, gayretli, salih, adil ve iyilikseverdi.
Günümüzde değerlendirme biraz daha tenkitçi olmaktadır:
Kale müdafaası ve eşkıya tedibinde hizmeti görülmüş ise de, sadarete liyakati yoktu. Cesur, gayretli ve fevkalâde silahşördü.
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.III s.134/135 [2]
- Buz, Ayhan (2009) " Osmanlı Sadrazamları", İstanbul: Neden Kitap,
- Danișmend, İsmail Hâmi (1971),Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul: Türkiye Yayınevi
- Tektaş, Nazim (2002), Sadrâzamlar Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı, İstanbul:Çatı Yayınevi (Google books: [3] 7 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Halil Hamid Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 31 Mart 1785 - 24 Ocak 1786 | Sonra gelen: Koca Yusuf Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hazinedar Sahin Ali Pasa o 13 Haziran 1789 Sedulbahir I Abdulhamit saltanatinda 31 Mart 1785 24 Ocak 1786 tarihleri arasinda dokuz ay yirmi dort gun sadrazamlik yapmis bir Osmanli devlet adamidir Hazinedar Sahin Ali PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 30 Nisan 1785 25 Ocak 1786Hukumdar I AbdulhamidYerine geldigi Halil Hamid PasaYerine gelen Koca Yusuf PasaKisisel bilgilerOlum 13 Haziran 1789 SedulbahirHayatiGurcu asillidir Celik Mehmet Pasa kolelerinden olup onun dairesinde yetisti silahsorlukte yetenegi goruldu efendisine hazinedar oldu ve bu lakapla taninmistir Celik Mehmet Pasa nin Anadolu daki valiliklerinde bazi yerlerde onun mutesellimi olup eskiyalik yapmakta olan levendlerin tenkilinde hizmet gordu Ocak 1758 de hac emiri tarafindan Istanbul a gonderilen hediye bohcalari eskiya leventlerin eline gecmis olunca bu eskiyayi tepeleyip hediyeleri geri almak uzere Celik Mehmet Pasa ya Istanbul dan ferman gonderildi ve o da Hazinedar Sahin Ali Aga yi bu goreve memur etti Hazinedar Sahin Ali Aga bu gorevi cok basari ile uyguladi ve cok sayida eskiya levendi tepeleyip bir parcasi bile kaybolmadan bu hediye bohcalarini geri almayi basardi Bu basarisi dolayisiyla kendisine Pasa rutbesiyle Adana valiligi verildi 1768 de ise Rakka Urfa sancakbeyligi verilmekle beraber 1768 1774 Osmanli Rus Savasi na katilmasi emri verildi Bender e geldigi zaman Ruslarin Hotin kalesine hucumunu onlemek icin Hotin in yardimina kostu Muharebe sahasinda gosterdigi cesaret ile bu kale kurtarildi Bu nedenle 24 Kasim 1769 da vezirlik unvani verilip Karaman valisi tayin edildi ama yine cephede kalarak Ozi Serdari yapildi Eylul 1770 te ise Sivas Beylerbeyi tayin edilmekle beraber ile Ozi kalesi Muhafizligi gorevi verildi Hazinedar Sahin Ali Pasa bu muhafizlikta iken Ruslarin Ozi ve civarina yaptiklari hucumlara ve Ozi kalesini kusatmalarina karsi buyuk bir metanetle Ozi yi savundu ve yaptigi kale cikislari ile Rus ordusunu hedeflerine yetismekten onledi ve sonunda kusatmayi birakmalarina neden oldu Muharebeden sonra 17 Kasim 1775 te Aydin muhassali ve 1777 Ocak Anadolu valisi olan Hazinedar Sahin Ali Pasa 1777 Agustos ta Diyarbakir valisi sonra ikinci kez Adana valisi tayin edildi Bu valilkte iken bazi Turkmen asiretlerinin Rakka Urfa taraflarina iskan ettirlmesi karari alindi ve kendisine Sivas ve Rakka eyaletlerinin ikisi birden verilmek suretiyle bu iskan ettirme gorevi verildi 21 Mart 1780 de Karaman Valisi 23 Eylul 1781 de Maras Valisi ve Eylul 1782 de Halep valisi gorevlerini yapti 7 Subat 1783 te tekrar Aydin muhassali gorevine atandi ama Aydin i mutesellimle idare etmek uzere Ozi muhafizligina gonderildi 13 Ocak 1785 te ikinci defa Halep valisi oldu Hazinedar Sahin Ali Pasa Halep te iken 31 Mart 1785 te Halil Hamit Pasa nin azli uzerine sadrazam tayin edildi Istanbul a ulasincaya kadar kaptan i derya Cezayirli Gazi Hasan Pasa sadaret kaymakami tayin edildi I Abdulhamit Hazinedar Sahin Ali Pasa yi 1768 1774 Osmanli Rus Savasi nda Ozi savunmasini taltif etmek niyetirle onu bu goreve layik gormustu Fakat Hazinedar Sahin Ali Pasa nin okuma yazma bilmedigi ve kendine verilen idare islerinin ancak Istanbul dan uzak eyaletlerde olmasi dolayisiyla merkezi devlet islerini nasil gorecegi hakkinda devlet ricali arasinda supheler dogmustu Hazinedar Sahin Ali Pasa Halep ten Nisan 1785 sonunda Istanbul a geldi I Abdulhamit Halil Hamit Pasa nin komplosundan kurtulmasinda bas unsur olan Cezayirli Hasan Pasa ya tutunmakta idi Bu nedenle tum devlet isleri Gazi Hasan Pasa nin elinde idi ve Hazinedar Sahin Ali Pasa nin idari yetkileri efektif olarak cok sinirlanmisti Diger taraftan okuma yazma bilmediginden devlet sirlarini tutmasi imkani az bulunmaktaydi Buna ragmen Hazinedar Sahin Ali Pasa dogrudan dogruya is gormeye calismaktaydi Sonunda bunun imkansizligi anlasarak 25 Ocak 1786 de sadrazamliktan azledildi Hazinedar Sahin Ali Pasa nin yerine bes ay evvel vezirlikle Mora valisi olan Cezayirli Hasan Pasa nin kethudasi Koca Yusuf Pasa sadrazam tayin edildi ve onun gelmesine kadar Gazi Hasan Pasa sadaret kaymakami oldu Hazinedar Sahin Ali Pasa bu azilden cok etkilenmisti ve ileride bu etkiler yaptiklarina aksi tesir etmistir Fakat mali musadere edilmeden ve surgune gonderilmeden Selanik sancak beyligi gorevi ile Tuna agzindaki Ismail seraskerligine gonderildi Mart 1786 da ise Ismail de oturmak uzere Ozi eyaleti valisi yapildi Rus Caricesi Buyuk Katerina ve Avusturya Imparatoru II Joseph birlikte Ruslarin Kucuk Kaynarca Antlasmasi ile ellerine gecirdikleri Kirim da yaptiklari bu anlasmaya aykiri olan ziyaretler ve torenler dolayisiyla bu iki devlet ile Osmanli devletinin arasi acildi Cok gecmeden 1787 1792 Osmanli Rus Savasi ve 1787 1791 Osmanli Avusturya Savasi basladi Savasin efektif olarak baslamasi Ozi Valisi Hazinedar Sahin Ali Pasa nin Ruslarin elinde bulunan Dinyeper irmaginin agzindaki Kilburun kalesine hucumu ile oldu Bu hucum bir basari saglayamayip Hazinedar Sahin Ali Pasa geri puskurtuldu Bu Kilburun vakasi dolayisiyla Sahin Ali Pasa Rus cephesi seraskerliginden azledildi Yeni sadrazam Koca Yusuf Pasa Istanbul dan Avusturya uzerine sefere hareket etti Rus cephesine serasker olarak eski sadrazamlardan Yegen Seyyid Mehmed Pasa tayin edildi Fakat Yegen Seyyid Mehmed Pasa Kostence de beklenmedik sekilde oldu Ordu erkani ve ocaklinin istememelerine ragmen bu cephede komutanlik yapma tecrubesi olan baska bir vezir bulunmadigindan dolayi ister istemez Hazinedar Sahin Ali Pasa tekrar Rus cephesine serasker tayin edildi Fakat Hazinedar Sahin Ali Pasa hem sadrazamlik hem de Rus cephesi serdarligindan onceden azil edildigi icin gucenikti ve bu ise tum gucu ile sarilmadigi acikca belli olmaktaydi Ordudan kacaklar artmakta ve bunlar takip edilmemekte idi Onun gucenikligini bilen padisah sadrazami bu konuda uyarmisti Fakat bu savasta Rus cephesinde durum fena gorulmekte idi Asker kacaklari durumu daha da vahim bir hal aldiginda Temmuz 1788 de Hazinedar Sahin Ali Pasa Rus cephesi seraskerliginden alindi Yerine vezirlik ve Anadolu valiligi verilen Zihneli Hasan Pasa serasker tayin oldu Sabik serasker Sahin Ali Pasa Ismail muhafizliginda birakildi Kasim 1288 de Ismail muhafizligi gorevinden de alindi Once Silistre de ikamete memur edilip sonra Bozcaada ya surgune gonderildi Oraya gitmekte iken 13 Haziran 1789 da Sedulbahir hastalanarak orada oldu DegerlendirmeSicill i Osmani onu soyle degerlendirilmektedir Cesur gayretli salih adil ve iyilikseverdi Gunumuzde degerlendirme biraz daha tenkitci olmaktadir Kale mudafaasi ve eskiya tedibinde hizmeti gorulmus ise de sadarete liyakati yoktu Cesur gayretli ve fevkalade silahsordu Kaynakca a b c d e f Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C III s 134 135 1 Dis baglantilarMehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C III s 134 135 2 Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN 978 975 254 278 5 Danișmend Ismail Hami 1971 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Tektas Nazim 2002 Sadrazamlar Osmanli da Ikinci Adam Saltanati Istanbul Cati Yayinevi Google books 3 7 Aralik 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Halil Hamid Pasa Osmanli Sadrazami 31 Mart 1785 24 Ocak 1786 Sonra gelen Koca Yusuf Pasa