Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlıların Ruslara yenik düşmesiyle sonuçlanmış bir savaştır. Bu savaşın sonucunda Ukrayna'nın güneyi, Kuzey Kafkaslar ve Kırım, Rusya'nın eline geçmiştir.
| 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osmanlı-Rus Savaşları | |||||||
 Türklere Karşı Zafer Stefano Torelli. | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Çerkesya |  Kartli-Kaheti Krallığı İmereti Krallığı Mısır Eyaleti | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
 II. Kaplan Giray Mısost Bematıqo |
 I. Solomon | ||||||
| Güçler | |||||||
| 200,000 | 125,000 | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 40,000 | 5,000 | ||||||
Nedenleri
Savaş ilk önce Lehistan'da kralla soylular arasında çıkan bir anlaşmazlık yüzünden başladı. Rus Çariçesi II. Katerina Lehistan'ı parçalamak amacıyla Lehistan'ın içişlerine karışıyordu. Kralı soylulara karşı desteklemek amacıyla bölgeye Kazak askerlerini gönderdi. Askerler Osmanlı Devleti sınırları içindeki Balta kentine girerek katliam yaptılar.Osmanlı padişahı III. Mustafa bu durumu protesto ederek 25 Eylül 1768 tarihinde Rusya'ya savaş açtı. Lehistan'da krala karşı çıkan soylular Osmanlı Devleti'nin yanında yer aldılar. Birleşik Krallık da Rus donanmasına danışmanlar göndererek Rusya'nın yanında yer aldı. Osmanlı padişahı, Çerkes prensi Bematıqo Mısost'a halife olarak Kafkasya'daki tüm Müslüman halkların resmen Rusya ile savaşa katılmalarını emrettiğini belirten bir mektup gönderdi ve zaten Rus-Çerkes Savaşı sebebiyle Rusya ile savaşan Çerkesler bunu kabul etti.
Cepheler
Savaşın başlamasıyla Lehistan, 3 büyük devlet (Prusya, Avusturya ve Rusya) tarafından kıskaca alındı. Rus generali Aleksandr Suvorov, Leh ordusunu 23 Mayıs 1771 tarihinde 'da, 23 Kasım 1771 tarihinde de 'de yendi. Böylece Lehistan'daki savaş sona erdi. Kazandığı bu zaferlerle yıldızı parlayan Suvorov Osmanlı cephesine gönderildi.
Kırım Hanı Kırım Giray, Şubat 1769'da Güney Rusya'ya başarılı akınlar yaptı. Sadrazam Yağlıkçızade Mehmed Emin Paşa 1 Mayıs 1769’da ve sadrazam Moldovancı Ali Paşa 12 Ağustos 1769’da iki başarılı Hotin seferi yaptılar. Fakat Kırım Giray'ın ölümünden sonra Rus orduları Kırım'a girdiler. Yeniçerilerin artan başarısızlıkları ve emre karşı çıkmaları gibi nedenlerle Ruslar Eflak ve Boğdan'a girdiler. 21 Eylül 1769 tarihinde de Hotin'i ele geçirdiler. Ruslar Osmanlı Devletini içten çökertmek için Mora Yarımadasındaki Rumlar arasında ayaklanma çıkarttılar. Kaptan-ı Derya Mandalzade Hüsameddin Paşa, 9 Nisan 1770 tarihinde Mora Yarımadasına bir çıkartma yaparak bu ayaklanmayı bastırdı.
Ancak Osmanlıların Balkanlarda Rusya karşısındaki yenilgileri devam etti. Rus kumandanı Petro Rumyantsev 7 Temmuz 1770'te Prut nehrinin bir kolu olan Larga nehri boylarında, Larga Muharebesinde Kırım Hanı Kaplan Giray komutasındaki Kırım Hanlığı ve Osmanlı Ordusunu yine bu yerin yakınında Prut nehrinin bir kolu olan Kagul Irmağı'nda Kartal Ovası Muharebesi'nde, Osmanlı yeniçerileri ve Kırım tatarlarından oluşan büyük bir orduyu ağır bir yenilgiye uğrattı. Bu meydan muharebeleri akabinde savaşın yönü tamamen Osmanlı İmparatorluğu aleyhine döndü. Rus birlikleri İsmail, Akkerman, Bender kalelerini ellerine geçirdiler. Ayrıca Çariçe II. Katerina Aleksey Grigoryeviç Orlov komutasındaki Rus donanmasını Baltık Denizi'nden Akdeniz'e gönderdi. İlk defa Akdeniz'e savaşa giren Rus donanması İzmir yakınlarında Çeşme burnu ile Sakız adası arasında Osmanlı donanmasıyla savaşa tutuştu. 5-7 Temmuz 1770 tarihleri arasında yapılan bu savaşta Rus donanması Osmanlıları büyük bir yenilgiye uğrattı. Bu olaydan sonra Rus donanması 1770-1774 yılları arasında 5 yıl daha Ege Denizi'nde kaldı. Bilinmeyen nedenlerle 2 Kasım 1772 ve 9-10 Haziran 1774 tarihlerinde iki kez daha Çeşme Limanı'na gelerek kaleyi ve şehri tekrar topa tuttu.
Osmanlı Orduları; 2 Ağustos 1771'de Özi (Kırım), 12 Eylül 1771’de Yerköy (Boğdan), 29 Haziran 1773’te Silistre (Boğdan), 20 Ekim 1773’te Varna'da bazı zaferler kazandılar. Ancak bu zaferler savaşın gidişinin Osmanlı İmparatorluğu aleyhine sürmesini engelleyemedi. 1774 yılında Rumyantsev'in komutası altında tekrar saldırıyla geçen Rus ordusu Tuna nehrini geçerek Şumnu'ya doğru ilerlemeğe başladı. Bu sırada Osmanlı tahtı el değiştirmiş, III. Mustafa ölmüş, yerine kardeşi I. Abdülhamit tahta geçmişti. Sadrazam Muhsinzade Mehmed Paşa Rus ordusunu karşılamak üzere yeniçeri Ağası Yeğen Mehmed Paşa kumandasında gönderdiği bir ordu Kozluca'da Rumyantsev'in ordusuna yenildi. Rumyantsev bu başarıdan sonra Şumnu'ya kadar ilerledi.
Savaşın Sonuçları
21 Temmuz 1774 tarihinde tahta yeni geçmiş olan Osmanlı padişahı I. Abdülhamit, Küçük Kaynarca Antlaşmasını imzalayarak savaşa son verdi. Bu antlaşmayla Kırım'a bağımsızlık verildi. Ama Rusya'nın asıl amacı bağımsız olan Kırım'ı kısa bir süre sonra topraklarına katmaktı. 9 yıl sonra 1783 yılında Rusya Kırım'ı ilhak ederek resmen kendine bağladı. Kısa bir süre sonra da Ruslarla Osmanlılar arasında tekrar savaş çıktı.
Harbin ardından Osmanlı hazinesinin sıkıntılarına çözüm maksadıyla 1775'te "eshâm-ı Osmâniyye" denilen iç borçlanma sistemine geçilmiştir.
Kaynakça
- ^ (PDF). 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2009.
- ^ Мальбахов Б. К. Кабарда на этапах политической истории (середина XVI — первая четверть XIX века). — Москва: «Поматур», 2002. — С. 302. — .
- ^ H. Gerber, "The Monetary System of Ottoman Empire", Journal of the Economic and Social History of the Orient, Leiden 1957, XXV/3 (1982), s.308-324.
- 1770 Çeşme Deniz Savaşı: 1768-1774 Osmanlı Rus Savaşları, Oğuz Aydemir ve Ali Rıza işipek, Denizler Kitabevi, Temmuz 2006, .
- 1774 Küçük Kaynarca Andlaşması, Osman Köse, Türk Tarih Kurumu, VII. Dizi, Sayı 218, 2006, .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1768 1774 Osmanli Rus Savasi Osmanlilarin Ruslara yenik dusmesiyle sonuclanmis bir savastir Bu savasin sonucunda Ukrayna nin guneyi Kuzey Kafkaslar ve Kirim Rusya nin eline gecmistir 1768 1774 Osmanli Rus SavasiOsmanli Rus SavaslariTurklere Karsi Zafer Stefano Torelli Tarih1768 1774BolgeKarada Moldova Ukrayna ve Bulgaristan Denizde Cesme aciklariSonucKesin Rus zaferi Kucuk Kaynarca AntlasmasiTaraflarOsmanli Imparatorlugu Kirim Hanligi CerkesyaRus Imparatorlugu Zaporojya Kazaklari Yunan isyancilar Kartli Kaheti Kralligi Imereti Kralligi Misir EyaletiKomutanlar ve liderlerIII Mustafa I Abdulhamid Ivazzade Halil Pasa Mandalzade Husameddin Pasa II Kaplan Giray Misost BematiqoII Katerina Grigoriy Potyomkin Aleksey Grigoryevic Orlov Pyotr Rumyantsev Aleksandr Suvorov Fyodor Usakov II Erekle I SolomonGucler200 000125 000Kayiplar40 0005 000NedenleriSavas ilk once Lehistan da kralla soylular arasinda cikan bir anlasmazlik yuzunden basladi Rus Caricesi II Katerina Lehistan i parcalamak amaciyla Lehistan in icislerine karisiyordu Krali soylulara karsi desteklemek amaciyla bolgeye Kazak askerlerini gonderdi Askerler Osmanli Devleti sinirlari icindeki Balta kentine girerek katliam yaptilar Osmanli padisahi III Mustafa bu durumu protesto ederek 25 Eylul 1768 tarihinde Rusya ya savas acti Lehistan da krala karsi cikan soylular Osmanli Devleti nin yaninda yer aldilar Birlesik Krallik da Rus donanmasina danismanlar gondererek Rusya nin yaninda yer aldi Osmanli padisahi Cerkes prensi Bematiqo Misost a halife olarak Kafkasya daki tum Musluman halklarin resmen Rusya ile savasa katilmalarini emrettigini belirten bir mektup gonderdi ve zaten Rus Cerkes Savasi sebebiyle Rusya ile savasan Cerkesler bunu kabul etti CephelerSakiz adasi aciklarinda Osmanlilarla Ruslar arasinda yapilan deniz savasi 1770 Savasin baslamasiyla Lehistan 3 buyuk devlet Prusya Avusturya ve Rusya tarafindan kiskaca alindi Rus generali Aleksandr Suvorov Leh ordusunu 23 Mayis 1771 tarihinde da 23 Kasim 1771 tarihinde de de yendi Boylece Lehistan daki savas sona erdi Kazandigi bu zaferlerle yildizi parlayan Suvorov Osmanli cephesine gonderildi Kirim Hani Kirim Giray Subat 1769 da Guney Rusya ya basarili akinlar yapti Sadrazam Yaglikcizade Mehmed Emin Pasa 1 Mayis 1769 da ve sadrazam Moldovanci Ali Pasa 12 Agustos 1769 da iki basarili Hotin seferi yaptilar Fakat Kirim Giray in olumunden sonra Rus ordulari Kirim a girdiler Yenicerilerin artan basarisizliklari ve emre karsi cikmalari gibi nedenlerle Ruslar Eflak ve Bogdan a girdiler 21 Eylul 1769 tarihinde de Hotin i ele gecirdiler Ruslar Osmanli Devletini icten cokertmek icin Mora Yarimadasindaki Rumlar arasinda ayaklanma cikarttilar Kaptan i Derya Mandalzade Husameddin Pasa 9 Nisan 1770 tarihinde Mora Yarimadasina bir cikartma yaparak bu ayaklanmayi bastirdi Ancak Osmanlilarin Balkanlarda Rusya karsisindaki yenilgileri devam etti Rus kumandani Petro Rumyantsev 7 Temmuz 1770 te Prut nehrinin bir kolu olan Larga nehri boylarinda Larga Muharebesinde Kirim Hani Kaplan Giray komutasindaki Kirim Hanligi ve Osmanli Ordusunu yine bu yerin yakininda Prut nehrinin bir kolu olan Kagul Irmagi nda Kartal Ovasi Muharebesi nde Osmanli yenicerileri ve Kirim tatarlarindan olusan buyuk bir orduyu agir bir yenilgiye ugratti Bu meydan muharebeleri akabinde savasin yonu tamamen Osmanli Imparatorlugu aleyhine dondu Rus birlikleri Ismail Akkerman Bender kalelerini ellerine gecirdiler Ayrica Carice II Katerina Aleksey Grigoryevic Orlov komutasindaki Rus donanmasini Baltik Denizi nden Akdeniz e gonderdi Ilk defa Akdeniz e savasa giren Rus donanmasi Izmir yakinlarinda Cesme burnu ile Sakiz adasi arasinda Osmanli donanmasiyla savasa tutustu 5 7 Temmuz 1770 tarihleri arasinda yapilan bu savasta Rus donanmasi Osmanlilari buyuk bir yenilgiye ugratti Bu olaydan sonra Rus donanmasi 1770 1774 yillari arasinda 5 yil daha Ege Denizi nde kaldi Bilinmeyen nedenlerle 2 Kasim 1772 ve 9 10 Haziran 1774 tarihlerinde iki kez daha Cesme Limani na gelerek kaleyi ve sehri tekrar topa tuttu Osmanli Ordulari 2 Agustos 1771 de Ozi Kirim 12 Eylul 1771 de Yerkoy Bogdan 29 Haziran 1773 te Silistre Bogdan 20 Ekim 1773 te Varna da bazi zaferler kazandilar Ancak bu zaferler savasin gidisinin Osmanli Imparatorlugu aleyhine surmesini engelleyemedi 1774 yilinda Rumyantsev in komutasi altinda tekrar saldiriyla gecen Rus ordusu Tuna nehrini gecerek Sumnu ya dogru ilerlemege basladi Bu sirada Osmanli tahti el degistirmis III Mustafa olmus yerine kardesi I Abdulhamit tahta gecmisti Sadrazam Muhsinzade Mehmed Pasa Rus ordusunu karsilamak uzere yeniceri Agasi Yegen Mehmed Pasa kumandasinda gonderdigi bir ordu Kozluca da Rumyantsev in ordusuna yenildi Rumyantsev bu basaridan sonra Sumnu ya kadar ilerledi Savasin SonuclariCarice II Katerina nin Osmanlilari yenmesini gosteren temsili bir tablo Stefano Torelli 1772 21 Temmuz 1774 tarihinde tahta yeni gecmis olan Osmanli padisahi I Abdulhamit Kucuk Kaynarca Antlasmasini imzalayarak savasa son verdi Bu antlasmayla Kirim a bagimsizlik verildi Ama Rusya nin asil amaci bagimsiz olan Kirim i kisa bir sure sonra topraklarina katmakti 9 yil sonra 1783 yilinda Rusya Kirim i ilhak ederek resmen kendine bagladi Kisa bir sure sonra da Ruslarla Osmanlilar arasinda tekrar savas cikti Harbin ardindan Osmanli hazinesinin sikintilarina cozum maksadiyla 1775 te esham i Osmaniyye denilen ic borclanma sistemine gecilmistir Kaynakca PDF 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 5 Agustos 2009 Malbahov B K Kabarda na etapah politicheskoj istorii seredina XVI pervaya chetvert XIX veka Moskva Pomatur 2002 S 302 ISBN 5 86208 106 2 H Gerber The Monetary System of Ottoman Empire Journal of the Economic and Social History of the Orient Leiden 1957 XXV 3 1982 s 308 324 1770 Cesme Deniz Savasi 1768 1774 Osmanli Rus Savaslari Oguz Aydemir ve Ali Riza isipek Denizler Kitabevi Temmuz 2006 ISBN 9750005147 1774 Kucuk Kaynarca Andlasmasi Osman Kose Turk Tarih Kurumu VII Dizi Sayi 218 2006 ISBN 975 16 1865 7