Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Haziran 2020) () |
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Nisan 2020) () |
Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasındaki 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı’nı sona erdiren ve Osmanlı Devleti‘nde önemli toprak kayıplarına yol açan antlaşmadır. Güney Dobruca’daki Küçük Kaynarca kasabasında imzalandığından bu adı almıştır.
| Güney Dobruca'da Yapılan Küçük Kaynarca Antlaşması | |
|---|---|
 Antlaşma | |
| Tür | Barış ve Ticaret Antlaşması |
| İmzalanma | 21 Temmuz 1774 |
| Yer | Kaynarca, Dobruca |
1768-1774 Osmanlı-Rus savaşı
Osmanlı ordusunun, 1773’te Ruslara karşı kazandığı Rusçuk, Silistre ve Varna zaferlerinin intikamını isteyen Çariçe II. Katerina, Tuna ordusunu takviye etmişti. Başkumandan Mareşal Petro Rumyantsev, Osmanlı ordusunu, merkezinde muhasara için Şumnu’ya doğru hareket etti. Bu sırada rahatsız olan Vezîr-i âzam ve Serdâr-ı ekrem Muhsinzade Mehmed Paşa, düşmanı karşılamak üzere Yeniçeri Ağası Yeğen Mehmed Paşa kumandasında bir kuvvet sevk ettiyse de, bu kuvvetler Kozluca’da mağlup oldu. Rumyantsev’in, bu başarıdan sonra Şumnu önlerine gelip Varna yolunu kesmek suretiyle, Osmanlı ordusunu iâşe ve mühimmattan mahrum etmesi, askerin dağılmasına yol açtı ve orduda on iki bin kişi kaldı. Yanındaki az sayıdaki kuvvetle mukavemet etmenin bir fayda sağlamayacağını anlayan Serdâr-ı ekrem mütareke istemek zorunda kaldı. Ahmed Resmî Efendi, nişancı rütbesi ile birinci, de ikinci murahhas tayin olunarak, 12 Temmuz 1774’te Şumnu’dan hareketle yakın Küçük Kaynarca kasabasına geldiler. Ruslar tarafının murahhası, General Nikolay Repnin idi. Mareşal Rumyantsev mütareke kabul etmeyerek birinci sulh müzâkeresinde esasları iki tarafça kabul edilmiş olan esaslara göre derhal sulh akdini istediğinden, mecburen teklif kabul olunup, iki günde ve iki celsede antlaşma imzalandı.
Rus başkumandanı, sulh görüşmesi yapabilmek için başlangıçta Kılburun, Kerç ve Yenikale’nin Ruslara terkini şart koydu. Osmanlı murahhasları, bütün fırsatların elden çıkması ve kendilerine zaman verilmemesi üzerine, Rus isteklerini çaresiz kabul ettiler.
Antlaşmanın koşulları
17 Temmuz 1774 tarihinde imzalanan ve henüz tahta yeni çıkan I. Abdülhamid tarafından tasdik edilen, yirmi sekiz maddelik bu antlaşmaya göre;
- Kırım Hanlığı’yla Kuban ve Bucak Tatarları siyâsî bakımdan müstakil olup, ancak dînî işlerinde Hilâfet makamına tâbi olacaklardır.
- Kılburun, Kerç, Yenikale ve Azak Kalesi’yle Dinyeper (Özi) ve Buğ (Aksu) nehirleri arasındaki arazi, Rusya’ya terk edilmiş ve Aksu hudut kabul edilmiştir.
- Ruslar tarafından işgal edilen Besarabya, Eflak, Boğdan ve Gürcistan ülkeleriyle Akdeniz adaları Osmanlılara iade olunacaktır.
- Rus ordusu, Bulgaristan’da Tuna’nın sağ sahilinden, bir ay içinde sol sahiline çekilecektir.
- Rusya, Osmanlı topraklarındaki Ortodoksları daimî surette himaye edebilecektir.
- Rus sefirlerinin, Eflâk ve Boğdan vaziyetleri hakkındaki müracaatları dikkate alınacaktır. (Bu madde mucibince memleketin işlerinde Rus müdahalesine devamlı açık kapı bırakılmış oluyordu.)
- Rus ticaret gemileri, Karadeniz’le Akdeniz’de hareket serbestisine sahip olacak ve istedikleri zaman boğazlardan geçebilecekler ve Osmanlı limanlarında kalabileceklerdi. Böylelikle Karadeniz bir Türk gölü olmaktan çıktı.
- Ruslar, İstanbul’da daimi elçilik bulundurabilecek ve Balkanlar’da istedikleri yerde konsolosluk açabileceklerdi. Bu da Rusların Panslavizm politikasına zemin hazırlamıştır.
- İngiltere ile Fransa’ya verilen kapitülasyonlar, Rusya’ya da aynen tanınacaktır.
- Osmanlı Devleti, savaş tazminatı olarak, üç senede ve üç taksitte, Rusya’ya on beş bin kese akça verecektir. Osmanlı Devleti, tarihinde ilk defa savaş tazminatı ödemiştir.
- Orta-Kuzey Kafkasya’da Osmanlı Devleti ile Rusya arasında tarafsız bir bölge olan Kabarda ya da Kabardiya, Rusya’ya ilhak edildi.
Antlaşma sonuçları
Osmanlı Devleti, bu antlaşmayla ilk defa Müslüman ve Türk olan bölgeleri yitirmiş, Kırım Hanlığı ile ona bağlı Kuban ve Bucak Tatarlarının müstakilliğini tanımak durumunda kalmıştır. Bu durum, özellikle İstanbul'da tepkiyle karşılanmış ve sonraki yıllarda Osmanlı Devleti’nin üzerinde Kırım'a müdahale etmesi yönünde baskı yaratmıştır. Rusların Eflak ve Boğdan üzerinde elde ettiği söz hakkı, istedikleri yerlerde konsolosluk açabilmeleri ve Ortodoksların hâmisi sıfatını takınmaları gibi maddeler sebebiyle Osmanlı Devleti, Rusya'nın iç ve dış müdahalelerine açık hale gelmiş ve bu hal, gelecek savaşların zeminini hazırlamıştır.
Vikikaynak'ta Küçük Kaynarca Antlaşması ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
- Kırım'ın kaybedilmesi ile ilk defa halkı Türk ve Müslüman olan bir bölge kaybedildi ve ilk defa hilafet makamından faydalanma yoluna gidildi.
- Ruslar Osmanlı İmparatorluğu'nun içişlerine müdahale etme hakkına sahip oldu.
- İlk kez savaş tazminatı ödendi.
- Yüzyılın en ağır antlaşmasını imzalamıştır.
- Karadeniz’de yüzyıllardır devam eden egemenliğini kaybetmiştir.
- Osmanlı Devleti bu antlaşma ile Avrupa devletlerinin üstünlüğünü kabul etti.
Bu antlaşmanın başlattığı sürecin devamı olarak, antlaşmadan 9 yıl sonra II. Katerina’nın emriyle Kırım Hanlığı, Rus İmparatorluğu tarafından ilhak edildi.
Kaynakça
- ^ (PDF). 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2009.
Dış kaynaklar
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1955 Son baskı:5.bas.) Osmanlı Tarihi IV. Cilt 1. Kısım: Karlofça Antlaşmasından XVIII. Yüzyılın Sonlarına Kadar Ankara:Türk Tarih Kurumu
- Erim, Nihat (1953) Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri, Ankara:Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi yayınları : Türk Tarih Kurumu Basımevi, Sayfa:121-174.
Dış bağlantılar
- Beydilli, Kemal (2002) "Küçük Kaynarca Antlaşması" Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:26 Sayfa:524-527, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Online:[1]30 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Küçük Kaynarca Antlaşması'nın Rusça metni : Online: [2]19 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . {Rusça}
- Koch, Christophe Guillaume (1797) "Histoire de Traité de Paix de Kaynardgi du 21 Juillet 1774 entre la Russie et la Porte", Abrege de l'histoire des traites de paix Cilt:3 Sayfa:114-151 "Küçük Kaynarca Anlaşması"'nın Fransızca metni arşivlerde bulunan bir eski kitapta. Online: [3]29 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Fransızca)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Haziran 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Kucuk Kaynarca Antlasmasi haber gazete kitap akademik JSTOR Nisan 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Kucuk Kaynarca Antlasmasi Osmanli Imparatorlugu ile Rusya arasindaki 1768 1774 Osmanli Rus Savasi ni sona erdiren ve Osmanli Devleti nde onemli toprak kayiplarina yol acan antlasmadir Guney Dobruca daki Kucuk Kaynarca kasabasinda imzalandigindan bu adi almistir Kucuk Kaynarca AntlasmasiGuney Dobruca da Yapilan Kucuk Kaynarca AntlasmasiAntlasmaTurBaris ve Ticaret AntlasmasiImzalanma21 Temmuz 1774YerKaynarca Dobruca1768 1774 Osmanli Rus savasiOsmanli ordusunun 1773 te Ruslara karsi kazandigi Ruscuk Silistre ve Varna zaferlerinin intikamini isteyen Carice II Katerina Tuna ordusunu takviye etmisti Baskumandan Maresal Petro Rumyantsev Osmanli ordusunu merkezinde muhasara icin Sumnu ya dogru hareket etti Bu sirada rahatsiz olan Vezir i azam ve Serdar i ekrem Muhsinzade Mehmed Pasa dusmani karsilamak uzere Yeniceri Agasi Yegen Mehmed Pasa kumandasinda bir kuvvet sevk ettiyse de bu kuvvetler Kozluca da maglup oldu Rumyantsev in bu basaridan sonra Sumnu onlerine gelip Varna yolunu kesmek suretiyle Osmanli ordusunu iase ve muhimmattan mahrum etmesi askerin dagilmasina yol acti ve orduda on iki bin kisi kaldi Yanindaki az sayidaki kuvvetle mukavemet etmenin bir fayda saglamayacagini anlayan Serdar i ekrem mutareke istemek zorunda kaldi Ahmed Resmi Efendi nisanci rutbesi ile birinci de ikinci murahhas tayin olunarak 12 Temmuz 1774 te Sumnu dan hareketle yakin Kucuk Kaynarca kasabasina geldiler Ruslar tarafinin murahhasi General Nikolay Repnin idi Maresal Rumyantsev mutareke kabul etmeyerek birinci sulh muzakeresinde esaslari iki tarafca kabul edilmis olan esaslara gore derhal sulh akdini istediginden mecburen teklif kabul olunup iki gunde ve iki celsede antlasma imzalandi Rus baskumandani sulh gorusmesi yapabilmek icin baslangicta Kilburun Kerc ve Yenikale nin Ruslara terkini sart koydu Osmanli murahhaslari butun firsatlarin elden cikmasi ve kendilerine zaman verilmemesi uzerine Rus isteklerini caresiz kabul ettiler Antlasmanin kosullariAntlasmanin imzalandiginda yerdeki kitabe Burada 10 21 Temmuz 1774 tarihinde Buyuk Katerina nin temsilcisi Kont Petro Rumyantsev ve Sultan I Abdulhamid in temsilcisi Sadrazam Muhsinzade Mehmed Pasa tarafindan Kucuk Kaynarca Antlasmasi imzalanmistir Bu antlasmanin 7 maddesine gore Rusya Ortodokslari ve kiliselerini ebediyen korumasi altina aldigini taahhut eder 17 Temmuz 1774 tarihinde imzalanan ve henuz tahta yeni cikan I Abdulhamid tarafindan tasdik edilen yirmi sekiz maddelik bu antlasmaya gore Kirim Hanligi yla Kuban ve Bucak Tatarlari siyasi bakimdan mustakil olup ancak dini islerinde Hilafet makamina tabi olacaklardir Kilburun Kerc Yenikale ve Azak Kalesi yle Dinyeper Ozi ve Bug Aksu nehirleri arasindaki arazi Rusya ya terk edilmis ve Aksu hudut kabul edilmistir Ruslar tarafindan isgal edilen Besarabya Eflak Bogdan ve Gurcistan ulkeleriyle Akdeniz adalari Osmanlilara iade olunacaktir Rus ordusu Bulgaristan da Tuna nin sag sahilinden bir ay icinde sol sahiline cekilecektir Rusya Osmanli topraklarindaki Ortodokslari daimi surette himaye edebilecektir Rus sefirlerinin Eflak ve Bogdan vaziyetleri hakkindaki muracaatlari dikkate alinacaktir Bu madde mucibince memleketin islerinde Rus mudahalesine devamli acik kapi birakilmis oluyordu Rus ticaret gemileri Karadeniz le Akdeniz de hareket serbestisine sahip olacak ve istedikleri zaman bogazlardan gecebilecekler ve Osmanli limanlarinda kalabileceklerdi Boylelikle Karadeniz bir Turk golu olmaktan cikti Ruslar Istanbul da daimi elcilik bulundurabilecek ve Balkanlar da istedikleri yerde konsolosluk acabileceklerdi Bu da Ruslarin Panslavizm politikasina zemin hazirlamistir Ingiltere ile Fransa ya verilen kapitulasyonlar Rusya ya da aynen taninacaktir Osmanli Devleti savas tazminati olarak uc senede ve uc taksitte Rusya ya on bes bin kese akca verecektir Osmanli Devleti tarihinde ilk defa savas tazminati odemistir Orta Kuzey Kafkasya da Osmanli Devleti ile Rusya arasinda tarafsiz bir bolge olan Kabarda ya da Kabardiya Rusya ya ilhak edildi Antlasma sonuclariOsmanli Devleti bu antlasmayla ilk defa Musluman ve Turk olan bolgeleri yitirmis Kirim Hanligi ile ona bagli Kuban ve Bucak Tatarlarinin mustakilligini tanimak durumunda kalmistir Bu durum ozellikle Istanbul da tepkiyle karsilanmis ve sonraki yillarda Osmanli Devleti nin uzerinde Kirim a mudahale etmesi yonunde baski yaratmistir Ruslarin Eflak ve Bogdan uzerinde elde ettigi soz hakki istedikleri yerlerde konsolosluk acabilmeleri ve Ortodokslarin hamisi sifatini takinmalari gibi maddeler sebebiyle Osmanli Devleti Rusya nin ic ve dis mudahalelerine acik hale gelmis ve bu hal gelecek savaslarin zeminini hazirlamistir Vikikaynak ta Kucuk Kaynarca Antlasmasi ile ilgili metin bulabilirsiniz Kirim in kaybedilmesi ile ilk defa halki Turk ve Musluman olan bir bolge kaybedildi ve ilk defa hilafet makamindan faydalanma yoluna gidildi Ruslar Osmanli Imparatorlugu nun icislerine mudahale etme hakkina sahip oldu Ilk kez savas tazminati odendi Yuzyilin en agir antlasmasini imzalamistir Karadeniz de yuzyillardir devam eden egemenligini kaybetmistir Osmanli Devleti bu antlasma ile Avrupa devletlerinin ustunlugunu kabul etti Bu antlasmanin baslattigi surecin devami olarak antlasmadan 9 yil sonra II Katerina nin emriyle Kirim Hanligi Rus Imparatorlugu tarafindan ilhak edildi Kaynakca PDF 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 5 Agustos 2009 Dis kaynaklarUzuncarsili Ismail Hakki 1955 Son baski 5 bas Osmanli Tarihi IV Cilt 1 Kisim Karlofca Antlasmasindan XVIII Yuzyilin Sonlarina Kadar Ankara Turk Tarih Kurumu ISBN 975 16 0015 4 Erim Nihat 1953 Devletlerarasi Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri Ankara Ankara Universitesi Hukuk Fakultesi yayinlari Turk Tarih Kurumu Basimevi Sayfa 121 174 Dis baglantilarBeydilli Kemal 2002 Kucuk Kaynarca Antlasmasi Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 26 Sayfa 524 527 Ankara Turkiye Diyanet Vakfi Online 1 30 Aralik 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kucuk Kaynarca Antlasmasi nin Rusca metni Online 2 19 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca Koch Christophe Guillaume 1797 Histoire de Traite de Paix de Kaynardgi du 21 Juillet 1774 entre la Russie et la Porte Abrege de l histoire des traites de paix Cilt 3 Sayfa 114 151 Kucuk Kaynarca Anlasmasi nin Fransizca metni arsivlerde bulunan bir eski kitapta Online 3 29 Aralik 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fransizca