Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tıpta, hemodiyaliz, fistül, ya da kateter adı verilen uygun bir giriş yolu kullanılarak hastadan alınan kanın, bir makine ve pompa yardımıyla diyalizör adı verilen bir süzgeçten (yapay böbrek) geçirilirken sıvı ve solüt içeriğini düzenleyerek hastaya geri verilmesine verilen addır. Genelde haftada 3 kez 4 saat süren seanslar şeklinde uygulanır.
| Wikimedia Commons'ta Hemodiyaliz ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Avantajları ve dezavantajları
Avantajları
- Düşük ölüm oranı
- Tansiyon ve karın kramplarının daha iyi kontrolü
- Daha az diyet kısıtlaması
- Günlük hemodiyaliz için daha iyi erir madde temizleme etkisi: daha sık diyaliz ile daha iyi tolerans ve daha az komplikasyon.
Dezavantajları
- Seyahat özgürlüğünü kısıtlar. Hemodiyalize giren kişiler diyaliz merkezi ayarlamadan seyahat edemezler.
- Daha fazla kaynak gerektirir yüksek kaliteli su ve elektrik gibi
- Güvenilir teknolojide diyaliz makinelerine ihtiyaç duyar.
- Hemodiyaliz aşaması karmaşık olduğundan uygulayanların iyi yetiştirilmiş olmaları gerekmektedir.
- Kurulum ve temizlik için belirli bir süre gereklidir. Makineler ile makineyi işletmek pahalıdır.
Mekanizma ve teknik
Hemodiyaliz prensibi diğer diyaliz yöntemleriyle aynıdır; yarı geçirgen bir zardan çözünenlerin difüzyonunu içerir. Hemodiyaliz, ekstrakorporeal devrede diyalizatın kan akışı ile ters yönde aktığı karşı akım akışını kullanır. Karşı akım akışı, membran içinden geçen konsantrasyon gradyanını maksimumda tutar ve diyalizin verimliliğini arttırır.
Sıvı uzaklaştırma (ultrafiltrasyonu), diyalizat bölmesinin hidrostatik basıncı değiştirilerek, serbest su ve bazı çözünmüş maddelerin oluşturulan basınç gradyanı boyunca membran içinden geçmesiyle sağlanır.
Kullanılan diyaliz solüsyonu, mineral iyonlarının sterilize edilmiş bir solüsyonu olabilir ve diyalizat denilir. Üre, potasyum ve fosfat dahil olmak üzere diğer atık ürünler diyaliz solüsyonuna yayılır. Ancak sodyum ve klorür konsantrasyonları, kaybı önlemek için normal plazma ile benzerdir. Sodyum bikarbonat, kan asitliğini düzeltmek için plazmadan daha yüksek bir konsantrasyonda eklenir. Az miktarda glikoz da yaygın olarak kullanılır. Diyalizattaki elektrolit konsantrasyonu, hastanın diyaliz öncesi durumuna göre ayarlanır. Diyalizata yüksek konsantrasyonda sodyum eklenirse, hasta susayabilir ve vücut sıvıları biriktirebilir ve bu da kalp hasarına yol açabilir. Aksine, diyalizat çözeltisindeki az sodyum konsantrasyonları, iyileştirilmiş sonuçların belirteçleri olan düşük kan basıncı ve intradiyalitik kilo alımı ile ilişkilendirilmiştir. Bununla birlikte, az konsantrasyonda sodyum kullanmanın yararları henüz kanıtlanmamıştır çünkü bu hastalarda ayrıca yüksek ölüm oranı riski ile ilişkili belirtiler olan kramplar, intradiyalitik hipotansiyon ve serumda az sodyum gelişebilir.
Bunun ilgili hemofiltrasyon tekniğinden farklı bir işlem olduğuna dikkat ediniz.
Erişim
Hemodiyaliz için kana erişim sağlamada üç temel yöntem kullanılır: intravenöz kateter, arteriovenöz fistül (AV) ve sentetik greft. Erişim türü, hastanın böbrek yetmezliğinin beklenen süresi ve damar sisteminin durumu gibi faktörlere göre belirlenir. Genellikle AV fistül veya greft olduğundan ve halen kateter de kullanıldığından hastaların pek çok erişim yöntemleri vardır. Kateterin yerleştirilmesi genellikle hafif sakinleştirmeyle (sedasyon) yapılır, fistüller ve greftler ise ameliyat gerektirir.
Türleri
Üç tür hemodiyaliz vardır: geleneksel hemodiyaliz, günlük hemodiyaliz ve gece hemodiyaliz. Aşağıda, Ottawa Hastanesi broşüründen bir uyarlama ve özet vardır.
Geleneksel hemodiyaliz
Geleneksel hemodiyaliz genellikle haftada üç kez, her tedavi için yaklaşık üç ila dört saat (daha büyük hastalar için bazen beş saat) boyunca yapılır. Bu sırada hastanın kanı bir borudan 200-400 mL/dk debiyle çekilir. Boru, diyaliz fistülüne veya greftine yerleştirilmiş 15, 16 veya 17 numara iğneye veya bir diyaliz girişine (kateter) bağlanır. Kan daha sonra diyalizörden pompalanır ve işlenmiş kan başka bir boru (ikinci bir iğne veya girişe bağlı) aracılığıyla hastanın kan dolaşımına geri pompalanır. İşlem sırasında hastanın tansiyonu yakından izlenir ve eğer düşerse veya hastada mide bulantısı gibi kan hacmi düşüklüğü belirtileri ortaya çıkarsa, diyaliz görevlisi makineden fazladan sıvı verebilir. Tedavi sırasında hastanın tüm kan hacmi (yaklaşık 5000 cc) her 15 dakikada bir makineden geçer. Bu süreçte diyaliz hastası ortalama bir kişi için bir haftalık suya maruz kalır.
Günlük hemodiyaliz
Günlük hemodiyaliz genellikle evde kendi diyalizini yapan hastalar tarafından kullanılır. Daha az sıkıntılıdır ancak daha sık erişim gerektirir. Bu, kateterlerle basittir, ancak fistüller veya greftlerle daha problemlidir. Sık erişim gerektiren fistüller için "ilik tekniği" kullanılabilir. Günlük hemodiyaliz genellikle haftada altı gün 2 saat yapılır.
Gece hemodiyalizi
Gece hemodiyaliz prosedürü, haftada üç ila altı gece ve hasta uyurken seans başına altı ila on saat arasında yapılması dışında geleneksel hemodiyaliz yöntemine benzer.
Ekipman
Hemodiyaliz makinesi hastanın kanını ve diyalizatı diyalizörden pompalar.
Piyasadaki en yeni diyaliz makineleri bilgisayarlıdır ve güvenlik açısından önemli olan kan (QB) ve diyalizat QD) debileri; diyaliz çözeltisinin iletkenliği, sıcaklığı ve pH’ı; ve kan sızıntısı veya hava varlığı kanıtı için diyalizatın analizi dahil bir dizi parametreyi sürekli izler. Normal aralığın dışında olan herhangi bir okuma, hastayı izleyen hasta bakım teknisyenini uyarmak için sesli bir alarmı tetikler. Diyaliz makinesi üreticileri arasında Nipro, Fresenius, Gambro, Baxter, B. Braun, NxStage ve Bellco vardır. İyi diyaliz verimliliği sağlamak için QB'den QD'ye akış debileri QB'nin 250 ml/dk ve QD'nin 500 ml/dk civarında ayarlandığı durumlarda 1:2 oranına ulaşmalıdır.
Su sistemi
Kapsamlı bir su arıtma sistemi hemodiyaliz için çok önemlidir. Diyaliz hastaları, diyalizatı oluşturmak için diyalizat konsantresi ile karıştırılan çok miktarda suya maruz kaldıklarından, eser miktarda mineral kirleticiler veya bakteriyel endotoksinler bile hastanın kanına süzülebilir. Hasarlı böbrekler, safsızlıkları gidermek için amaçlanan işlevini yerine getiremedikleri için uygun olmayan şekilde arıtılmış sudan kan dolaşımına katılan moleküller tehlikeli seviyelere çıkarak çok sayıda semptom veya ölüme neden olabilir. Alüminyum, klor ve veya kloraminler, florür, bakır ve çinko, ayrıca bakteri parçaları ve endotoksinler hepsi bu konuda sorunlara neden olmuştur.
Bu nedenle hemodiyalizde kullanılan su kullanılmadan önce özenle arıtılır. Makinenin çok aşamalı bir su arıtma sistemi vardır. Su önce yumuşatılır sonra organik kirletici maddeleri, klor ve kloraminleri emmesi için aktif kömürlü bir tanktan geçirilir. Ardından suyun sıcaklığı gerekirse ayarlanır. Su, ters ozmoz membranı denilen çok küçük gözenekli bir zardan zorla geçirilip birinci arıtma yapılır. Ters ozmoz membranı suyu geçirir ama elektrolitler gibi çok küçük çözünen maddeleri bile tutar. Bazı su sistemlerinde kalan elektrolitlerin son olarak uzaklaştırılması suyun elektrodeiyonizasyon (EDI) cihazından geçirilmesiyle yapılır. Bu cihaz kalan anyonları veya katyonları uzaklaştırır ve bunları sırasıyla hidroksil ve hidrojen iyonları ile değiştirerek geride ultra saf bir su bırakır.
Bu su arıtma derecesi bile yetersiz kalabilir. Son zamanlardaki eğilim bu arıtılmış suyu (diyalizat konsantresi ile karıştırıldıktan sonra) ayrıca bir ultrafiltrasyon membranından veya mutlak filtreden geçirmektir. Bu ise asıl su arıtma sisteminden geçtikten sonra suda birikmiş olabilecek özellikle bakteri kaynaklı yabancı maddeleri de temizleyerek ek bir koruma sağlar.
 | Tıp ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Kaynakça
- ^ Dunlop, Joanna L.; Vandal, Alain C.; Marshall, Mark R. (2019). "Dialysate sodium levels for chronic haemodialysis". Cochrane Database of Systematic Reviews (İngilizce). 1: CD011204. doi:10.1002/14651858.CD011204.pub2. (PMC) 6353061 $2. (PMID) 30646428. 26 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ocak 2021.
- ^ The Ottawa Hospital (TOH). Guide: Treatment options for chronic kidney disease. Ottawa, Ontario:The Ottawa Hospital Riverside Campus;2008
- ^ Misra, Madhukar (January 2005). "The basics of hemodialysis equipment". Hemodialysis International. 9 (1): 30-36. doi:10.1111/j.1492-7535.2005.01115.x. ISSN 1492-7535.
- ^ a b Kashiwagi, Tetsuya; Sato, Kazuto; Kawakami, Seiko; Kiyomoto, Masayoshi; Enomoto, Miho; Suzuki, Tatsuya; Genei, Hirokazu; Nakada, Hiroaki; Iino, Yasuhiko; Katayama, Yasuo (2013). "Effects of Reduced Dialysis Fluid Flow in Hemodialysis". Journal of Nippon Medical School (İngilizce). 80 (2): 119-130. doi:10.1272/jnms.80.119. ISSN 1345-4676. 2 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ağustos 2022.
- ^ Pittard, Joanne D. (2008), "Safety Monitors in Hemodialysis", Handbook of Dialysis Therapy, Elsevier, ss. 188-223, erişim tarihi: 24 Temmuz 2022
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tipta hemodiyaliz fistul ya da kateter adi verilen uygun bir giris yolu kullanilarak hastadan alinan kanin bir makine ve pompa yardimiyla diyalizor adi verilen bir suzgecten yapay bobrek gecirilirken sivi ve solut icerigini duzenleyerek hastaya geri verilmesine verilen addir Genelde haftada 3 kez 4 saat suren seanslar seklinde uygulanir Hemodiyaliz makinesiWikimedia Commons ta Hemodiyaliz ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Avantajlari ve dezavantajlariAvantajlari Dusuk olum orani Tansiyon ve karin kramplarinin daha iyi kontrolu Daha az diyet kisitlamasi Gunluk hemodiyaliz icin daha iyi erir madde temizleme etkisi daha sik diyaliz ile daha iyi tolerans ve daha az komplikasyon Dezavantajlari Seyahat ozgurlugunu kisitlar Hemodiyalize giren kisiler diyaliz merkezi ayarlamadan seyahat edemezler Daha fazla kaynak gerektirir yuksek kaliteli su ve elektrik gibi Guvenilir teknolojide diyaliz makinelerine ihtiyac duyar Hemodiyaliz asamasi karmasik oldugundan uygulayanlarin iyi yetistirilmis olmalari gerekmektedir Kurulum ve temizlik icin belirli bir sure gereklidir Makineler ile makineyi isletmek pahalidir Mekanizma ve teknikHemodiyaliz prensibi diger diyaliz yontemleriyle aynidir yari gecirgen bir zardan cozunenlerin difuzyonunu icerir Hemodiyaliz ekstrakorporeal devrede diyalizatin kan akisi ile ters yonde aktigi karsi akim akisini kullanir Karsi akim akisi membran icinden gecen konsantrasyon gradyanini maksimumda tutar ve diyalizin verimliligini arttirir Sivi uzaklastirma ultrafiltrasyonu diyalizat bolmesinin hidrostatik basinci degistirilerek serbest su ve bazi cozunmus maddelerin olusturulan basinc gradyani boyunca membran icinden gecmesiyle saglanir Kullanilan diyaliz solusyonu mineral iyonlarinin sterilize edilmis bir solusyonu olabilir ve diyalizat denilir Ure potasyum ve fosfat dahil olmak uzere diger atik urunler diyaliz solusyonuna yayilir Ancak sodyum ve klorur konsantrasyonlari kaybi onlemek icin normal plazma ile benzerdir Sodyum bikarbonat kan asitligini duzeltmek icin plazmadan daha yuksek bir konsantrasyonda eklenir Az miktarda glikoz da yaygin olarak kullanilir Diyalizattaki elektrolit konsantrasyonu hastanin diyaliz oncesi durumuna gore ayarlanir Diyalizata yuksek konsantrasyonda sodyum eklenirse hasta susayabilir ve vucut sivilari biriktirebilir ve bu da kalp hasarina yol acabilir Aksine diyalizat cozeltisindeki az sodyum konsantrasyonlari iyilestirilmis sonuclarin belirtecleri olan dusuk kan basinci ve intradiyalitik kilo alimi ile iliskilendirilmistir Bununla birlikte az konsantrasyonda sodyum kullanmanin yararlari henuz kanitlanmamistir cunku bu hastalarda ayrica yuksek olum orani riski ile iliskili belirtiler olan kramplar intradiyalitik hipotansiyon ve serumda az sodyum gelisebilir Bunun ilgili hemofiltrasyon tekniginden farkli bir islem olduguna dikkat ediniz Erisim Hemodiyaliz icin kana erisim saglamada uc temel yontem kullanilir intravenoz kateter arteriovenoz fistul AV ve sentetik greft Erisim turu hastanin bobrek yetmezliginin beklenen suresi ve damar sisteminin durumu gibi faktorlere gore belirlenir Genellikle AV fistul veya greft oldugundan ve halen kateter de kullanildigindan hastalarin pek cok erisim yontemleri vardir Kateterin yerlestirilmesi genellikle hafif sakinlestirmeyle sedasyon yapilir fistuller ve greftler ise ameliyat gerektirir TurleriDiyaliz icin Permacath Uc tur hemodiyaliz vardir geleneksel hemodiyaliz gunluk hemodiyaliz ve gece hemodiyaliz Asagida Ottawa Hastanesi brosurunden bir uyarlama ve ozet vardir Geleneksel hemodiyaliz Geleneksel hemodiyaliz genellikle haftada uc kez her tedavi icin yaklasik uc ila dort saat daha buyuk hastalar icin bazen bes saat boyunca yapilir Bu sirada hastanin kani bir borudan 200 400 mL dk debiyle cekilir Boru diyaliz fistulune veya greftine yerlestirilmis 15 16 veya 17 numara igneye veya bir diyaliz girisine kateter baglanir Kan daha sonra diyalizorden pompalanir ve islenmis kan baska bir boru ikinci bir igne veya girise bagli araciligiyla hastanin kan dolasimina geri pompalanir Islem sirasinda hastanin tansiyonu yakindan izlenir ve eger duserse veya hastada mide bulantisi gibi kan hacmi dusuklugu belirtileri ortaya cikarsa diyaliz gorevlisi makineden fazladan sivi verebilir Tedavi sirasinda hastanin tum kan hacmi yaklasik 5000 cc her 15 dakikada bir makineden gecer Bu surecte diyaliz hastasi ortalama bir kisi icin bir haftalik suya maruz kalir Gunluk hemodiyaliz Gunluk hemodiyaliz genellikle evde kendi diyalizini yapan hastalar tarafindan kullanilir Daha az sikintilidir ancak daha sik erisim gerektirir Bu kateterlerle basittir ancak fistuller veya greftlerle daha problemlidir Sik erisim gerektiren fistuller icin ilik teknigi kullanilabilir Gunluk hemodiyaliz genellikle haftada alti gun 2 saat yapilir Gece hemodiyalizi Gece hemodiyaliz proseduru haftada uc ila alti gece ve hasta uyurken seans basina alti ila on saat arasinda yapilmasi disinda geleneksel hemodiyaliz yontemine benzer EkipmanHemodiyaliz devresinin semasi Hemodiyaliz makinesi hastanin kanini ve diyalizati diyalizorden pompalar Piyasadaki en yeni diyaliz makineleri bilgisayarlidir ve guvenlik acisindan onemli olan kan QB ve diyalizat QD debileri diyaliz cozeltisinin iletkenligi sicakligi ve pH i ve kan sizintisi veya hava varligi kaniti icin diyalizatin analizi dahil bir dizi parametreyi surekli izler Normal araligin disinda olan herhangi bir okuma hastayi izleyen hasta bakim teknisyenini uyarmak icin sesli bir alarmi tetikler Diyaliz makinesi ureticileri arasinda Nipro Fresenius Gambro Baxter B Braun NxStage ve Bellco vardir Iyi diyaliz verimliligi saglamak icin QB den QD ye akis debileri QB nin 250 ml dk ve QD nin 500 ml dk civarinda ayarlandigi durumlarda 1 2 oranina ulasmalidir Su sistemi Kapsamli bir su aritma sistemi hemodiyaliz icin cok onemlidir Diyaliz hastalari diyalizati olusturmak icin diyalizat konsantresi ile karistirilan cok miktarda suya maruz kaldiklarindan eser miktarda mineral kirleticiler veya bakteriyel endotoksinler bile hastanin kanina suzulebilir Hasarli bobrekler safsizliklari gidermek icin amaclanan islevini yerine getiremedikleri icin uygun olmayan sekilde aritilmis sudan kan dolasimina katilan molekuller tehlikeli seviyelere cikarak cok sayida semptom veya olume neden olabilir Aluminyum klor ve veya kloraminler florur bakir ve cinko ayrica bakteri parcalari ve endotoksinler hepsi bu konuda sorunlara neden olmustur Bu nedenle hemodiyalizde kullanilan su kullanilmadan once ozenle aritilir Makinenin cok asamali bir su aritma sistemi vardir Su once yumusatilir sonra organik kirletici maddeleri klor ve kloraminleri emmesi icin aktif komurlu bir tanktan gecirilir Ardindan suyun sicakligi gerekirse ayarlanir Su ters ozmoz membrani denilen cok kucuk gozenekli bir zardan zorla gecirilip birinci aritma yapilir Ters ozmoz membrani suyu gecirir ama elektrolitler gibi cok kucuk cozunen maddeleri bile tutar Bazi su sistemlerinde kalan elektrolitlerin son olarak uzaklastirilmasi suyun elektrodeiyonizasyon EDI cihazindan gecirilmesiyle yapilir Bu cihaz kalan anyonlari veya katyonlari uzaklastirir ve bunlari sirasiyla hidroksil ve hidrojen iyonlari ile degistirerek geride ultra saf bir su birakir Bu su aritma derecesi bile yetersiz kalabilir Son zamanlardaki egilim bu aritilmis suyu diyalizat konsantresi ile karistirildiktan sonra ayrica bir ultrafiltrasyon membranindan veya mutlak filtreden gecirmektir Bu ise asil su aritma sisteminden gectikten sonra suda birikmis olabilecek ozellikle bakteri kaynakli yabanci maddeleri de temizleyerek ek bir koruma saglar Tip ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Kaynakca Dunlop Joanna L Vandal Alain C Marshall Mark R 2019 Dialysate sodium levels for chronic haemodialysis Cochrane Database of Systematic Reviews Ingilizce 1 CD011204 doi 10 1002 14651858 CD011204 pub2 PMC 6353061 2 PMID 30646428 26 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Ocak 2021 The Ottawa Hospital TOH Guide Treatment options for chronic kidney disease Ottawa Ontario The Ottawa Hospital Riverside Campus 2008 Misra Madhukar January 2005 The basics of hemodialysis equipment Hemodialysis International 9 1 30 36 doi 10 1111 j 1492 7535 2005 01115 x ISSN 1492 7535 a b Kashiwagi Tetsuya Sato Kazuto Kawakami Seiko Kiyomoto Masayoshi Enomoto Miho Suzuki Tatsuya Genei Hirokazu Nakada Hiroaki Iino Yasuhiko Katayama Yasuo 2013 Effects of Reduced Dialysis Fluid Flow in Hemodialysis Journal of Nippon Medical School Ingilizce 80 2 119 130 doi 10 1272 jnms 80 119 ISSN 1345 4676 2 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Agustos 2022 Pittard Joanne D 2008 Safety Monitors in Hemodialysis Handbook of Dialysis Therapy Elsevier ss 188 223 erisim tarihi 24 Temmuz 2022