Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Potasyum, bir kimyasal elementtir. Simgesi K (Arapça: al qalija → Latince: kalium) ve atom numarası 19 dur. Potasyum adını izole edildiği Potas olarak da bilinen potasyum karbonattan almıştır. Potasyum yumuşak, gümüş-beyaz renkli alkali bir metaldir. Doğada deniz suyunda ve pek çok mineralde diğer elementlere bağlı olarak bulunur. Havada hızla oksitlenir ve suya karşı da çok aktiftir. Potasyum, pek çok açıdan sodyuma kimyasal olarak benzese de yaşayan organizmalarda, özellikle de hayvan hücrelerinde, sodyumdan farklı muamele görür. Kandaki seviyesinin düşük olmasına hipokalemi, yüksek olmasına hiperkalemi denir.
Önemli özellikleri
Potasyum bıçakla kesilebilecek kadar yumuşaktır. Taze kesilen potasyumun parlak yüzeyi havayla temas ettiğinde matlaşır. Potasyum, metal oksit oluşumu ve hidroksit korozyonunun önlenmesi için havasız ortamlarda saklanmalıdır. Bu nedenle potasyum örnekleri genelde kerosen gibi indirgen ortamlarda depolanır. Potasyum, diğer alkali metaller gibi su ile şiddetli reaksiyona girip hidrojen gazı açığa çıkarır. Potasyumun su ile reaksiyonu lityum ve sodyumun su ile reaksiyonundan daha da şiddetlidir, öyle ki bu reaksiyondan açığa çıkan ısı hidrojen gazının yanmasına yetecek kadar ısı sağlar.
2 K (k) + 2 H2O (s) → H2 (g) + 2 KOH (k)
Potasyum eser msu ile hızla reaksiyona girdiğinden, NaK alaşımı kuru çözücü elde etmek amacıyla yapılan damıtma işleminden önce kurutucu olarak kullanılır.
Potasyum ve bileşikleri alevde viole renk verir. Bu özelliği örneklerde potasyum olup olmadığını kontrol etmek için alev testlerinde kullanılır.
Potasyumun su içindeki yüksek çözünürlüğünü K+ iyonunun sudaki yüksek çözünme enerjisine borçludur. Su içindeki potasyum iyonları renksizdir. Sudaki potasyum tadı nedeniyle tespit edilebilir; seyreltik çözeltileri tatlı, derişik çözeltileri ise ekşi, bazik veya tuzludur.
Bir çözeltideki potasyum derişimi , , veya iyon seçici elektrotlarla tayin edilebilir. Ayrıca potasyumun ayırma veya çöktürme ile tayininde sodyum tetrafenil, dihidrojen hexakloroplatinat (IV) hekzahidrat ve sodyum kobaltnitrit kullanılır.
Kullanım Alanları
- Potasyum klorür sülfajta kullanılır.
- Potasyum hidroksit endüstride kuvvetli baz olarak kullanılır.
- Potasyum nitrat barut yapımında kullanılır.
- Potasyum karbonat, potas, cam yapımında kullanılır.
- Potasyumla işlenen cam normal camdan daha sağlamdır.
- Potasyum buharı manyetik metrelerde kullanılır.
- NaK oda sıcaklığında sıvı olan bir sodyum-potasyum alaşımı, ısı iletimi için kullanılır. Ayrıca havasız kuru çözücü üretiminde kurutucu olarak kullanılır.
- Potasyum bitkilerin büyümesi için toprakta bulunması gereken bir maddedir.
- Potasyum iyonları hayvan hücrelerinde hayati öneme sahiptirler (Na-K pompası).
- Potasyum klorür sofra tuzu -NaCl- yerine veya kalbi durdurmak için kullanılır (kalp ameliyatları veya iğneyle idam).
- Superoksit KO2 taşınabilir oksijen kaynağı veya karbondioksit tutucu olarak kullanılır.
- Potasyum bisülfit (KHSO3) gıda katkısı olarak kullanılır.
- Potasyum bromür (KBr) fotoğrafik film ve kabartmalarda kullanılır.
- Potasyum kromat (K2CrO4) havai fişek, patlayıcı, kibrit, deri işlemede renk verici (parlak sarı-kırmızı renk) olarak kullanılır.
- Potasyum florosilikat (K2SiF6) özel cam ve seramik yapımında ve böcek öldürücü olarak kullanılır.
- Potasyum pirofosfat (K2P207) sabun ve deterjanlarda kullanılır.
- Potasyum sodyum tartarat, Rochelle tuzu, (KNaC4H4O6)kabartma tozu, ilaç ve ayna yapımında kullanılır.
- Potasyum temizlik malzemesi olan sabunda da kullanılır.
- Potasyum balık, tavuk, taze et, birçok sebze ve özellikle meyvelerde bulunur.
Önemli potasyum tuzları şunlardır: , potasyum karbonat, potasyum klorat, potasyum kromat, potasyum siyanür, , potasyum iyodür, potasyum nitrat, …
Tarihçe
Potasyum 1807 yılında Sir Humphrey Davy tarafından kostik (KOH) potastan elde edilmiştir. Potasyum elektroliz yöntemiyle elde edilen ilk metaldir. Potasyum Roma zamanında bilinmediği için, ismi klasik latince değil, neo-latincedir.
- Kalium ismi arapça al qalīy, kelimesinden gelen alkali kelimesinden alınmıştır.
- Potasyum ismi İngilizcedeki potas kelimesinden gelmektedir. Potas kelimesi ise orijinal olarak yanmış ağaç, ağaç yaprağı küllerinden elde edilen alkali anlamına gelir.
Bulunuşu
Potasyum dünya yerkabuğunun ağırlıkça %2,4 oluşturur ve bu oranıyla en çok bulunan yedinci elementtir. Çok elektropozitif olduğundan diğer minerallerden elde etmek oldukça zordur. Carnallite, langbeinite, polyhalite ve sylvite gibi potasyum tuzları eski göl ve deniz yataklarında bulunur. Potasyumun elde edildiği en önemli kaynak, Potas, Saskatchewan, Kaliforniya, Almanya, New Mexico, Utah ve dünyanın diğer yerlerinden çıkarılır. 1960 yılından beri faaliyette bulunan Saskatchewan madenleri dünyanın en büyük rezervlerine sahiptir. Öte yandan okyanuslar da diğer önemli potasyum kaynağıdır. Potasyum, KOH'den Davy prosesine göre elektrolizle ayrıştırılır. Ayrıca ısı metotlarıyla da potasyum klorürden potasyum üretimi mümkündür. Potasyum saydam bir maddedir.
Önlemler
Katı potasyum suyla şiddetli reaksiyon verir. Bu nedenle dikkatli bir şekilde kullanılmalı, gaz yağı gibi mineral yağ altında saklanmalıdır. Lityum ve farklı olarak potasyum yağ altında uzun süreler saklanamaz. Altı aydan uzun sürelerde saklanılan potasyumun metal yüzeyinde ve kabın kapağında şoka duyarlı peroksit oluşabilir. Bu kapağın açılmasıyla peroksitler patlayabilir. Bu nedenle Potasyum, Rubidyum veya Sezyumun üç aydan fazla depolanacaksa oksijensiz veya vakum ortamında depolanması gerekir.
Potasyumun hava nemine temasından sonra yüzeyinde oluşan alkali potasyum hidroksit (KOH) bazik bir tehlikedir. Ciltle temasında sodyum metali gibi potasyum metali de sabunsu bir his bırakır. Bu ciltteki yağların yumuşak potasyumla olan bazik bozunma reaksiyonu sonucudur. Potasyumla çalışırken dikkatli olunmalı, cilt ve gözler korunmalıdır.
Potasyum yangınları suyla söndürülemez! Bu tür yangınları söndürmekte çok az kuru kimyasal etkili olabilir.
Beslenme ve tıpta potasyum
Potasyum beslenmede hayati bir mineraldir. Hayvan hücrelerindeki asıl pozitif katyon olduğundan, vücuttaki sıvı ve elektrolit dengesini sağlamak için önemlidir.
Potasyum, ayrıca hayvanlarda kas kasılması ve sinir akımı gönderimi için önemlidir.
Vücut sıvısındaki potasyum eksikliği ishal ve kusmaya yol açar, ölümcül olabilir (hypokalemia). Potasyum eksikliği sonucu kas güçsüzlüğü, kalp atışı anormallikleri ve dolaşım bozukluğu, refleks yavaşlaması ve nefes almada güçlük, halsizlik görülebilir.
Yeterli miktarda potasyum almanın en iyi yolu değişik türde yemekler yemektir. Düzenli beslenen insanlar genelde potasyum katkısına ihtiyaç duymazlar. Potasyumca zengin besin maddeleri; Lahana, brokoli, pazı gibi yeşil yapraklı sebzeler, zeytin, balık, portakal suyu, patates, muz, hurma, incir, avokado, kayısı, badem, fındık ve süt ürünleridir. Araştırmalar yüksek potasyum içeren besinlerle beslenmenin hipertansiyon riskini düşürdüğünü göstermektedir.
Günlük potasyum tüketim miktarı yetişkinler için 2000–3000 mg arasında olmalıdır. (Potasyumun kandaki seviyesinin 3.5 - 5 arasında olması gerekir.)
Kaynakça
- İngilizce Wikipedia
- ^ "Potasyum hakkında diyetisyen makalesi". 22 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Potasyum K H Periyodik tablo HeLi Be B C N O F NeNa Mg Al Si P S Cl ArK Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br KrRb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I XeCs Ba Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At RnFr Ra Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr Temel ozellikleriAtom numarasi 19Element serisi Alkali metallerGrup periyot blok 4 sGorunus Gumusumsu beyazKutle numarasi 39 0983 1 g molElektron dizilimi Ar 4s1Enerji seviyesi basina Elektronlar 2 8 8 1CAS kayit numarasi 7440 09 7Fiziksel OzellikleriMaddenin hali katiYogunluk 0 89 g cm Sivi haldeki yogunlugu 0 828 g cm Ergime noktasi 335 53 K 63 38 CKaynama noktasi 1032 K 759 CErgime isisi xxx kJ molBuharlasma isisi xxx kJ molIsi kapasitesi xxx J mol K Atom ozellikleriKristal yapisi Hacim merkezli kubikYukseltgenme seviyeleri 1 kuvvetli bazik oksit Elektronegatifligi 0 82 Pauling olcegiIyonlasma enerjisi 418 8 kJ molAtom yaricapi 220 pmAtom yaricapi hes 243 pmKovalent yaricapi 196 pmVan der Waals yaricapi 275 pmDiger ozellikleriElektrik direnci xxx nW m 20 C de Isil iletkenlik xx W m K Isil genlesme xx µm m K 25 C de Ses hizi xx m s xx C de Mohs sertligi 0 4Vickers sertligi MPaBrinell sertligi 0 363 MPa Potasyum bir kimyasal elementtir Simgesi K Arapca al qalija Latince kalium ve atom numarasi 19 dur Potasyum adini izole edildigi Potas olarak da bilinen potasyum karbonattan almistir Potasyum yumusak gumus beyaz renkli alkali bir metaldir Dogada deniz suyunda ve pek cok mineralde diger elementlere bagli olarak bulunur Havada hizla oksitlenir ve suya karsi da cok aktiftir Potasyum pek cok acidan sodyuma kimyasal olarak benzese de yasayan organizmalarda ozellikle de hayvan hucrelerinde sodyumdan farkli muamele gorur Kandaki seviyesinin dusuk olmasina hipokalemi yuksek olmasina hiperkalemi denir Onemli ozellikleriAlev testi Potasyum bicakla kesilebilecek kadar yumusaktir Taze kesilen potasyumun parlak yuzeyi havayla temas ettiginde matlasir Potasyum metal oksit olusumu ve hidroksit korozyonunun onlenmesi icin havasiz ortamlarda saklanmalidir Bu nedenle potasyum ornekleri genelde kerosen gibi indirgen ortamlarda depolanir Potasyum diger alkali metaller gibi su ile siddetli reaksiyona girip hidrojen gazi aciga cikarir Potasyumun su ile reaksiyonu lityum ve sodyumun su ile reaksiyonundan daha da siddetlidir oyle ki bu reaksiyondan aciga cikan isi hidrojen gazinin yanmasina yetecek kadar isi saglar 2 K k 2 H2O s H2 g 2 KOH k Potasyum eser msu ile hizla reaksiyona girdiginden NaK alasimi kuru cozucu elde etmek amaciyla yapilan damitma isleminden once kurutucu olarak kullanilir Potasyum ve bilesikleri alevde viole renk verir Bu ozelligi orneklerde potasyum olup olmadigini kontrol etmek icin alev testlerinde kullanilir Potasyumun su icindeki yuksek cozunurlugunu K iyonunun sudaki yuksek cozunme enerjisine borcludur Su icindeki potasyum iyonlari renksizdir Sudaki potasyum tadi nedeniyle tespit edilebilir seyreltik cozeltileri tatli derisik cozeltileri ise eksi bazik veya tuzludur Bir cozeltideki potasyum derisimi veya iyon secici elektrotlarla tayin edilebilir Ayrica potasyumun ayirma veya cokturme ile tayininde sodyum tetrafenil dihidrojen hexakloroplatinat IV hekzahidrat ve sodyum kobaltnitrit kullanilir Kullanim AlanlariPotasyum klorur sulfajta kullanilir Potasyum hidroksit endustride kuvvetli baz olarak kullanilir Potasyum nitrat barut yapiminda kullanilir Potasyum karbonat potas cam yapiminda kullanilir Potasyumla islenen cam normal camdan daha saglamdir Potasyum buhari manyetik metrelerde kullanilir NaK oda sicakliginda sivi olan bir sodyum potasyum alasimi isi iletimi icin kullanilir Ayrica havasiz kuru cozucu uretiminde kurutucu olarak kullanilir Potasyum bitkilerin buyumesi icin toprakta bulunmasi gereken bir maddedir Potasyum iyonlari hayvan hucrelerinde hayati oneme sahiptirler Na K pompasi Potasyum klorur sofra tuzu NaCl yerine veya kalbi durdurmak icin kullanilir kalp ameliyatlari veya igneyle idam Superoksit KO2 tasinabilir oksijen kaynagi veya karbondioksit tutucu olarak kullanilir Potasyum bisulfit KHSO3 gida katkisi olarak kullanilir Potasyum bromur KBr fotografik film ve kabartmalarda kullanilir Potasyum kromat K2CrO4 havai fisek patlayici kibrit deri islemede renk verici parlak sari kirmizi renk olarak kullanilir Potasyum florosilikat K2SiF6 ozel cam ve seramik yapiminda ve bocek oldurucu olarak kullanilir Potasyum pirofosfat K2P207 sabun ve deterjanlarda kullanilir Potasyum sodyum tartarat Rochelle tuzu KNaC4H4O6 kabartma tozu ilac ve ayna yapiminda kullanilir Potasyum temizlik malzemesi olan sabunda da kullanilir Potasyum balik tavuk taze et bircok sebze ve ozellikle meyvelerde bulunur Onemli potasyum tuzlari sunlardir potasyum karbonat potasyum klorat potasyum kromat potasyum siyanur potasyum iyodur potasyum nitrat TarihcePotasyum 1807 yilinda Sir Humphrey Davy tarafindan kostik KOH potastan elde edilmistir Potasyum elektroliz yontemiyle elde edilen ilk metaldir Potasyum Roma zamaninda bilinmedigi icin ismi klasik latince degil neo latincedir Kalium ismi arapca al qaliy kelimesinden gelen alkali kelimesinden alinmistir Potasyum ismi Ingilizcedeki potas kelimesinden gelmektedir Potas kelimesi ise orijinal olarak yanmis agac agac yapragi kullerinden elde edilen alkali anlamina gelir BulunusuPotasyum feldspat Potasyum dunya yerkabugunun agirlikca 2 4 olusturur ve bu oraniyla en cok bulunan yedinci elementtir Cok elektropozitif oldugundan diger minerallerden elde etmek oldukca zordur Carnallite langbeinite polyhalite ve sylvite gibi potasyum tuzlari eski gol ve deniz yataklarinda bulunur Potasyumun elde edildigi en onemli kaynak Potas Saskatchewan Kaliforniya Almanya New Mexico Utah ve dunyanin diger yerlerinden cikarilir 1960 yilindan beri faaliyette bulunan Saskatchewan madenleri dunyanin en buyuk rezervlerine sahiptir Ote yandan okyanuslar da diger onemli potasyum kaynagidir Potasyum KOH den Davy prosesine gore elektrolizle ayristirilir Ayrica isi metotlariyla da potasyum klorurden potasyum uretimi mumkundur Potasyum saydam bir maddedir OnlemlerKati potasyum suyla siddetli reaksiyon verir Bu nedenle dikkatli bir sekilde kullanilmali gaz yagi gibi mineral yag altinda saklanmalidir Lityum ve farkli olarak potasyum yag altinda uzun sureler saklanamaz Alti aydan uzun surelerde saklanilan potasyumun metal yuzeyinde ve kabin kapaginda soka duyarli peroksit olusabilir Bu kapagin acilmasiyla peroksitler patlayabilir Bu nedenle Potasyum Rubidyum veya Sezyumun uc aydan fazla depolanacaksa oksijensiz veya vakum ortaminda depolanmasi gerekir Potasyumun hava nemine temasindan sonra yuzeyinde olusan alkali potasyum hidroksit KOH bazik bir tehlikedir Ciltle temasinda sodyum metali gibi potasyum metali de sabunsu bir his birakir Bu ciltteki yaglarin yumusak potasyumla olan bazik bozunma reaksiyonu sonucudur Potasyumla calisirken dikkatli olunmali cilt ve gozler korunmalidir Potasyum yanginlari suyla sondurulemez Bu tur yanginlari sondurmekte cok az kuru kimyasal etkili olabilir Beslenme ve tipta potasyumPotasyum beslenmede hayati bir mineraldir Hayvan hucrelerindeki asil pozitif katyon oldugundan vucuttaki sivi ve elektrolit dengesini saglamak icin onemlidir Potasyum ayrica hayvanlarda kas kasilmasi ve sinir akimi gonderimi icin onemlidir Vucut sivisindaki potasyum eksikligi ishal ve kusmaya yol acar olumcul olabilir hypokalemia Potasyum eksikligi sonucu kas gucsuzlugu kalp atisi anormallikleri ve dolasim bozuklugu refleks yavaslamasi ve nefes almada gucluk halsizlik gorulebilir Yeterli miktarda potasyum almanin en iyi yolu degisik turde yemekler yemektir Duzenli beslenen insanlar genelde potasyum katkisina ihtiyac duymazlar Potasyumca zengin besin maddeleri Lahana brokoli pazi gibi yesil yaprakli sebzeler zeytin balik portakal suyu patates muz hurma incir avokado kayisi badem findik ve sut urunleridir Arastirmalar yuksek potasyum iceren besinlerle beslenmenin hipertansiyon riskini dusurdugunu gostermektedir Gunluk potasyum tuketim miktari yetiskinler icin 2000 3000 mg arasinda olmalidir Potasyumun kandaki seviyesinin 3 5 5 arasinda olmasi gerekir KaynakcaIngilizce Wikipedia Potasyum hakkinda diyetisyen makalesi 22 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ocak 2015