Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hertha Sponer (1 Eylül 1895 - 27 Şubat 1968), Alman fizikçi ve kimyager. Sponer, modern kuantum mekaniği ve moleküler fizik alanlarında katkılar veren ve Duke Üniversitesi Fizik Fakültesi'nde görev alan ilk kadın bilim insanıdır.
Hertha Sponer | |
|---|---|
 Hertha Sponer, 1913 | |
| Doğum | Hertha Dorothea Elisabeth Sponer 1 Eylül 1895 Nysa, Alman İmparatorluğu |
| Ölüm | 27 Şubat 1968 (72 yaşında) , Batı Almanya |
| Milliyet | Alman |
| Eğitim | Tübingen Üniversitesi Göttingen Üniversitesi |
| Evlilikler | James Franck |
| Kariyeri | |
| Dalı | Fizik • Kimya |
| Çalıştığı kurumlar | Friedrich Schiller Üniversitesi Jena Duke Üniversitesi Oslo Üniversitesi |
| Doktora danışmanı | Peter Debye |
İlk yılları ve eğitimi
1 Eylül 1895 tarihinde orta sınıf beş çocuklu bir ailenin en büyük çocuğu olarak Prusya Krallığı'nın Silezya Eyaleti'nde, bugün Polonya sınırları içinde kalan Nysa şehrinde doğdu. Lise öğrenimini aynı yerde tamamladı. Bir yıl Tübingen Üniversitesi'nde öğrenim gördü ve Nobel Fizik Ödülü sahibi James Franck'ın asistanlığını yaptı. 1920'de Göttingen Üniversitesi'ne kaydoldu ve Peter Debye danışmanlığında teorik fizik dalında doktora derecesini aldı. 1921 yılında Lise Meitner ve Hedwig Kohn ile birlikte Almanya'da fizik alanında doktora derecesini alan ilk kadın fizikçiler arasında yer aldı ve bir Alman üniversitesinde aynı dalda eğitim veren ilk kadın bilim insanı oldu.
Kariyeri
Ekim 1925'te Rockefeller Vakfı bursu ile Berkeley'deki Kaliforniya Üniversitesi'nde misafir öğretim görevlisi olarak bir yıl kaldı. Berkeley'de geçirdiği süre boyunca Amerikalı fizikçi ile işbirliği yaparak, ayrışma enerjilerini belirlemek için geliştirdi. 1932'ye kadar aralarında Zeitschrift für Physik, Nature ve Physical Review'in de olduğu prestijli dergilerde 20 bilimsel makalesi yayınlandı ve üye profesör unvanını aldı. Kadın fizikçiler arasında ön saflarda olduğu kabul edilen Hertha Sponer, Nazi Partisi'nin iktidara gelmesi ve kadın bilim insanlarına karşı güçlü önyargı nedeniyle görevinden alındı. Yahudi olmasa da, bir Alman üniversitesinde kendisi için bir gelecek göremeyen Sponer, Ekim 1934'te Norveç'teki Oslo Üniversitesi'nde ders vermek için Almanya'dan ayrıldı. Yerinden edilmiş Alman akademisyenlere yardımcı olmak için bir programa sponsor olan Rockefeller Vakfı'ndan bir yetkili, 1933'ün sonlarında Edward Teller'a Sponer'in Duke Üniversitesi'nde olası görevlendirilmesi hakkında bilgi verdi. 1935 baharında üniversite yönetim kadrosu Edward'a bu sonbaharda Sponer'ı Duke Üniversitesi'ne gelmeye davet etme yetkisi verdi. Oslo'da tamamlaması gereken işleri olduğunu mektupla söyleyen Sponer, 1936 baharında Duke Üniversitesi Fizik Fakültesi akademik kadrosuna dahil oldu.
Sponer, akademik kariyeri boyunca kuantum mekaniği, fizik ve kimya üzerine araştırmalar yaptı. Aralarında Edward Teller'ın da olduğu birçok ünlü fizikçi ile işbirliği ile çok sayıda çalışma gerçekleştirdi ve onlarca makale yayınladı. Kuantum mekaniğinin moleküler fiziğe uygulanması ve ultraviyole emilim spektrumları üzerinde çalışması da dahil olmak üzere bilime birçok katkıda bulundu. Duke Üniversitesi fizik bölümünde, daha sonra kendi yeni binasına taşınması üzerine bir spektroskopi laboratuvarı kurdu.
Sponer Amerikan Fizik Topluluğu, , , , ve üyesi oldu.
Kişisel hayatı ve sonraki yaşamı
Hertha Sponer 1946'da eski akıl hocası ve 1941'de dul kalan arkadaşı James Franck ile evlendi. İkisinin de aktif profesyonel kariyeri ve eşi James Franck'in Chicago Üniversitesi'nde profesör olması nedeniyle farklı şehirlerde yaşamaya devam ettiler ve bu yüzden her yıl birkaç hafta boyunca, çoğunlukla ziyaretler veya ortak seyahatler sırasında birbirlerini gördüler. 1964 yılında Franck, kısa bir süre kaldığı Göttingen'de 81 yaşında öldü. Eşinin ölümünden bir yıl sonra, Sponer 70 yaşında statüsüne ulaştı. Emekliliğinin ardından Hannover yakınlarındaki Celle şehrinde yakınları ile birlikte kalmak için 1966'da Durham'dan ayrıldı. 1968'de birkaç ay süren hastalığının ardından Batı Almanya'nın Ilten şehri yakınlarındaki bir hastanede 72 yaşında hayatını kaybetti.
Seçilmiş yayınları
- Sponer, Hertha (1921). "Über die Häufigkeit unelastischer Zusammenstöße von Elektronen mit Quecksilberatomen" [Merkür Atomlu Elektronların Elastik Olmayan Etkileri]. Zeitschrift für Physik (Almanca). 7 (1). ss. 185-200. Bibcode:1921ZPhy....7..185S. doi:10.1007/bf01332788. ISSN 1434-6001.
- Sponer, H. (1925). "Bemerkungen zum Serienspektrum von Blei und Zinn" [Kurşun ve Kalay Serileri Spektrumu]. Zeitschrift für Physik (Almanca). 31 (1). LLC. ss. 19-26. Bibcode:1925ZPhy...32...19S. doi:10.1007/bf01331645. ISSN 1434-6001.
- Franck, J.; Sponer, H.; Teller, E. (1932). "Bemerkungen über Prädissoziationsspektren dreiatomiger Moleküle" [Triatomik Moleküllerin Yaygınlaştırma Spektrumu]. Zeitschrift für Physikalische Chemie (Almanca). Cilt 18B. ss. 88-102. doi:10.1515/zpch-1932-1809. ISSN 0942-9352.
- Nordheim, G.; Sponer, H.; Teller, E.; Sklar, A.L. (1939). "Analysis of the Near Ultraviolet Electronic Transition of Benzene" [Benzenin Yakın Ultraviyole Elektronik Geçişinin Analizi]. The Journal of Chemical Physics (İngilizce). 7 (4). Amerikan Fizik Enstitüsü. ss. 207-220. Bibcode:1939JChPh...7..207S. doi:10.1063/1.1750419. ISSN 0021-9606.
Kaynakça
- ^ Jan Apotheker, Livia Simon Sarkadi (2011). European Women in Chemistry. New Jersey: John Wiley & Sons. s. 124. ISBN . Erişim tarihi: 8 Mart 2020.
- ^ a b "Hertha Sponer". Duke Üniversitesi Fizik Fakültesi. 2020. 10 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2020.
- ^ a b Marilyn Ogilvie, Joy Harvey (2003). The Biographical Dictionary of Women in Science: Pioneering Lives From Ancient Times to the Mid-20th Century. Oxfordshire: Routledge. s. 1220. ISBN . Erişim tarihi: 7 Mart 2020.
- ^ Robert F. Durden (1993). "The launching of Duke University 1924-1949" (PDF). Duke Üniversitesi Yayınları. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Mart 2020.
- ^ Lemmerich, Jost (2011). Science and Conscience: The Life of James Franck. Stanford Üniversitesi Yayını. s. 287. ISBN . Erişim tarihi: 7 Mart 2020.
- ^ Maushart, Marie-Ann (1999). "Um mich nicht zu vergessen": Hertha Sponer--Ein Frauenleben fur die Physik im 20. Jahrhundert". 90 (1). Chicago Üniversitesi. ss. 145-146. doi:10.1086/384295. Erişim tarihi: 8 Mart 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hertha Sponer 1 Eylul 1895 27 Subat 1968 Alman fizikci ve kimyager Sponer modern kuantum mekanigi ve molekuler fizik alanlarinda katkilar veren ve Duke Universitesi Fizik Fakultesi nde gorev alan ilk kadin bilim insanidir Hertha SponerHertha Sponer 1913DogumHertha Dorothea Elisabeth Sponer 1 Eylul 1895 1895 09 01 Nysa Alman ImparatorluguOlum27 Subat 1968 72 yasinda Bati AlmanyaMilliyetAlmanEgitimTubingen Universitesi Gottingen UniversitesiEvliliklerJames FranckKariyeriDaliFizik KimyaCalistigi kurumlarFriedrich Schiller Universitesi Jena Duke Universitesi Oslo UniversitesiDoktora danismaniPeter DebyeIlk yillari ve egitimi1 Eylul 1895 tarihinde orta sinif bes cocuklu bir ailenin en buyuk cocugu olarak Prusya Kralligi nin Silezya Eyaleti nde bugun Polonya sinirlari icinde kalan Nysa sehrinde dogdu Lise ogrenimini ayni yerde tamamladi Bir yil Tubingen Universitesi nde ogrenim gordu ve Nobel Fizik Odulu sahibi James Franck in asistanligini yapti 1920 de Gottingen Universitesi ne kaydoldu ve Peter Debye danismanliginda teorik fizik dalinda doktora derecesini aldi 1921 yilinda Lise Meitner ve Hedwig Kohn ile birlikte Almanya da fizik alaninda doktora derecesini alan ilk kadin fizikciler arasinda yer aldi ve bir Alman universitesinde ayni dalda egitim veren ilk kadin bilim insani oldu KariyeriEkim 1925 te Rockefeller Vakfi bursu ile Berkeley deki Kaliforniya Universitesi nde misafir ogretim gorevlisi olarak bir yil kaldi Berkeley de gecirdigi sure boyunca Amerikali fizikci ile isbirligi yaparak ayrisma enerjilerini belirlemek icin gelistirdi 1932 ye kadar aralarinda Zeitschrift fur Physik Nature ve Physical Review in de oldugu prestijli dergilerde 20 bilimsel makalesi yayinlandi ve uye profesor unvanini aldi Kadin fizikciler arasinda on saflarda oldugu kabul edilen Hertha Sponer Nazi Partisi nin iktidara gelmesi ve kadin bilim insanlarina karsi guclu onyargi nedeniyle gorevinden alindi Yahudi olmasa da bir Alman universitesinde kendisi icin bir gelecek goremeyen Sponer Ekim 1934 te Norvec teki Oslo Universitesi nde ders vermek icin Almanya dan ayrildi Yerinden edilmis Alman akademisyenlere yardimci olmak icin bir programa sponsor olan Rockefeller Vakfi ndan bir yetkili 1933 un sonlarinda Edward Teller a Sponer in Duke Universitesi nde olasi gorevlendirilmesi hakkinda bilgi verdi 1935 baharinda universite yonetim kadrosu Edward a bu sonbaharda Sponer i Duke Universitesi ne gelmeye davet etme yetkisi verdi Oslo da tamamlamasi gereken isleri oldugunu mektupla soyleyen Sponer 1936 baharinda Duke Universitesi Fizik Fakultesi akademik kadrosuna dahil oldu Sponer akademik kariyeri boyunca kuantum mekanigi fizik ve kimya uzerine arastirmalar yapti Aralarinda Edward Teller in da oldugu bircok unlu fizikci ile isbirligi ile cok sayida calisma gerceklestirdi ve onlarca makale yayinladi Kuantum mekaniginin molekuler fizige uygulanmasi ve ultraviyole emilim spektrumlari uzerinde calismasi da dahil olmak uzere bilime bircok katkida bulundu Duke Universitesi fizik bolumunde daha sonra kendi yeni binasina tasinmasi uzerine bir spektroskopi laboratuvari kurdu Sponer Amerikan Fizik Toplulugu ve uyesi oldu Kisisel hayati ve sonraki yasamiHertha Sponer 1946 da eski akil hocasi ve 1941 de dul kalan arkadasi James Franck ile evlendi Ikisinin de aktif profesyonel kariyeri ve esi James Franck in Chicago Universitesi nde profesor olmasi nedeniyle farkli sehirlerde yasamaya devam ettiler ve bu yuzden her yil birkac hafta boyunca cogunlukla ziyaretler veya ortak seyahatler sirasinda birbirlerini gorduler 1964 yilinda Franck kisa bir sure kaldigi Gottingen de 81 yasinda oldu Esinin olumunden bir yil sonra Sponer 70 yasinda statusune ulasti Emekliliginin ardindan Hannover yakinlarindaki Celle sehrinde yakinlari ile birlikte kalmak icin 1966 da Durham dan ayrildi 1968 de birkac ay suren hastaliginin ardindan Bati Almanya nin Ilten sehri yakinlarindaki bir hastanede 72 yasinda hayatini kaybetti Secilmis yayinlariSponer Hertha 1921 Uber die Haufigkeit unelastischer Zusammenstosse von Elektronen mit Quecksilberatomen Merkur Atomlu Elektronlarin Elastik Olmayan Etkileri Zeitschrift fur Physik Almanca 7 1 ss 185 200 Bibcode 1921ZPhy 7 185S doi 10 1007 bf01332788 ISSN 1434 6001 Sponer H 1925 Bemerkungen zum Serienspektrum von Blei und Zinn Kursun ve Kalay Serileri Spektrumu Zeitschrift fur Physik Almanca 31 1 Springer Science Business Media LLC ss 19 26 Bibcode 1925ZPhy 32 19S doi 10 1007 bf01331645 ISSN 1434 6001 Franck J Sponer H Teller E 1932 Bemerkungen uber Pradissoziationsspektren dreiatomiger Molekule Triatomik Molekullerin Yayginlastirma Spektrumu Zeitschrift fur Physikalische Chemie Almanca Cilt 18B ss 88 102 doi 10 1515 zpch 1932 1809 ISSN 0942 9352 Nordheim G Sponer H Teller E Sklar A L 1939 Analysis of the Near Ultraviolet Electronic Transition of Benzene Benzenin Yakin Ultraviyole Elektronik Gecisinin Analizi The Journal of Chemical Physics Ingilizce 7 4 Amerikan Fizik Enstitusu ss 207 220 Bibcode 1939JChPh 7 207S doi 10 1063 1 1750419 ISSN 0021 9606 Kaynakca Jan Apotheker Livia Simon Sarkadi 2011 European Women in Chemistry New Jersey John Wiley amp Sons s 124 ISBN 9783527636464 Erisim tarihi 8 Mart 2020 a b Hertha Sponer Duke Universitesi Fizik Fakultesi 2020 10 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2020 a b Marilyn Ogilvie Joy Harvey 2003 The Biographical Dictionary of Women in Science Pioneering Lives From Ancient Times to the Mid 20th Century Oxfordshire Routledge s 1220 ISBN 9781135963439 Erisim tarihi 7 Mart 2020 Robert F Durden 1993 The launching of Duke University 1924 1949 PDF Duke Universitesi Yayinlari 22 Mart 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 8 Mart 2020 Lemmerich Jost 2011 Science and Conscience The Life of James Franck Stanford Universitesi Yayini s 287 ISBN 9780804779098 Erisim tarihi 7 Mart 2020 Maushart Marie Ann 1999 Um mich nicht zu vergessen Hertha Sponer Ein Frauenleben fur die Physik im 20 Jahrhundert 90 1 Chicago Universitesi ss 145 146 doi 10 1086 384295 Erisim tarihi 8 Mart 2020