Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Lise Meitner (d. 7 Kasım 1878 - ö. 27 Ekim 1968), Avusturyalı fizikçidir. Nükleer fizik ve radyoaktivite üzerine çalıştı. Fizyon'un teorik yorumunu yaptı.
Lise Meitner | |
|---|---|
 Avusturyalı-İsveç fizikçi | |
| Doğum | 7 Kasım 1878 Viyana Avusturya |
| Ölüm | 27 Ekim 1968 (89 yaşında) Cambridge İngiltere |
| Milliyet | Avusturyalı |
| Meslek | Fizikçi |
| İmza | |
 | |
Hayatı
Avusturya'nın Viyana şehrinde doğan Meitner, o zaman kızlar için mümkün olan tüm eğitimleri aldı. Ardından 14 yaşında üniversiteye girmesinde yardımcı olması için özel matematik ve fizik dersleri aldı. 1901 yılında Viyana Üniversitesi'ne kabul edildi. Burada teorik fizikçi Ludwig Boltzmann ile çalıştı. 1906 yılında fizik üzerine doktorasını aldı.
1907 yılında Max Planck ile çalışmak üzere Berlin'e gitti. Marie Curie'nin çalışmalarından etkilendiğinden, radyoaktivite üzerine çalışmak istiyordu. Kısa süre içinde Otto Hahn ile tanıştı. Otto Hahn'ın kimya bilgisi ile kendisinin fizik ve matematik bilgisini birleştirip beraber çalışma yapmaya karar verdiler.
1918 yılında çalışmalarının ilk ürünü olan, keşfettekleri yeni radyokatif element olan protaktinyumu duyurdular. Bu keşif ikisinin Alman bilim dünyasında ünlerini artırdı. 1918 yılında, Meitner, 'nde radyoaktivite fiziği bölüm başkanı oldu. Daha sonra, 1926 yılında, Berlin Üniversitesi'ne ilk kadın profesör olarak atandı. Hahn ile ortak araştırmalarına devam ederken bir taraftan da kendi başına beta parçacıkları üzerine araştırmalarını sürdürmekteydi.
1933 yılında Nazi Partisi, Almanya'daki Yahudi bilim adamlarının hayatını değiştirmişti. Yahudi olmasına rağmen, sahip olduğu Avusturya vatandaşlığı onu korumaktaydı. 1930'ların ortalarında Hahn'ın uranyumu bombardıman etmesi deneylerine katıldı. Amaçları uranyumumdan başka elementler elde etmekti. Daha evvel Enrico Fermi denemişti fakat sonuçları belirsizdi.
1938'de Almanya Avusturya'yı işgal edince, Meitner'in Avusturya vatandaşlığı kalkanı ortadan kalktı. Çalışmalarını yarıda bırakıp Hollandalı bir meslektaşının yardımı ile yasadışı yollarla Hollanda'ya kaçtı.
Otto Hahn bir deney sırasında elde ettiği baryuma bir anlam verememişti. Ve bunu bir mektupla Meitner'e yazdı. Meitner bu sonuç karşısında uranyum çekirdeğinin parçalandığı kanısına vardı. Bu fikrini yeğeni fizikçi Otto Robert Frisch ile paylaştı. O da bu açıklamayı onaylayınca, 11 Şubat 1939'da dünyayı değiştirecek bir makale yayınladılar. "Uranyumun nötronlarla parçalanması: Yeni tip bir nükleer tepkime" Bu makalelerinde Hahn ve Strassmann'ın deneylerini referans göstererek, çekirdeğin kullanarak, baryumun uranyumun parçalanmasından ortaya çıktığını önerdiler. Bu olaya biyolojide de kullanılan fizyon ismini koydular ve bir çekirdekte oluşan nükleer fizyon tepkimesinden yaklaşık 200 milyon elektron volt (200 MeV) enerji açığa çıktığını hesapladılar.
1943 yılında, Frisch'in de katıldığı, ABD'nin yürüttüğü kod adı Manhattan Projesi olan atom bombası projesine gidecek olan İngiliz takımına davet edildi. Lise Meitner, bilimsel katkılarını askeri uygulamalarda kullanmayacağını belirterek, teklifi geri çevirdi ve II. Dünya Savaşı bitinceye kadar İsveç'te kaldı ve 1949 yılında İsveç vatandaşlığına geçti.
1960 yılında Stokholm'den, yeğeni Frisch'in yanına, İngiltere'ye taşındı ve 1968 senesinde Cambridge'te öldü.
Ödülleri
Nobel Kimya Ödülü komitesi, 1944 yılında Lise Meitner'in oynadığı rolü göz ardı ederek, fizyonu keşfetmesinden dolayı ödülü Otto Hahn'a verdi. Otto Hahn, bu yanlışlıktan ve Meitner'in katkılarından hiç bahsetmedi. Hahn'ın bu sessizliği Meitner'i çok etkiledi ve bir daha ortak çalışma yürütmediler.
Lise Meitner, Nobel ödülünü alamamış olsa da, başka birçok ödül aldı. Bunların içinde en önemlileri, 1949 yılında Almanya'da aldığı ve 1966 yılında ABD Atom Enerjisi Komisyonu'nun verdiği 'dür. Bu prestijli Fermi ödülünü alan ilk kadın olarak tarihe geçti.
1997 yılında 109 nolu elementin adı onun anısına meitneryum olarak seçildi.
| Wikimedia Commons'ta Lise Meitner ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Lise Meitner d 7 Kasim 1878 o 27 Ekim 1968 Avusturyali fizikcidir Nukleer fizik ve radyoaktivite uzerine calisti Fizyon un teorik yorumunu yapti Lise MeitnerAvusturyali Isvec fizikciDogum7 Kasim 1878 1878 11 07 Viyana AvusturyaOlum27 Ekim 1968 89 yasinda Cambridge IngiltereMilliyetAvusturyaliMeslekFizikciImzaHayatiAvusturya nin Viyana sehrinde dogan Meitner o zaman kizlar icin mumkun olan tum egitimleri aldi Ardindan 14 yasinda universiteye girmesinde yardimci olmasi icin ozel matematik ve fizik dersleri aldi 1901 yilinda Viyana Universitesi ne kabul edildi Burada teorik fizikci Ludwig Boltzmann ile calisti 1906 yilinda fizik uzerine doktorasini aldi 1907 yilinda Max Planck ile calismak uzere Berlin e gitti Marie Curie nin calismalarindan etkilendiginden radyoaktivite uzerine calismak istiyordu Kisa sure icinde Otto Hahn ile tanisti Otto Hahn in kimya bilgisi ile kendisinin fizik ve matematik bilgisini birlestirip beraber calisma yapmaya karar verdiler 1918 yilinda calismalarinin ilk urunu olan kesfettekleri yeni radyokatif element olan protaktinyumu duyurdular Bu kesif ikisinin Alman bilim dunyasinda unlerini artirdi 1918 yilinda Meitner nde radyoaktivite fizigi bolum baskani oldu Daha sonra 1926 yilinda Berlin Universitesi ne ilk kadin profesor olarak atandi Hahn ile ortak arastirmalarina devam ederken bir taraftan da kendi basina beta parcaciklari uzerine arastirmalarini surdurmekteydi 1933 yilinda Nazi Partisi Almanya daki Yahudi bilim adamlarinin hayatini degistirmisti Yahudi olmasina ragmen sahip oldugu Avusturya vatandasligi onu korumaktaydi 1930 larin ortalarinda Hahn in uranyumu bombardiman etmesi deneylerine katildi Amaclari uranyumumdan baska elementler elde etmekti Daha evvel Enrico Fermi denemisti fakat sonuclari belirsizdi 1938 de Almanya Avusturya yi isgal edince Meitner in Avusturya vatandasligi kalkani ortadan kalkti Calismalarini yarida birakip Hollandali bir meslektasinin yardimi ile yasadisi yollarla Hollanda ya kacti Lise Meitner ve Otto Hahn Otto Hahn bir deney sirasinda elde ettigi baryuma bir anlam verememisti Ve bunu bir mektupla Meitner e yazdi Meitner bu sonuc karsisinda uranyum cekirdeginin parcalandigi kanisina vardi Bu fikrini yegeni fizikci Otto Robert Frisch ile paylasti O da bu aciklamayi onaylayinca 11 Subat 1939 da dunyayi degistirecek bir makale yayinladilar Uranyumun notronlarla parcalanmasi Yeni tip bir nukleer tepkime Bu makalelerinde Hahn ve Strassmann in deneylerini referans gostererek cekirdegin kullanarak baryumun uranyumun parcalanmasindan ortaya ciktigini onerdiler Bu olaya biyolojide de kullanilan fizyon ismini koydular ve bir cekirdekte olusan nukleer fizyon tepkimesinden yaklasik 200 milyon elektron volt 200 MeV enerji aciga ciktigini hesapladilar 1943 yilinda Frisch in de katildigi ABD nin yuruttugu kod adi Manhattan Projesi olan atom bombasi projesine gidecek olan Ingiliz takimina davet edildi Lise Meitner bilimsel katkilarini askeri uygulamalarda kullanmayacagini belirterek teklifi geri cevirdi ve II Dunya Savasi bitinceye kadar Isvec te kaldi ve 1949 yilinda Isvec vatandasligina gecti 1960 yilinda Stokholm den yegeni Frisch in yanina Ingiltere ye tasindi ve 1968 senesinde Cambridge te oldu OdulleriNobel Kimya Odulu komitesi 1944 yilinda Lise Meitner in oynadigi rolu goz ardi ederek fizyonu kesfetmesinden dolayi odulu Otto Hahn a verdi Otto Hahn bu yanlisliktan ve Meitner in katkilarindan hic bahsetmedi Hahn in bu sessizligi Meitner i cok etkiledi ve bir daha ortak calisma yurutmediler Lise Meitner Nobel odulunu alamamis olsa da baska bircok odul aldi Bunlarin icinde en onemlileri 1949 yilinda Almanya da aldigi ve 1966 yilinda ABD Atom Enerjisi Komisyonu nun verdigi dur Bu prestijli Fermi odulunu alan ilk kadin olarak tarihe gecti 1997 yilinda 109 nolu elementin adi onun anisina meitneryum olarak secildi Wikimedia Commons ta Lise Meitner ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir