Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hitit Veba Salgını MÖ 14. yüzyılda ortaya çıkan Tularemi (halk dilinde tavşan ateşi olarak da bilinir) epidemisidir. Hitit Veba Salgını, bir hastalığın biyolojik silah olarak kullanımının ilk belgelendiği salgındır.
| Hitit Veba Salgını | |
|---|---|
 Hitit İmparatorluğu'nun haritası: I. Şuppiluliuma (y.1350–1322) ve II. Murşili (y.1321–1295) | |
| Yer | Arvad-Fırat ticaret yolu |
| İlk vaka | Hattuşaş |
| Varış tarihi | MÖ 14. yüzyıl |
| Kaynak ülke(ler) | Bilimiyor |
| İstatistikler | |
Bölgeler | Ortadoğu |
Arka plan
Hitit İmparatorluğu Türkiye'den Suriye'ye kadar uzanıyordu. Veba, MÖ 14. yüzyılda Arvad-Fırat ticaret yolu boyunca meydana gelen salgınıydı. Orta Doğu'nun çoğu salgından etkilendi; ancak Mısır ve Asur, sınırları boyunca karantina başlattı ve salgını yaşamadılar.
Tularemi, günümüzde de tehdit oluşturan bakteriyel bir enfeksiyondur. Aynı zamanda "tavşan ateşi" olarak da anılır ve hayvanlardan insanlara kolaylıkla geçebilen Zoonoz hastalıktır. Yayılmanın en yaygın yolu, keneler gibi türler arasında zıplayan çeşitli böceklerdir. Bir enfeksiyonun semptomları cilt lezyonlarından solunum yetmezliğine kadar değişir. Tedavi olmadan ölüm oranı enfekte olanların yüzde on beşidir.Mikrobiyolog Siro Trevisanato'ya göre, "Tularemi bugün birçok ülkede nadir görülüyor, ancak Bulgaristan dahil bazı ülkelerde sorun olmaya devam ediyor."
Epidemi
Yazar Philip Norrie'ye (Hastalık, Bronz Çağı'nın Sonunu Nasıl Etkiledi) göre, Tunç Çağı sonrası toplumsal çöküşe neden olması en muhtemel üç hastalık vardır: çiçek hastalığı, hıyarcıklı veba ve tularemi. Hititleri vuran tularemi vebası, böcekler veya enfekte olmuş kir veya bitkiler tarafından, açık yaralar yoluyla veya enfekte hayvanları yiyerek yayılabilirdi.
MÖ 14. yüzyılın ortalarına ait Hitit metinleri, sakatlıklara ve ölüme neden olan vebadan bahseder. Hitit Kralı II. Murşili, yirmi yıl süren ve tebaasının çoğunu öldüren salgından kurtulmak için dualar yazdı. Kendisinden önceki iki kral, I. Şuppiluliuma ve Şuppiluliuma'nın doğrudan varisi II. Arnuvanda da tularemiye yenik düşmüştü. Murşili, Şuppiluliuma'nın hayatta kalan son oğlu olduğu için tahta çıkmıştı.
Murşili, vebanın Hititlere başkent Hattuşa'da yürütülen Mısırlı mahkûmlar tarafından bulaştığına inanıyordu. Mısırlıların 1322'den önceki yıllarda tularemiden muzdarip olduğuna dair bazı kanıtlar vardır. Hititler, kervanlarda eşek kullanımını yasaklamalarından zoonotik bulaşmadan da şüphelendikleri anlaşılmaktadır. Vebanın kökenine dair başka bir teori, Hititlerin 'e baskın yaptıktan sonra Hititlerin diğer hayvanlarla birlikte savaş ganimeti olarak aldıkları koçlardan kaynaklandığını öne sürmektedir. Hayvanlar Hitit köylerine getirildikten kısa bir süre sonra tularemi salgını başladı.
Silah olarak veba
Hastalık, tarihçilerin "biyolojik savaşın bilinen ilk kaydı" olarak tanımlanmıştır. Hititler hastalık salgınını yaşadıktan kısa bir süre sonra, Batı Anadolu'dan Arzavanlar, Hititlerin zayıfladığına inandılar ve onlara saldırdılar. Arzavanlar, koçların aniden ortaya çıktığını (MÖ 1320 ve 1318) iddia etti ve Arzavanlar onları köylerine getirmişlerdir. Hititlerin tularemi hastalığına yakalanmış koçları düşmanlarına bulaştırmak için gönderdikleri düşünülmektedir. Arzavanlar vebadan o kadar zayıf düştüler ki Hititleri fethetme girişimlerinde başarısız oldular.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h Khamsi, Roxanne (26 Kasım 2007). "Were 'cursed' rams the first biological weapons?". New Scientist. 7 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2022.
- ^ a b c Norrie, Philip (26 Haziran 2016). "How Disease Affected the End of the Bronze Age". A History of Disease in Ancient Times. Palgrave Macmillan. ss. 61-101. doi:10.1007/978-3-319-28937-3_5. ISBN . Erişim tarihi: 7 Mart 2022.
- ^ a b Zuckerman, Molly K.; Martin, Debra L. (2016). New directions in biocultural anthropology (1. bas.). Hoboken, New Jersey: Wiley-Blackwell. s. 297. ISBN . Erişim tarihi: 7 Mart 2022.
- ^ Baldrick, Thea (8 Mart 2022). "Hittite Royal Prayers: A Hittite King Prays to Stop the Plague". TheCollector. 23 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hitit Veba Salgini MO 14 yuzyilda ortaya cikan Tularemi halk dilinde tavsan atesi olarak da bilinir epidemisidir Hitit Veba Salgini bir hastaligin biyolojik silah olarak kullaniminin ilk belgelendigi salgindir Hitit Veba SalginiHitit Imparatorlugu nun haritasi I Suppiluliuma y 1350 1322 ve II Mursili y 1321 1295 YerArvad Firat ticaret yoluIlk vakaHattusasVaris tarihiMO 14 yuzyilKaynak ulke ler BilimiyorIstatistiklerBolgelerOrtadoguArka planHitit Imparatorlugu Turkiye den Suriye ye kadar uzaniyordu Veba MO 14 yuzyilda Arvad Firat ticaret yolu boyunca meydana gelen salginiydi Orta Dogu nun cogu salgindan etkilendi ancak Misir ve Asur sinirlari boyunca karantina baslatti ve salgini yasamadilar Tularemi gunumuzde de tehdit olusturan bakteriyel bir enfeksiyondur Ayni zamanda tavsan atesi olarak da anilir ve hayvanlardan insanlara kolaylikla gecebilen Zoonoz hastaliktir Yayilmanin en yaygin yolu keneler gibi turler arasinda ziplayan cesitli boceklerdir Bir enfeksiyonun semptomlari cilt lezyonlarindan solunum yetmezligine kadar degisir Tedavi olmadan olum orani enfekte olanlarin yuzde on besidir Mikrobiyolog Siro Trevisanato ya gore Tularemi bugun bircok ulkede nadir goruluyor ancak Bulgaristan dahil bazi ulkelerde sorun olmaya devam ediyor EpidemiMursili nin vebayi sona erdirmek icin tanrilara dualari MO 14 yuzyildan Hattusa Istanbul Arkeoloji Muzesi nde sergilenmektedir Yazar Philip Norrie ye Hastalik Bronz Cagi nin Sonunu Nasil Etkiledi gore Tunc Cagi sonrasi toplumsal cokuse neden olmasi en muhtemel uc hastalik vardir cicek hastaligi hiyarcikli veba ve tularemi Hititleri vuran tularemi vebasi bocekler veya enfekte olmus kir veya bitkiler tarafindan acik yaralar yoluyla veya enfekte hayvanlari yiyerek yayilabilirdi MO 14 yuzyilin ortalarina ait Hitit metinleri sakatliklara ve olume neden olan vebadan bahseder Hitit Krali II Mursili yirmi yil suren ve tebaasinin cogunu olduren salgindan kurtulmak icin dualar yazdi Kendisinden onceki iki kral I Suppiluliuma ve Suppiluliuma nin dogrudan varisi II Arnuvanda da tularemiye yenik dusmustu Mursili Suppiluliuma nin hayatta kalan son oglu oldugu icin tahta cikmisti Mursili vebanin Hititlere baskent Hattusa da yurutulen Misirli mahkumlar tarafindan bulastigina inaniyordu Misirlilarin 1322 den onceki yillarda tularemiden muzdarip olduguna dair bazi kanitlar vardir Hititler kervanlarda esek kullanimini yasaklamalarindan zoonotik bulasmadan da suphelendikleri anlasilmaktadir Vebanin kokenine dair baska bir teori Hititlerin e baskin yaptiktan sonra Hititlerin diger hayvanlarla birlikte savas ganimeti olarak aldiklari koclardan kaynaklandigini one surmektedir Hayvanlar Hitit koylerine getirildikten kisa bir sure sonra tularemi salgini basladi Silah olarak vebaHastalik tarihcilerin biyolojik savasin bilinen ilk kaydi olarak tanimlanmistir Hititler hastalik salginini yasadiktan kisa bir sure sonra Bati Anadolu dan Arzavanlar Hititlerin zayifladigina inandilar ve onlara saldirdilar Arzavanlar koclarin aniden ortaya ciktigini MO 1320 ve 1318 iddia etti ve Arzavanlar onlari koylerine getirmislerdir Hititlerin tularemi hastaligina yakalanmis koclari dusmanlarina bulastirmak icin gonderdikleri dusunulmektedir Arzavanlar vebadan o kadar zayif dustuler ki Hititleri fethetme girisimlerinde basarisiz oldular Kaynakca a b c d e f g h Khamsi Roxanne 26 Kasim 2007 Were cursed rams the first biological weapons New Scientist 7 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2022 a b c Norrie Philip 26 Haziran 2016 How Disease Affected the End of the Bronze Age A History of Disease in Ancient Times Palgrave Macmillan ss 61 101 doi 10 1007 978 3 319 28937 3 5 ISBN 978 3 319 28936 6 Erisim tarihi 7 Mart 2022 a b Zuckerman Molly K Martin Debra L 2016 New directions in biocultural anthropology 1 bas Hoboken New Jersey Wiley Blackwell s 297 ISBN 978 1118962961 Erisim tarihi 7 Mart 2022 Baldrick Thea 8 Mart 2022 Hittite Royal Prayers A Hittite King Prays to Stop the Plague TheCollector 23 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mart 2022