Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, ; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Ocak 2025) |
Hizbullah çatışması, 1980'ler ile 2000'ler arasında Kürt Hizbullahı tarafından yönetilen suikastlar, silahlı çatışmalar, kaçırmalar ve diğer saldırıların olduğu bir dönemdi. Çatışmalar, Kürt Hizbullahı ilk kurulduğunda başladı ve Hüseyin Velioğlu tarafından 2000'de polis operasyonunda öldürülene kadar ve ardından 2001'den 2002'de grubun silahsızlandığını duyurana kadar İsa Altsoy tarafından yönetildi. Hizbullah'a karşı zaman zaman Türk hükûmetinin baskınları devam etti ve çatışma hala devam ediyor.
| Hizbullah çatışması | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Türkiye-PKK çatışması | ||||||||
| ||||||||
| Taraflar | ||||||||
 HizbullahDestekleyen:  HÎK BÎK İran (iddia) PKK (iddia) | PKK | |||||||
| Komutanlar ve liderler | ||||||||
Hüseyin Velioğlu (ölü) Edip Gümüş (esir) Cemal Tutar (esir) İsa Altsoy  |  Süleyman Demirel Tansu Çiller Mesut Yılmaz Necmettin Erbakan Bülent Ecevit Abdullah Gül Recep Tayyip Erdoğan Gaffar Okkan X | Abdullah Öcalan (ölü) | ||||||
Arkaplan
Türk yetkililer, Kürt Hizbullahı'nın İran tarafından finanse edildiğini ve savaşçılarının İran İslam Cumhuriyeti'nde eğitildiğini, İran'ın Kürt Hizbullahı'nı Türk hükûmetini devirmek ve İran tarzı bir İslam Cumhuriyeti kurmak için kullanmayı planladığını iddia ettiler. Yine de, Kürt Hizbullahı bu hedefi terk etti ve Kürt ayrılıkçılığına öncelik vermeye başladı.
Kürt Hizbullahı, Türkiye'yi baskıcı bir devlet ve İslam düşmanı olarak gördü ve PKK'yı bir tehdit olarak gördü. Kürt Hizbullahı, Türkiye'deki Kürtlerin tek temsilcisi olduğunu iddia etti ve PKK'yı gayri meşru olarak gördü, PKK ise onlara karşı aynı şekilde hissetti. Kürt Hizbullahı üyeleri, PKK'yı "Partiya Karkerên Kurdistanê" adıyla tanımayı reddetti ve yalnızca "Partiya Kafirên Kurdistanê" ifadesini kullandı.Hüseyin Velioğlu tarafından yazılan Kürt Hizbullah manifestosunda, grubun resmi hedefi Kürt bağımsızlığıydı.
PKK ile çatışma
Kürt Hizbullahı, başlangıcında PKK ile savaşmak istemedi ve hatta zaman zaman PKK ile barış yapmayı defalarca denediler, ancak başarısız oldular. Barış yapmak ve PKK ile gelecekteki iş birliğini görüşmek üzere Bekaa Vadisi'ni ziyaret etmek üzere bir heyet gönderdiler, ancak 17 Mayıs 1991'de PKK'nın sebepsiz yere Şırnak'ta üst düzey bir Kürt Hizbullahı üyesinin ailesini öldürmesiyle kesintiye uğradılar. Kürt Hizbullahı, cenaze töreninde PKK'ya savaş ilan etti ve 3 Aralık 1991'de Kürt Hizbullahı üyesi Muhammed Ata, PKK bölge görevlisi Mihail Bayro'yu ve korumalarını öldürdü. Ata daha sonra Türk güçleriyle çatışmalarda öldürüldü. PKK ile Kürt Hizbullahı arasındaki çatışmalar 1995'e kadar devam etti ve PKK yaklaşık 500 savaşçısını, Kürt Hizbullah ise yaklaşık 200 savaşçısını kaybetti. 1995'ten sonra Hizbullah ve PKK birbirlerini hedef almayı bıraktılar ve resmi bir anlaşmaları olmamasına ve düşman olarak kalmalarına rağmen tüm dikkatlerini Türk hükûmeti ile savaşmaya verdiler.
1990'lar boyunca Kürt Hizbullah, PKK ile savaşmak istemediğini ve aralarındaki çatışmanın sadece Kürtlere zarar verirken Türkiye ve derin devlete fayda sağladığını sık sık dile getirdi. Hizbullah ayrıca PKK'nın hoşgörüsüz olduğunu ve çatışmayı başlatanın kendisi olduğunu iddia etti.
Türkiye'ye göre, PKK ve Hizbullah 1998'de resmi ve tamamen etkili bir ateşkes yaptı ve ilişkileri yavaş yavaş gelişmeye başladı ve gelecekteki iş birliklerinin yolunu açtı.Hüseyin Velioğlu, Abdullah Öcalan'dan sonra Türkiye'de en çok aranan adam olarak hızla yükseldiğinde bu sıralardaydı.
Kürt Hizbullahı, Türk devletiyle işbirliği yaptığına dair suçlamaları reddetmekte ve bunun PKK propagandası olduğunu iddia etmektedir. Türk hükûmeti de Kürt Hizbullahı'nı bir terör örgütü ve tehdit olarak görüyor, ancak ilk başta Kürt Hizbullahı'na, PKK ile savaştıkları için müsamaha gösterdikleri iddia edildi. Hüseyin Velioğlu'nu şahsen tanıyan bir Kürt Hizbullah muhalifi, bir röportajında, Kürt Hizbullahının Türk devletiyle hiçbir bağının olmadığını ve Türk devletinin de Hizbullah'a müsamaha göstermediğini iddia etti. Türk devletinin Hizbullah'a odaklanmak yerine PKK ile savaşmakla çok meşgul olduğunu ve bunun da Hizbullah'ın büyümesine olanak sağladığını, ancak Öcalan tutuklandığında ve PKK zayıfladığında Türk devletinin Hizbullah'ı hızla yendiğini belirtti. Emekli bir JİTEM yetkilisi, Türkiye'nin Kürt Hizbullahına PKK'ya karşı yardım teklif ettiğini doğruladı, ancak Hüseyin Velioğlu bunu reddetmeye devam etti ve Türkiye'ye olan nefretlerini ve PKK ile barış çabalarını yeniden teyit etti.
Kürt Hizbullahı, Türk devletinin Hizbullah'ı kurduğunu ve kullandığını söyleyen kişilerin tüm ifadelerinin yalan olduğunu iddia etmiş, buna karşılık Kesire Yıldırım (Öcalan'ın eski eşi) ve MİT içinde yer alan kişilerin ifadelerine yer vermiş, ayrıca Ergenekon iddialarına yer vererek Türk devletinin PKK'yı kurduğunu ve kullandığını ileri sürmüştür. Hizbullah, bu açıklamaları yalnızca PKK'ya sürekli olarak asılsız suçlamalarla karşı karşıya kalmanın nasıl bir şey olduğunu göstermek için yaptıklarını belirtmiş ve ayrıca "PKK'nın 'devlet kurdu' veya 'devlet Hizbullah'ı kullandı' ifadelerini kullanmayı bırakması gerektiğini" ve "ne PKK devlet tarafından kuruldu ne de Hizbullah. Ne PKK devletin işbirlikçisi ne de Hizbullah." ifadelerini kullandı.
2012'deki bir röportajında Cemil Bayık, "Hizbullah'a karşı herhangi bir saygısızlık, gerginlik, çatışma ve nefret başlatma niyetimiz yok. Geçmişte çok derin acılar ve ağır bedeller yaşanmış olsa da, bunu hala bir kan davasına dönüştürmüyoruz. Bizim için önemli olan halkımızın özgürlüğü ve çıkarlarıdır. Yaklaşımımız bu şekildedir." demiştir. Hizbullah, PKK'nin Hizbullah'ı dışlayarak Kürt halkı adına konuşmasını eleştirmesine rağmen Bayık'ı ve açıklamasını övdü ve PKK'nin "dün 'düşman' dediği şeyi bugün 'dost'a dönüştürdüğünü, bugün 'dost' dediğini yarın 'düşman' ilan edebileceğini" iddia etti. Hizbullah ayrıca "Cemil Bayık'ın verdiği mesajlar kısmen zehirli bal olsa da dileğimiz ve umudumuz balın galip gelmesi ve zehir etkisini yenmesidir." dedi.
2013 yılında Dicle Üniversitesi'nde kışkırtıcı bildiriler atıldıktan sonra Hizbullah taraftarları ile PKK taraftarları 3 gün boyunca çatıştı. Hür Dava Partisi Genel Başkanı Hüseyin Yılmaz, Türkleri iki taraf arasında kışkırtma yapmakla suçladı ve "PKK-Hizbullah çatışması kasıtlı olarak yaratılmak isteniyor." dedi. Yılmaz, Hür Dava Partisi'nin Çözüm Süreci'ni desteklediğini iddia etti ve PKK ile Hizbullah arasında kalıcı bir ateşkesin onlar için daha da önemli olduğunu belirtti.HDP milletvekili Altan Tan da bunu destekledi ve "PKK-Hizbullah çatışmasının her ne pahasına olursa olsun önlenmesi gerektiğini söyledi. Bunu ısrarla isteyen insanlar var." Tan ayrıca Hür Dava Partisi taraftarları ile HDP taraftarları arasındaki gerginliğin sona ermesi çağrısında bulundu.
2014 yılı sonlarında Diyarbakır'da PKK yanlılarıyla Hizbullah yanlıları arasında çıkan çatışmada 10 kişi hayatını kaybetmişti. Hizbullah, "Allah adına, kamuoyuna PKK ile çatışma istemediğimizi, bu çatışmanın savunucusu olmadığımızı ve Müslüman halkımızın böyle bir çatışmadan büyük zarar gördüğünü defalarca duyurduk. Ancak bu politikaya rağmen, bize başka alternatif yol bırakmayan PKK'nın kışkırtması sonucu aramızda kavga çıktı. PKK bu çatışmanın başlatıcısı olduğu gibi, onu kötüye kullanan ve yayılmasına ve Kürdistan halkına zarar vermesine neden olan da onlar. Bu nedenle kendimizi eleştirmek veya özür dilemek için hiçbir nedenimiz yok. Suçlu özür diler, af diler. Suçlu olan PKK olduğu için özür dilemesi ve af dilemesi gerekenler onlardır."İsa Altsoy, çatışmalar hakkında konuşurken, ölen Hizbullah destekçilerinden "şehit" olarak bahsetti ve "PKK, Hizbullah'ı Kürdistan'ın meşru bir gücü olarak kabul etmediği ve Hizbullah'ı ortadan kaldırmak istediği bir düşman olarak gördüğü sürece sorunları etkili ve kalıcı bir şekilde çözmenin mümkün görünmediğini" iddia etti.
Türkiye ile çatışma
Türk yetkililer 1992 ve 1996 yılları arasında 1.550'den fazla Hizbullah üyesini tutuklarken, PKK üyelerini de tutuklasalar da, her iki grubun da Türkiye-PKK çatışmasını sürdürme gücüne sahip olmaması için birbirleriyle savaşmasını umarak, PKK ve Hizbullah arasında devam eden savaşı görmezden geldiler. Ancak, Hüseyin Velioğlu'nun artan Kürt milliyetçiliği, Hizbullah'ın PKK ile ateşkesi, Hizbullah'ın güneydoğu Türkiye'deki Kürtler arasında artan varlığı ve Hizbullah'ın Türkiye'ye karşı artan düşmanlığı nedeniyle, Türk yetkililer Hizbullah'ı artık görmezden gelemediler ve 1997'den 2000'e kadar 6.000'den fazla üyesini tutukladılar. Birçok Kürt Hizbullah üyesi JİTEM tarafından kaçırıldıkları ve bir daha hiç görülmedikleri iddia edildi.
Türk yetkililer Hizbullah militanlarını Süleymancılar veya Nurcular (sık sık hedef aldıkları bir grup) gibi giyinmekle ve terörizmden şüphelenilmemek için onları toplum içinde taklit etmekle suçladı.
Türk yetkililer Hizbullah'a baskı yapmaya ve hareketlerini izlemeye başladı. Yüksek alarma geçen Hizbullah liderliği, Türk hükûmeti veya MİT için muhbir olduğundan şüphelendikleri üyelerinden herhangi birini infaz etmeye başladı. Hizbullah, Türk yetkililere ve sivillere yönelik vur-kaç saldırılarını artırdı.
Türk istihbaratı, Kürdistan İslam Hareketi (HİK) ve PKK'nın ayaklanma boyunca Hizbullah'a yardım ettiğini belirtti. Bir Türk polis şefi, PKK ve Hizbullah'ın aynı elin farklı parmakları olduğunu bile söyledi. 1998'de Türk yetkililer, Hüseyin Velioğlu ve önemli sayıda Hizbullah savaşçısının Kuzey Irak'a seyahat ettiğini ve Osman Abdülaziz liderliğindeki 'nden (İMK) daha sonra Türkiye'ye karşı kullanılmak üzere eğitim aldığını iddia etti. 2005'te silahsızlandırılıp Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde siyasi parti olarak tescil edilmeden önce, İMK Irak Kürdistanı'nda çok güçlü bir silahlı gruptu ve daha sonra ve KJG ile birlikte Kürdistan İslam Emirliği'ni kurmak için savaştı. Azam Barzani, 1999'da Hüseyin Velioğlu ve 300 Kürt Hizbullah militanına şehrinde eğitim verdi.
Abdullah Öcalan'ın 1999'da tutuklanmasının ardından Türk yetkililer, sürekli olarak kimsenin fark etmediği bir yerde dolaşması nedeniyle yeri bilinmeyen Hüseyin Velioğlu'na odaklanmaya başladılar.
1990'larda Hizbullah yaklaşık 593 cinayet ve 43 adam kaçırma olayı gerçekleştirdi. 1998'de İslamcı feminist aktivist Konca Kuriş'i kaçırmış ve daha sonra öldürmüşler. Ayrıca 29 Aralık 1999'da teravih hazırlığı yaparken Nurcu aktivisti İzzettin Yıldırım'ı da kaçırmışlar. Cesedi 2000 İstanbul baskınları sırasında Hizbullah'ın bir hücre evinde bulundu.
Uğur Mumcu'nun 1993'teki öldürülmesinden hem PKK hem de Hizbullah sorumlu tutuldu. and Hezbollah.Mustafa Karasu, Mumcu'nun Türk devleti tarafından, PKK'nin MİT tarafından sızdırıldığı gerçeğini yaymasını önlemek için öldürüldüğünü iddia etmiş.
2000 yılının başlarında, Türk yetkililer Hüseyin Velioğlu'nu öldürdükleri ve Hizbullah'ın çöküşüne yol açan başlattılar. Türk hükûmeti daha sonra tahmini 20.000 Hizbullah üyesinin 15.000'den fazlasını tutukladıkları büyük bir baskına başladı. Türkiye'ye göre, Hüseyin Velioğlu bir süre İran'daydı ve baskınlardan 2 ay önce Türkiye'ye dönmüştü. Yıllar sonra, Amerikan teknoloji şirketi IBM, Edip Gümüş'ün Beykoz'da Türk polisiyle girdiği çatışmada yok etmeye çalıştığı bilgisayarların hasarsız sabit disklerinden dosyaları çıkardı. IBM dosyaları bir Diyarbakır mahkemesine gönderdi. Bir TBMM raporu, 1995 yılında 400-500 Kürt gencinin Türk güçlerine karşı bir saldırıya hazırlık olarak Hizbullah tarafından askeri eğitim için İran'a gönderildiğini ortaya koydu.
Kürt Hizbullahı, PKK ile ateşkes ve Velioğlu ile Öcalan arasındaki uzlaşmanın Türkiye'nin onları ciddiye almasına neden olduğunu iddia etti.
Kürt Hizbullah'ın son büyük saldırısı ve Hüseyin Velioğlu'nun öldürülmesine olası misilleme, daha önce ölüm tehditleri verdikleri, 2001'de Diyarbakır İl Emniyet Müdürü Gaffar Okkan suikastiydi; bu suikastta 5 polis memuru daha hayatını kaybetti.
Türk devleti camilerde Hizbullah'a baskı yaptı ve bu da neredeyse tüm camilerin Hizbullah faaliyetlerinden temizlenmesine yol açtı. Hizbullah yanlısı dersler vermekle suçlanan binlerce Kürt şeyhi hapis cezasına çarptırıldı. Hizbullah'ın katılımı azaldı. Tutuklanmayan Hizbullah üyeleri büyük sayılarda saklanmaya başladı ve yüzlerce üst düzey Hizbullah üyesi tutuklanmadan önce Irak, Suriye veya Avrupa'ya kaçtı. Saklanan bir Hizbullah üyesi, Türk polisinin kendisini Hizbullah üyesi olmakla suçlamaması için Risale-i Nur'un cep boyutunda bir kopyasını taşımak zorunda kaldığını itiraf etti. Tutuklanan Hizbullah üyeleri, Türk yetkililer tarafından işkence gördüklerini iddia ettiler ve işkence iddiaları Uluslararası Af Örgütü'nün Acil Eylemleri'nde (UA) yer aldı.
2002'de İsa Altsoy liderliğindeki Kürt Hizbullahı silahlı faaliyetlerini sonlandırdı ve çeşitli yeniden markalanmış örgütlerin bir parçası olarak Kürt yoksulları için hayır işlerine odaklanmaya başladı.
27 Nisan 2009'da Türk polisi, İstanbul 2000'den bu yana gruba karşı gerçekleştirdikleri en büyük operasyonda Elazığ'daki bir Hizbullah evine baskın düzenledi ve İzzettin Yıldırım'ın öldürülmesinin videosunu buldular.
Türkiye başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, 2011 yılında, Kürt Hizbullahı'nın yoğun bir şekilde bulunduğu Batman'da yaptığı bir konuşmada, grubu tekfir etme ve onların sadece bir terörist grup olduğunu söyleme riskini aldı.Meral Akşener, yıllar sonra Erdoğan'ın "PKK'yı sol elinde, Hizbullah'ı sağ elinde tuttuğunu" söyledi.
Mart 2022'de Terörle Mücadele Şube Müdürlüğü'ne bağlı polis ekipleri, İstanbul'un 3 ilçesinde 4 eve baskın düzenledi ve Hizbullah, ve İBDA-C'ye yönelik baskınlarda 3 kişiyi tutukladı.
Kürt Hizbullahı'nın, büyük çoğunluğu Sünni Şâfiî olanlardan, Oniki İmamcı Şii ve Selefi azınlıklara kadar çeşitli üyeleri vardı. Kürt Hizbullahı, diğer İslam mezheplerine karşı hoşgörüsüne rağmen, Nur Cemaati'ne karşı çıkmaya ve onu hedef almaya devam etti. Hüseyin Velioğlu, ortak Kürt Müslüman kimliklerini vurgulayarak ve mezhepçilikten kaçınarak farklı fraksiyonları bir arada tutmayı başardı. Velioğlu'nun ölümünden ve Hizbullah'ın dağılmasından sonra, Sünniler ya Hizbullah'ın yeniden markalandırdığı çeşitli örgütlere katıldılar ya da Türkiye'yi terk ettiler, Şii ve Selefi azınlıklar ise normal hayatlarına geri döndüler. Türkiye'yi terk eden üyelerin çoğu Avrupa'da, özellikle Almanya'da yeniden örgütlenmeye başladı ve Hizbullah'ın yeniden markalandırdığı örgütlerin yanı sıra Hizbullah yanlısı camiler açmaya başladı.
Sonrası
2000 yılında İstanbul'da Hizbullah'a düzenlenen baskınları yöneten polis şefi Niyazi Palabıyık, olayları hatırlarken Hizbullah'tan "çok barbar bir örgüt" olarak bahsetti.
Hizbullah'ın 2002'de silahlı faaliyetlerine son vermesinin ardından, eski Hizbullah üyeleri 2003'te Mustazaflar ile Dayanışma Derneği'ni (Mustazaf Der) kurdular. Ayrıca, Mustazaflar Hareketi olarak da tanındı. Mustazaf Der, Muhammed'in doğum gününü (Mevlid) kutlamak için Güneydoğu Anadolu'daki şehirlerinde kitlesel toplantılar düzenlemekte aktifti. 20 Nisan 2010'da, bir mahkeme, Mustazaf-Der'in "terör örgütü Hizbullah adına faaliyet gösterdiği" gerekçesiyle kapatılmasına karar verdi. Karar, Yargıtay tarafından 11 Mayıs 2012'de onandı. Aralık 2012'de, Hür Dava Partisi olarak bilinen bir siyasi parti kuruldu. 2022'de Büro-İş Sendikası, Hür Dava Partisi'nin iddia edilen Hizbullah geçmişi ve Türk anayasasını ihlal ettiği iddiaları nedeniyle kapatılması için Yargıtay'a başvurdu. Hür Dava Partisi, Türk milliyetçileri tarafından birçok kez protesto edildi. Hür Dava Partisi, 2023 Türkiye seçimleri sırasında Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Cumhur İttifakı'na katılıp tartışmalı bir konu haline gelene kadar nispeten bilinmiyordu. Daha sonra 2023'te Trabzon'da Hür Dava Partisi üyeleri tepki aldı, partinin genel başkanı Zekeriya Yapıcıoğlu saldırının Ümit Özdağ tarafından kışkırtıldığını belirtti ve Özdağ hakkında suç duyurusunda bulunduğunu duyurdu. Yine 2023'te Hür Dava Partisi, Yapıcıoğlu'nun Hizbullah ve PKK'nın terörist gruplar olmadığını iddia etmesi nedeniyle tartışma konusu oldu. Hür Dava Partisi, Hizbullah ile hiçbir bağlantısının olmadığını ve onların devamı veya siyasi kanadı olmadıklarını iddia etti.Binali Yıldırım, Süleyman Soylu ve Devlet Bahçeli de Hür Dava Partisi'nin belirlenen terör örgütü Hizbullah ile hiçbir bağlantısının olmadığını iddia ettiler. Her ikisi de PKK ve Hizbullah'ın siyasi kanadı olmakla suçlanan HDP ve Hür Dava Partisi arasında da bir rekabet vardı, ancak 26 Şubat 2024'te DEM ve Hür Dava Partisi'nin Batman il başkanları bir Batman Petrolspor maçında birlikte görüldüler ve bunu sosyal medya hesaplarından paylaştılar. Kürt milliyetçileri olayı kutlayarak partiler arasında kalıcı bir uzlaşma çağrısında bulundular.
Kaynakça
- ^ The Turkish Counter-Terrorism Experience, Suleyman Ozeren, Organizational and Psychological Aspects of Terrorism, Ed. Centre of Excellence Defence against Terrorism, (IOS Press, 2008), 159.
- ^ Turkish Hezbollah, Encyclopedia of Terrorism, Ed. , (Sage Publications Inc., 1993), 368-369.
- ^ The Kurdish Question and Turkish Foreign Policy, Kemal Kirisci, The future of Turkish foreign policy, Ed. Lenore G. Martin, Dimitris Keridis, (MIT Press, 2004), 295.
- ^ a b c Elitsoy, Aslı (Haziran 2017). The Kurdish Hizbullah and Its Shifting Attitude towards Kurdishness and the Kurdish Issue in Turkey.
- ^ Gürbüz, Mustafa (2013). Bilgin, Fevzi; Sarihan, Ali (Ed.). Understanding Turkey's Kurdish Question (İngilizce). Lexington Books. s. 168. ISBN .
- ^ Kürt Sağı'nın Kimlik İnşası: Hizbullah ve Zehra Vakfı Örneği; Ali Murat İrat, pp. 123
- ^ Kurdish Hizbullah in Turkey, Mehmet Kurt, pp. 31
- ^ "Hizbullah'tan PKK'ya çağrı". Ensonhaber. 16 Ocak 2011. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ a b c "Implications of Turkey's Anti-Hizbullah Operation | The Washington Institute". www.washingtoninstitute.org (İngilizce). 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ a b c d e "Türk Hizbullahı'nın derin tarihi". Haber7. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d "Hizbullah cinayetleri". YeniOzgurPolitika.com. 31 Mart 2023. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Kurdish Hizbullah in Turkey, Mehmet Kurt, pp. 38
- ^ a b "Release of Radical Group's Leaders Causes Shock in Turkey". Voice of America (İngilizce). 31 Ocak 2011. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ "Iran fed Hizbullah". Milliyet. 28 Mart 2000. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ "Hizbullah nihayet sessizligini bozdu". 22 Haziran 2004. 22 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "Cemil Bayık'ın Açıklamaları Olumlu Ama..." hurseda.net (İngilizce). 6 Temmuz 2024. 8 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2024.
- ^ "'Hizbullah ile PKK helalleşmeli'". www.ntv.com.tr. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ Haber7. "Tan: PKK-Hizbullah çatışması engellenmeli". Haber7. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ Odatv (7 Ekim 2014). "Diyarbakır'da PKK-Hizbullah çatışması". Odatv. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ "Hizbullah Cemaati: PKK ile irtibat kanallarımız mevcuttur; ancak çözüme kavuşturulmayan sorunlar nedeniyle bugüne kadar arzulanan bir neticeye ulaşılmamıştır - İslami Analiz". islamianaliz.com. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ Elitsoy, Aslı (June 2017). The Kurdish Hizbullah and Its Shifting Attitude towards Kurdishness and the Kurdish Issue in Turkey.
- ^ Mehmet Faraç, Cumhuriyet, 19 January 2000, Hizbullah'ın kanlı yolculuğu (archive link)
- ^ Kurdish Hizbullah in Turkey, Mehmet Kurt, pp. 37-38
- ^ "Hüseyin Velioğlu'nun Hayatı ve Mücadelesi - 11". hurseda.net. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ a b An online edition of the Annual Report 2000 of the Human Rights Foundation of Turkey 26 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. is available on the website of the Democratic Turkey Forum
- ^ "Beykoz'daki Hizbullah operasyonunu yöneten emniyet müdürü ilk kez konuştu: 250 insanın katili Edip Gümüş'ü tahliye ettiler!". T24. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Hüseyin Velioğlu kimdir? - Yeni Akit". m.yeniakit.com.tr. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2024.
- ^ "Ansar al-Islam in Iraqi Kurdistan (Human Rights Watch Backgrounder, )". www.hrw.org. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ "Hizbullah Irak'ta eğitildi". Milliyet. 3 Nisan 1999. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ "It's official: Konca Kuris murdered by the Hizbullah terrorists". Hurriyet Daily News. 23 Ocak 2000.
- ^ a b "Hizbullah'ın öldürdüğü İzzettin Yıldırım kimdir? İzzettin Yıldırım kaç yaşında? İzzettin Yıldırım nerelidir?İzzettin Yıldırım'ı kim öldürdü? -". haymanagazetesi.org.
- ^ a b "İzzettin Yıldırım cinayetinde sır çözüldü". Risale Haber. 18 Şubat 2010.
- ^ "28 Şubat'la ilgili iddialar var". Sabah. 27 Temmuz 2008. Erişim tarihi: 19 Aralık 2008.
Oğuztan, Mumcu'nun yanı sıra Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Eşref Bitlis ve JİTEM Komutanı emekli binbaşı Ahmet Cem Ersever'in devlet sırrının ortaya çıkmaması için öldürüldüklerini iddia etti.
- ^ Ekşi, Oktay (27 Aralık 2008). "Mumcu cinayeti aydınlanırken". Hürriyet. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ Ekşi, Oktay (27 Aralık 2008). "Mumcu cinayeti aydınlanırken". Hürriyet. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ Ergenc, Erdinç (30 Temmuz 2008). "MİT ajanının sızdığını PKK'lılar da kabul etti". Sabah. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ Corry Görgü: "Die Anschläge auf die Synagogen in Istanbul und die Rolle von Staat und Hizbullah"
- ^ In the Spotlight: Turkish Hezbollah, the article was written in December 2003. Retrieved 23 October 2009.
- ^ The Turkish Counter-Terrorism Experience, Suleyman Ozeren, Organizational and Psychological Aspects of Terrorism, Ed. Centre of Excellence Defence against Terrorism, (IOS Press, 2008), 159
- ^ The Kurdish Question and Turkish Foreign Policy, Kemal Kirisci, The future of Turkish foreign policy, Ed. Lenore G. Martin, Dimitris Keridis, (MIT Press, 2004), 295.
- ^ "Gümüş, Beykoz'da Yaşananları Anlattı". hurseda.net (İngilizce). 3 Haziran 2024. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ "Hizbullah'ın harddisklerini IBM çözdü | Güncel". www.haber3.com. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ "Hizbullah'tan PKK'ye ateşkes çağrısı". www.cumhuriyet.com.tr. 15 Ocak 2011. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ "Turkish police chief killed in ambush" (İngilizce). 24 Ocak 2001. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ a b c Kurdish Hizbullah in Turkey, Mehmet Kurt, pp. 43
- ^ Kurdish Hizbullah in Turkey, Mehmet Kurt, pp. 39
- ^ Kurdish Hizbullah in Turkey, Mehmet Kurt, pp. 41
- ^ See: EXTRA 64/01 of 14 September 2001 (Hacı Bayancık), UA 218/01 of 4 September 2001 (Hacı Elhunisuni), UA 209/01 of 22 August 2001 (Yasın Karadağ), UA 194/10 of 31 July 2001 (Edip Balık), UA 317/00 of 17 October 2000 (Fesih und Hatice Güler)
- ^ "Başbakan Erdoğan, Batman'da Hizbullah'ı uyardı..." Demokrat Haber - Bağımsız, Alternatif, Özgür Haberler. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ "Akşener: Senin sol elinde PKK, sağ elinde Hizbullah var". Independent Türkçe. 25 Nisan 2023. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ İSTANBUL (DHA), Ali Çağlar TINBEK / (1 Mart 2022). "İstanbul'da DEAŞ/HİZBULLAH/İBDA-C operasyonu: 3 gözaltı". www.hurriyet.com.tr. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ Aydınlık (23 Mart 2023). "DEAŞ, Hizbullah ve İBDA/C'ye operasyon". Aydınlık. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ Steinberg, Guido W. (25 Haziran 2013). German Jihad: On the Internationalization of Islamist Terrorism (İngilizce). Columbia University Press. ISBN .
- ^ "Hizbullah'ın karargah evini basan Emniyetçi ilk kez konuştu". VeryansınTV. 30 Mart 2024. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ a b Compare an article in the daily Radikal of 13 April 2013: Hizbullah: Tebliğ, Cemaat, Cihat; 25 Ocak 2025 tarihinde erişilmiştir.
- ^ Zürih'teki Uluslararası İlişkiler ve Güvenlik Ağı'nda 15 Haziran 2010 tarihinde Gareth Jenkins tarafından kaleme alınan makaleye bakınız: A New Front in the PKK Insurgency, 15 Nisan 2013'te erişildi.
- ^ timeturk.com portalının bir makalesine bakınız: Mustazaf-Der resmen kapatıldı! 11 Mayıs 2012'de yayınlandı; 15 Nisan 2013'te erişildi.
- ^ Hür Dava Partisi (Hüda-Par) Resmen Kuruldu 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Haberdiyarbakir.com (2012-12-17). Retrieved on 2013-02-09.
- ^ "HÜDA PAR'ın kapatılması için Yargıtay'a başvuru". www.gazeteduvar.com.tr. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ "Irkçı gruplardan HÜDA PAR önünde tehlikeli provokasyon". Bismil Haber: Diyarbakır Son Dakika Yerel Haberler. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ "HÜDA PAR'dan Özdağ'a suç duyurusu - [İLKHA] İlke Haber Ajansı". ilkha.com. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ "HÜDAPAR lideri Yapıcıoğlu: PKK ve Hizbullah'a terör örgütü demiyorum". birgun.net. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ Erkün, Egehan (19 Mayıs 2023). "HÜDA PAR lideri: Hizbullah ve PKK'ya terör örgütü demiyorum". Tele1. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ "HÜDA PAR lideri Yapıcıoğlu'dan 'Hizbullah' açıklaması: Onlarca defa cevapladık". www.rudaw.net. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ "Binali Yıldırım'dan HÜDA PAR açıklaması: 'Hizbullah'la alakamız yok dediler, söylenene itibar ederiz'". www.cumhuriyet.com.tr. 5 Ekim 2023. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ "Devlet Bahçeli: HÜDA PAR ile Hizbullah arasında berrak bir ilişki yok". www.ntv.com.tr. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ "Soylu: HÜDA PAR'ın bir terör örgütüyle ilişkisini belirtebilecek bir yapılanma içerisinde olduğunu görmedim". www.trthaber.com. 30 Nisan 2023. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ "Turkey's court puts pro-Kurdish party on trial". Al Jazeera (İngilizce). Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ "Batman'da DEM adayı HÜDA-Par adayıyla maç izledi, DEM Parti kızdı: İnfiale neden olmuştur". Serbestiyet. 26 Şubat 2024. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
- ^ "HÜDA PAR'lı Serkan Ramanlı paylaşmıştı! DEM Parti'den fotoğrafa ilişkin skandal açıklama". m.yeniakit.com.tr. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2025.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde oksuz maddedir zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmis bir baglanti yoktur Lutfen ilgili maddelerden bu sayfaya baglanti vermeye calisin Ocak 2025 Hizbullah catismasi 1980 ler ile 2000 ler arasinda Kurt Hizbullahi tarafindan yonetilen suikastlar silahli catismalar kacirmalar ve diger saldirilarin oldugu bir donemdi Catismalar Kurt Hizbullahi ilk kuruldugunda basladi ve Huseyin Velioglu tarafindan 2000 de polis operasyonunda oldurulene kadar ve ardindan 2001 den 2002 de grubun silahsizlandigini duyurana kadar Isa Altsoy tarafindan yonetildi Hizbullah a karsi zaman zaman Turk hukumetinin baskinlari devam etti ve catisma hala devam ediyor Hizbullah catismasiTurkiye PKK catismasiTarih1983 gunumuzeBolgeTurkiyeSonucDevam ediyorTaraflarHizbullah Destekleyen HIK BIK Iran iddia PKK iddia Turkiye Turk Silahli Kuvvetleri Emniyet Genel Mudurlugu Jandarma Genel Komutanligi Koy koruculari Milli Istihbarat TeskilatiPKKKomutanlar ve liderlerHuseyin Velioglu olu Edip Gumus esir Cemal Tutar esir Isa Altsoy Suleyman Demirel Tansu Ciller Mesut Yilmaz Necmettin Erbakan Bulent Ecevit Abdullah Gul Recep Tayyip Erdogan Gaffar Okkan XAbdullah Ocalan olu ArkaplanTurk yetkililer Kurt Hizbullahi nin Iran tarafindan finanse edildigini ve savascilarinin Iran Islam Cumhuriyeti nde egitildigini Iran in Kurt Hizbullahi ni Turk hukumetini devirmek ve Iran tarzi bir Islam Cumhuriyeti kurmak icin kullanmayi planladigini iddia ettiler Yine de Kurt Hizbullahi bu hedefi terk etti ve Kurt ayrilikciligina oncelik vermeye basladi Kurt Hizbullahi Turkiye yi baskici bir devlet ve Islam dusmani olarak gordu ve PKK yi bir tehdit olarak gordu Kurt Hizbullahi Turkiye deki Kurtlerin tek temsilcisi oldugunu iddia etti ve PKK yi gayri mesru olarak gordu PKK ise onlara karsi ayni sekilde hissetti Kurt Hizbullahi uyeleri PKK yi Partiya Karkeren Kurdistane adiyla tanimayi reddetti ve yalnizca Partiya Kafiren Kurdistane ifadesini kullandi Huseyin Velioglu tarafindan yazilan Kurt Hizbullah manifestosunda grubun resmi hedefi Kurt bagimsizligiydi PKK ile catismaKurt Hizbullahi baslangicinda PKK ile savasmak istemedi ve hatta zaman zaman PKK ile baris yapmayi defalarca denediler ancak basarisiz oldular Baris yapmak ve PKK ile gelecekteki is birligini gorusmek uzere Bekaa Vadisi ni ziyaret etmek uzere bir heyet gonderdiler ancak 17 Mayis 1991 de PKK nin sebepsiz yere Sirnak ta ust duzey bir Kurt Hizbullahi uyesinin ailesini oldurmesiyle kesintiye ugradilar Kurt Hizbullahi cenaze toreninde PKK ya savas ilan etti ve 3 Aralik 1991 de Kurt Hizbullahi uyesi Muhammed Ata PKK bolge gorevlisi Mihail Bayro yu ve korumalarini oldurdu Ata daha sonra Turk gucleriyle catismalarda olduruldu PKK ile Kurt Hizbullahi arasindaki catismalar 1995 e kadar devam etti ve PKK yaklasik 500 savascisini Kurt Hizbullah ise yaklasik 200 savascisini kaybetti 1995 ten sonra Hizbullah ve PKK birbirlerini hedef almayi biraktilar ve resmi bir anlasmalari olmamasina ve dusman olarak kalmalarina ragmen tum dikkatlerini Turk hukumeti ile savasmaya verdiler 1990 lar boyunca Kurt Hizbullah PKK ile savasmak istemedigini ve aralarindaki catismanin sadece Kurtlere zarar verirken Turkiye ve derin devlete fayda sagladigini sik sik dile getirdi Hizbullah ayrica PKK nin hosgorusuz oldugunu ve catismayi baslatanin kendisi oldugunu iddia etti Turkiye ye gore PKK ve Hizbullah 1998 de resmi ve tamamen etkili bir ateskes yapti ve iliskileri yavas yavas gelismeye basladi ve gelecekteki is birliklerinin yolunu acti Huseyin Velioglu Abdullah Ocalan dan sonra Turkiye de en cok aranan adam olarak hizla yukseldiginde bu siralardaydi Kurt Hizbullahi Turk devletiyle isbirligi yaptigina dair suclamalari reddetmekte ve bunun PKK propagandasi oldugunu iddia etmektedir Turk hukumeti de Kurt Hizbullahi ni bir teror orgutu ve tehdit olarak goruyor ancak ilk basta Kurt Hizbullahi na PKK ile savastiklari icin musamaha gosterdikleri iddia edildi Huseyin Velioglu nu sahsen taniyan bir Kurt Hizbullah muhalifi bir roportajinda Kurt Hizbullahinin Turk devletiyle hicbir baginin olmadigini ve Turk devletinin de Hizbullah a musamaha gostermedigini iddia etti Turk devletinin Hizbullah a odaklanmak yerine PKK ile savasmakla cok mesgul oldugunu ve bunun da Hizbullah in buyumesine olanak sagladigini ancak Ocalan tutuklandiginda ve PKK zayifladiginda Turk devletinin Hizbullah i hizla yendigini belirtti Emekli bir JITEM yetkilisi Turkiye nin Kurt Hizbullahina PKK ya karsi yardim teklif ettigini dogruladi ancak Huseyin Velioglu bunu reddetmeye devam etti ve Turkiye ye olan nefretlerini ve PKK ile baris cabalarini yeniden teyit etti Kurt Hizbullahi Turk devletinin Hizbullah i kurdugunu ve kullandigini soyleyen kisilerin tum ifadelerinin yalan oldugunu iddia etmis buna karsilik Kesire Yildirim Ocalan in eski esi ve MIT icinde yer alan kisilerin ifadelerine yer vermis ayrica Ergenekon iddialarina yer vererek Turk devletinin PKK yi kurdugunu ve kullandigini ileri surmustur Hizbullah bu aciklamalari yalnizca PKK ya surekli olarak asilsiz suclamalarla karsi karsiya kalmanin nasil bir sey oldugunu gostermek icin yaptiklarini belirtmis ve ayrica PKK nin devlet kurdu veya devlet Hizbullah i kullandi ifadelerini kullanmayi birakmasi gerektigini ve ne PKK devlet tarafindan kuruldu ne de Hizbullah Ne PKK devletin isbirlikcisi ne de Hizbullah ifadelerini kullandi 2012 deki bir roportajinda Cemil Bayik Hizbullah a karsi herhangi bir saygisizlik gerginlik catisma ve nefret baslatma niyetimiz yok Gecmiste cok derin acilar ve agir bedeller yasanmis olsa da bunu hala bir kan davasina donusturmuyoruz Bizim icin onemli olan halkimizin ozgurlugu ve cikarlaridir Yaklasimimiz bu sekildedir demistir Hizbullah PKK nin Hizbullah i dislayarak Kurt halki adina konusmasini elestirmesine ragmen Bayik i ve aciklamasini ovdu ve PKK nin dun dusman dedigi seyi bugun dost a donusturdugunu bugun dost dedigini yarin dusman ilan edebilecegini iddia etti Hizbullah ayrica Cemil Bayik in verdigi mesajlar kismen zehirli bal olsa da dilegimiz ve umudumuz balin galip gelmesi ve zehir etkisini yenmesidir dedi 2013 yilinda Dicle Universitesi nde kiskirtici bildiriler atildiktan sonra Hizbullah taraftarlari ile PKK taraftarlari 3 gun boyunca catisti Hur Dava Partisi Genel Baskani Huseyin Yilmaz Turkleri iki taraf arasinda kiskirtma yapmakla sucladi ve PKK Hizbullah catismasi kasitli olarak yaratilmak isteniyor dedi Yilmaz Hur Dava Partisi nin Cozum Sureci ni destekledigini iddia etti ve PKK ile Hizbullah arasinda kalici bir ateskesin onlar icin daha da onemli oldugunu belirtti HDP milletvekili Altan Tan da bunu destekledi ve PKK Hizbullah catismasinin her ne pahasina olursa olsun onlenmesi gerektigini soyledi Bunu israrla isteyen insanlar var Tan ayrica Hur Dava Partisi taraftarlari ile HDP taraftarlari arasindaki gerginligin sona ermesi cagrisinda bulundu 2014 yili sonlarinda Diyarbakir da PKK yanlilariyla Hizbullah yanlilari arasinda cikan catismada 10 kisi hayatini kaybetmisti Hizbullah Allah adina kamuoyuna PKK ile catisma istemedigimizi bu catismanin savunucusu olmadigimizi ve Musluman halkimizin boyle bir catismadan buyuk zarar gordugunu defalarca duyurduk Ancak bu politikaya ragmen bize baska alternatif yol birakmayan PKK nin kiskirtmasi sonucu aramizda kavga cikti PKK bu catismanin baslaticisi oldugu gibi onu kotuye kullanan ve yayilmasina ve Kurdistan halkina zarar vermesine neden olan da onlar Bu nedenle kendimizi elestirmek veya ozur dilemek icin hicbir nedenimiz yok Suclu ozur diler af diler Suclu olan PKK oldugu icin ozur dilemesi ve af dilemesi gerekenler onlardir Isa Altsoy catismalar hakkinda konusurken olen Hizbullah destekcilerinden sehit olarak bahsetti ve PKK Hizbullah i Kurdistan in mesru bir gucu olarak kabul etmedigi ve Hizbullah i ortadan kaldirmak istedigi bir dusman olarak gordugu surece sorunlari etkili ve kalici bir sekilde cozmenin mumkun gorunmedigini iddia etti Turkiye ile catismaTurk yetkililer 1992 ve 1996 yillari arasinda 1 550 den fazla Hizbullah uyesini tutuklarken PKK uyelerini de tutuklasalar da her iki grubun da Turkiye PKK catismasini surdurme gucune sahip olmamasi icin birbirleriyle savasmasini umarak PKK ve Hizbullah arasinda devam eden savasi gormezden geldiler Ancak Huseyin Velioglu nun artan Kurt milliyetciligi Hizbullah in PKK ile ateskesi Hizbullah in guneydogu Turkiye deki Kurtler arasinda artan varligi ve Hizbullah in Turkiye ye karsi artan dusmanligi nedeniyle Turk yetkililer Hizbullah i artik gormezden gelemediler ve 1997 den 2000 e kadar 6 000 den fazla uyesini tutukladilar Bircok Kurt Hizbullah uyesi JITEM tarafindan kacirildiklari ve bir daha hic gorulmedikleri iddia edildi Turk yetkililer Hizbullah militanlarini Suleymancilar veya Nurcular sik sik hedef aldiklari bir grup gibi giyinmekle ve terorizmden suphelenilmemek icin onlari toplum icinde taklit etmekle sucladi Turk yetkililer Hizbullah a baski yapmaya ve hareketlerini izlemeye basladi Yuksek alarma gecen Hizbullah liderligi Turk hukumeti veya MIT icin muhbir oldugundan suphelendikleri uyelerinden herhangi birini infaz etmeye basladi Hizbullah Turk yetkililere ve sivillere yonelik vur kac saldirilarini artirdi Turk istihbarati Kurdistan Islam Hareketi HIK ve PKK nin ayaklanma boyunca Hizbullah a yardim ettigini belirtti Bir Turk polis sefi PKK ve Hizbullah in ayni elin farkli parmaklari oldugunu bile soyledi 1998 de Turk yetkililer Huseyin Velioglu ve onemli sayida Hizbullah savascisinin Kuzey Irak a seyahat ettigini ve Osman Abdulaziz liderligindeki nden IMK daha sonra Turkiye ye karsi kullanilmak uzere egitim aldigini iddia etti 2005 te silahsizlandirilip Kurdistan Bolgesel Yonetimi nde siyasi parti olarak tescil edilmeden once IMK Irak Kurdistani nda cok guclu bir silahli gruptu ve daha sonra ve KJG ile birlikte Kurdistan Islam Emirligi ni kurmak icin savasti Azam Barzani 1999 da Huseyin Velioglu ve 300 Kurt Hizbullah militanina sehrinde egitim verdi Abdullah Ocalan in 1999 da tutuklanmasinin ardindan Turk yetkililer surekli olarak kimsenin fark etmedigi bir yerde dolasmasi nedeniyle yeri bilinmeyen Huseyin Velioglu na odaklanmaya basladilar 1990 larda Hizbullah yaklasik 593 cinayet ve 43 adam kacirma olayi gerceklestirdi 1998 de Islamci feminist aktivist Konca Kuris i kacirmis ve daha sonra oldurmusler Ayrica 29 Aralik 1999 da teravih hazirligi yaparken Nurcu aktivisti Izzettin Yildirim i da kacirmislar Cesedi 2000 Istanbul baskinlari sirasinda Hizbullah in bir hucre evinde bulundu Ugur Mumcu nun 1993 teki oldurulmesinden hem PKK hem de Hizbullah sorumlu tutuldu and Hezbollah Mustafa Karasu Mumcu nun Turk devleti tarafindan PKK nin MIT tarafindan sizdirildigi gercegini yaymasini onlemek icin olduruldugunu iddia etmis 2000 yilinin baslarinda Turk yetkililer Huseyin Velioglu nu oldurdukleri ve Hizbullah in cokusune yol acan baslattilar Turk hukumeti daha sonra tahmini 20 000 Hizbullah uyesinin 15 000 den fazlasini tutukladiklari buyuk bir baskina basladi Turkiye ye gore Huseyin Velioglu bir sure Iran daydi ve baskinlardan 2 ay once Turkiye ye donmustu Yillar sonra Amerikan teknoloji sirketi IBM Edip Gumus un Beykoz da Turk polisiyle girdigi catismada yok etmeye calistigi bilgisayarlarin hasarsiz sabit disklerinden dosyalari cikardi IBM dosyalari bir Diyarbakir mahkemesine gonderdi Bir TBMM raporu 1995 yilinda 400 500 Kurt gencinin Turk guclerine karsi bir saldiriya hazirlik olarak Hizbullah tarafindan askeri egitim icin Iran a gonderildigini ortaya koydu Kurt Hizbullahi PKK ile ateskes ve Velioglu ile Ocalan arasindaki uzlasmanin Turkiye nin onlari ciddiye almasina neden oldugunu iddia etti Kurt Hizbullah in son buyuk saldirisi ve Huseyin Velioglu nun oldurulmesine olasi misilleme daha once olum tehditleri verdikleri 2001 de Diyarbakir Il Emniyet Muduru Gaffar Okkan suikastiydi bu suikastta 5 polis memuru daha hayatini kaybetti Turk devleti camilerde Hizbullah a baski yapti ve bu da neredeyse tum camilerin Hizbullah faaliyetlerinden temizlenmesine yol acti Hizbullah yanlisi dersler vermekle suclanan binlerce Kurt seyhi hapis cezasina carptirildi Hizbullah in katilimi azaldi Tutuklanmayan Hizbullah uyeleri buyuk sayilarda saklanmaya basladi ve yuzlerce ust duzey Hizbullah uyesi tutuklanmadan once Irak Suriye veya Avrupa ya kacti Saklanan bir Hizbullah uyesi Turk polisinin kendisini Hizbullah uyesi olmakla suclamamasi icin Risale i Nur un cep boyutunda bir kopyasini tasimak zorunda kaldigini itiraf etti Tutuklanan Hizbullah uyeleri Turk yetkililer tarafindan iskence gorduklerini iddia ettiler ve iskence iddialari Uluslararasi Af Orgutu nun Acil Eylemleri nde UA yer aldi 2002 de Isa Altsoy liderligindeki Kurt Hizbullahi silahli faaliyetlerini sonlandirdi ve cesitli yeniden markalanmis orgutlerin bir parcasi olarak Kurt yoksullari icin hayir islerine odaklanmaya basladi 27 Nisan 2009 da Turk polisi Istanbul 2000 den bu yana gruba karsi gerceklestirdikleri en buyuk operasyonda Elazig daki bir Hizbullah evine baskin duzenledi ve Izzettin Yildirim in oldurulmesinin videosunu buldular Turkiye basbakani Recep Tayyip Erdogan 2011 yilinda Kurt Hizbullahi nin yogun bir sekilde bulundugu Batman da yaptigi bir konusmada grubu tekfir etme ve onlarin sadece bir terorist grup oldugunu soyleme riskini aldi Meral Aksener yillar sonra Erdogan in PKK yi sol elinde Hizbullah i sag elinde tuttugunu soyledi Mart 2022 de Terorle Mucadele Sube Mudurlugu ne bagli polis ekipleri Istanbul un 3 ilcesinde 4 eve baskin duzenledi ve Hizbullah ve IBDA C ye yonelik baskinlarda 3 kisiyi tutukladi Kurt Hizbullahi nin buyuk cogunlugu Sunni Safii olanlardan Oniki Imamci Sii ve Selefi azinliklara kadar cesitli uyeleri vardi Kurt Hizbullahi diger Islam mezheplerine karsi hosgorusune ragmen Nur Cemaati ne karsi cikmaya ve onu hedef almaya devam etti Huseyin Velioglu ortak Kurt Musluman kimliklerini vurgulayarak ve mezhepcilikten kacinarak farkli fraksiyonlari bir arada tutmayi basardi Velioglu nun olumunden ve Hizbullah in dagilmasindan sonra Sunniler ya Hizbullah in yeniden markalandirdigi cesitli orgutlere katildilar ya da Turkiye yi terk ettiler Sii ve Selefi azinliklar ise normal hayatlarina geri donduler Turkiye yi terk eden uyelerin cogu Avrupa da ozellikle Almanya da yeniden orgutlenmeye basladi ve Hizbullah in yeniden markalandirdigi orgutlerin yani sira Hizbullah yanlisi camiler acmaya basladi Sonrasi2000 yilinda Istanbul da Hizbullah a duzenlenen baskinlari yoneten polis sefi Niyazi Palabiyik olaylari hatirlarken Hizbullah tan cok barbar bir orgut olarak bahsetti Hizbullah in 2002 de silahli faaliyetlerine son vermesinin ardindan eski Hizbullah uyeleri 2003 te Mustazaflar ile Dayanisma Dernegi ni Mustazaf Der kurdular Ayrica Mustazaflar Hareketi olarak da tanindi Mustazaf Der Muhammed in dogum gununu Mevlid kutlamak icin Guneydogu Anadolu daki sehirlerinde kitlesel toplantilar duzenlemekte aktifti 20 Nisan 2010 da bir mahkeme Mustazaf Der in teror orgutu Hizbullah adina faaliyet gosterdigi gerekcesiyle kapatilmasina karar verdi Karar Yargitay tarafindan 11 Mayis 2012 de onandi Aralik 2012 de Hur Dava Partisi olarak bilinen bir siyasi parti kuruldu 2022 de Buro Is Sendikasi Hur Dava Partisi nin iddia edilen Hizbullah gecmisi ve Turk anayasasini ihlal ettigi iddialari nedeniyle kapatilmasi icin Yargitay a basvurdu Hur Dava Partisi Turk milliyetcileri tarafindan bircok kez protesto edildi Hur Dava Partisi 2023 Turkiye secimleri sirasinda Cumhurbaskani Erdogan in Cumhur Ittifaki na katilip tartismali bir konu haline gelene kadar nispeten bilinmiyordu Daha sonra 2023 te Trabzon da Hur Dava Partisi uyeleri tepki aldi partinin genel baskani Zekeriya Yapicioglu saldirinin Umit Ozdag tarafindan kiskirtildigini belirtti ve Ozdag hakkinda suc duyurusunda bulundugunu duyurdu Yine 2023 te Hur Dava Partisi Yapicioglu nun Hizbullah ve PKK nin terorist gruplar olmadigini iddia etmesi nedeniyle tartisma konusu oldu Hur Dava Partisi Hizbullah ile hicbir baglantisinin olmadigini ve onlarin devami veya siyasi kanadi olmadiklarini iddia etti Binali Yildirim Suleyman Soylu ve Devlet Bahceli de Hur Dava Partisi nin belirlenen teror orgutu Hizbullah ile hicbir baglantisinin olmadigini iddia ettiler Her ikisi de PKK ve Hizbullah in siyasi kanadi olmakla suclanan HDP ve Hur Dava Partisi arasinda da bir rekabet vardi ancak 26 Subat 2024 te DEM ve Hur Dava Partisi nin Batman il baskanlari bir Batman Petrolspor macinda birlikte gorulduler ve bunu sosyal medya hesaplarindan paylastilar Kurt milliyetcileri olayi kutlayarak partiler arasinda kalici bir uzlasma cagrisinda bulundular Kaynakca The Turkish Counter Terrorism Experience Suleyman Ozeren Organizational and Psychological Aspects of Terrorism Ed Centre of Excellence Defence against Terrorism IOS Press 2008 159 Turkish Hezbollah Encyclopedia of Terrorism Ed Sage Publications Inc 1993 368 369 The Kurdish Question and Turkish Foreign Policy Kemal Kirisci The future of Turkish foreign policy Ed Lenore G Martin Dimitris Keridis MIT Press 2004 295 a b c Elitsoy Asli Haziran 2017 The Kurdish Hizbullah and Its Shifting Attitude towards Kurdishness and the Kurdish Issue in Turkey Gurbuz Mustafa 2013 Bilgin Fevzi Sarihan Ali Ed Understanding Turkey s Kurdish Question Ingilizce Lexington Books s 168 ISBN 978 0 7391 8402 8 Kurt Sagi nin Kimlik Insasi Hizbullah ve Zehra Vakfi Ornegi Ali Murat Irat pp 123 Kurdish Hizbullah in Turkey Mehmet Kurt pp 31 Hizbullah tan PKK ya cagri Ensonhaber 16 Ocak 2011 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2025 a b c Implications of Turkey s Anti Hizbullah Operation The Washington Institute www washingtoninstitute org Ingilizce 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2025 a b c d e Turk Hizbullahi nin derin tarihi Haber7 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c d Hizbullah cinayetleri YeniOzgurPolitika com 31 Mart 2023 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Kurdish Hizbullah in Turkey Mehmet Kurt pp 38 a b Release of Radical Group s Leaders Causes Shock in Turkey Voice of America Ingilizce 31 Ocak 2011 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Iran fed Hizbullah Milliyet 28 Mart 2000 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Hizbullah nihayet sessizligini bozdu 22 Haziran 2004 22 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b Cemil Bayik in Aciklamalari Olumlu Ama hurseda net Ingilizce 6 Temmuz 2024 8 Haziran 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Haziran 2024 Hizbullah ile PKK helallesmeli www ntv com tr 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Haber7 Tan PKK Hizbullah catismasi engellenmeli Haber7 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Odatv 7 Ekim 2014 Diyarbakir da PKK Hizbullah catismasi Odatv 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Hizbullah Cemaati PKK ile irtibat kanallarimiz mevcuttur ancak cozume kavusturulmayan sorunlar nedeniyle bugune kadar arzulanan bir neticeye ulasilmamistir Islami Analiz islamianaliz com 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Elitsoy Asli June 2017 The Kurdish Hizbullah and Its Shifting Attitude towards Kurdishness and the Kurdish Issue in Turkey Mehmet Farac Cumhuriyet 19 January 2000 Hizbullah in kanli yolculugu archive link Kurdish Hizbullah in Turkey Mehmet Kurt pp 37 38 Huseyin Velioglu nun Hayati ve Mucadelesi 11 hurseda net 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2025 a b An online edition of the Annual Report 2000 of the Human Rights Foundation of Turkey 26 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi is available on the website of the Democratic Turkey Forum Beykoz daki Hizbullah operasyonunu yoneten emniyet muduru ilk kez konustu 250 insanin katili Edip Gumus u tahliye ettiler T24 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Huseyin Velioglu kimdir Yeni Akit m yeniakit com tr 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Mart 2024 Ansar al Islam in Iraqi Kurdistan Human Rights Watch Backgrounder www hrw org Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Hizbullah Irak ta egitildi Milliyet 3 Nisan 1999 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2025 It s official Konca Kuris murdered by the Hizbullah terrorists Hurriyet Daily News 23 Ocak 2000 a b Hizbullah in oldurdugu Izzettin Yildirim kimdir Izzettin Yildirim kac yasinda Izzettin Yildirim nerelidir Izzettin Yildirim i kim oldurdu haymanagazetesi org Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link a b Izzettin Yildirim cinayetinde sir cozuldu Risale Haber 18 Subat 2010 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link 28 Subat la ilgili iddialar var Sabah 27 Temmuz 2008 Erisim tarihi 19 Aralik 2008 Oguztan Mumcu nun yani sira Jandarma Genel Komutani Orgeneral Esref Bitlis ve JITEM Komutani emekli binbasi Ahmet Cem Ersever in devlet sirrinin ortaya cikmamasi icin oldurulduklerini iddia etti Eksi Oktay 27 Aralik 2008 Mumcu cinayeti aydinlanirken Hurriyet Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Eksi Oktay 27 Aralik 2008 Mumcu cinayeti aydinlanirken Hurriyet Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Ergenc Erdinc 30 Temmuz 2008 MIT ajaninin sizdigini PKK lilar da kabul etti Sabah 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Corry Gorgu Die Anschlage auf die Synagogen in Istanbul und die Rolle von Staat und Hizbullah In the Spotlight Turkish Hezbollah the article was written in December 2003 Retrieved 23 October 2009 The Turkish Counter Terrorism Experience Suleyman Ozeren Organizational and Psychological Aspects of Terrorism Ed Centre of Excellence Defence against Terrorism IOS Press 2008 159 The Kurdish Question and Turkish Foreign Policy Kemal Kirisci The future of Turkish foreign policy Ed Lenore G Martin Dimitris Keridis MIT Press 2004 295 Gumus Beykoz da Yasananlari Anlatti hurseda net Ingilizce 3 Haziran 2024 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Hizbullah in harddisklerini IBM cozdu Guncel www haber3 com 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Hizbullah tan PKK ye ateskes cagrisi www cumhuriyet com tr 15 Ocak 2011 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Turkish police chief killed in ambush Ingilizce 24 Ocak 2001 Erisim tarihi 25 Ocak 2025 a b c Kurdish Hizbullah in Turkey Mehmet Kurt pp 43 Kurdish Hizbullah in Turkey Mehmet Kurt pp 39 Kurdish Hizbullah in Turkey Mehmet Kurt pp 41 See EXTRA 64 01 of 14 September 2001 Haci Bayancik UA 218 01 of 4 September 2001 Haci Elhunisuni UA 209 01 of 22 August 2001 Yasin Karadag UA 194 10 of 31 July 2001 Edip Balik UA 317 00 of 17 October 2000 Fesih und Hatice Guler Basbakan Erdogan Batman da Hizbullah i uyardi Demokrat Haber Bagimsiz Alternatif Ozgur Haberler 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Aksener Senin sol elinde PKK sag elinde Hizbullah var Independent Turkce 25 Nisan 2023 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2025 ISTANBUL DHA Ali Caglar TINBEK 1 Mart 2022 Istanbul da DEAS HIZBULLAH IBDA C operasyonu 3 gozalti www hurriyet com tr 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Aydinlik 23 Mart 2023 DEAS Hizbullah ve IBDA C ye operasyon Aydinlik Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Steinberg Guido W 25 Haziran 2013 German Jihad On the Internationalization of Islamist Terrorism Ingilizce Columbia University Press ISBN 978 0 231 50053 1 Hizbullah in karargah evini basan Emniyetci ilk kez konustu VeryansinTV 30 Mart 2024 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2025 a b Compare an article in the daily Radikal of 13 April 2013 Hizbullah Teblig Cemaat Cihat 25 Ocak 2025 tarihinde erisilmistir Zurih teki Uluslararasi Iliskiler ve Guvenlik Agi nda 15 Haziran 2010 tarihinde Gareth Jenkins tarafindan kaleme alinan makaleye bakiniz A New Front in the PKK Insurgency 15 Nisan 2013 te erisildi timeturk com portalinin bir makalesine bakiniz Mustazaf Der resmen kapatildi 11 Mayis 2012 de yayinlandi 15 Nisan 2013 te erisildi Hur Dava Partisi Huda Par Resmen Kuruldu 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Haberdiyarbakir com 2012 12 17 Retrieved on 2013 02 09 HUDA PAR in kapatilmasi icin Yargitay a basvuru www gazeteduvar com tr Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Irkci gruplardan HUDA PAR onunde tehlikeli provokasyon Bismil Haber Diyarbakir Son Dakika Yerel Haberler Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link HUDA PAR dan Ozdag a suc duyurusu ILKHA Ilke Haber Ajansi ilkha com Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link HUDAPAR lideri Yapicioglu PKK ve Hizbullah a teror orgutu demiyorum birgun net Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Erkun Egehan 19 Mayis 2023 HUDA PAR lideri Hizbullah ve PKK ya teror orgutu demiyorum Tele1 Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link HUDA PAR lideri Yapicioglu dan Hizbullah aciklamasi Onlarca defa cevapladik www rudaw net Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Binali Yildirim dan HUDA PAR aciklamasi Hizbullah la alakamiz yok dediler soylenene itibar ederiz www cumhuriyet com tr 5 Ekim 2023 Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Devlet Bahceli HUDA PAR ile Hizbullah arasinda berrak bir iliski yok www ntv com tr Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Soylu HUDA PAR in bir teror orgutuyle iliskisini belirtebilecek bir yapilanma icerisinde oldugunu gormedim www trthaber com 30 Nisan 2023 Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Turkey s court puts pro Kurdish party on trial Al Jazeera Ingilizce Erisim tarihi 25 Ocak 2025 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Batman da DEM adayi HUDA Par adayiyla mac izledi DEM Parti kizdi Infiale neden olmustur Serbestiyet 26 Subat 2024 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2025 HUDA PAR li Serkan Ramanli paylasmisti DEM Parti den fotografa iliskin skandal aciklama m yeniakit com tr 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ocak 2025