Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hortum, kümülus bulutları ile bağlantılı olarak silindir şeklinde dönerek gezen bir rüzgâr türüdür. Bu "hortum" bulutlardan yere kadar uzanır ve büyük yıkıcı güce sahip olan bir doğa felaketidir. Hortumlar hakkında bir bilimsel teori ilk olarak 1917 yılında Alfred Wegener tarafından üretilmiştir ve bu teori günümüzde de doğru olarak kabul edilmektedir.
Oluşumu
Hava olaylarının oluşumları ne kadar karışık gözükse de, aslında hepsinin oluşumu birbirleri ile benzer şekildedir. Hortum gibi ekstrem hava olayının oluşmasındaki tek fark; yukarı seviyelere taşınan suyun (konveksiyon) çok daha fazla olması ve sürekli hızlı bir şekilde yükselmesidir. Buna basit bir örnek olarak kaynayan suyu örnek gösterebiliriz. Isındıkça yükselen hava, yukarı seviyedeki soğuk havadan dolayı içindeki su yoğuşarak milyarlarca su partiküllerini açığa çıkarır. Bu milyarlarca mikro su partikülleri yukarıda birleşerek bulut diye adlandırdığımız şekilleri oluştururlar ki, bulutların büyüklükleri de taşınan havanın hızına bağlı olarak değişir. Çok hızlı bir şekilde yükselen sıcak ve nemli hava, yükselen havaya oranla çok daha soğuk olan hava tarafından emilmeye başlar. Bu esnada hava çok kararsızdır ve bu kararsızlığın tepkimesi olarak bulutun altında spiral bir şekil oluşur. Yer seviyesinden hızlıca yükselen hava, basıncı ve sıcaklığı düşürür. Bu esnada rüzgâr şiddetini arttırır ve su buharı yoğunlaşmaya başlar. Yoğunlaşan su buharı, bulutun altında belirmeye başlayan spiral şeklin daha belirgin, havanın ise daha kararsız hale gelmesine neden olarak hortumun gücünün artmasına neden olur. Olgunlaşmaya başlayan spiral şekil alttan emdiği havayı hızla soğutarak yoğuşturur ve şiddetli akıma, şimşeklerle birlikte dolu ve yağmur sağanakları da katılır. Hortumlar tropikal bir siklona oranla çok daha küçük, ancak bir o kadar da yıkıcıdır.
Bir denizin ya da gölün üzerinde meydana gelen bir hortum, yerden emdiği sular ile bir "Su hortumu" oluşturur. Havanın mevsimsel değişimine göre kar hortumu ve alev hortumları da oluşabilmektedir.
-
![image]()
-
![image]()
Stoughton kasabasına yaklaşan bir hortum (F5) -
![image]()
Oklahoma eyâletinde F5 kategorisinden (en büyük) bir hortum Genişliği tahminen 1,5 kilometre
Kaynakça
- ^ a b Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN .
- ^ Antonescu, Bogdan; Ricketts, Hugo M. A. M.; Schultz, David M. (1 Nisan 2019). "100 Years Later: Reflecting on Alfred Wegener's Contributions to Tornado Research in Europe". Bulletin of the American Meteorological Society (İngilizce). 100 (4): 567-578. doi:10.1175/BAMS-D-17-0316.1. ISSN 0003-0007. 7 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
- ^ US Department of Commerce, National Oceanic and Atmospheric Administration. . oceanservice.noaa.gov (İngilizce). 25 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
- ^ Grantham-Philips, Joshua Bote and Wyatte. . USA TODAY (İngilizce). 20 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Tornado ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
| Wikimedia Commons'ta Wasserhose ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
| Vikisözlük'te Hortum ile ilgili tanım bulabilirsiniz. |
- Fotos von Tornados13 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Avrupa
- (İngilizce)
- European Severe Weather Database (ESWD)19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- (İngilizce)
ABD
- (englisch)
- What is a Tornado? Essay von Charles A. Doswell, Cooperative Institute for Mesoscale Meteorological Studies, Norman (OK), USA1 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Abbildungen von Tornados30 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hortum kumulus bulutlari ile baglantili olarak silindir seklinde donerek gezen bir ruzgar turudur Bu hortum bulutlardan yere kadar uzanir ve buyuk yikici guce sahip olan bir doga felaketidir Hortumlar hakkinda bir bilimsel teori ilk olarak 1917 yilinda Alfred Wegener tarafindan uretilmistir ve bu teori gunumuzde de dogru olarak kabul edilmektedir Terracina Lazio Italya da bir hortum22 Haziran 2007 tarihinde Kanada nin Manitoba eyaletinde meydana gelen F5 kategorisindeki once F4 oldugu tahmin edildi bir hortum guneydogusundan kasabasina yaklasirkenOlusumuHava olaylarinin olusumlari ne kadar karisik gozukse de aslinda hepsinin olusumu birbirleri ile benzer sekildedir Hortum gibi ekstrem hava olayinin olusmasindaki tek fark yukari seviyelere tasinan suyun konveksiyon cok daha fazla olmasi ve surekli hizli bir sekilde yukselmesidir Buna basit bir ornek olarak kaynayan suyu ornek gosterebiliriz Isindikca yukselen hava yukari seviyedeki soguk havadan dolayi icindeki su yogusarak milyarlarca su partikullerini aciga cikarir Bu milyarlarca mikro su partikulleri yukarida birleserek bulut diye adlandirdigimiz sekilleri olustururlar ki bulutlarin buyuklukleri de tasinan havanin hizina bagli olarak degisir Cok hizli bir sekilde yukselen sicak ve nemli hava yukselen havaya oranla cok daha soguk olan hava tarafindan emilmeye baslar Bu esnada hava cok kararsizdir ve bu kararsizligin tepkimesi olarak bulutun altinda spiral bir sekil olusur Yer seviyesinden hizlica yukselen hava basinci ve sicakligi dusurur Bu esnada ruzgar siddetini arttirir ve su buhari yogunlasmaya baslar Yogunlasan su buhari bulutun altinda belirmeye baslayan spiral seklin daha belirgin havanin ise daha kararsiz hale gelmesine neden olarak hortumun gucunun artmasina neden olur Olgunlasmaya baslayan spiral sekil alttan emdigi havayi hizla sogutarak yogusturur ve siddetli akima simseklerle birlikte dolu ve yagmur saganaklari da katilir Hortumlar tropikal bir siklona oranla cok daha kucuk ancak bir o kadar da yikicidir Bir denizin ya da golun uzerinde meydana gelen bir hortum yerden emdigi sular ile bir Su hortumu olusturur Havanin mevsimsel degisimine gore kar hortumu ve alev hortumlari da olusabilmektedir 1949 yilinda ABD nin Kansas eyaletinde bir hortum Stoughton kasabasina yaklasan bir hortum F5 Oklahoma eyaletinde F5 kategorisinden en buyuk bir hortum Genisligi tahminen 1 5 kilometreKaynakca a b Nijman Jan 2020 Geography Realms Regions and Concepts 20 bas Wiley ISBN 978 1119607410 Antonescu Bogdan Ricketts Hugo M A M Schultz David M 1 Nisan 2019 100 Years Later Reflecting on Alfred Wegener s Contributions to Tornado Research in Europe Bulletin of the American Meteorological Society Ingilizce 100 4 567 578 doi 10 1175 BAMS D 17 0316 1 ISSN 0003 0007 7 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2021 US Department of Commerce National Oceanic and Atmospheric Administration oceanservice noaa gov Ingilizce 25 Haziran 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mart 2021 Grantham Philips Joshua Bote and Wyatte USA TODAY Ingilizce 20 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mart 2021 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Tornado ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Wikimedia Commons ta Wasserhose ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Vikisozluk te Hortum ile ilgili tanim bulabilirsiniz Fotos von Tornados13 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Avrupa Ingilizce European Severe Weather Database ESWD 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Ingilizce ABD englisch What is a Tornado Essay von Charles A Doswell Cooperative Institute for Mesoscale Meteorological Studies Norman OK USA1 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Abbildungen von Tornados30 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce